Ekonomist Ali Ağaoğlu ve gazeteci Hakan Güldağ bu hafta Talih Sohbetleri’nde Merkez Bankası’nın faiz sonucunı ve açıklamalarını kıymetlendirdi. Ağaoğlu, PPK metnine giren ‘makroihtiyati tedbir’ bildirisi için yeni sürpriz düzenlemeler gelebileceğine işaret ederek, “Finans dünyasını uykusuz geceler bekliyor” yorumunu yaptı.
Güldağ, döviz satışında ihracatçıların ‘sektörel oran’ davetini paylaşırken, Ağaoğlu ihracatçının Merkez’e satacağı döviz meblağının artmasının pratikte bir mana tabir etmediğini, dövizin kullanım erkinin el değiştirdiğini söylemiş oldu. İkili, haftanın hareketli enstrümanları ziraî emtia ve petrolü de ele aldı.
Güldağ: Haftanın en sıcak gündemiyle başlayalım… Merkez Bankası siyaset faizini değiştirmedi. “Makro ihtiyati siyaset çerçevesi güçlendirilecek” tabiri dikkat cazibeli. Yeni düzenlemeler mi goreceğiz, metne giren bu ifadeyi sen nasıl yorumlarsın?
Ağaoğlu: İhtimaldir ki, Merkez Bankası amaca yönelik krediler verilsin, krediler spekülatif maksatlı döviz alımlarına ve öteki finansal araçlara gitmesin, hedefine uygun kullanılsın demeye çalışıyor. Ve buna uygun olarak da ihtimaldir ki, teşvik edici kimi düzenlemeler yapabilir. Bu da zarurî karşılıklardan geçiyor diye düşünüyorum. Tahminen BDDK ile bir işbirliği yapılıp ortak bir çalışma ile kredi kapasitesine yahut muhakkak çeşitteki kredi kapasitesine ulaşıldığında, örneğin kar dağıtabilir. Yani bu biçimde birtakım enstrümanlardan herbiçimde bahsediliyor. Bu setin ne olduğunu bilmiyoruz. Önümüzdeki günlerde birkaç sürpriz gece yarısı düzenleme bakılırsabiliriz.
Güldağ: Bunun haricinde PPK değerlendirmesinde jeopolitik ve global risklere işaret edilmiş…
Ağaoğlu: Benim ana tema olarak gördüğüm “biz hiç bir kusur yapmıyoruz, bütün her şey dışarıdan geliyor” yaklaşımı var. “Ukrayna -Rusya savaşından kaynaklanan zorluklar güç meblağlarını, ziraî emtia fiyatlarını artırdı o yüzden bizde enflasyon var” deniyor. Lakin şunu kimse söylemiyor, yani yüzde 60 enflasyon ve yüzde 20 faiz ortamında TL tasarrufu için ne yapılır? O aşikâr değil ya da ona yönelik bir tedbir alınır mı alınmaz mı diye bir açıklama ya da yaklaşım yok. Burada bir daha o senin epey sevdiğin söz var: “Alınmış kararların birikimli tesirleri yakından takip edilmekte…” Nasıl bir tesir var birikimli bilemiyorum… Ya da nasıl bir tesir yaptı bu kararlar onu da bilmiyorum.
Güldağ: Onlar hiç açıklanmıyor.
Ağaoğlu: Kalıcı ve güçlendirilmiş liralaşmayı teşvik eden geniş kapsamlı siyaset gözden geçirme sürecine devam ediliyor. Bu gözden geçirme süreci 3-4 açıklamadır devam ediyor. Ne vakit bir sonuca varacak onu da bilmiyorum lakin kalıcı ve güçlendireceğiz…
Güldağ: Bahsedilen makro ihtiyati siyaset çerçevesinde değerlendirilebilecek düzenlemelerden biri de ‘ihracat geliri’ olabilir sanırım. İhracatçıların döviz gelirlerinin yüzde 25’inin TCMB tarafınca satın alınması uygulamasında oranın yüzde 40’a çıkarılması gündemde. Bilhassa döviz girdisi yüksek bölümlerde itiraz sesleri yüksek. İhracatçılar, sektörel bazda oran getirilmesini istiyor. Bir ikincisi KKM’de vergi teşvikleri genişlemeye devam ediyor. 31 Mart’a kadar vergi istisnası geldi. Bana göre; bu iki adım kamunun daha fazla dövize muhtaçlık duyduğunu gösteriyor. Güya iş, dövizi toplayıp Merkez Bankası’na, oradan da kurları denetim edecek biçimde kullanılmasına dayanıyor. Sen nasıl değerlendirirsin?
