Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Brüksel Temsilcisi Haluk Nuray ve Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği (TÜSİAD) Avrupa Birliği (AB) Temsilcisi ve TÜSİAD-TİSK BusinessEurope Daimi Delegesi Dilek Aydın, Avrupa Yeşil Mutabakatı, mutabakatın öngördükleri ve Türkiye’ye mümkün tesirlerine ait değerlendirmelerde bulundu.
Mutabakatın bir “yeşil uzlaşı” olduğunu ve dışarıdan bakınca yalnızca etrafla ilgili bir bahis olarak algılandığını belirten Nuray, mutabakatın bilgilerina inildiğinde bu bahsin yeşilin hayli ötesinde bir mana taşıdığını, bunun ömrün her alanında yer alan “kapsamlı bir dönüşüm projesi” olduğunu söylemiş oldu.
Nuray, Yeşil Mutabakat’ın, sanayi, tarım, ulaşım, güç, ticaret ve etraf üzere 47 farklı başlık içerdiğini anımsatarak, “Her bahiste harikulade bir dönüşüm, bildiğimiz her şey değişiyor.” diye konuştu.
Mutabakatın hayatın her alanında dönüşüm içeren bir çeşit “sosyal sözleşme” olduğuna dikkati çeken Nuray, “Bu tıp değişimler kaynak transferidir. Daha öncesinin başarılı ve şad kesimleri silinebilir. Bu süreçten karlı çıkacaklar ve bedel ödeyecekler var.” tabirini kullanırken, değişimin finansmanı, bedelinin kimin tarafınca ödeneceği ve halkın buna nasıl ikna edileceği üzere çeşitli soru işaretleri bulunduğunu anlattı.
Mutabakatın somut adımlar atılan bir “kalkınma planı” halini aldığını söyleyen Nuray, “Bu, merkezi bir planlamaya dönüştü ve gerisinde 5 yıl için 1,82 trilyon avro koydular. Burada, üye ülke katkılarıyla bir arada yaklaşım 3 trilyon avroluk bir kaynaktan bahsediyoruz.” değerlendirmesinde bulundu.
Nuray, Avrupa Yeşil Mutabakatı önünde pürüzlerin de bulunduğunu belirterek, “AB, plan yapıyor lakin ülkelerin hepsi eşit pozisyonda değil. Daha kırılgan ve eski teknolojilere bağlı ülkelerin karşı çıkması oluyor. Avrupa’da Kuzey-Güney ayrılığının büyüdüğünü nazaranbiliriz.” dedi.
Kelam konusu ayrılığın coğrafik olmadığını, teknoloji kullanmasına bağlı olduğunu anlatan Nuray, bu ülkelere fazla baskı yapılması halinde başka alanlarda “huysuzluklar” çıkarabileceklerini tabir etti.
Plan başarılı olur
TOBB Brüksel Temsilcisi Haluk Nuray, “Plan bence başarılı olur. Kurul, kurul ve üye ülkeler içinde geniş siyasi mutabakat var. Kaçınılmaz olduğunu anladılar. Bunu yapmama seçeneği yok. Başarısızlığın maliyeti çok yüksek.” dedi.
Son devirde AB ülkelerine dijital dönüşümün de kendisini dayattığını anlatan Nuray, iklim dostu dönüşümle eş vakitli formda teknoloji kaynaklı dijital dönüşümün de yapılmasının mecburî bir hal aldığını, bu sürece “ikiz dönüşüm” ismi verildiğini anlattı ve hali hazırda AB fonlarının yüzde 37’sinin Yeşil Mutabakat için harcanmak zorunda olduğuna işaret etti.
Yeşil dönüşümün Avrupa’yı karbon nötr bir kıta yapma gayesi olduğunu anımsatan Nuray, “Bunun için yeni bir toplum tertibi kurman gerekiyor.” diye konuştu.
Nuray, “Yeşil Mutabakat zannettiğimiz üzere etraf konusu filan değil. Dünya, kaçınılmaz biçimde epeyce büyük bir dönüşüme giriyor. Herkes buna uymak zorunda. Baştan uyanık davranıp birinci değişenlerden olabilirsiniz. Ya uyacaksınız ya da dünya tabiat uyduracak.” tabirlerini kullandı.
“Kendi Yeşil Mutabakatımızı hazırlamamız lazım”
Türkiye’nin şu anda Mutabakatı manaya basamağında olduğunu ve intibak etme aşmasına geçeceğini söyleyen Nuray şunları kaydetti:
“Avrupa maksat belirledi. ABD ve Çin de bu trene bindi. Bizim kendi Yeşil Mutabakatımızı hazırlamamız lazım. Avrupa mutabakatı dışa yansıtmaya başladı. AB bir şey yapıyor. Buna uyalım. Az uyalım. Şunu atlatalım diyenler var. Yeşil Mutabakat AB’nin yapmak zorunda kaldığı bir sanayi dönüşüm planı. Bundan 40 sene evvel fosil yakıtların tükendiğinin farkına vardık. Kömür, petrol, doğal gaz tükeniyor. Bunların 21 yüzyıl sonuna kadar dayanacağını düşündük. Önümüzde 100 yıl var diye düşündük ve güneş hidrojen üzere alternatif teknolojileri geliştiririz diye düşündük.
