Maruf BUZCUGİL / Canan SAKARYA
TBMM Sanayi, Ticaret, Güç, Doğal Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komitesi Lideri Ziya Altunyaldız, stokçuluk yapanlara yönelik cezaların artırılmasına ait kanun teklifinin yılbaşından daha sonra Meclis gündemine geleceğini belirterek, “84 milyonun hakkına uzanan her fahiş fiyatla, tedarik zincirini bozan her türlü stokçulukla çabada kararlıyız. Bunlarla ilgili aktif gayretimizi kanunların verdiği yetkiler çerçevesinde odunsuz bir biçimde yapmaya devam edeceğiz” dedi. Altunyaldız, pandemi devrinde ABD ve AB’nin, Uzak Doğu merkezli tedarikten vazgeçtiği durumlarda, Türkiye’nin kıymetli bir fırsat yakaladığını belirterek, üretimin artarak devam etmesi açısından tevsi ve modernizasyon yatırımlarının süratle devreye girmesinin kıymetli olduğuna dikkat çekti. AK Parti Konya Milletvekili Altunyaldız, Ankara Temsilcimiz Maruf Buzcugil ile Parlamento Muhabirimiz Canan Sakarya’nın sorularını yanıtladı.
■Pandemi süreci tüm dünya ekonomilerini etkiledi, bu süreçte Türkiye’nin artıları ve eksileri, önümüzdeki periyot için yakaladığı fırsatlar nelerdir? Bu süreçte nasıl bir yol haritası izlenmesi gerekiyor?
Pandemi devrinde ticarette değerli bir paradigma değişikliği oldu, e-ticarette küreselde ve yerelde fazlaca önemli hacim değişiklikleri ve gelişmeler yaşandı. Bir öbür değişiklik de maliyet artışlarının ortaya çıkardığı ve önümüzdeki periyoda de sirayet edeceğini düşündüğüm tedarik zincirindeki kaymalar ve ülkelerin kendilerini bir daha konumlandırmaları noktasında oldu. Bu durum uzak destinasyonlar yerine, yakın yerlerden tedarik anlayışını getirdi ve Türkiye için çok değerli bir gelişmeydi. Türkiye dinamik bir üretim ülkesi olması ve adaptasyon kabiliyetiyle fırsatı süratli bir biçimde kıymetlendirdi. Bu epeyce değerliydi, bundan daha sonrası için değerli olan bunu kalıcı kılmaktır. Pandemi ile bir arada global üretimde de düşüş oldu. 2020’de Türkiye pandemiye karşın Çin ile birlikte büyümeyi başaran yegâne ülke oldu. 2021 yılının üç çeyreğinde büyüme yüzde 11,7 olarak gerçekleşti. bu vakitteki büyümelere baktığımızda aslında epey sağlıklı, istikrarlı ve sürdürülebilir bir büyüme performansımız olduğunu görüyoruz. İç talebin büyümeye katkısı yanında piyasadan da gelen bir büyüme var lakin ihracatın alımlı gücünün önemli manada büyüme sayılarına tesir ettiğini görüyoruz. Üretim, yatırım ve ihracat eksenli bir büyüme olduğunu görüyoruz. Bu daima istediğimiz bir büyüme parametresiydi, bunu bu vakitte yakalamış olduk. 3’üncü çeyrekteki yüzde 7,4’lük büyümenin 6,8 puanının, 3 çeyrekteki yüzde 11,7’lik büyümenin ise 5,1 puanlık kısmının net ihracattan geldiğinin görüyoruz. Kasım ayında 21,5 milyar dolarlık aylık ihracat gerçekleştirdik. Yıllıklandırılmış bazda baktığımızda ise ihracatımızın 221 milyar dolara ulaştığını görüyoruz. Bunlar, Türkiye Cumhuriyeti tarihinde birer rekor. Bundan daha sonra artık aylık ihracatta 20 milyar dolar ve üzerini düşünebilmek fazlaca kıymetli.
■Bu durum üretimin kesintisiz sürmesi ve artırılmasını gerektiriyor mu?