Ağaoğlu: Seninkini tamamlayayım; kuru denetim ederek enflasyonu denetim etme uğraşı. Açıklanan kararların ortasında iki temel bahisten bahsettin, biri geçmişe yönelik vergi affı. Bana manalı gelmiyor. İş işten geçtikten daha sonra vergi affının geldiği bir yerde vergi artışı da gelebilir geçmişe yönelik. meğer siz hesabınızı ona bakılırsa yapmışsınızdır, vergi ödeyeceksinizdir, nakit akışınızı ona nazaran ayarlamışsınızdır. Bu, iş dünyasının tabiriyle kurumsal yönetişim unsurlarına uymayan bir iş yapış biçimi. Kuralı evvel koyarsınız onu ne vakit uygulamaya alacağınızı söylersiniz herkes ona göre ayarlar kendini, daha sonra uygulanmaya başlanır. Geçmişe yönelik vergi aff ı, geçmişe yönelik vergi artışıyla karşımıza çıkarsa şaşırtmasın bizi. Bugün âlâ tarafındayız da yarın makûs tarafında olduğumuzda itiraz edecek fazlaca fazla bir şeyimiz yok. Ben bugün âlâ tarafındayken itiraz edeyim de daha sonra makus tarafı geçince bir kere daha itiraz ederim. Yüzde 40’a gelince pratik bir manası olmayan bir karar aslında. Yüzde 25’in de bir pratik manası yoktu.
Güldağ: niye pratikte bir manası yok?
Ağaoğlu: İhracatçı dövizini satmak isterse, yüzde 100’ünü satar. Yüzde 40, yüzde 25’i üzere şeye bakmaz. Burada kritik nokta şu; “Yüzde 25’ini satacaksınız lakin o sattığınızı almayacaksınız’ biçiminde bir düzenleme yok. Yeterli ki de getirmediler. Önemli bir sermaye denetimine giden bir izlenim oluşurdu. Mevcut durumda yüzde 25’ini sattınız, almanızın önünde bir pürüz yok, birebir gün geri alabilirsiniz. Yani net tesiri sıfırdır. Birebir biçimde 40’a çıktığında da nasıl bir tesir yaratacak derseniz, tesiri teknik olarak bir daha sıfır olacak. Fark; birebir kur muhafazalı mevduatta olduğu üzere, bu dövizin kullanım erkinin kimde olacağı sorusu. KKM’dilk evvel DTH’lar bankalar nezdinde saklanıyordu. Satış ve verilen kur garantisi ile bir arada o dövizlerin kullanması bankalardan çıktı, Merkez Bankası’na geçti. Artık benzeri biçimde ihracatçının dövizinin kullanmasının da 100 doların 40 doları ihracatçıdan teorik olarak çıkıyor, Merkez Bankası’na geçiyor. Pratik manası dediğim üzere sıfır lakin kullanım erkinin el değiştirmesi sorunu. Teknik olarak kamunun muhtaçlık duyduğu dövizi temin etme uğraşı bunlar. Döviz rezervlerinin artması gerekir, artıyor mu?
Güldağ: Hayır, artmıyor.