Dünyanın 4,5 milyar yılda biriktirdiği fosil gücün 2 yüzyılda sonu geldi. Dünyanın ortalama sıcaklığı yükseldi, kutuplardaki buzlar eriyor, iklimi belirleyen Kuzey Atlantik ve Körfez Akıntısı’nın tarafı, yeri ve ölçüsü değişti. Bu iklim değişimi ve sıcaklık artışı insanoğlu kaynaklı. Sera gazı artıyor. Ortalama sıcaklık sanayi ihtilalinden bu yana 1,2 derece yükselmiş. Bu sıcaklık 2 derece yükselirse tarım yerleri kaybolacak. bu biçimde bir tehlike var. Şayet 2100’ü beklersek 2050’de sıcaklıklar 2 derece artmış olacak ve önemli meseleler çıkacak. Bu durumun dermanı fosil yakıtlardan vazgeçmek ve karbonsuzlaşmadır. “
“AB, Türkiye’yi yanına almalı”
Avrupa’nın Yeşil Mutabakatı Türkiye’yi yanına almadan yapmaması gerektiğine işaret ederek, “AB, baskı yapacağına Türkiye’yi de planın içine almalı.” diyen Nuray şunlara dikkati çekti:
” Türkiye ile AB içinde Yeşil Mutabakat mutabakatı yapılabilir. Yeşil Mutabakata uymama durumunda dünyadan kopulabilir. AB Yeşil Mutabakat çerçevesinde en son ayrıntılı sektörel siyaset çerçevesi ortaya konuldu. AB’nin memleketler arası yükü azaldı. Yeşil Mutabakat’la AB global kural koyucu ve standart belirleyici hale geldi. AB, uzun müddettir toplumu peşinden sürükleyecek bir şey yapamadı. Tek Pazar’dan bu yana amaçsızdı ve iklim siyaseti üstünden Yeşil Mutabakatı yaptı. Ortak amaç buldu.
AB mutabakatla güç sistemini değiştirmeyi, üretim zincirini ona uygun ayarlamayı ve yeşil eser üretimine geçiş yapmayı planlıyor. AB, Emisyon Ticaret Sitemi (ETS) kurdu, bunu 2023 yılında kağıt üzerinde dış ülkelere uygulamaya başlayacak. 2026’da da fiyat tahsil edecek. Sistem, karbonsuzlaşma yatırımı yapmayanları cezalandırdı. Dünyada 32 farklı ETS uygulaması var. Türkiye’de de sertifika verecek bir ETS sistemi kurularak fiyatların tahsil edilmesi gerekiyor aksi biçimde AB’nin hudutta karbon düzenlemesi ile bu fiyatı alacak. AB artık müdahaleci bir sanayi ve ticaret siyasetine girdi. AB ile Özgür Ticaret Muahedesi (STA) imzalamak zorlaşacak. Her STA’ya bu maddeyi koyacak.”
TOBB Brüksel Temsilcisi Nuray, Türkiye iş dünyasının bu durumun “son derece farkında” olduğuna dikkati çekerek, karbonsuzlaşma ve üretimi etraf dostu hale getirmenin yatırım gerektirdiğini, endüstricinin tek başına bunu yapmasının mümkün olmadığını, kamunun gaye koyarak yolu açmasını gerektiğini anlattı.
“Dirençli, dönüşüme açık ve tecrübeli özel dalımız var”
TÜSİAD AB Temsilcisi Dilek Aydın ise Türkiye’nin epeyce değerli dönüşümleri daha güçlü kaidelerde gerçekleştirdiğini, Türk özel bölümünün dirençli, dönüşüme açık ve tecrübeli olduğunu söylemiş oldu.
Avrupa Yeşil Mutabakatı’nın bir ana çatıyı oluşturan epeyce kapsamlı bir çerçeve olduğuna işaret eden Aydın, “Bundan daha sonra AB içerisinde ne yapılırsa yapılsın bunun ana filtresi Yeşil Mutabakat olacak diyebiliriz.” sözünü kullandı.
Aydın, AB’nin yeşil ve dijital dönüşümü içeren bir “çifte geçiş” sürecinde olduğunu belirterek, “Yeşil Mutabakat’la birlikte yalnızca bir çevresel sürdürülebilirlik projesinden bahsetmiyoruz. Bir tıp sürdürülebilir kalkınma modeli arayışından bahsediyoruz.” diye konuştu.
AB’nin kendi ekonomik toparlanma planındaki finansmana erişimi bile yeşil ve dijital amaçlarla ilişkilendirdiğine dikkati çeken Aydın, Avrupa’nın ticaret stratejisine, tedarik zincirlerine ve şirketlerine etraf standartları içeren filtreler uygulayacağını anlattı ve AB’nin Yeşil Mutabakatı hem iç bağlarında hem dış bağlantılarında kapsamlı bir model olarak benimsediğini tabir etti.
Türkiye’nin AB ile bağlarının epeyce boyutlu olduğunu hatırlatan Aydın, “Gümrük Birliği’nden üyelik müzakerelerine kadar geçmişin faturasını çıkartmakta yarar var. Orada iki taraf için de kıymetli tecrübeler ve dersler var. Neyin işlediğini neyin işlemediğini karşılıklı olarak biliyoruz.” değerlendirmesinde bulundu.
Çok farklı bir gelecek
TÜSİAD AB Temsilcisi Aydın, “Bundan daha sonra epeyce farklı bir gelecekten bahsediyoruz. Artık iki taraf için menfaat neyi gerektiriyor buna bakmamız gerekiyor.” dedi.
En büyük sorunun iklim değişikliği olduğunu ve bunu kimsenin tek başına çözemeyeceğini belirten Aydın, “AB, Yeşil Mutabakat’la fazlaca tezli bir seyahate çıkıyor. Gayelerini fazlaca net belirliyor. Bunun araçları ve yol haritası adım adım ancak fazlaca büyük bir süratle şekilleniyor.” diye konuştu.
Aydın, Türkiye’nin de bu bahse yönelik çalışmaları olduğunu, Paris İklim Mutabakatı’nın onaylanmasına yönelik adım attığını anımsattı.
