Şebnem TURHAN
Enflasyon, 2021’de beklentilerin üzerinde yüzde 36.08 artarken, yapılan değerlendirmeler enflasyonda çabucak hemen en berbatın geride kalmadığını gösteriyor. Yıllık enflasyonda yüzde 40-50 düzeyleri konuşuluyor. Pekala enflasyon bir hiperenflasyona dönüşür mü, yoksa atılacak adımlarla yükseliş sınırlanabilir mi? Ekonomistler DÜNYA’ya kıymetlendirdi…
Atılım Murat: Kur muhafazalı mevduatta faiz özgür bırakılabilir
TOBB ETÜ Öğretim Üyesi Doç. Dr. Atılım Murat, yeni artırımlarla birlikte ocakta yüzde 8-10 düzeyinde enflasyon görülebileceğini belirterek yalnızca elektrik artırımlarının 2.5 puanlık bir tesiri olacağını vurguladı. Yıllık enflasyonun yüzde 40-50 düzeylerine yükselebileceğini belirten Murat, şu biçimde devam etti: “Eğer kurda yeni bir şok yaşanmazsa ikinci çeyrekten itibaren enflasyon yavaş yavaş düşüşe geçebilir. Yılı da muhtemelen yüzde 30’lar düzeyinde kapatırız. Hiperenflasyon olacağını düşünmüyorum. Lakin çok yüksek çift haneli enflasyonlar yaşayacağız ve kestirim yapmak da zorlaşıyor. Yüzde 40-50’lerde tepe yapacağımızı düşünüyorum.”
Merkez Bankası’nın ocak ayı Para Siyaseti Kurulu’nda bir atılımı olmayacağını ve bu ayı pas geçeceğini düşündüğünü belirten Atılım Murat, yüksek enflasyona karşı ise evvel kur muhafazalı TL mevduatı eserinin yüzde 17 olan faiz hududunun kaldırılabileceğini akabinde ise enflasyon muhafazalı yeni mamüllerin devreye girebileceğini söylemiş oldu. Murat, enflasyondaki duruma göre ise daha sonrasında bir faiz artışının gündeme gelebileceğini vurguladı.
Erhan Aslanoğlu: Hiperenflasyon hissini kuvvetli biçimde aldık
Piri Reis Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Erhan Aslanoğlu, enflasyon sayılarının devasa yükseklikte lakin sürpriz olmadığını belirterek endekslerde yükü yüksek mamüllerin izlenebilen meblağlarının bu biçimdesine yüksek bir artışa işaret ettiğini vurguladı. Aslanoğlu, “yaşamımıza en hayli dokunan, besin, ulaştırma, mesken eşyası üzere bölümlerde yıllık TÜFE yüzde 40-50 civarlarında. Hissedilen enflasyonda en az bu düzeylerde diye düşünüyorum. Manşet TÜFE’nin kısa müddette yüzde 40-45 ortasına gelme ihtimali yüksek. Ötesi kurlardaki seyre bağlı olacak. Aralık ayı besin enflasyonu yüzde 15 üzerinde. Bu dalda Ocak ayında yavaşça bir düzeltme olabilir lakin öteki kesimlerde düşüş ihtimali sıkıntı görünüyor” diye konuştu.
Geçmiş tecrübelerin Türkiye’de hiperenflasyonun epey kolay olmadığını gösterdiğini vurgulayan Aslanoğlu şöyleki konuştu: “Ücretlerde endekslenme olmadıkça, bu mümkünlük azalır fakat esasen fazlaca yüksek bir enflasyonumuz var ve bunun yarattığı badireyi ziyadesiyle yaşıyoruz. Son aylardaki fiyatlama davranışları, günlük fiyat ayarlamaları, bizlere hiperenflasyon hissini kuvvetli bir biçimde verdi. Yapılması gereken para siyaseti başta olmak üzere kapsamlı bir dezenflasyon programının devreye girmesidir.”