Ağaoğlu: Eksi durumumuz bile azalmadı. Bence sürdürülmesi güç bir siyaset. Açık vermekten kurtulup, cari fazla vermeye başlamışsanız bu biçimde yavaş yavaş bu yüzde 40’lar olumlu tesir yapmaya başlar. Döviz açık durumunuz azalır, bu bir inanç yaratır. İnançla de kurda muhakkak bir istikrarı sağlarsınız. Siz gelen bütün dövizleri ithalatçılara verip üstüne üstlük bir de cari açık veriyorsanız, bu fonlanması gereken bir durumu ortaya çıkarıyor. Açık vermeye devam ettiğiniz sürece sizin eksi rezervleriniz ya birebir kalıyor ya da daha da eksiye gitmeye devam ediyor.
Güldağ: İhracatçının itirazının bir sebebi de piyasadan gereğince istediği biçimde kaynak bulamaması. Maliyetler artıyor, bir de 25 yerine 40’ı verecek. Piyasadan da bu dövizi toplamaya kalkacak, onun için de bir kaynağa muhtaçlığı var aslında.
Ağaoğlu: Sattığı dövizi geri aldığı için alım-satım içindeki kur farkı kadar bir kaybı olacak, epey büyük bir kaybı olmuyor. Enflasyonla birlikte işletme sermayesi muhtaçlığı artıyor. Bu birlikteinde bankacılık tarafına olan talebi artırıyor. Bankaların sermayeleri artmıyor, verecekleri krediler muhakkak. Sermaye yeterlilik rasyosuna nazaran finanse edebilecekleri imkan dar. Bunu kamu bankalarındaki sermayeyi artırarak bir ölçü genişletme uğraşı oldu. Fakat gelinen ortamda yabancı bankaların ya da Türkiye’deki yabancı ortaklı bankaların yeni sermaye getirmelerini hayli beklememek lazım. Tahminen bunun için bir yeni bir regülasyon gelir. Ancak banka mecburî olarak sermaye artırsa bile kredi iştahı artmayabilir.
Güldağ: Çok süratli kredi artışı var. Yüzde 46’ları buldu artış oranı. Ocakta konuştuğumuzda yüzde 24’tü bu oran. Mecburen olağan, gereksinim var. Bu birtakım soru işaretlerini de birlikteinde getiriyor, bir yerden bir para mı girdi memlekete? Bir de yabancı bankaların Türkiye’deki şirketlere açtığı back to back kredilerde önemli bir artış olduğu söyleniyor, ne dersin bu hususta?
Ağaoğlu: 2001’de bu biçimde bir devir hayatıştık. Yurtarasındaki işverenler yurtharicindeki paralarını bankaya teminat veriyorlar. Teminata karşı yurtharicinden Türkiye’ye kredi geliyor. Aslında kendi parasını şirkete koyuyor. bakılırsace olarak olumlu bir haber. Negatif tarafına baktığımda; demek ki içeriden kendini finanse etmekte hayli zorlanıyor. Bizdeki bankacılık sistemi gereğince finansman sağlayamıyor yada çok yüksek maliyet çıkıyor. Lakin ben izliyorum; yurtharicinden Türkiye’ye değerli bir fonlama direkt açık kaynak olarak gelen yok.
‘İmkansız üçleme’ tıpkı anda denetim edilemez
Güldağ: Siyaset faizi yüzde 14 düzeyinde kaldı ve TL’nin negatif gerçek getirisi 47 puanı aşmış durumda.
Ağaoğlu: Siyaset faizi yüzde 60 -70 olsa bile tesiri fazlaca sonlu kalacak. Bu, yalnızca yüzde 30’luk kitleyi ilgilendiren bir durum. KKM ile birlikte değerlendirdiğimizde toplam mevduatın yüzde 70’inin döviz yahut dövize endeksli park ettiği bir yerde siyaset faizi, bakanın da dediği üzere anlamsızlaşmıştır. KKM’lerin bir kısmı yeniden eski dövizlerini alacakları için vazgeçmeyeceklerdir. Bir kısmı tahminen TL’de kalmaya devam eder. 55’ten 70’e çıktığı bir ortamda o 55’lik bölge evvelce nasıl satmadıysa dövizini bir daha satmayacaktır diye düşünürüm. Zira Türk yatırımcısının tercihleri benim son 35 yıllık deneyimim, epeyce majör değişiklikler arz etmediğini söylüyor.