Türkiye dinamik bir ülke ve pandemide üretimini hiç durdurmadı. Son devirde yapılan çalışmalar ve tespitlerimiz şunu gösteriyor: ABD ve AB’nin Uzak Doğu tedarikinden vazgeçtiği durumlarda, Türkiye devreye girmiş. Burada net bir tedarik kayması yaşanmış ve biz bunu doldurmuşuz. Bu önümüzdeki periyotta devam edecektir. Artık üretimi buna nazaran uyarlamak durumundasınız. Başta AB olmak üzere ABD ve öteki alıcılar artık kendilerine en yakın ve/veya en uygun ülkelerden tedarik edeceğini açıkça ortaya koyuyor. Aslında COVID-19 ve yeşil dönüşüm ile birlikte tüm dünyada esaslı bir paradigma değişimi var, global tedarik zincirlerinde oyunun kuralları ve aktörleri bir daha belirleniyor. Türkiye, AB’nin tedarikteki ana destinasyonu pozisyonuna gelme potansiyeli olan ve bunu başarabilecek bir ülke. AB’ye, Uzakdoğu’dan 45 günde mal gelirken, Türkiye 3 günde gönderebiliyor. Bu epey değerli bir durum, ayrıyeten Uzakdoğu’dan ithalatta konteyner başına 12-15 bin dolar ödenirken, ülkemizden dörtte bir maliyetle temin edilebiliyor. Ayrıyeten üretim kalitesi konusunda da düzgün durumdayız ve AB standartları ölçüsünde üretim niteliğine ve paritesine sahibiz. Bunlar ülkemizin AB ve tahminen de ABD pazarlarına entegrasyonu için fazlaca değerli.
■“Tevsi ve modernizasyon yatırımlarının süratle devreye girmesi önemli”
Burada üretimi sürdürme konusundaki hassasiyetimizle yeni yatırım alanları oluşturuyor ve bilhassa tedarikte dış alımın yüksek olduğu dallara stratejik yatırımları destekliyoruz. Bu kapsamda son devirde hem petrokimya tıpkı vakitte elektrikli araba kesiminde değerli yatırım atakları yaptık. Kapasite kullanım oranları yüzde 80’lerin üzerine çıktı, ihracat artışını sürdürmek için tevsi ve modernizasyon yatırımlarının süratli bir biçimde devreye girmesini önemsiyoruz. Bu manada Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın Teknoloji Odaklı Sanayi Atılımı Programını değerli buluyorum. Hem özgün tıpkı vakitte Türkiye’nin gereksinimleriyle örtüşen bir program. Program kapsamında gereksinime binaen bir yatırım programı belirleniyor. Proje bazlı teşvikler bilhassa ileri teknoloji eserlere sağlanıyor. Arazi takviyesinden kredi dayanağına, sigorta dayanağından vergi indirimine kadar her takviye veriliyor. Bu yatırımları fazlaca süratli bir biçimde hayata geçirmek ve bunları artırarak sürdürmek durumundayız. Bunun yanında, ihracatın finansmanı ve sigorta sistemine dair dayanak sistemlerinin artırılarak sürdürülmesinde kararlıyız.
■Reeskont kaynağı kâfi görüyor musunuz?
Reeskont kıymetli bir kaynak, kıymetli bir dayanak, alışılmış ki imkanlar ölçüsünde arttırılabilir. Bugüne kadar olduğu üzere bunu tam manasıyla kesintisiz işletmeye devam ettiğimiz takdirde ihracatçılara fazlaca kıymetli bir takviye sağlıyor. İhracatçıların da bunu ziyadesiyle istediklerini ve kullandıklarını görüyoruz yani bunun piyasada bir karşılığı var. İhracat artış trendinin kesintisiz sürmesi için; reeskont ve öbür kredi dayanak düzeneklerinin aktif ve yaygın kullanması yanında, tevsi ve modernizasyon yatırımlarıyla üretim kapasite artışının süratli bir biçimde gerçekleşmesi, stratejik mal kümelerinde proje bazlı yatırımların hayata geçirilmeye devam etmesini önemsiyorum.
■Sanayicilerimizin üretimin devam etmesi için istikrarlı kur talepleri var, bu sağlanmadan üretim devam edebilir mi?
Doğal ki piyasaların istikrarda olması epeyce değerli. Öngörülebilirlik her insanın beklentisi, zira fiyatlama yapacak. Bu niçinle piyasaların bu manada kendi istikrarları içerisinde Sayın Cumhurbaşkanımızın “dere yatağında akar’ sözündeki üzere, tüm bu piyasa parametrelerinin kendi yatağında istikrarını bulması ve o istikrar üzerinde yürümesi fazlaca kıymetli.
■Cumhurbaşkanının da altını çizdiği stokçuluk sorunu var, iç piyasada bu biçimde bir eğilim oldu. Malların müsadere edilmesi yasa teklifinde yer almadı. Cezaların artırılmasını kâfi görüyor musunuz?
