2022-2024 devrini kapsayan Orta Vadeli Program (OVP) dün belirtildi. Dikkatimi çeken birkaç nokta şu biçimde: Birincisi, büyüme oranına ait yapılan iddia çok argümanlı. Üç yıllık periyodun ortalaması %5.3. Gelecek yıl %5, periyodun son iki yılında ise %5.5 oranında büyüyeceğimiz öngörülüyor. Bu oran uzun devirli ortalama büyüme oranımızdan yüksek. Pandeminin olumsuz tesirini dikkate almamak için 2020’yi işin içine sokmayayım: 1980-2019 ortalamamız %4.6. Potansiyel büyüme oranımızın, son senelerda verimliliğimizdeki düşüş dikkate alındığında bu ortalamanın altında olması beklenir. ötürüsıyla, hem son kırk yıllık ortalamamızın birebir vakitte potansiyelimizin bariz biçimde üstünde büyüyeceğimiz düşünülüyor. Öte yandan, yatırım yüklü sayılabilecek bir büyüme yapısı öngörülmüş. Tüketim harcamalarının artışının ortalama olarak %4.3, yatırım artışının ise %6.3 olacağı düşünülmüş. Net ihracat ise büyümeye olumlu katkı vermeye devam edecek.
Ortalamada, potansiyelimizin en az bir puan üzerinde büyüyeceğimizin düşünüldüğü 2022-2024 periyodunda cari süreçler açığının GSYH’ye oranının hem düşük bir seviyede kalacağı birebir vakitte her yıl bundan evvelki yıla nazaran azalacağı var iseyımı var. Ortalamada GSYH’nin %1.6’si devir sonunda ise ‘sadece’ %1’i olacağı düşünülüyor cari açığın. Kıymetli soru şu: Bu, nasıl olacak da olacak? Birinci akla gelen nokta OVP açıklanmasaydı yazmayı düşündüğüm bahis ile ilgili. Şu: Birkaç yıldır şuurlu olarak liraya gerçek olarak kıymet kaybettiren ve fiyat artışlarını aşağıya hakikat baskılayan bir uygulama var. Liranın son senelerdaki büyük paha kaybı ve temelde hangi ögelerden kaynaklandığı ortada. Asıl fazla tartışılmayan fiyatlara yapılan baskı. Bunun bir göstergesi fiyatlı bölümün GSYH’den aldığı hissenin son senelerda daima düşüyor olması. Fiyatları aşağıya çekerek sağlanacak ihracat artışının, verimliliği artırarak sağlanacak ihracat artışına kıyasla kalkınma sağlamayacağı ortada. Büyüme sağlayabilir de işin kalkına kısmı olmaz. Üstelik bu büyüme hem sürdürülebilir olmaz tıpkı vakitte adil. Bu bahis üzerinde ihtimamla durmak gerekiyor.
Başka dikkat cazibeli noktalar şöyleki: Kamu yatırım artışının giderek azalacağı ve periyot sonunda eksiye öngörüsü var. Muhtemelen, kamu tasarruf-yatırım açığını (kâğıt üzerinde) azaltarak cari süreçler açığını aşağıya çekmek için ‘oynanmış’ bir sayı. Periyot sonunda 2021’e kıyasla toplam tasarruflarımızın GSYH’ye oranında 2.3 puanlık bir artış olacağı kestirimi var. Nasıl olacak? Sanıyorum bu da cari açığı azaltmak için konulmuş bir paha. Enflasyon malum; düşecek. Farklı olan 2024 sonu enflasyon kestirimin, yüzde 5 olan gayenin 2.6 puan üzerinde olması. Maksadın resmi mecralar haricinde aslına bakarsan bir manası kalmamıştı; OVP için de bu biçimde olduğu anlaşılıyor. İstihdam oranında 2021 sonuna bakılırsa 3.9 puan bir yükselme bekleniyor. Kişi başına gelirimiz ise giderek artıyor ve 2024’te 11465 dolar oluyor.
Okumaya devam et...
Ortalamada, potansiyelimizin en az bir puan üzerinde büyüyeceğimizin düşünüldüğü 2022-2024 periyodunda cari süreçler açığının GSYH’ye oranının hem düşük bir seviyede kalacağı birebir vakitte her yıl bundan evvelki yıla nazaran azalacağı var iseyımı var. Ortalamada GSYH’nin %1.6’si devir sonunda ise ‘sadece’ %1’i olacağı düşünülüyor cari açığın. Kıymetli soru şu: Bu, nasıl olacak da olacak? Birinci akla gelen nokta OVP açıklanmasaydı yazmayı düşündüğüm bahis ile ilgili. Şu: Birkaç yıldır şuurlu olarak liraya gerçek olarak kıymet kaybettiren ve fiyat artışlarını aşağıya hakikat baskılayan bir uygulama var. Liranın son senelerdaki büyük paha kaybı ve temelde hangi ögelerden kaynaklandığı ortada. Asıl fazla tartışılmayan fiyatlara yapılan baskı. Bunun bir göstergesi fiyatlı bölümün GSYH’den aldığı hissenin son senelerda daima düşüyor olması. Fiyatları aşağıya çekerek sağlanacak ihracat artışının, verimliliği artırarak sağlanacak ihracat artışına kıyasla kalkınma sağlamayacağı ortada. Büyüme sağlayabilir de işin kalkına kısmı olmaz. Üstelik bu büyüme hem sürdürülebilir olmaz tıpkı vakitte adil. Bu bahis üzerinde ihtimamla durmak gerekiyor.
Başka dikkat cazibeli noktalar şöyleki: Kamu yatırım artışının giderek azalacağı ve periyot sonunda eksiye öngörüsü var. Muhtemelen, kamu tasarruf-yatırım açığını (kâğıt üzerinde) azaltarak cari süreçler açığını aşağıya çekmek için ‘oynanmış’ bir sayı. Periyot sonunda 2021’e kıyasla toplam tasarruflarımızın GSYH’ye oranında 2.3 puanlık bir artış olacağı kestirimi var. Nasıl olacak? Sanıyorum bu da cari açığı azaltmak için konulmuş bir paha. Enflasyon malum; düşecek. Farklı olan 2024 sonu enflasyon kestirimin, yüzde 5 olan gayenin 2.6 puan üzerinde olması. Maksadın resmi mecralar haricinde aslına bakarsan bir manası kalmamıştı; OVP için de bu biçimde olduğu anlaşılıyor. İstihdam oranında 2021 sonuna bakılırsa 3.9 puan bir yükselme bekleniyor. Kişi başına gelirimiz ise giderek artıyor ve 2024’te 11465 dolar oluyor.
Okumaya devam et...