Güldağ: Pekala vatandaştan sanayicisine her insanın merak ettiği soru; enflasyonun nasıl ve ne vakit düşeceği?
Ağaoğlu: İki enflasyondan bahsederiz her vakit, bir talep enflasyonu bir arz enflasyonu. Arz enflasyonu bizim teorik olarak yurtharicinden ithal ettiğimiz mal ve hizmetlerin meblağlarının artması. Buna ülke olarak bizim tedbir almamız sıkıntı. bakılırsace sınırlayabilecek şey kur tesirini minimuma indirmektir. Biz imkansız üçlemenin üçünü birden denetim etmeye çalışıyoruz, bu pek mümkün değil. Cari açığı da buna ekleyelim. Fakat biz ısrarcıyız, bakılırsaceğiz.
Güldağ: Biz yolunu bulacağız o denli bakıyoruz.
Ağaoğlu: Talep enflasyonuna gelirsek… İstediğim eserin yarın fiyatı daha yüksek olacak, benim gelirim artmıyor, bugünden alayım halinde öne çekilmiş talebin de dahil olduğu bir talep enflasyonu var. Bunu denetim edebiliriz. Bunu denetim edebilmenin tek yolu, ülkedeki faiz ortamını yeknesaklaştırmaktan geçiyor. Enflasyon, kredi faizi, mevduat faizi ve siyaset faizi bunlar birbirine yakınsamalı. 61 enflasyon, 22 kredi faizi, 17 mevduat, 14 siyaset faizi olmaz.
Petrolde ‘İran denklemi’ değerli
Güldağ: Petrolde bu hafta haber akışı ağırdı. Brent 100 doların altını test etti fakat kalıcı olmadı…
Ağaoğlu: Rezervlerin kademeli olarak günlük birer milyon varil biçiminde piyasaya verilmesi olumlu. Lakin Rusya’nın Ukrayna konusunda baş karıştırıcı açıklamaları bir daha petrol fiyatını yükseltti. Denkleme İran’ın ne vakit gireceği kıymetli. İran’ın elinde yüzer stok var, gitgide de artıyor. Yüzer stokları traderler ucuza kapatmak için fiyatları 80-85 dolar bandına indirecekler. İran’ın petrolü ucuza alındıktan daha sonra 105-115 bölgesine bir yükseliş olacak diye bekliyorum.
Buğdayda ‘rapor’ fiyatlandı
Güldağ: Buğday fiyatlarındaki hareketlilik için ne dersin?
Ağaoğlu: Amerikan Tarım Dairesi’nin raporu son fiyatlamalarda tesirli oldu. Raporda buğday üretiminde geçtiğimiz yıla oranla ekim alanlarında daralma, fiyat artışları ve öne çeken talepten kaynaklı bir dengesizlik oluşacağı açıklandı. Aslında fiyatlar Ukrayna-Rusya tansiyonunun düşmesiyle 972’ye kadar geldi. Lakin, bu raporun kararında bin 115’e kadar yükseldi. Bu olağan ki bizim için dış ticaret açığına, cari açığa olumsuz tesir edecek konulardan bir başkası.
Altında trend, gümüşle değişir
Güldağ: Putin’in son açıklamaları, altın fiyatını da yavaşça üst gerçek itti. Ne diyorsun?
Ağaoğlu: Fed ve Rusya tesiriyle yükseliş gördük. Lakin trend değişikliği olabilecek bir gelişme yaşanmadı. Enflasyondan korunmak için mesela buğday, kakao yahut demir cevheri kontratı alamayanlar altın almayı tercih ettiler. Gümüş çıkmadan altın çıkmayacak. Yani bu tarihi olarak nazarance olarak ispatlanmış şeyler maalesef değişmiyor. Yani bir de şu biçimde düşün, bu denklemi değiştirecek dünya üzerinde ne değişti? Değişmedi, bu biçimde eski alışkanlıklarla trade yapmaya devam ediyor beşerler.