Özgür piyasa iktisadında üretim, tedarik ve perakende süreçlerinin inkıtaa uğramadan piyasanın olağan akışı ve pratiğinde kesintisiz işlemesi epeyce değerlidir. Stokçuluk ve fahiş fiyat uygulamaları bahsetmiş olduğum piyasa nizamının ana düşmanıdır ve asla müsamaha gösterilemez ve affedilemez. Bu noktada altını çizerek söylemek isterim ki biz; stokçulukla tedarik güvenliğini, stokçulukla depolama zorunluluğunu birbirinden ayırıyoruz. Çünkü depolama ve tedarik güvenliği üretim ve tüketim güvenliği için gerekli şeyler. Lakin stokçuluk, fahiş fiyat, haksız yarar ve piyasayı bozan uygulamalara asla taviz veremeyiz. Bu konuya bilhassa dikkat çekmek istiyorum; üretim bandının durmaması için, bilhassa global tedarik zincirindeki problemleri da gözeterek üreticilerin tuttuğu hammadde tedariki ile piyasayı ve tedarik zincirini bozarak haksız çıkar elde etmek emeliyle yapılan stokçuluk ve fahiş fiyat uygulamalarını birbirinden ayırıyoruz. İşte maddede ceza artırımına yönelik yaptığımız değişiklikle stokçuluk ve fahiş fiyat uygulamalarıyla aktif çabayı amaçlıyoruz ve bunu mutlaka sağlayacağız.
■Bu mevcut maddede net bir biçimde var mı?
Yasalar lafzıyla ve ruhuyla uygulanır. Bahse bahis yasal düzenlemede Ticaret Bakanlığı’na geniş bir yelpazede yetki veriyor, “Bu alanı sen tecrübelerinle ve Türkiye’nin gereksinimleri, Türkiye’nin yerleşik üretim ve tüketim pratiklerine göre yönet” diyor ve cezalandırmada da yelpazeyi fazlaca geniş tutuyor. Olayın kendisine, niyete, hacmine nazaran, ‘sen yapılan işin niteliğine bakılırsa bunu ayarla’ diyor. 100 bin liradan 2 milyon liraya kadar bir ceza öngörüyor.
■El koyma ile ilgili yeni bir düzenlemeye muhtaçlık var mı?
Cezada orantılılık değerlidir. 2020 yılında Perakende Yasasında bir düzenleme yapıldı. Artık o kanundaki cezaları artırıyoruz. Sekretaryasını Ticaret Bakanlığının yaptığı bir heyet oluşturulmuştu, bugüne kadar şuranın yaptığı çalışmalar var, kesilen cezalar var, bir de uygulamaya dair temel parametreler büyük ölçüde oluştu. Şunu fazlaca net söylüyorum, 84 milyonun hakkına uzanan her fahiş fiyatla, tedarik zincirini bozan her türlü stokçulukla gayrette kararlıyız. Bunlarla ilgili aktif çabamızı kanunların verdiği yetkiler çerçevesinde odunsuz bir biçimde yapmaya devam edeceğiz.
“Enerji, sanayi, ulaşım ve tarım alanlarının dönüştürülmesi gerekiyor”
■Avrupa Yeşil Mutabakatı ve hudutta karbon uygulaması önümüzdeki periyotta uygulamaya girecek. Siz sanayimizi bu dönüşüme ne kadar hazır görüyorsunuz?
Gelişmiş ülkelerin dünyanın bu duruma gelmesinde epey kıymetli hissesi var, lakin ortaya çıkan probleme baktığımız vakit da bilhassa önümüzdeki periyotlarda bu iş çözülmediği takdirde dünya epeyce değerli meselelerle karşı karşıya gelecek ve global iktisada bunun yıllık maliyeti 2050’lerde 8 trilyon dolarları bulacak. Bir taraftan da Avrupa Kurulu başta olmak üzere bir epey memleketler arası kuruluş tüm dünya ülkelerine davette bulunuyor, global ısınmaya dönük ömür hakkını, insan hakları çerçevesinde kıymetlendiriyor. Benim bu bahiste hazırladığım raporda iki öge öne çıkmıştı: Birincisi, ‘kirleten öder’ unsuru, özel bölüm, kamu, devlet kim olursa olsun kirletiyorsan, bedelini ödeyeceksin. İkincisi ise etraf hatası dediğimiz bir ögenin da, hem global, memleketler arası muahedelerde kavramsal olarak düzenlemesi ve imza altına alınması tıpkı vakitte tüm ülkelerin ceza hukuklarında bunu düzenleyerek hatası ve cezasını ortaya koyması. Ayrıyeten buna ait olarak da ziyan nazarannlerin dava açmasına yönelik hukuk yollarının açılması.