Aydın değerlendirmesinde şunlara vurgu yaptı:
“Emisyon Ticareti Sistemi (ETS) konusunda da iş birliği iradesi ortaya konuldu. Siyasi irade gösterilen alanlar var. Bu yalnızca AB ile Türkiye bağlantıları için değil Türkiye’nin de sürdürülebilir kalkınmaya yönelik kuvvetli bir model oluşturmayı amaç olarak benimsediği manasına geliyor. AB ile birlikte ABD’deki yeni idare Çin’in de iklim değişikliğini öncelik olarak benimsediğine işaret ediyor. Dünyada bir dönüşüm kulübü oluşuyor. Yeşil teknolojiler, güç verimliliği, algoritmalar, yapay zeka ve eserleri güç tüketimi üzere hususlar birbirine bağlı formda dönüşüyor. Son periyotta hukukun üstünlüğü ve demokrasi uygulamaları AB’nin kendi üye ülkelerine ve kurduğu iştiraklere bakış açısında kriter haline geldi.”
Aydın, “Türkiye’nin bu vakitte yeşil ve sürdürülebilir kalkınma maksatları doğrultusunda yapacağı atılım yalnızca AB ile onu yakınlaştırmayacak beraberinde bütün dünyada global rekabet gücünü artıran bir gelişme olacak. Bunun hem de dış siyasette da tesirleri olacak. Global seviyede kuralların bir daha belirlendiği bir sistemden bahsediyoruz.” diye konuştu.
AB’nin bu dönüşümü 27 üye ülkesiyle bir arada başlatmış olduğunı hatırlatan Aydın, dönüşümü Türkiye, İsviçre ve Norveç üzere Avrupa iktisadının AB üyesi olmayan ortakları ile gerçekleştirdiğinde AB’nin global tesirini genişletebileceğini tabir etti.
Aydın kelamlarını şu biçimde sürdürdü:
“Türkiye, AB sürecindeki tecrübesini, birikimini ve hukuksal temelli alakalarını kullanarak buradaki pozisyonunu güçlendirmeli ve bu kural koyucu sistem içerisinde yer almalı. Türkiye’nin Yeşil Mutabakat’ın Sonda Karbon Düzenleme Düzeneği (CBAM) ötesindeki boyutlarını anlaması gerekiyor. Sonda karbon düzenlemesi, mevcut haliyle Türkiye’yi epey etkileyecek bir kavram. Hala netleştirilmesi gereken yanları var. AB’nin kendi içerisinde çözmesi gereken yanları da var. Türkiye üzere öteki ortakları ile müzakere etmesi gereken boyutları da var. Evet yasa tasarısı çıktı lakin her şey bitmiş değil. Bu çerçeveden muafiyet için net hususlar var. 2030 ve 2050 maksatlarının belirlenmesi, karbon nötr gayelerinin belirlenmesi ve uyumlu bir ETS sisteminin bulunması üzere hususlar mevcut.
Temel risk büyük fotoğrafı kaçırmak. Maalesef üyelik müzakereleri çerçevesi uzun müddettir işletilemiyordu lakin başka alanlarda çalışmalar devam ettirildiği sürece işler olağan akışında gidiyordu. Artık o denli bir geleceğe bakmıyoruz. ötürüsıyla bağlantılarda bir kopmanın yahut duraksamanın yaratacağı ayrışmanın olumsuz sonuçları hayli daha fazla olacaktır. Türkiye’nin burada AB üzere büyük bir blokla bir arada hareket etmesi faydalı. Bunlar, yalnızca AB ile bağlantıları düzeltmek için atılacak adımlar değil. Bunlar, Türkiye’nin kendi amaçlarıyla ilgili mevzular olmalı. Dünya buraya evriliyor. Rastgele bir biçimde üretiminizin sürdürülebilir ve devamlı olabilmesi için dünyaya daha farklı bakmamız gerekiyor.”
Aydın, Türkiye’nin de etraf felaketlerini ve bunların niye olduğu ekonomik kayıpları hayli yakından tanıdığını belirtti. Türkiye’nin en ağır ekonomik ve ticari münasebetlerinin AB ile olduğunu anımsatan Aydın, iklim dostu dönüşümün AB ile entegrasyon perspektifiyle yakın diyalog halinde gerçekleşmesinin kıymetine işaret etti.
Aydın, Türkiye’nin kelam konusu dönüşümü ekonomik alanda değerli basamak kaydettiği bir blokla yapmasının kolaylaştırıcı tesirleri olduğuna dikkati çekerek, “Ben, AB-Türkiye ilgilerinin hiç bir boyutunu AB istediği için yapılması gereken ögeler olarak görmüyorum. AB süreci, sizin ülkenizin kalkınma maksatlarıyla örtüştüğü için manalıdır.” sözünü kullandı.
AB, Türkiye’yi yanına almalı
TÜSİAD AB Temsilcisi Aydın, AB’nin bu süreçte Türkiye’yi yanına alması gerektiğini tabir ederek “Siz bu biçimde bir dönüşüm istiyorsunuz. Karşınızda güçlü rakipleriniz var. Türkiye üzere ekonomik entegrasyon içerisinde olduğunuz bir aktörü yanınıza almalısınız. Türkiye’nin kendi amaçlarını, yol haritasını ve eğiliminin ne tarafta olduğunu net bir biçimde ortaya koyması gerekiyor. AB-Türkiye münasebetlerinin geçmişi hiç bir vakit siyasi olarak kolay olmadı lakin beklenmedik anlarda değerli kırılmalar olabiliyor. Yeşil dönüşüm kaçırılması halinde ülkeye girecek yatırım ve ticaret direkt etkilenebilecek. Bunlar global standartlar olarak kabul edilecek. Türkiye’nin de kıymetli potansiyeli olan alanlardan ve dünya genelinde gelişen eğilimden bahsediyoruz. Bunlardan kopuk bir iktisat olarak kalamazsınız. Çok önemli bir kırılma noktasındayız. Türkiye’nin Paris İklim Mutabakatını onaylamakta ortaya koyduğu irade bunun aşılacağını gösteriyor.” yorumunu yaptı.