Okumaya devam et...
Güldağ, döviz satışında ihracatçıların ‘sektörel oran’ davetini paylaşırken, Ağaoğlu ihracatçının Merkez’e satacağı döviz meblağının artmasının pratikte bir mana tabir etmediğini, dövizin kullanım erkinin el değiştirdiğini söylemiş oldu. İkili, haftanın hareketli enstrümanları ziraî emtia ve petrolü de ele aldı.
Güldağ: Haftanın en sıcak gündemiyle başlayalım… Merkez Bankası siyaset faizini değiştirmedi. “Makro ihtiyati siyaset çerçevesi güçlendirilecek” tabiri dikkat cazibeli. Yeni düzenlemeler mi goreceğiz, metne giren bu ifadeyi sen nasıl yorumlarsın?
Ağaoğlu: İhtimaldir ki, Merkez Bankası amaca yönelik krediler verilsin, krediler spekülatif maksatlı döviz alımlarına ve öteki finansal araçlara gitmesin, hedefine uygun kullanılsın demeye çalışıyor. Ve buna uygun olarak da ihtimaldir ki, teşvik edici kimi düzenlemeler yapabilir. Bu da zarurî karşılıklardan geçiyor diye düşünüyorum. Tahminen BDDK ile bir işbirliği yapılıp ortak bir çalışma ile kredi kapasitesine yahut muhakkak çeşitteki kredi kapasitesine ulaşıldığında, örneğin kar dağıtabilir. Yani bu biçimde birtakım enstrümanlardan herbiçimde bahsediliyor. Bu setin ne olduğunu bilmiyoruz. Önümüzdeki günlerde birkaç sürpriz gece yarısı düzenleme bakılırsabiliriz.
Güldağ: Bunun haricinde PPK değerlendirmesinde jeopolitik ve global risklere işaret edilmiş…
Ağaoğlu: Benim ana tema olarak gördüğüm “biz hiç bir kusur yapmıyoruz, bütün her şey dışarıdan geliyor” yaklaşımı var. “Ukrayna -Rusya savaşından kaynaklanan zorluklar güç meblağlarını, ziraî emtia fiyatlarını artırdı o yüzden bizde enflasyon var” deniyor. Lakin şunu kimse söylemiyor, yani yüzde 60 enflasyon ve yüzde 20 faiz ortamında TL tasarrufu için ne yapılır? O aşikâr değil ya da ona yönelik bir tedbir alınır mı alınmaz mı diye bir açıklama ya da yaklaşım yok. Burada bir daha o senin epey sevdiğin söz var: “Alınmış kararların birikimli tesirleri yakından takip edilmekte…” Nasıl bir tesir var birikimli bilemiyorum… Ya da nasıl bir tesir yaptı bu kararlar onu da bilmiyorum.
Güldağ: Onlar hiç açıklanmıyor.
Ağaoğlu: Kalıcı ve güçlendirilmiş liralaşmayı teşvik eden geniş kapsamlı siyaset gözden geçirme sürecine devam ediliyor. Bu gözden geçirme süreci 3-4 açıklamadır devam ediyor. Ne vakit bir sonuca varacak onu da bilmiyorum lakin kalıcı ve güçlendireceğiz…
Güldağ: Bahsedilen makro ihtiyati siyaset çerçevesinde değerlendirilebilecek düzenlemelerden biri de ‘ihracat geliri’ olabilir sanırım. İhracatçıların döviz gelirlerinin yüzde 25’inin TCMB tarafınca satın alınması uygulamasında oranın yüzde 40’a çıkarılması gündemde. Bilhassa döviz girdisi yüksek bölümlerde itiraz sesleri yüksek. İhracatçılar, sektörel bazda oran getirilmesini istiyor. Bir ikincisi KKM’de vergi teşvikleri genişlemeye devam ediyor. 31 Mart’a kadar vergi istisnası geldi. Bana göre; bu iki adım kamunun daha fazla dövize muhtaçlık duyduğunu gösteriyor. Güya iş, dövizi toplayıp Merkez Bankası’na, oradan da kurları denetim edecek biçimde kullanılmasına dayanıyor. Sen nasıl değerlendirirsin?
