Ekonomist Ali Ağaoğlu ve gazeteci Hakan Güldağ, bu hafta Baht Sohbetleri’nde yılın son enflasyon raporu ve TCMB Lideri Kavcıoğlu’nun açıklamalarını kıymetlendirdi. Güldağ, iş dünyasının şiddetli süreçte tahlil arayışlarını anlatırken, Ağaoğlu alınabilecek aksiyonlara ait görüşlerini paylaştı.
İkili, Avrupa’da düşen gaz fiyatlarını ve muhtemel senaryoları da konuştu. Ağaoğlu, 100 Euro’nun altına inen gaz fiyatları için “politik manipülasyon da olabilir” değerlendirmesini yaptı. Güldağ ve Ağaoğlu yaklaşan Fed toplantısı öncesinde değişim gösteren beklentileri de ele aldı.
Güldağ: Merkez Bankası, enflasyon raporunda 4,8 puanlık defacto bir güncelleme yaptı ve yıl sonu iddiasını yüzde 65,2’ye yükseltti. Toplantının değerli unsurlarından biri ‘sistemik risk’ tartışmasıydı. Bankalar yaşadıkları ezayı lisana getiriyordu; 5 yıllık, 10 yıllık tahvil yükünü almak istemediklerini, bunların fazlaca büyük risk oluşturduğunu anlatıyordu. Lider Kavcıoğlu, tahvil alınmasına yönelik düzenlemenin bankacılıkta sistemik risk yaratabileceğine yönelik dalda oluşan bu tasalara katılmadığını söylemiş oldu.
Ağaoğlu: Enflasyon artış oranı bana biraz düşük geldi fakat itiraf niteliğinde 65’e çıkarılması. En azından buraya yanlışsız yaklaşıldığını söylüyor. Yılın son iki ayına gelince bilhassa memleketler arası yatırım bankaları iddialarını revize ederdi. Şunu söylerdim; “Bu kestirimi yılın başında yapmanız lazım. İki ay kala bunu revize ederseniz daha sonra ben bunu tutturdum mu diyeceksiniz?” Bu varsayım işi Merkez Bankası için fazlaca daha kritik. niye dersen elinde gerçekten o varsayımı tutturmak için gerekli enstrümanlar var. Benimki yalnızca kestirim işi lakin onunki sonuç getirecek adımlar atma işi. Bunu yapabilecek yasal altyapısı ve araçları var. Fakat bu araçlar farklı tarafta kullanılıyorlar.
Güldağ: Kur Muhafazalı Mevduata yönelik de fazlaca soru geldi. Oldukça bir çözülme ihtimalinden kelam ediliyor. Kavcıoğlu, KKM’nin bugüne kadar fazlaca yeterli yönetildiğini söylemiş oldu. “Kurdaki istikrarla bir arada KKM’nin de bir biçimde sonuçlanacağı noktaya gideceğiz” dedi.
Ağaoğlu: Daha evvel de tabir etmiştim; dünya iktisat literatürüne dayanılmaz bir deney ikram ediyoruz. Bu deneyin kararınu daima birlikte bakılırsaceğiz de belirli bir süre gerektiriyor bu deneyin sonucunu anlamak için. Daha çabucak hemen o müddetin ortalarında bir yerdeyiz. KKM sayıları artık evvelden belirtildiğı üzere açıklanmıyor lakin 65-70 milyar dolar civarında bir KKM tükettik. Üzerine de mecburî döviz bölümlerinden, ihracattan gelen yaklaşık 45-50 milyar dolar var iddia ettiğim. Yani yaklaşık 100-110 milyar dolarlık döviz edindi Merkez Bankası. Bunların tamamını iktisada iade etti. Lakin rezerv erimesi boyutuna karşı atılmış epeyce önemli bir adım yok. KKM’ler şimdiye kadar bizi açıkçası bu döviz olayında biraz korudu.