Aydın, Paris Muahedesi’nin son durak olmadığını orta amaçların ve yol haritalarının belirlenmesi gerektiğini anımsatarak, şunları söylemiş oldu:
“Türkiye epeyce kıymetli dönüşümleri fazlaca daha kuvvetli koşullarda geçirmiş bir ülke. Özel dalının bu tecrübesi var. Gümrük Birliği tamamlanmadan evvel de bunlar hayli tartışılmıştı. O hususta bir defa avantajlıyız. Hem fazlaca dirençli birebir vakitte dönüşüme açık ve tecrübeli bir özel dalımız var. birebir vakitte Gümrük Birliği ile birlikte esasen o dönüşümün birinci evresini geçirmiş bir ülkeyiz. Avrupa Tek Pazarına ve dünyaya entegre bir özel kesimimiz var. Dünyadaki gelişmeleri de hayli yakından takip ediyor. ötürüsıyla aslına bakarsanız gidişatın ne olduğundan habersiz değiliz.
Şirketlerin tabi ki kendi üzerlerine düşeni yapması gerekecek. Resmi makamların çerçeve koşulları oluşturması gerekecek. Vatandaşlar olarak mevzuya farklı bakmamız gerekiyor. Bu adımlar bir arada atılmalı. Hem Türkiye tıpkı vakitte dünya perspektifinden bakmamız gerekiyor. Türkiye ve AB’nin ortak menfaatleri ve Avrupa iş dünyasının ortak daveti iki noktaya dikkat çekiyor. Birincisi bu dönüşüm sağlam hukukî temellere dayalı ortak bir proje olmalı. İkincisi, bu istikamette yeşil ve dijital siyasetleri da içerecek biçimde Gümrük Birliği güncellemesi en tesirli araç olur.”
Aydın, iklim dostu dönüşümde ortak ve yaratıcı düzeneklerin geliştirilmesi gerektiğini anımsatarak, “Dünyanın ekolojik istikrarları ve yeni iş yapma biçimleri bize bunu dikte ediyor. Dönüşmemenin maliyeti dönüşmenin maliyetinden çok daha fazla olacak.” dedi.
AB’nin Yeşil Mutabakata ait çalışmalarının hali hazırda şekillendiğini hatırlatan Aydın, “Geç kalmış değiliz lakin hiç vakit kaybetmemek lazım.” diye konuştu.
Yeşil Mutabakat hakkında
Avrupa Yeşil Mutabakatı, AB’nin 2050 yılına kadar Avrupa kıtasını iklim nötr hale getirmek konusundaki genel gayesini içeren taahhütler bütünü olarak tanımlanıyor.
Kelam konusu mutabakat etrafa hassas ve iklim dostu geçişi ekonomik dönüşümle birlikte gerçekleştirmeyi içeriyor.
Avrupa Yeşil Mutabakatı, iklim ve etrafla ilgili zorluklarla gayret konusunda AB’nin evvelki taahhütlerini daha geniş ve daha tesirli bir biçimde bir daha düzenlemeyi amaçlayan bir yol haritası olarak ortaya çıktı.
AB Kurulu tarafınca Aralık 2019’da açıklanan Avrupa Yeşil Mutabakat aksiyon planı ile birlik, 2050 yılına kadar karbon salınımların en az düzeye indirmeyi ve kalan salınımları çeşitli önlemlerle dengelemeyi sağlayarak iklime ziyan vermeyen bir kıtaya dönüşmeyi hedefledi.
Bu kapsamda, AB ülkeleri, 2030 yılına kadar da sera gazı salımlarını 1990’daki düzeyinin yüzde 55 daha aşağısına düşürmeyi planlıyor.
Mutabakatla, Avrupa’da iktisat ve toplum sistemi yeşil bir dönüşüm geçirecek. Bu süreçte emisyonlar azaltılacak, istihdam ve ekonomik büyüme sağlanacak. Ulaşım daha sürdürülebilir ve pak olacak. Sanayi, pak teknolojilere ve yeşil eserlere yönelecek. Güç sistemleri de daha etraf dostu olacak. Avrupa’da yenilenebilir kaynaklardan üretilen gücün 2030 yılına kadar yüzde 40’a ulaşması amaçlanacak. Yapılar güç verimliliğini artıracak halde onarılacak yahut yenilecek. Kelam konusu dönüşüm tabiat ve etraf dostu halde gerçekleştirilecek.İklim amaçlarını yakalamak için memleketler arası ortaklarla bir arada çalışılacak
Yeşil Mutabakat ve dijital dönüşüm, Avrupa’da COVID-19 salgını daha sonrası ekonomik toparlanmayı sağlayacak “ikiz dönüşüm” olarak görülüyor.
Bir yandan daha yeşil ve daha pak bir dünya planlanırken, öbür yandan yeni dallar, iş alanları ve piyasalar açılacak. Yeşil eserler ve hizmetlere olan talep artacak. Bu teşebbüste birinci adımı atan, birinci yatırımları yapan ve birinci adaptasyonu sağlayanlar yeşil piyasanın öncüleri pozisyonuna gelecek.
Avrupa Yeşil Mutabakatı, birinci bakışta iklim ve etraf odaklı bir teşebbüsü üzere görünse de bununla birlikte yeni bir “sürdürülebilir büyüme stratejisi” olarak belirginleşiyor.
AB, hudutta karbon düzenlemesi ile ithalat ve ihracatta Yeşil Mutabakat kriterlerini başka ülkelere de uygulayacak.