Ağaoğlu: Seninkini tamamlayayım; kuru denetim ederek enflasyonu denetim etme uğraşı. Açıklanan kararların ortasında iki temel bahisten bahsettin, biri geçmişe yönelik vergi affı. Bana manalı gelmiyor. İş işten geçtikten daha sonra vergi affının geldiği bir yerde vergi artışı da gelebilir geçmişe yönelik. meğer siz hesabınızı ona bakılırsa yapmışsınızdır, vergi ödeyeceksinizdir, nakit akışınızı ona nazaran ayarlamışsınızdır. Bu, iş dünyasının tabiriyle kurumsal yönetişim unsurlarına uymayan bir iş yapış biçimi. Kuralı evvel koyarsınız onu ne vakit uygulamaya alacağınızı söylersiniz herkes ona göre ayarlar kendini, daha sonra uygulanmaya başlanır. Geçmişe yönelik vergi aff ı, geçmişe yönelik vergi artışıyla karşımıza çıkarsa şaşırtmasın bizi. Bugün âlâ tarafındayız da yarın makûs tarafında olduğumuzda itiraz edecek fazlaca fazla bir şeyimiz yok. Ben bugün âlâ tarafındayken itiraz edeyim de daha sonra makus tarafı geçince bir kere daha itiraz ederim. Yüzde 40’a gelince pratik bir manası olmayan bir karar aslında. Yüzde 25’in de bir pratik manası yoktu.
Güldağ: niye pratikte bir manası yok?
Ağaoğlu: İhracatçı dövizini satmak isterse, yüzde 100’ünü satar. Yüzde 40, yüzde 25’i üzere şeye bakmaz. Burada kritik nokta şu; “Yüzde 25’ini satacaksınız lakin o sattığınızı almayacaksınız’ biçiminde bir düzenleme yok. Yeterli ki de getirmediler. Önemli bir sermaye denetimine giden bir izlenim oluşurdu. Mevcut durumda yüzde 25’ini sattınız, almanızın önünde bir pürüz yok, birebir gün geri alabilirsiniz. Yani net tesiri sıfırdır. Birebir biçimde 40’a çıktığında da nasıl bir tesir yaratacak derseniz, tesiri teknik olarak bir daha sıfır olacak. Fark; birebir kur muhafazalı mevduatta olduğu üzere, bu dövizin kullanım erkinin kimde olacağı sorusu. KKM’dilk evvel DTH’lar bankalar nezdinde saklanıyordu. Satış ve verilen kur garantisi ile bir arada o dövizlerin kullanması bankalardan çıktı, Merkez Bankası’na geçti. Artık benzeri biçimde ihracatçının dövizinin kullanmasının da 100 doların 40 doları ihracatçıdan teorik olarak çıkıyor, Merkez Bankası’na geçiyor. Pratik manası dediğim üzere sıfır lakin kullanım erkinin el değiştirmesi sorunu. Teknik olarak kamunun muhtaçlık duyduğu dövizi temin etme uğraşı bunlar. Döviz rezervlerinin artması gerekir, artıyor mu?
Güldağ: Hayır, artmıyor.
Ağaoğlu: Eksi durumumuz bile azalmadı. Bence sürdürülmesi güç bir siyaset. Açık vermekten kurtulup, cari fazla vermeye başlamışsanız bu biçimde yavaş yavaş bu yüzde 40’lar olumlu tesir yapmaya başlar. Döviz açık durumunuz azalır, bu bir inanç yaratır. İnançla de kurda muhakkak bir istikrarı sağlarsınız. Siz gelen bütün dövizleri ithalatçılara verip üstüne üstlük bir de cari açık veriyorsanız, bu fonlanması gereken bir durumu ortaya çıkarıyor. Açık vermeye devam ettiğiniz sürece sizin eksi rezervleriniz ya birebir kalıyor ya da daha da eksiye gitmeye devam ediyor.