Güldağ: Finansmana erişimde yaşanan zorlukları konuşmuştuk. Şirketlerin aklında “KKM’den çıksak seçeneklerimiz ne olabilir. Çıkmazsak ne üzere bir müddetçle karşı karşıya kalırız?” sorusu da var. Amerika’da faizler epeyce üste çıktı, bu biçimde bir ortamda beşerler dövizden de getiri elde edebileceğini düşünüyor. Orada bu biçimde bir belirsizlik ortamı ve yavaşça de kaotik de ortam da var yıl sonuna da yaklaştıkça.
Ağaoğlu: Siyaset faizi tek haneye inecek; KKM sahipleri için hayli fazla cazibesi kalmıyor. İstekli olarak buradan çıkacaklardır. Zira orada bir kur garantisini alsanız da, faizler 9’a düştüğü takdirde 3 puanlık bir fark verebiliyor bankalar. Hazine’nin kendi eurobondlarının getirisi 10 artı bir düzeydeyken istekli olarak eurobond alma ihtimalleri var. Bir kısmı yalnızca döviz alacak. Tahminen KKM ile krediyi denk getirecek düzenek yaratabilirler, Merkez Bankası bunun da önüne mahzurlar koymuştu. Tahminen orayı kullanabilirler ancak orası sonlu olacaktır. Bu ortada farklı bir biçimde geçtiğimiz hafta pazartesi günü yapılan düzenleme niçiniyle neredeyse dövize faiz veremez hatta dövizi istemez hale geldi bankalar. Başım döviz tarafınca belaya girmesin diye döviz bakiyesini olabildiğince aşağıda tutmak istiyorlar. Bilakis TL faizlerinde önemli artışlar var. 25-30 bandına yaklaşan mevduat faizleri 30’a gelmedik tahminen lakin yani 25 artı diyelim. 30’un bir çıt altında…
Güldağ: Evvelki gün Türkiye ihracatçılar Meclisi’nin basına kapalı toplantısında istihdam konusu da gündeme geldi. ‘bir daha bir Kısa Çalışma Ödeneği devrine dönelim’ talepleri duymaya başladım. Kaldı ki metal iş kolunda bilhassa demir-çeliği işleyen kesimde, iplikte, dokumacılıkta hem siparişlerde fazlaca önemli azalış var, tıpkı vakitte kıdem tazminatı sorununda sıradan bir çekince var. Bundan dolayı da personel çıkarmanın masada olduğu bir devir. Gerçek dal değerli işler başarıyor ama son periyotta yaşadıkları ve finansmana erişimi de bunun içine katarsak, o hususlara pek girmiyor lider.
Ağaoğlu: Şirketlerin tutumları farklı olacak doğal olarak. Şirketler için senin söylemiş olduğin üzere krediye ulaşım değerli bir sorun. Bir bankacı dostumuzun 2000 kurumsal yatırımcı şirket var dediği yerde, bu kurumsal şirketler yüzde 60’lık bir büyüklüğe ulaşıyorlar iktisat ortasında. Kapsadıkları alan itibariyle konuşuyorum. Artık yüzde 60’ı siz sistemden attınız kredi alamıyorlar, yüzde 15’i alıyor diyelim. Toplam yüzde 75’lik kısmı sistemin bir yerine tutulmuş durumda lakin ortadaki yüzde 25’lik bölge de aslında yüzde 60’a yakın, yüzde 15’e yakın değil. Sonuç olarak yüzde 85 sorun yaşıyor yahut yaşaması an sorunu. Habire yeni düzenlemeler geliyor. Bankacılar ortalarında artık sohbeti biraz ilerletmişler toto oynuyorlar yılı kaç düzenlemeyle kapatırız diye. “Şu ana kadar 216 düzenleme var” dediler, ben artık saymayı bırakmıştım. Baktım, yılbaşından bu yana 216 düzenleme, yılı artı eksi 300 düzenleme ile kapatırız varsayımı var.