AB, bu dönüşümü sağlamak için 1 trilyon avroluk bir bütçe ayırdı. beraberinde, salgının sebep olduğu ekonomik kayıpları telafi için kullanılan 800 milyar avroluk kurtarma fonunu da yeşil ve dijital dönüşüm maksatlarına uygun biçimde kullanmayı öngörüyor.
Okumaya devam et...
Mutabakatın bir “yeşil uzlaşı” olduğunu ve dışarıdan bakınca yalnızca etrafla ilgili bir bahis olarak algılandığını belirten Nuray, mutabakatın bilgilerina inildiğinde bu bahsin yeşilin hayli ötesinde bir mana taşıdığını, bunun ömrün her alanında yer alan “kapsamlı bir dönüşüm projesi” olduğunu söylemiş oldu.
Nuray, Yeşil Mutabakat’ın, sanayi, tarım, ulaşım, güç, ticaret ve etraf üzere 47 farklı başlık içerdiğini anımsatarak, “Her bahiste harikulade bir dönüşüm, bildiğimiz her şey değişiyor.” diye konuştu.
Mutabakatın hayatın her alanında dönüşüm içeren bir çeşit “sosyal sözleşme” olduğuna dikkati çeken Nuray, “Bu tıp değişimler kaynak transferidir. Daha öncesinin başarılı ve şad kesimleri silinebilir. Bu süreçten karlı çıkacaklar ve bedel ödeyecekler var.” tabirini kullanırken, değişimin finansmanı, bedelinin kimin tarafınca ödeneceği ve halkın buna nasıl ikna edileceği üzere çeşitli soru işaretleri bulunduğunu anlattı.
Mutabakatın somut adımlar atılan bir “kalkınma planı” halini aldığını söyleyen Nuray, “Bu, merkezi bir planlamaya dönüştü ve gerisinde 5 yıl için 1,82 trilyon avro koydular. Burada, üye ülke katkılarıyla bir arada yaklaşım 3 trilyon avroluk bir kaynaktan bahsediyoruz.” değerlendirmesinde bulundu.
Nuray, Avrupa Yeşil Mutabakatı önünde pürüzlerin de bulunduğunu belirterek, “AB, plan yapıyor lakin ülkelerin hepsi eşit pozisyonda değil. Daha kırılgan ve eski teknolojilere bağlı ülkelerin karşı çıkması oluyor. Avrupa’da Kuzey-Güney ayrılığının büyüdüğünü nazaranbiliriz.” dedi.
Kelam konusu ayrılığın coğrafik olmadığını, teknoloji kullanmasına bağlı olduğunu anlatan Nuray, bu ülkelere fazla baskı yapılması halinde başka alanlarda “huysuzluklar” çıkarabileceklerini tabir etti.
Plan başarılı olur
TOBB Brüksel Temsilcisi Haluk Nuray, “Plan bence başarılı olur. Kurul, kurul ve üye ülkeler içinde geniş siyasi mutabakat var. Kaçınılmaz olduğunu anladılar. Bunu yapmama seçeneği yok. Başarısızlığın maliyeti çok yüksek.” dedi.
Son devirde AB ülkelerine dijital dönüşümün de kendisini dayattığını anlatan Nuray, iklim dostu dönüşümle eş vakitli formda teknoloji kaynaklı dijital dönüşümün de yapılmasının mecburî bir hal aldığını, bu sürece “ikiz dönüşüm” ismi verildiğini anlattı ve hali hazırda AB fonlarının yüzde 37’sinin Yeşil Mutabakat için harcanmak zorunda olduğuna işaret etti.
Yeşil dönüşümün Avrupa’yı karbon nötr bir kıta yapma gayesi olduğunu anımsatan Nuray, “Bunun için yeni bir toplum tertibi kurman gerekiyor.” diye konuştu.
Nuray, “Yeşil Mutabakat zannettiğimiz üzere etraf konusu filan değil. Dünya, kaçınılmaz biçimde epeyce büyük bir dönüşüme giriyor. Herkes buna uymak zorunda. Baştan uyanık davranıp birinci değişenlerden olabilirsiniz. Ya uyacaksınız ya da dünya tabiat uyduracak.” tabirlerini kullandı.
“Kendi Yeşil Mutabakatımızı hazırlamamız lazım”
Türkiye’nin şu anda Mutabakatı manaya basamağında olduğunu ve intibak etme aşmasına geçeceğini söyleyen Nuray şunları kaydetti:
“Avrupa maksat belirledi. ABD ve Çin de bu trene bindi. Bizim kendi Yeşil Mutabakatımızı hazırlamamız lazım. Avrupa mutabakatı dışa yansıtmaya başladı. AB bir şey yapıyor. Buna uyalım. Az uyalım. Şunu atlatalım diyenler var. Yeşil Mutabakat AB’nin yapmak zorunda kaldığı bir sanayi dönüşüm planı. Bundan 40 sene evvel fosil yakıtların tükendiğinin farkına vardık. Kömür, petrol, doğal gaz tükeniyor. Bunların 21 yüzyıl sonuna kadar dayanacağını düşündük. Önümüzde 100 yıl var diye düşündük ve güneş hidrojen üzere alternatif teknolojileri geliştiririz diye düşündük.