Başka taraftan da ekonomik olarak baktığınız vakit bilhassa burada en öne çıkan şey güç, sanayi üretimi, ulaşım ve tarımdaki yanlış uygulamalar, bu 4 alanın dönüştürülmesi elzem. En başta güç alanını dönüştürmeniz lazım zira global ısınmada ana faktör güç; ulaşımda, endüstride, ısınmada kullanılan fosil yakıtlar. Ülke olarak, toplam elektrik gücü heyeti gücümüzün yüzde 65’ini yerli kaynaklardan, yüzde 54’ünü de yenilenebilir kaynaklardan üretmeye başlamakla epeyce değerli bir aralık aldığımızı söyleyebilirim. Son üç yılda devreye aldığımız toplam heyeti gücün dörtte üçü, yalnızca 2020 yılında devreye alınan konseyi gücün ise tamamına yakını yenilenebilir kaynaklardan oluşuyor. Yenilenebilir güç kaynaklarından fiili elektrik üretiminde de yüzde 40’ı geçtik. Yalnızca son 10 yılda jeotermal güç kapasitemizi 100 kat artırdık. Rüzgârda 10 bin MW’ı geçtik, bu bizi dünyada rüzgarda 10’uncu sıraya, Avrupa’da 5’inci sıraya yerleştiriyor ve bir daha yenilenebilir güçte şurası gücümüzle Dünyada 12’nci, Avrupa’da 5’inci sıradayız. Bu kıymetli bir sıralama, burada gerçek adımları attığımızı fazlaca net söyleyebilirim ve bunu aralıksız sürdüreceğiz
■Sanayideki dönüşümü teşvik sistemi ile desteklemek gerekir mi?
Teşvik sisteminin her vakit gereksinimlere nazaran uyarlanması elzem. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ve OSBÜK, Dünya Bankası ile birlikte endüstride yeşil dönüşüm çalışmalarını başlattı. Önümüzdeki periyotta yeşil OSB’lere yanlışsız gidiliyor ve burada her bir firmanın da dönüşüm çalışmaları başlamış durumda, zira burada firma bazlı yeşil pasaport uygulaması geliyor. Bu pasaportu aldığınız vakit firma, eser bazlı ölçümler gelecek, sonda karbon vergisi ödemeyeceksiniz, bu fazlaca kıymetli ve kritik. Biz bunu yapmak zorundayız zira yeşil dönüşüm süreci fırsatlarla birlikte tehditlerle de geliyor. Önümüzdeki periyotta, İklim kanununun da çıkmasını bekliyoruz. Sayın Cumhurbaşkanımızın sözüyle ‘Yeşil Kalkınma Devrimi’ dediğimiz mevzuyu kapsamlı ve sürdürülebilir bir biçimde uygulamak zorundayız, bunun parametrelerini oluşturuyoruz. Biz birtakım ülkelere nazaran epey daha süratli dönüşebiliriz. İkincisi de artık kaynaklarımız var, üretim-tedarik fırsatları var. Bunu yapmazsak rekabetinizi kaybedeceksiniz, kendi ulusal gelirinizden, vergilerinizden ihraç ettiğiniz ülkenin bütçesine karbon vergisi ödemek zorunda kalacaksınız, kaynak transferi yapacaksınız ve pazar kaybedeceksiniz. O yüzden biz Kurul olarak da bu hususta son derece hassasız, ilgili Bakanlıklarla yakın çalışıyoruz. Önümüzdeki devirde buna ait programlar yapacağız.
Komisyon’da OSB’lerle ilgili çalışma yok
■Organize Sanayi Bölgeleri Yasasında yapılacak değişiklikle idarede valilerin temsili ile ilgili bir yasa taslağı gündeme geldi. Bir kısım OSB’ler reaksiyon gösterdi. Size bakılırsa OSB’lerde nasıl bir değişime muhtaçlık var?
Kurulumuzda bu manada bir çalışma yok. OSB’lerin yetkinliklerini biliyor ve yeteneklerine güveniyoruz. OSB’lerin üretim merkezleri olarak büyümesi üretim kapasiteleri ve yetkinliklerinin arttırılmasına dönük her türlü çabayı hakikat buluyorum.
2023 seçim yılı; bu yıl ıslahat niteliğinde düzenlemeler gündeme gelecektir
■2022 yılında Kurulunuzun beklenen gündeminde neler yer alacak?
Kurulumuz; üretim, ticaret ve güç alanında ülkemizin önünü açacak çalışmalarını aralıksız sürdürmeye devam edecek. Elektrik tarifelerinin tüketim kümelerine göre farklılaştırılması konusunda bir düzenleme yaptık, emsal düzenlemenin doğal gaz için de yapılmasını öngörüyoruz. Bunun yanında önümüzdeki periyotta bilhassa elektronik ve perakende ticarette, piyasaların yanlışsız işlemesine dönük olarak Hal Kanunu üzerinde çalışmalar olacaktır. Ayrıyeten güçte ıslahat niteliğindeki çalışmalar kapsamında, güç verimliliğinin artırılması, global güç piyasalarındaki gelişmeler doğrultusunda güç tedarik güvenliğinin artırılmasına dönük düzenlemeler yapılacaktır. 2023 yılı seçim yılı, bu niçinle 2022 yılında ıslahat niteliğindeki biroldukça düzenlemenin Kurulumuz gündemine geleceğini değerlendiriyorum.