Güldağ: Geçen programımızda konuşmuştuk; “bankacılar da bir biçimde yol bulur” diye. Bir örnek vermiştim “KOBİ şirketiniz yok mu size oradan verelim kredi” diye. Bu hafta yeni bir şey daha duydum: Tedarikçi iş yaptığı şirkete “Sen al kredi, 3 lira yerine 5 liradan, ben senden onu alayım. Sana da ziyadesiyle vereyim” bu türlü bir yolla bir daha alınan krediyi büyüklerin işine kullanmak üzere birtakım formüller oluşturuluyormuş. Lakin natürel ki bir daha de kâfi olamıyor. Bir yanda dövizini bozdurmayana kredi yok. Bir yandan bankaların kredi verebilmesi için fazlaca önemli ve uzun vadeli menkul değer alması gerekiyor bu onların iştahını kapatıyor. Fakat tüm bunlara karşın kredilerde bundan evvelki periyoda göre biraz hareketlenme var. Birinci sefer güya müspete geçer üzere görünüyor. Tahminen de KOBİ kredilerinin bir yansımasıdır.
Düşen gaz fiyatı politik manipülasyon da olabilir
Güldağ: Kışa yaklaşıyoruz, bilhassa güç sorunu açısından nasıl bir müddetç yaşanacak dediğimiz ortamda Avrupa’da gaz fiyatlarının düştüğünü görüyoruz.
Ağaoğlu: Avrupa’daki gaz fiyatları 100 Euro’nun altına indi. Avrupa ülkelerinin depolama kapasitelerini neredeyse ağzına kadar doldurdukları, havanın da ılıman gidiyor olması piyasaları rahatlattı. Buradaki küçük bir notu da paylaşayım. Amerika’daki Henry Hub’daki gaz kontratlarında da ileriki vadeli fiyatlar bugünkü fiyatlardan düşük hale geldi. Bu bir müddetdir vardı lakin bu ortadaki negatiflik daha da atmış durumda. Bu da şu demek; Avrupa’da bu biçimde bir gaz sorunu yaşanmayacak, şu anda o tasalar hafifçeledi. Bilhassa kış periyodu bile nazarance rahat geçecek izlenimi var.
Güldağ: Daha evvel Avrupa’da kış fazlaca çetin geçecek telaşları hakimdi.
Ağaoğlu: Şu anki doğalgaz ile ilgili fiyatlama öne sürülen nedeni bir var iseyım. Bunun ortasında politik bir manipülasyon var mıdır yok mudur çabucak hemen bilmiyoruz. Rusya’nın elini zayıflatmak gayesiyle “senin bize silah olarak kullandığın doğalgaz aslında gördüğün üzere beş para etmiyor” diyen bir politik manipülasyon motifi işin ortasında midir değil midir biraz bekleyip görmek lazım. Lakin şunu da izlemek lazım; Avrupa’da bilhassa şu andaki gaz stokları o denli hava yumuşak gittiği sürece bir sorun olmayabilir. Fakat hava sertleştiği durumda ihtimaldir ki ocak- şubatta, ıstırap yaratabilir. Endüstride birtakım duruşların kelam konusu olacağı devirleri de nazaranbiliriz. Stoklar yüzde 94’e tamamlanmasına tamamlandı da hangi fiyattan tamamlandı ve hangi fiyattan fatura edilecek? Fatura edilecek fiyat cari piyasa tamamlama maliyeti ise ortadaki farkı kim ödeyecek bunlar da başka bir bahis.
Fed’den 75 baz puan artış beklentisi zayıflıyor
Güldağ: Altın, gümüş ve emtia cephesindeki son fiyatlamaları nasıl yorumluyorsun?