Dünyanın 4,5 milyar yılda biriktirdiği fosil gücün 2 yüzyılda sonu geldi. Dünyanın ortalama sıcaklığı yükseldi, kutuplardaki buzlar eriyor, iklimi belirleyen Kuzey Atlantik ve Körfez Akıntısı’nın tarafı, yeri ve ölçüsü değişti. Bu iklim değişimi ve sıcaklık artışı insanoğlu kaynaklı. Sera gazı artıyor. Ortalama sıcaklık sanayi ihtilalinden bu yana 1,2 derece yükselmiş. Bu sıcaklık 2 derece yükselirse tarım yerleri kaybolacak. bu biçimde bir tehlike var. Şayet 2100’ü beklersek 2050’de sıcaklıklar 2 derece artmış olacak ve önemli meseleler çıkacak. Bu durumun dermanı fosil yakıtlardan vazgeçmek ve karbonsuzlaşmadır. “
“AB, Türkiye’yi yanına almalı”
Avrupa’nın Yeşil Mutabakatı Türkiye’yi yanına almadan yapmaması gerektiğine işaret ederek, “AB, baskı yapacağına Türkiye’yi de planın içine almalı.” diyen Nuray şunlara dikkati çekti:
” Türkiye ile AB içinde Yeşil Mutabakat mutabakatı yapılabilir. Yeşil Mutabakata uymama durumunda dünyadan kopulabilir. AB Yeşil Mutabakat çerçevesinde en son ayrıntılı sektörel siyaset çerçevesi ortaya konuldu. AB’nin memleketler arası yükü azaldı. Yeşil Mutabakat’la AB global kural koyucu ve standart belirleyici hale geldi. AB, uzun müddettir toplumu peşinden sürükleyecek bir şey yapamadı. Tek Pazar’dan bu yana amaçsızdı ve iklim siyaseti üstünden Yeşil Mutabakatı yaptı. Ortak amaç buldu.
AB mutabakatla güç sistemini değiştirmeyi, üretim zincirini ona uygun ayarlamayı ve yeşil eser üretimine geçiş yapmayı planlıyor. AB, Emisyon Ticaret Sitemi (ETS) kurdu, bunu 2023 yılında kağıt üzerinde dış ülkelere uygulamaya başlayacak. 2026’da da fiyat tahsil edecek. Sistem, karbonsuzlaşma yatırımı yapmayanları cezalandırdı. Dünyada 32 farklı ETS uygulaması var. Türkiye’de de sertifika verecek bir ETS sistemi kurularak fiyatların tahsil edilmesi gerekiyor aksi biçimde AB’nin hudutta karbon düzenlemesi ile bu fiyatı alacak. AB artık müdahaleci bir sanayi ve ticaret siyasetine girdi. AB ile Özgür Ticaret Muahedesi (STA) imzalamak zorlaşacak. Her STA’ya bu maddeyi koyacak.”
TOBB Brüksel Temsilcisi Nuray, Türkiye iş dünyasının bu durumun “son derece farkında” olduğuna dikkati çekerek, karbonsuzlaşma ve üretimi etraf dostu hale getirmenin yatırım gerektirdiğini, endüstricinin tek başına bunu yapmasının mümkün olmadığını, kamunun gaye koyarak yolu açmasını gerektiğini anlattı.
“Dirençli, dönüşüme açık ve tecrübeli özel dalımız var”
TÜSİAD AB Temsilcisi Dilek Aydın ise Türkiye’nin epeyce değerli dönüşümleri daha güçlü kaidelerde gerçekleştirdiğini, Türk özel bölümünün dirençli, dönüşüme açık ve tecrübeli olduğunu söylemiş oldu.
Avrupa Yeşil Mutabakatı’nın bir ana çatıyı oluşturan epeyce kapsamlı bir çerçeve olduğuna işaret eden Aydın, “Bundan daha sonra AB içerisinde ne yapılırsa yapılsın bunun ana filtresi Yeşil Mutabakat olacak diyebiliriz.” sözünü kullandı.
Aydın, AB’nin yeşil ve dijital dönüşümü içeren bir “çifte geçiş” sürecinde olduğunu belirterek, “Yeşil Mutabakat’la birlikte yalnızca bir çevresel sürdürülebilirlik projesinden bahsetmiyoruz. Bir tıp sürdürülebilir kalkınma modeli arayışından bahsediyoruz.” diye konuştu.
AB’nin kendi ekonomik toparlanma planındaki finansmana erişimi bile yeşil ve dijital amaçlarla ilişkilendirdiğine dikkati çeken Aydın, Avrupa’nın ticaret stratejisine, tedarik zincirlerine ve şirketlerine etraf standartları içeren filtreler uygulayacağını anlattı ve AB’nin Yeşil Mutabakatı hem iç bağlarında hem dış bağlantılarında kapsamlı bir model olarak benimsediğini tabir etti.
Türkiye’nin AB ile bağlarının epeyce boyutlu olduğunu hatırlatan Aydın, “Gümrük Birliği’nden üyelik müzakerelerine kadar geçmişin faturasını çıkartmakta yarar var. Orada iki taraf için de kıymetli tecrübeler ve dersler var. Neyin işlediğini neyin işlemediğini karşılıklı olarak biliyoruz.” değerlendirmesinde bulundu.
Çok farklı bir gelecek
TÜSİAD AB Temsilcisi Aydın, “Bundan daha sonra epeyce farklı bir gelecekten bahsediyoruz. Artık iki taraf için menfaat neyi gerektiriyor buna bakmamız gerekiyor.” dedi.
En büyük sorunun iklim değişikliği olduğunu ve bunu kimsenin tek başına çözemeyeceğini belirten Aydın, “AB, Yeşil Mutabakat’la fazlaca tezli bir seyahate çıkıyor. Gayelerini fazlaca net belirliyor. Bunun araçları ve yol haritası adım adım ancak fazlaca büyük bir süratle şekilleniyor.” diye konuştu.
Aydın, Türkiye’nin de bu bahse yönelik çalışmaları olduğunu, Paris İklim Mutabakatı’nın onaylanmasına yönelik adım attığını anımsattı.