Tuğrul Aşikâr: Yüksek enflasyonla boğuşmaya devam edeceğiz
Dünya Gazetesi Muharriri Tuğrul Belirli de gelen sayıların hiç şaşırtan olmadığını söyleyerek şu biçimde konuştu: “ÜFE’nin de devasa yükseklikte gelmesi önümüzdeki periyotta enflasyonun artmaya devam edeceğini gösteriyor. Fiyat hareketleri üst gerçek esnek aşağı hakikat ise katı olduğu için nette fiyatlarda döviz kurundaki düşüşe paralel bir düşüş beklemek epeyce gerçekçi değil. Kaldı ki döviz kurları üstündeki baskı devam ediyor üzere. Fiyatlardaki artış da enflasyonun yüksek düzeyde devam etmesine sebep olacaktır. Bütçe disiplini büsbütün kaybedilmediği ve para basarak finanse edilmediği sürece hiperenflasyona gitmez. Fakat para siyasetinin bu türlü devam etmesi durumunda yüksek enflasyonla boğuşmaya devam edeceğiz.”
Serhat Gürleyen: Zaten düşmesini sağlayacak bir niye yok
İş Yatırım Araştırma Yöneticisi Serhat Gürleyen, kamu tarafınca yönetilen ve yönlendirilen mallara (elektrik, doğalgaz, akaryakıt ve ulaştırma hizmetleri) yapılan rekor artırımlar, kur şokunun gecikmeli tesirleri ve beklentilerde bozulmayla yılın birinci aylarında enflasyonun yüzde 40’ı geçmesini beklediklerini kaydederek, Merkez Bankası’nın ocak ayı toplantısında ne yapacağını görmek için 2022 sonu için yüzde 30’luk enflasyon varsayımında şimdilik bir değişikliğe gitmediklerini belirtti. Uygulanmakta olan çok genişleyici para ve gelirler siyasetlerinden süratli bir U dönüşü yapılmazsa, enflasyonun tabiatıyla düşmesini sağlayacak bir niye görmediklerini lisana getirerek “Türkiye kur-enflasyon-ücret sarmalına girmiş durumda ve bu sarmaldan çıkmamız maalesef kolay olmayacak” diye konuştu.
Seltem İyigün: Makroihtiyati uygulamalar gündeme gelebilir
Coface Türkiye Ekonomisti Seltem İyigün, aralık ayı verisinde kurdan en süratli etkilenen güçlü tüketim mallarındaki artışın yanı sıra hizmet fiyatlarındaki artışın öne çıktığını belirterek şu biçimde konuştu: “Ancak bu kalemlerin haricinde da tüm endekse yaygın artışlar kelam konusu. Bunun değerli bir kısmı maliyet tesirinden kaynaklı lakin fiyat artışlarının süratli ve yüksek olması niçiniyle öne çekilen talebin de tesiri olduğu söylenebilir. Üretici fiyatlarındaki artışın geldiği düzey önümüzdeki aylarda tüketici meblağlarına daha geçişkenlik tesiriyle yansıyacak artışların olduğuna işaret ediyor. Önümüzdeki devirde gerçek faizin seyri ve kurdaki gidişat bir daha belirleyici olmaya devam edecek. Cari istikrar tarafındaki gelişmeler de takip edilecek.” İyigün, “Mevcut şartlar altında, faiz aracı yerine makro ihtiyati uygulamalar gündeme gelebilir. İhracat ve üretim tarafındaki olumlu seyrin devamı için maliyet baskısı da firmalar açısından kıymetli olmaya devam edecek. Merkez Bankası’nın ocak ayı toplantısındaki değerlendirmelerini takip edeceğiz” diye konuştu.