Güldağ: İhracatçının itirazının bir sebebi de piyasadan gereğince istediği biçimde kaynak bulamaması. Maliyetler artıyor, bir de 25 yerine 40’ı verecek. Piyasadan da bu dövizi toplamaya kalkacak, onun için de bir kaynağa muhtaçlığı var aslında.
Ağaoğlu: Sattığı dövizi geri aldığı için alım-satım içindeki kur farkı kadar bir kaybı olacak, epey büyük bir kaybı olmuyor. Enflasyonla birlikte işletme sermayesi muhtaçlığı artıyor. Bu birlikteinde bankacılık tarafına olan talebi artırıyor. Bankaların sermayeleri artmıyor, verecekleri krediler muhakkak. Sermaye yeterlilik rasyosuna nazaran finanse edebilecekleri imkan dar. Bunu kamu bankalarındaki sermayeyi artırarak bir ölçü genişletme uğraşı oldu. Fakat gelinen ortamda yabancı bankaların ya da Türkiye’deki yabancı ortaklı bankaların yeni sermaye getirmelerini hayli beklememek lazım. Tahminen bunun için bir yeni bir regülasyon gelir. Ancak banka mecburî olarak sermaye artırsa bile kredi iştahı artmayabilir.
Güldağ: Çok süratli kredi artışı var. Yüzde 46’ları buldu artış oranı. Ocakta konuştuğumuzda yüzde 24’tü bu oran. Mecburen olağan, gereksinim var. Bu birtakım soru işaretlerini de birlikteinde getiriyor, bir yerden bir para mı girdi memlekete? Bir de yabancı bankaların Türkiye’deki şirketlere açtığı back to back kredilerde önemli bir artış olduğu söyleniyor, ne dersin bu hususta?
Ağaoğlu: 2001’de bu biçimde bir devir hayatıştık. Yurtarasındaki işverenler yurtharicindeki paralarını bankaya teminat veriyorlar. Teminata karşı yurtharicinden Türkiye’ye kredi geliyor. Aslında kendi parasını şirkete koyuyor. bakılırsace olarak olumlu bir haber. Negatif tarafına baktığımda; demek ki içeriden kendini finanse etmekte hayli zorlanıyor. Bizdeki bankacılık sistemi gereğince finansman sağlayamıyor yada çok yüksek maliyet çıkıyor. Lakin ben izliyorum; yurtharicinden Türkiye’ye değerli bir fonlama direkt açık kaynak olarak gelen yok.
‘İmkansız üçleme’ tıpkı anda denetim edilemez
Güldağ: Siyaset faizi yüzde 14 düzeyinde kaldı ve TL’nin negatif gerçek getirisi 47 puanı aşmış durumda.
Ağaoğlu: Siyaset faizi yüzde 60 -70 olsa bile tesiri fazlaca sonlu kalacak. Bu, yalnızca yüzde 30’luk kitleyi ilgilendiren bir durum. KKM ile birlikte değerlendirdiğimizde toplam mevduatın yüzde 70’inin döviz yahut dövize endeksli park ettiği bir yerde siyaset faizi, bakanın da dediği üzere anlamsızlaşmıştır. KKM’lerin bir kısmı yeniden eski dövizlerini alacakları için vazgeçmeyeceklerdir. Bir kısmı tahminen TL’de kalmaya devam eder. 55’ten 70’e çıktığı bir ortamda o 55’lik bölge evvelce nasıl satmadıysa dövizini bir daha satmayacaktır diye düşünürüm. Zira Türk yatırımcısının tercihleri benim son 35 yıllık deneyimim, epeyce majör değişiklikler arz etmediğini söylüyor.