Aydın değerlendirmesinde şunlara vurgu yaptı:
“Emisyon Ticareti Sistemi (ETS) konusunda da iş birliği iradesi ortaya konuldu. Siyasi irade gösterilen alanlar var. Bu yalnızca AB ile Türkiye bağlantıları için değil Türkiye’nin de sürdürülebilir kalkınmaya yönelik kuvvetli bir model oluşturmayı amaç olarak benimsediği manasına geliyor. AB ile birlikte ABD’deki yeni idare Çin’in de iklim değişikliğini öncelik olarak benimsediğine işaret ediyor. Dünyada bir dönüşüm kulübü oluşuyor. Yeşil teknolojiler, güç verimliliği, algoritmalar, yapay zeka ve eserleri güç tüketimi üzere hususlar birbirine bağlı formda dönüşüyor. Son periyotta hukukun üstünlüğü ve demokrasi uygulamaları AB’nin kendi üye ülkelerine ve kurduğu iştiraklere bakış açısında kriter haline geldi.”
Aydın, “Türkiye’nin bu vakitte yeşil ve sürdürülebilir kalkınma maksatları doğrultusunda yapacağı atılım yalnızca AB ile onu yakınlaştırmayacak beraberinde bütün dünyada global rekabet gücünü artıran bir gelişme olacak. Bunun hem de dış siyasette da tesirleri olacak. Global seviyede kuralların bir daha belirlendiği bir sistemden bahsediyoruz.” diye konuştu.
AB’nin bu dönüşümü 27 üye ülkesiyle bir arada başlatmış olduğunı hatırlatan Aydın, dönüşümü Türkiye, İsviçre ve Norveç üzere Avrupa iktisadının AB üyesi olmayan ortakları ile gerçekleştirdiğinde AB’nin global tesirini genişletebileceğini tabir etti.
Aydın kelamlarını şu biçimde sürdürdü:
“Türkiye, AB sürecindeki tecrübesini, birikimini ve hukuksal temelli alakalarını kullanarak buradaki pozisyonunu güçlendirmeli ve bu kural koyucu sistem içerisinde yer almalı. Türkiye’nin Yeşil Mutabakat’ın Sonda Karbon Düzenleme Düzeneği (CBAM) ötesindeki boyutlarını anlaması gerekiyor. Sonda karbon düzenlemesi, mevcut haliyle Türkiye’yi epey etkileyecek bir kavram. Hala netleştirilmesi gereken yanları var. AB’nin kendi içerisinde çözmesi gereken yanları da var. Türkiye üzere öteki ortakları ile müzakere etmesi gereken boyutları da var. Evet yasa tasarısı çıktı lakin her şey bitmiş değil. Bu çerçeveden muafiyet için net hususlar var. 2030 ve 2050 maksatlarının belirlenmesi, karbon nötr gayelerinin belirlenmesi ve uyumlu bir ETS sisteminin bulunması üzere hususlar mevcut.
Temel risk büyük fotoğrafı kaçırmak. Maalesef üyelik müzakereleri çerçevesi uzun müddettir işletilemiyordu lakin başka alanlarda çalışmalar devam ettirildiği sürece işler olağan akışında gidiyordu. Artık o denli bir geleceğe bakmıyoruz. ötürüsıyla bağlantılarda bir kopmanın yahut duraksamanın yaratacağı ayrışmanın olumsuz sonuçları hayli daha fazla olacaktır. Türkiye’nin burada AB üzere büyük bir blokla bir arada hareket etmesi faydalı. Bunlar, yalnızca AB ile bağlantıları düzeltmek için atılacak adımlar değil. Bunlar, Türkiye’nin kendi amaçlarıyla ilgili mevzular olmalı. Dünya buraya evriliyor. Rastgele bir biçimde üretiminizin sürdürülebilir ve devamlı olabilmesi için dünyaya daha farklı bakmamız gerekiyor.”
Aydın, Türkiye’nin de etraf felaketlerini ve bunların niye olduğu ekonomik kayıpları hayli yakından tanıdığını belirtti. Türkiye’nin en ağır ekonomik ve ticari münasebetlerinin AB ile olduğunu anımsatan Aydın, iklim dostu dönüşümün AB ile entegrasyon perspektifiyle yakın diyalog halinde gerçekleşmesinin kıymetine işaret etti.
Aydın, Türkiye’nin kelam konusu dönüşümü ekonomik alanda değerli basamak kaydettiği bir blokla yapmasının kolaylaştırıcı tesirleri olduğuna dikkati çekerek, “Ben, AB-Türkiye ilgilerinin hiç bir boyutunu AB istediği için yapılması gereken ögeler olarak görmüyorum. AB süreci, sizin ülkenizin kalkınma maksatlarıyla örtüştüğü için manalıdır.” sözünü kullandı.
AB, Türkiye’yi yanına almalı
TÜSİAD AB Temsilcisi Aydın, AB’nin bu süreçte Türkiye’yi yanına alması gerektiğini tabir ederek “Siz bu biçimde bir dönüşüm istiyorsunuz. Karşınızda güçlü rakipleriniz var. Türkiye üzere ekonomik entegrasyon içerisinde olduğunuz bir aktörü yanınıza almalısınız. Türkiye’nin kendi amaçlarını, yol haritasını ve eğiliminin ne tarafta olduğunu net bir biçimde ortaya koyması gerekiyor. AB-Türkiye münasebetlerinin geçmişi hiç bir vakit siyasi olarak kolay olmadı lakin beklenmedik anlarda değerli kırılmalar olabiliyor. Yeşil dönüşüm kaçırılması halinde ülkeye girecek yatırım ve ticaret direkt etkilenebilecek. Bunlar global standartlar olarak kabul edilecek. Türkiye’nin de kıymetli potansiyeli olan alanlardan ve dünya genelinde gelişen eğilimden bahsediyoruz. Bunlardan kopuk bir iktisat olarak kalamazsınız. Çok önemli bir kırılma noktasındayız. Türkiye’nin Paris İklim Mutabakatını onaylamakta ortaya koyduğu irade bunun aşılacağını gösteriyor.” yorumunu yaptı.