Okumaya devam et...
TBMM Sanayi, Ticaret, Güç, Doğal Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komitesi Lideri Ziya Altunyaldız, stokçuluk yapanlara yönelik cezaların artırılmasına ait kanun teklifinin yılbaşından daha sonra Meclis gündemine geleceğini belirterek, “84 milyonun hakkına uzanan her fahiş fiyatla, tedarik zincirini bozan her türlü stokçulukla çabada kararlıyız. Bunlarla ilgili aktif gayretimizi kanunların verdiği yetkiler çerçevesinde odunsuz bir biçimde yapmaya devam edeceğiz” dedi. Altunyaldız, pandemi devrinde ABD ve AB’nin, Uzak Doğu merkezli tedarikten vazgeçtiği durumlarda, Türkiye’nin kıymetli bir fırsat yakaladığını belirterek, üretimin artarak devam etmesi açısından tevsi ve modernizasyon yatırımlarının süratle devreye girmesinin kıymetli olduğuna dikkat çekti. AK Parti Konya Milletvekili Altunyaldız, Ankara Temsilcimiz Maruf Buzcugil ile Parlamento Muhabirimiz Canan Sakarya’nın sorularını yanıtladı.
■Pandemi süreci tüm dünya ekonomilerini etkiledi, bu süreçte Türkiye’nin artıları ve eksileri, önümüzdeki periyot için yakaladığı fırsatlar nelerdir? Bu süreçte nasıl bir yol haritası izlenmesi gerekiyor?
Pandemi devrinde ticarette değerli bir paradigma değişikliği oldu, e-ticarette küreselde ve yerelde fazlaca önemli hacim değişiklikleri ve gelişmeler yaşandı. Bir öbür değişiklik de maliyet artışlarının ortaya çıkardığı ve önümüzdeki periyoda de sirayet edeceğini düşündüğüm tedarik zincirindeki kaymalar ve ülkelerin kendilerini bir daha konumlandırmaları noktasında oldu. Bu durum uzak destinasyonlar yerine, yakın yerlerden tedarik anlayışını getirdi ve Türkiye için çok değerli bir gelişmeydi. Türkiye dinamik bir üretim ülkesi olması ve adaptasyon kabiliyetiyle fırsatı süratli bir biçimde kıymetlendirdi. Bu epeyce değerliydi, bundan daha sonrası için değerli olan bunu kalıcı kılmaktır. Pandemi ile bir arada global üretimde de düşüş oldu. 2020’de Türkiye pandemiye karşın Çin ile birlikte büyümeyi başaran yegâne ülke oldu. 2021 yılının üç çeyreğinde büyüme yüzde 11,7 olarak gerçekleşti. bu vakitteki büyümelere baktığımızda aslında epey sağlıklı, istikrarlı ve sürdürülebilir bir büyüme performansımız olduğunu görüyoruz. İç talebin büyümeye katkısı yanında piyasadan da gelen bir büyüme var lakin ihracatın alımlı gücünün önemli manada büyüme sayılarına tesir ettiğini görüyoruz. Üretim, yatırım ve ihracat eksenli bir büyüme olduğunu görüyoruz. Bu daima istediğimiz bir büyüme parametresiydi, bunu bu vakitte yakalamış olduk. 3’üncü çeyrekteki yüzde 7,4’lük büyümenin 6,8 puanının, 3 çeyrekteki yüzde 11,7’lik büyümenin ise 5,1 puanlık kısmının net ihracattan geldiğinin görüyoruz. Kasım ayında 21,5 milyar dolarlık aylık ihracat gerçekleştirdik. Yıllıklandırılmış bazda baktığımızda ise ihracatımızın 221 milyar dolara ulaştığını görüyoruz. Bunlar, Türkiye Cumhuriyeti tarihinde birer rekor. Bundan daha sonra artık aylık ihracatta 20 milyar dolar ve üzerini düşünebilmek fazlaca kıymetli.
■Bu durum üretimin kesintisiz sürmesi ve artırılmasını gerektiriyor mu?