Güldağ: Pekala vatandaştan sanayicisine her insanın merak ettiği soru; enflasyonun nasıl ve ne vakit düşeceği?
Ağaoğlu: İki enflasyondan bahsederiz her vakit, bir talep enflasyonu bir arz enflasyonu. Arz enflasyonu bizim teorik olarak yurtharicinden ithal ettiğimiz mal ve hizmetlerin meblağlarının artması. Buna ülke olarak bizim tedbir almamız sıkıntı. bakılırsace sınırlayabilecek şey kur tesirini minimuma indirmektir. Biz imkansız üçlemenin üçünü birden denetim etmeye çalışıyoruz, bu pek mümkün değil. Cari açığı da buna ekleyelim. Fakat biz ısrarcıyız, bakılırsaceğiz.
Güldağ: Biz yolunu bulacağız o denli bakıyoruz.
Ağaoğlu: Talep enflasyonuna gelirsek… İstediğim eserin yarın fiyatı daha yüksek olacak, benim gelirim artmıyor, bugünden alayım halinde öne çekilmiş talebin de dahil olduğu bir talep enflasyonu var. Bunu denetim edebiliriz. Bunu denetim edebilmenin tek yolu, ülkedeki faiz ortamını yeknesaklaştırmaktan geçiyor. Enflasyon, kredi faizi, mevduat faizi ve siyaset faizi bunlar birbirine yakınsamalı. 61 enflasyon, 22 kredi faizi, 17 mevduat, 14 siyaset faizi olmaz.
Petrolde ‘İran denklemi’ değerli
Güldağ: Petrolde bu hafta haber akışı ağırdı. Brent 100 doların altını test etti fakat kalıcı olmadı…
Ağaoğlu: Rezervlerin kademeli olarak günlük birer milyon varil biçiminde piyasaya verilmesi olumlu. Lakin Rusya’nın Ukrayna konusunda baş karıştırıcı açıklamaları bir daha petrol fiyatını yükseltti. Denkleme İran’ın ne vakit gireceği kıymetli. İran’ın elinde yüzer stok var, gitgide de artıyor. Yüzer stokları traderler ucuza kapatmak için fiyatları 80-85 dolar bandına indirecekler. İran’ın petrolü ucuza alındıktan daha sonra 105-115 bölgesine bir yükseliş olacak diye bekliyorum.
Buğdayda ‘rapor’ fiyatlandı
Güldağ: Buğday fiyatlarındaki hareketlilik için ne dersin?
Ağaoğlu: Amerikan Tarım Dairesi’nin raporu son fiyatlamalarda tesirli oldu. Raporda buğday üretiminde geçtiğimiz yıla oranla ekim alanlarında daralma, fiyat artışları ve öne çeken talepten kaynaklı bir dengesizlik oluşacağı açıklandı. Aslında fiyatlar Ukrayna-Rusya tansiyonunun düşmesiyle 972’ye kadar geldi. Lakin, bu raporun kararında bin 115’e kadar yükseldi. Bu olağan ki bizim için dış ticaret açığına, cari açığa olumsuz tesir edecek konulardan bir başkası.
Altında trend, gümüşle değişir
Güldağ: Putin’in son açıklamaları, altın fiyatını da yavaşça üst gerçek itti. Ne diyorsun?
Ağaoğlu: Fed ve Rusya tesiriyle yükseliş gördük. Lakin trend değişikliği olabilecek bir gelişme yaşanmadı. Enflasyondan korunmak için mesela buğday, kakao yahut demir cevheri kontratı alamayanlar altın almayı tercih ettiler. Gümüş çıkmadan altın çıkmayacak. Yani bu tarihi olarak nazarance olarak ispatlanmış şeyler maalesef değişmiyor. Yani bir de şu biçimde düşün, bu denklemi değiştirecek dünya üzerinde ne değişti? Değişmedi, bu biçimde eski alışkanlıklarla trade yapmaya devam ediyor beşerler.
Okumaya devam et...