Aydın, Paris Muahedesi’nin son durak olmadığını orta amaçların ve yol haritalarının belirlenmesi gerektiğini anımsatarak, şunları söylemiş oldu:
“Türkiye epeyce kıymetli dönüşümleri fazlaca daha kuvvetli koşullarda geçirmiş bir ülke. Özel dalının bu tecrübesi var. Gümrük Birliği tamamlanmadan evvel de bunlar hayli tartışılmıştı. O hususta bir defa avantajlıyız. Hem fazlaca dirençli birebir vakitte dönüşüme açık ve tecrübeli bir özel dalımız var. birebir vakitte Gümrük Birliği ile birlikte esasen o dönüşümün birinci evresini geçirmiş bir ülkeyiz. Avrupa Tek Pazarına ve dünyaya entegre bir özel kesimimiz var. Dünyadaki gelişmeleri de hayli yakından takip ediyor. ötürüsıyla aslına bakarsanız gidişatın ne olduğundan habersiz değiliz.
Şirketlerin tabi ki kendi üzerlerine düşeni yapması gerekecek. Resmi makamların çerçeve koşulları oluşturması gerekecek. Vatandaşlar olarak mevzuya farklı bakmamız gerekiyor. Bu adımlar bir arada atılmalı. Hem Türkiye tıpkı vakitte dünya perspektifinden bakmamız gerekiyor. Türkiye ve AB’nin ortak menfaatleri ve Avrupa iş dünyasının ortak daveti iki noktaya dikkat çekiyor. Birincisi bu dönüşüm sağlam hukukî temellere dayalı ortak bir proje olmalı. İkincisi, bu istikamette yeşil ve dijital siyasetleri da içerecek biçimde Gümrük Birliği güncellemesi en tesirli araç olur.”
Aydın, iklim dostu dönüşümde ortak ve yaratıcı düzeneklerin geliştirilmesi gerektiğini anımsatarak, “Dünyanın ekolojik istikrarları ve yeni iş yapma biçimleri bize bunu dikte ediyor. Dönüşmemenin maliyeti dönüşmenin maliyetinden çok daha fazla olacak.” dedi.
AB’nin Yeşil Mutabakata ait çalışmalarının hali hazırda şekillendiğini hatırlatan Aydın, “Geç kalmış değiliz lakin hiç vakit kaybetmemek lazım.” diye konuştu.
Yeşil Mutabakat hakkında
Avrupa Yeşil Mutabakatı, AB’nin 2050 yılına kadar Avrupa kıtasını iklim nötr hale getirmek konusundaki genel gayesini içeren taahhütler bütünü olarak tanımlanıyor.
Kelam konusu mutabakat etrafa hassas ve iklim dostu geçişi ekonomik dönüşümle birlikte gerçekleştirmeyi içeriyor.
Avrupa Yeşil Mutabakatı, iklim ve etrafla ilgili zorluklarla gayret konusunda AB’nin evvelki taahhütlerini daha geniş ve daha tesirli bir biçimde bir daha düzenlemeyi amaçlayan bir yol haritası olarak ortaya çıktı.
AB Kurulu tarafınca Aralık 2019’da açıklanan Avrupa Yeşil Mutabakat aksiyon planı ile birlik, 2050 yılına kadar karbon salınımların en az düzeye indirmeyi ve kalan salınımları çeşitli önlemlerle dengelemeyi sağlayarak iklime ziyan vermeyen bir kıtaya dönüşmeyi hedefledi.
Bu kapsamda, AB ülkeleri, 2030 yılına kadar da sera gazı salımlarını 1990’daki düzeyinin yüzde 55 daha aşağısına düşürmeyi planlıyor.
Mutabakatla, Avrupa’da iktisat ve toplum sistemi yeşil bir dönüşüm geçirecek. Bu süreçte emisyonlar azaltılacak, istihdam ve ekonomik büyüme sağlanacak. Ulaşım daha sürdürülebilir ve pak olacak. Sanayi, pak teknolojilere ve yeşil eserlere yönelecek. Güç sistemleri de daha etraf dostu olacak. Avrupa’da yenilenebilir kaynaklardan üretilen gücün 2030 yılına kadar yüzde 40’a ulaşması amaçlanacak. Yapılar güç verimliliğini artıracak halde onarılacak yahut yenilecek. Kelam konusu dönüşüm tabiat ve etraf dostu halde gerçekleştirilecek.İklim amaçlarını yakalamak için memleketler arası ortaklarla bir arada çalışılacak
Yeşil Mutabakat ve dijital dönüşüm, Avrupa’da COVID-19 salgını daha sonrası ekonomik toparlanmayı sağlayacak “ikiz dönüşüm” olarak görülüyor.
Bir yandan daha yeşil ve daha pak bir dünya planlanırken, öbür yandan yeni dallar, iş alanları ve piyasalar açılacak. Yeşil eserler ve hizmetlere olan talep artacak. Bu teşebbüste birinci adımı atan, birinci yatırımları yapan ve birinci adaptasyonu sağlayanlar yeşil piyasanın öncüleri pozisyonuna gelecek.
Avrupa Yeşil Mutabakatı, birinci bakışta iklim ve etraf odaklı bir teşebbüsü üzere görünse de bununla birlikte yeni bir “sürdürülebilir büyüme stratejisi” olarak belirginleşiyor.
AB, hudutta karbon düzenlemesi ile ithalat ve ihracatta Yeşil Mutabakat kriterlerini başka ülkelere de uygulayacak.
AB, bu dönüşümü sağlamak için 1 trilyon avroluk bir bütçe ayırdı. beraberinde, salgının sebep olduğu ekonomik kayıpları telafi için kullanılan 800 milyar avroluk kurtarma fonunu da yeşil ve dijital dönüşüm maksatlarına uygun biçimde kullanmayı öngörüyor.
Okumaya devam et...