Türkiye dinamik bir ülke ve pandemide üretimini hiç durdurmadı. Son devirde yapılan çalışmalar ve tespitlerimiz şunu gösteriyor: ABD ve AB’nin Uzak Doğu tedarikinden vazgeçtiği durumlarda, Türkiye devreye girmiş. Burada net bir tedarik kayması yaşanmış ve biz bunu doldurmuşuz. Bu önümüzdeki periyotta devam edecektir. Artık üretimi buna nazaran uyarlamak durumundasınız. Başta AB olmak üzere ABD ve öteki alıcılar artık kendilerine en yakın ve/veya en uygun ülkelerden tedarik edeceğini açıkça ortaya koyuyor. Aslında COVID-19 ve yeşil dönüşüm ile birlikte tüm dünyada esaslı bir paradigma değişimi var, global tedarik zincirlerinde oyunun kuralları ve aktörleri bir daha belirleniyor. Türkiye, AB’nin tedarikteki ana destinasyonu pozisyonuna gelme potansiyeli olan ve bunu başarabilecek bir ülke. AB’ye, Uzakdoğu’dan 45 günde mal gelirken, Türkiye 3 günde gönderebiliyor. Bu epey değerli bir durum, ayrıyeten Uzakdoğu’dan ithalatta konteyner başına 12-15 bin dolar ödenirken, ülkemizden dörtte bir maliyetle temin edilebiliyor. Ayrıyeten üretim kalitesi konusunda da düzgün durumdayız ve AB standartları ölçüsünde üretim niteliğine ve paritesine sahibiz. Bunlar ülkemizin AB ve tahminen de ABD pazarlarına entegrasyonu için fazlaca değerli.
■“Tevsi ve modernizasyon yatırımlarının süratle devreye girmesi önemli”
Burada üretimi sürdürme konusundaki hassasiyetimizle yeni yatırım alanları oluşturuyor ve bilhassa tedarikte dış alımın yüksek olduğu dallara stratejik yatırımları destekliyoruz. Bu kapsamda son devirde hem petrokimya tıpkı vakitte elektrikli araba kesiminde değerli yatırım atakları yaptık. Kapasite kullanım oranları yüzde 80’lerin üzerine çıktı, ihracat artışını sürdürmek için tevsi ve modernizasyon yatırımlarının süratli bir biçimde devreye girmesini önemsiyoruz. Bu manada Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın Teknoloji Odaklı Sanayi Atılımı Programını değerli buluyorum. Hem özgün tıpkı vakitte Türkiye’nin gereksinimleriyle örtüşen bir program. Program kapsamında gereksinime binaen bir yatırım programı belirleniyor. Proje bazlı teşvikler bilhassa ileri teknoloji eserlere sağlanıyor. Arazi takviyesinden kredi dayanağına, sigorta dayanağından vergi indirimine kadar her takviye veriliyor. Bu yatırımları fazlaca süratli bir biçimde hayata geçirmek ve bunları artırarak sürdürmek durumundayız. Bunun yanında, ihracatın finansmanı ve sigorta sistemine dair dayanak sistemlerinin artırılarak sürdürülmesinde kararlıyız.
■Reeskont kaynağı kâfi görüyor musunuz?
Reeskont kıymetli bir kaynak, kıymetli bir dayanak, alışılmış ki imkanlar ölçüsünde arttırılabilir. Bugüne kadar olduğu üzere bunu tam manasıyla kesintisiz işletmeye devam ettiğimiz takdirde ihracatçılara fazlaca kıymetli bir takviye sağlıyor. İhracatçıların da bunu ziyadesiyle istediklerini ve kullandıklarını görüyoruz yani bunun piyasada bir karşılığı var. İhracat artış trendinin kesintisiz sürmesi için; reeskont ve öbür kredi dayanak düzeneklerinin aktif ve yaygın kullanması yanında, tevsi ve modernizasyon yatırımlarıyla üretim kapasite artışının süratli bir biçimde gerçekleşmesi, stratejik mal kümelerinde proje bazlı yatırımların hayata geçirilmeye devam etmesini önemsiyorum.
■Sanayicilerimizin üretimin devam etmesi için istikrarlı kur talepleri var, bu sağlanmadan üretim devam edebilir mi?
Doğal ki piyasaların istikrarda olması epeyce değerli. Öngörülebilirlik her insanın beklentisi, zira fiyatlama yapacak. Bu niçinle piyasaların bu manada kendi istikrarları içerisinde Sayın Cumhurbaşkanımızın “dere yatağında akar’ sözündeki üzere, tüm bu piyasa parametrelerinin kendi yatağında istikrarını bulması ve o istikrar üzerinde yürümesi fazlaca kıymetli.
■Cumhurbaşkanının da altını çizdiği stokçuluk sorunu var, iç piyasada bu biçimde bir eğilim oldu. Malların müsadere edilmesi yasa teklifinde yer almadı. Cezaların artırılmasını kâfi görüyor musunuz?