Burcu Aydın Özüdoğru: İki seçenek var
Burcu Aydın Özüdoğru ise enflasyonda ‘zirveye ulaşıldı ve bundan daha sonra fiyat artışları makulleşecek’ kanısının şu an için güç göründüğünü söylemiş oldu. Özüdoğru şu değerlendirmede bulundu: “Peki bundan daha sonraki süreç nasıl devam edebilir? Seçeneklerden en iyimseri; lakin en az muhtemel görüneni, Hükümetin izlediği iktisat siyasetlerinin sonuçlarını kıymetlendirerek düşük faiz ile enflasyonu düşüremeyeceğini kabul etmesi ve genel kabul görmüş iktisat siyasetlerini uygulayacağı istikametinde karar almasıdır. Son 3 yıl ortasında değişen biroldukca maliye bakanı ve merkez bankası liderinin olduğu bir periyotta alınan bu sonucun güvenilirliği piyasa tarafınca sorgulanacaktır. Yeni siyasetlerin sürdürülebilirliği konusunda hanehalkına, firmalara ve yatırımcılara inanç veren kurumsal altyapıyı pekiştirecek düzenlemelerin gelmesi de gerekecektir.
En muhtemel görünen; fakat bu ülkede yaşayan yahut iş yapan bireyler için en olumsuz olan seçenek ise mevcut siyasetlerde ısrar edilmesidir. Bu ısrar, memleketler arası piyasalarda sıkılaşan para siyaseti karşısında ülke risk primini daha da artıracak, kurdaki bedel kayıplarını tetikleyerek enflasyonu daha da üst taşıyacak, hanehalkının yoksullaşmasını, firmaların ise sermayelerinin aşınmasına sebep olacaktır. Aşağı istikametli bu gidişat ise ülkenin yapacağı siyasi tercihe bakılırsa istikamet değiştirebilecektir. Türkiye’nin dinamik yapısı ve varlıklı insan gücünü göz önüne aldığımızda, 2022 yılının kurumsal idarede liyakat ve kuralların temel alındığı bir yıl olmasını dilerim.
Okumaya devam et...
Enflasyon, 2021’de beklentilerin üzerinde yüzde 36.08 artarken, yapılan değerlendirmeler enflasyonda çabucak hemen en berbatın geride kalmadığını gösteriyor. Yıllık enflasyonda yüzde 40-50 düzeyleri konuşuluyor. Pekala enflasyon bir hiperenflasyona dönüşür mü, yoksa atılacak adımlarla yükseliş sınırlanabilir mi? Ekonomistler DÜNYA’ya kıymetlendirdi…
Atılım Murat: Kur muhafazalı mevduatta faiz özgür bırakılabilir
TOBB ETÜ Öğretim Üyesi Doç. Dr. Atılım Murat, yeni artırımlarla birlikte ocakta yüzde 8-10 düzeyinde enflasyon görülebileceğini belirterek yalnızca elektrik artırımlarının 2.5 puanlık bir tesiri olacağını vurguladı. Yıllık enflasyonun yüzde 40-50 düzeylerine yükselebileceğini belirten Murat, şu biçimde devam etti: “Eğer kurda yeni bir şok yaşanmazsa ikinci çeyrekten itibaren enflasyon yavaş yavaş düşüşe geçebilir. Yılı da muhtemelen yüzde 30’lar düzeyinde kapatırız. Hiperenflasyon olacağını düşünmüyorum. Lakin çok yüksek çift haneli enflasyonlar yaşayacağız ve kestirim yapmak da zorlaşıyor. Yüzde 40-50’lerde tepe yapacağımızı düşünüyorum.”
Merkez Bankası’nın ocak ayı Para Siyaseti Kurulu’nda bir atılımı olmayacağını ve bu ayı pas geçeceğini düşündüğünü belirten Atılım Murat, yüksek enflasyona karşı ise evvel kur muhafazalı TL mevduatı eserinin yüzde 17 olan faiz hududunun kaldırılabileceğini akabinde ise enflasyon muhafazalı yeni mamüllerin devreye girebileceğini söylemiş oldu. Murat, enflasyondaki duruma göre ise daha sonrasında bir faiz artışının gündeme gelebileceğini vurguladı.
Erhan Aslanoğlu: Hiperenflasyon hissini kuvvetli biçimde aldık
Piri Reis Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Erhan Aslanoğlu, enflasyon sayılarının devasa yükseklikte lakin sürpriz olmadığını belirterek endekslerde yükü yüksek mamüllerin izlenebilen meblağlarının bu biçimdesine yüksek bir artışa işaret ettiğini vurguladı. Aslanoğlu, “yaşamımıza en hayli dokunan, besin, ulaştırma, mesken eşyası üzere bölümlerde yıllık TÜFE yüzde 40-50 civarlarında. Hissedilen enflasyonda en az bu düzeylerde diye düşünüyorum. Manşet TÜFE’nin kısa müddette yüzde 40-45 ortasına gelme ihtimali yüksek. Ötesi kurlardaki seyre bağlı olacak. Aralık ayı besin enflasyonu yüzde 15 üzerinde. Bu dalda Ocak ayında yavaşça bir düzeltme olabilir lakin öteki kesimlerde düşüş ihtimali sıkıntı görünüyor” diye konuştu.
Geçmiş tecrübelerin Türkiye’de hiperenflasyonun epey kolay olmadığını gösterdiğini vurgulayan Aslanoğlu şöyleki konuştu: “Ücretlerde endekslenme olmadıkça, bu mümkünlük azalır fakat esasen fazlaca yüksek bir enflasyonumuz var ve bunun yarattığı badireyi ziyadesiyle yaşıyoruz. Son aylardaki fiyatlama davranışları, günlük fiyat ayarlamaları, bizlere hiperenflasyon hissini kuvvetli bir biçimde verdi. Yapılması gereken para siyaseti başta olmak üzere kapsamlı bir dezenflasyon programının devreye girmesidir.”
Tuğrul Aşikâr: Yüksek enflasyonla boğuşmaya devam edeceğiz
Dünya Gazetesi Muharriri Tuğrul Belirli de gelen sayıların hiç şaşırtan olmadığını söyleyerek şu biçimde konuştu: “ÜFE’nin de devasa yükseklikte gelmesi önümüzdeki periyotta enflasyonun artmaya devam edeceğini gösteriyor. Fiyat hareketleri üst gerçek esnek aşağı hakikat ise katı olduğu için nette fiyatlarda döviz kurundaki düşüşe paralel bir düşüş beklemek epeyce gerçekçi değil. Kaldı ki döviz kurları üstündeki baskı devam ediyor üzere. Fiyatlardaki artış da enflasyonun yüksek düzeyde devam etmesine sebep olacaktır. Bütçe disiplini büsbütün kaybedilmediği ve para basarak finanse edilmediği sürece hiperenflasyona gitmez. Fakat para siyasetinin bu türlü devam etmesi durumunda yüksek enflasyonla boğuşmaya devam edeceğiz.”
Serhat Gürleyen: Zaten düşmesini sağlayacak bir niye yok
İş Yatırım Araştırma Yöneticisi Serhat Gürleyen, kamu tarafınca yönetilen ve yönlendirilen mallara (elektrik, doğalgaz, akaryakıt ve ulaştırma hizmetleri) yapılan rekor artırımlar, kur şokunun gecikmeli tesirleri ve beklentilerde bozulmayla yılın birinci aylarında enflasyonun yüzde 40’ı geçmesini beklediklerini kaydederek, Merkez Bankası’nın ocak ayı toplantısında ne yapacağını görmek için 2022 sonu için yüzde 30’luk enflasyon varsayımında şimdilik bir değişikliğe gitmediklerini belirtti. Uygulanmakta olan çok genişleyici para ve gelirler siyasetlerinden süratli bir U dönüşü yapılmazsa, enflasyonun tabiatıyla düşmesini sağlayacak bir niye görmediklerini lisana getirerek “Türkiye kur-enflasyon-ücret sarmalına girmiş durumda ve bu sarmaldan çıkmamız maalesef kolay olmayacak” diye konuştu.