Özgür piyasa iktisadında üretim, tedarik ve perakende süreçlerinin inkıtaa uğramadan piyasanın olağan akışı ve pratiğinde kesintisiz işlemesi epeyce değerlidir. Stokçuluk ve fahiş fiyat uygulamaları bahsetmiş olduğum piyasa nizamının ana düşmanıdır ve asla müsamaha gösterilemez ve affedilemez. Bu noktada altını çizerek söylemek isterim ki biz; stokçulukla tedarik güvenliğini, stokçulukla depolama zorunluluğunu birbirinden ayırıyoruz. Çünkü depolama ve tedarik güvenliği üretim ve tüketim güvenliği için gerekli şeyler. Lakin stokçuluk, fahiş fiyat, haksız yarar ve piyasayı bozan uygulamalara asla taviz veremeyiz. Bu konuya bilhassa dikkat çekmek istiyorum; üretim bandının durmaması için, bilhassa global tedarik zincirindeki problemleri da gözeterek üreticilerin tuttuğu hammadde tedariki ile piyasayı ve tedarik zincirini bozarak haksız çıkar elde etmek emeliyle yapılan stokçuluk ve fahiş fiyat uygulamalarını birbirinden ayırıyoruz. İşte maddede ceza artırımına yönelik yaptığımız değişiklikle stokçuluk ve fahiş fiyat uygulamalarıyla aktif çabayı amaçlıyoruz ve bunu mutlaka sağlayacağız.
■Bu mevcut maddede net bir biçimde var mı?
Yasalar lafzıyla ve ruhuyla uygulanır. Bahse bahis yasal düzenlemede Ticaret Bakanlığı’na geniş bir yelpazede yetki veriyor, “Bu alanı sen tecrübelerinle ve Türkiye’nin gereksinimleri, Türkiye’nin yerleşik üretim ve tüketim pratiklerine göre yönet” diyor ve cezalandırmada da yelpazeyi fazlaca geniş tutuyor. Olayın kendisine, niyete, hacmine nazaran, ‘sen yapılan işin niteliğine bakılırsa bunu ayarla’ diyor. 100 bin liradan 2 milyon liraya kadar bir ceza öngörüyor.
■El koyma ile ilgili yeni bir düzenlemeye muhtaçlık var mı?
Cezada orantılılık değerlidir. 2020 yılında Perakende Yasasında bir düzenleme yapıldı. Artık o kanundaki cezaları artırıyoruz. Sekretaryasını Ticaret Bakanlığının yaptığı bir heyet oluşturulmuştu, bugüne kadar şuranın yaptığı çalışmalar var, kesilen cezalar var, bir de uygulamaya dair temel parametreler büyük ölçüde oluştu. Şunu fazlaca net söylüyorum, 84 milyonun hakkına uzanan her fahiş fiyatla, tedarik zincirini bozan her türlü stokçulukla gayrette kararlıyız. Bunlarla ilgili aktif çabamızı kanunların verdiği yetkiler çerçevesinde odunsuz bir biçimde yapmaya devam edeceğiz.
“Enerji, sanayi, ulaşım ve tarım alanlarının dönüştürülmesi gerekiyor”
■Avrupa Yeşil Mutabakatı ve hudutta karbon uygulaması önümüzdeki periyotta uygulamaya girecek. Siz sanayimizi bu dönüşüme ne kadar hazır görüyorsunuz?
Gelişmiş ülkelerin dünyanın bu duruma gelmesinde epey kıymetli hissesi var, lakin ortaya çıkan probleme baktığımız vakit da bilhassa önümüzdeki periyotlarda bu iş çözülmediği takdirde dünya epeyce değerli meselelerle karşı karşıya gelecek ve global iktisada bunun yıllık maliyeti 2050’lerde 8 trilyon dolarları bulacak. Bir taraftan da Avrupa Kurulu başta olmak üzere bir epey memleketler arası kuruluş tüm dünya ülkelerine davette bulunuyor, global ısınmaya dönük ömür hakkını, insan hakları çerçevesinde kıymetlendiriyor. Benim bu bahiste hazırladığım raporda iki öge öne çıkmıştı: Birincisi, ‘kirleten öder’ unsuru, özel bölüm, kamu, devlet kim olursa olsun kirletiyorsan, bedelini ödeyeceksin. İkincisi ise etraf hatası dediğimiz bir ögenin da, hem global, memleketler arası muahedelerde kavramsal olarak düzenlemesi ve imza altına alınması tıpkı vakitte tüm ülkelerin ceza hukuklarında bunu düzenleyerek hatası ve cezasını ortaya koyması. Ayrıyeten buna ait olarak da ziyan nazarannlerin dava açmasına yönelik hukuk yollarının açılması.
Başka taraftan da ekonomik olarak baktığınız vakit bilhassa burada en öne çıkan şey güç, sanayi üretimi, ulaşım ve tarımdaki yanlış uygulamalar, bu 4 alanın dönüştürülmesi elzem. En başta güç alanını dönüştürmeniz lazım zira global ısınmada ana faktör güç; ulaşımda, endüstride, ısınmada kullanılan fosil yakıtlar. Ülke olarak, toplam elektrik gücü heyeti gücümüzün yüzde 65’ini yerli kaynaklardan, yüzde 54’ünü de yenilenebilir kaynaklardan üretmeye başlamakla epeyce değerli bir aralık aldığımızı söyleyebilirim. Son üç yılda devreye aldığımız toplam heyeti gücün dörtte üçü, yalnızca 2020 yılında devreye alınan konseyi gücün ise tamamına yakını yenilenebilir kaynaklardan oluşuyor. Yenilenebilir güç kaynaklarından fiili elektrik üretiminde de yüzde 40’ı geçtik. Yalnızca son 10 yılda jeotermal güç kapasitemizi 100 kat artırdık. Rüzgârda 10 bin MW’ı geçtik, bu bizi dünyada rüzgarda 10’uncu sıraya, Avrupa’da 5’inci sıraya yerleştiriyor ve bir daha yenilenebilir güçte şurası gücümüzle Dünyada 12’nci, Avrupa’da 5’inci sıradayız. Bu kıymetli bir sıralama, burada gerçek adımları attığımızı fazlaca net söyleyebilirim ve bunu aralıksız sürdüreceğiz
■Sanayideki dönüşümü teşvik sistemi ile desteklemek gerekir mi?
Teşvik sisteminin her vakit gereksinimlere nazaran uyarlanması elzem. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ve OSBÜK, Dünya Bankası ile birlikte endüstride yeşil dönüşüm çalışmalarını başlattı. Önümüzdeki periyotta yeşil OSB’lere yanlışsız gidiliyor ve burada her bir firmanın da dönüşüm çalışmaları başlamış durumda, zira burada firma bazlı yeşil pasaport uygulaması geliyor. Bu pasaportu aldığınız vakit firma, eser bazlı ölçümler gelecek, sonda karbon vergisi ödemeyeceksiniz, bu fazlaca kıymetli ve kritik. Biz bunu yapmak zorundayız zira yeşil dönüşüm süreci fırsatlarla birlikte tehditlerle de geliyor. Önümüzdeki periyotta, İklim kanununun da çıkmasını bekliyoruz. Sayın Cumhurbaşkanımızın sözüyle ‘Yeşil Kalkınma Devrimi’ dediğimiz mevzuyu kapsamlı ve sürdürülebilir bir biçimde uygulamak zorundayız, bunun parametrelerini oluşturuyoruz. Biz birtakım ülkelere nazaran epey daha süratli dönüşebiliriz. İkincisi de artık kaynaklarımız var, üretim-tedarik fırsatları var. Bunu yapmazsak rekabetinizi kaybedeceksiniz, kendi ulusal gelirinizden, vergilerinizden ihraç ettiğiniz ülkenin bütçesine karbon vergisi ödemek zorunda kalacaksınız, kaynak transferi yapacaksınız ve pazar kaybedeceksiniz. O yüzden biz Kurul olarak da bu hususta son derece hassasız, ilgili Bakanlıklarla yakın çalışıyoruz. Önümüzdeki devirde buna ait programlar yapacağız.
Komisyon’da OSB’lerle ilgili çalışma yok
■Organize Sanayi Bölgeleri Yasasında yapılacak değişiklikle idarede valilerin temsili ile ilgili bir yasa taslağı gündeme geldi. Bir kısım OSB’ler reaksiyon gösterdi. Size bakılırsa OSB’lerde nasıl bir değişime muhtaçlık var?
Kurulumuzda bu manada bir çalışma yok. OSB’lerin yetkinliklerini biliyor ve yeteneklerine güveniyoruz. OSB’lerin üretim merkezleri olarak büyümesi üretim kapasiteleri ve yetkinliklerinin arttırılmasına dönük her türlü çabayı hakikat buluyorum.
2023 seçim yılı; bu yıl ıslahat niteliğinde düzenlemeler gündeme gelecektir
■2022 yılında Kurulunuzun beklenen gündeminde neler yer alacak?
Kurulumuz; üretim, ticaret ve güç alanında ülkemizin önünü açacak çalışmalarını aralıksız sürdürmeye devam edecek. Elektrik tarifelerinin tüketim kümelerine göre farklılaştırılması konusunda bir düzenleme yaptık, emsal düzenlemenin doğal gaz için de yapılmasını öngörüyoruz. Bunun yanında önümüzdeki periyotta bilhassa elektronik ve perakende ticarette, piyasaların yanlışsız işlemesine dönük olarak Hal Kanunu üzerinde çalışmalar olacaktır. Ayrıyeten güçte ıslahat niteliğindeki çalışmalar kapsamında, güç verimliliğinin artırılması, global güç piyasalarındaki gelişmeler doğrultusunda güç tedarik güvenliğinin artırılmasına dönük düzenlemeler yapılacaktır. 2023 yılı seçim yılı, bu niçinle 2022 yılında ıslahat niteliğindeki biroldukça düzenlemenin Kurulumuz gündemine geleceğini değerlendiriyorum.
Okumaya devam et...