Seltem İyigün: Makroihtiyati uygulamalar gündeme gelebilir
Coface Türkiye Ekonomisti Seltem İyigün, aralık ayı verisinde kurdan en süratli etkilenen güçlü tüketim mallarındaki artışın yanı sıra hizmet fiyatlarındaki artışın öne çıktığını belirterek şu biçimde konuştu: “Ancak bu kalemlerin haricinde da tüm endekse yaygın artışlar kelam konusu. Bunun değerli bir kısmı maliyet tesirinden kaynaklı lakin fiyat artışlarının süratli ve yüksek olması niçiniyle öne çekilen talebin de tesiri olduğu söylenebilir. Üretici fiyatlarındaki artışın geldiği düzey önümüzdeki aylarda tüketici meblağlarına daha geçişkenlik tesiriyle yansıyacak artışların olduğuna işaret ediyor. Önümüzdeki devirde gerçek faizin seyri ve kurdaki gidişat bir daha belirleyici olmaya devam edecek. Cari istikrar tarafındaki gelişmeler de takip edilecek.” İyigün, “Mevcut şartlar altında, faiz aracı yerine makro ihtiyati uygulamalar gündeme gelebilir. İhracat ve üretim tarafındaki olumlu seyrin devamı için maliyet baskısı da firmalar açısından kıymetli olmaya devam edecek. Merkez Bankası’nın ocak ayı toplantısındaki değerlendirmelerini takip edeceğiz” diye konuştu.
Burcu Aydın Özüdoğru: İki seçenek var
Burcu Aydın Özüdoğru ise enflasyonda ‘zirveye ulaşıldı ve bundan daha sonra fiyat artışları makulleşecek’ kanısının şu an için güç göründüğünü söylemiş oldu. Özüdoğru şu değerlendirmede bulundu: “Peki bundan daha sonraki süreç nasıl devam edebilir? Seçeneklerden en iyimseri; lakin en az muhtemel görüneni, Hükümetin izlediği iktisat siyasetlerinin sonuçlarını kıymetlendirerek düşük faiz ile enflasyonu düşüremeyeceğini kabul etmesi ve genel kabul görmüş iktisat siyasetlerini uygulayacağı istikametinde karar almasıdır. Son 3 yıl ortasında değişen biroldukca maliye bakanı ve merkez bankası liderinin olduğu bir periyotta alınan bu sonucun güvenilirliği piyasa tarafınca sorgulanacaktır. Yeni siyasetlerin sürdürülebilirliği konusunda hanehalkına, firmalara ve yatırımcılara inanç veren kurumsal altyapıyı pekiştirecek düzenlemelerin gelmesi de gerekecektir.
En muhtemel görünen; fakat bu ülkede yaşayan yahut iş yapan bireyler için en olumsuz olan seçenek ise mevcut siyasetlerde ısrar edilmesidir. Bu ısrar, memleketler arası piyasalarda sıkılaşan para siyaseti karşısında ülke risk primini daha da artıracak, kurdaki bedel kayıplarını tetikleyerek enflasyonu daha da üst taşıyacak, hanehalkının yoksullaşmasını, firmaların ise sermayelerinin aşınmasına sebep olacaktır. Aşağı istikametli bu gidişat ise ülkenin yapacağı siyasi tercihe bakılırsa istikamet değiştirebilecektir. Türkiye’nin dinamik yapısı ve varlıklı insan gücünü göz önüne aldığımızda, 2022 yılının kurumsal idarede liyakat ve kuralların temel alındığı bir yıl olmasını dilerim.
Okumaya devam et...