Ağaoğlu: Fed’den 75 baz puanlık bir faiz artışı gelecek beklentisi zayıflamaya başlamış görünüyor. Yüzde 65’lerden yüzde 35’lere düşmüş 75 baz puan kestirimleri. Kanada Merkez Bankası’ndan 75 baz puan artış beklenirken resesyon niçiniyle 50 baz puan artırdı. Kanada’nın emsal tepkisinin Fed’e yansıyacağı beklentisi piyasada var. Ben katılmıyorum bu görüşe lakin benim katılmam değil, piyasanın nasıl fiyatladığı değerli. ABD pay senetlerinde son iki üç günde kıymetli düzeltmeler yaşandı. Düzeltme diyorum zira bir trend başlangıcı için erken. Buna karşılık Euro 1’lerin üzerine çıktı dolar karşısında. Bunun altın ve gümüş tarafına da bir olumlu tesiri oldu. Euro/dolar paritesinin yükselmesi aslında doların paha kaybetmesi, dolar bazında fiyatlanan mal ve hizmetlerin de fiyatının bir manada dengelenmesi hareketi şu anda yaşanan. Pay senetlerindeki de buna benzeri. Şu anda rastgele bir taraf görünmüyor. Fed’i bekleyeceğiz. Fed’in yalnızca faiz oranındaki değişiklik söylemi de burada değerli olacak eskiye göre. Eski kararlarını sürdürüp sürdürmeyeceğine bakacağız. Şayet birebir kararlılık sürüyorsa şu an ek kazanımların bir kısmını geri vermek zorunda kalacaktır piyasa.
Okumaya devam et...
İkili, Avrupa’da düşen gaz fiyatlarını ve muhtemel senaryoları da konuştu. Ağaoğlu, 100 Euro’nun altına inen gaz fiyatları için “politik manipülasyon da olabilir” değerlendirmesini yaptı. Güldağ ve Ağaoğlu yaklaşan Fed toplantısı öncesinde değişim gösteren beklentileri de ele aldı.
Güldağ: Merkez Bankası, enflasyon raporunda 4,8 puanlık defacto bir güncelleme yaptı ve yıl sonu iddiasını yüzde 65,2’ye yükseltti. Toplantının değerli unsurlarından biri ‘sistemik risk’ tartışmasıydı. Bankalar yaşadıkları ezayı lisana getiriyordu; 5 yıllık, 10 yıllık tahvil yükünü almak istemediklerini, bunların fazlaca büyük risk oluşturduğunu anlatıyordu. Lider Kavcıoğlu, tahvil alınmasına yönelik düzenlemenin bankacılıkta sistemik risk yaratabileceğine yönelik dalda oluşan bu tasalara katılmadığını söylemiş oldu.
Ağaoğlu: Enflasyon artış oranı bana biraz düşük geldi fakat itiraf niteliğinde 65’e çıkarılması. En azından buraya yanlışsız yaklaşıldığını söylüyor. Yılın son iki ayına gelince bilhassa memleketler arası yatırım bankaları iddialarını revize ederdi. Şunu söylerdim; “Bu kestirimi yılın başında yapmanız lazım. İki ay kala bunu revize ederseniz daha sonra ben bunu tutturdum mu diyeceksiniz?” Bu varsayım işi Merkez Bankası için fazlaca daha kritik. niye dersen elinde gerçekten o varsayımı tutturmak için gerekli enstrümanlar var. Benimki yalnızca kestirim işi lakin onunki sonuç getirecek adımlar atma işi. Bunu yapabilecek yasal altyapısı ve araçları var. Fakat bu araçlar farklı tarafta kullanılıyorlar.
Güldağ: Kur Muhafazalı Mevduata yönelik de fazlaca soru geldi. Oldukça bir çözülme ihtimalinden kelam ediliyor. Kavcıoğlu, KKM’nin bugüne kadar fazlaca yeterli yönetildiğini söylemiş oldu. “Kurdaki istikrarla bir arada KKM’nin de bir biçimde sonuçlanacağı noktaya gideceğiz” dedi.
Ağaoğlu: Daha evvel de tabir etmiştim; dünya iktisat literatürüne dayanılmaz bir deney ikram ediyoruz. Bu deneyin kararınu daima birlikte bakılırsaceğiz de belirli bir süre gerektiriyor bu deneyin sonucunu anlamak için. Daha çabucak hemen o müddetin ortalarında bir yerdeyiz. KKM sayıları artık evvelden belirtildiğı üzere açıklanmıyor lakin 65-70 milyar dolar civarında bir KKM tükettik. Üzerine de mecburî döviz bölümlerinden, ihracattan gelen yaklaşık 45-50 milyar dolar var iddia ettiğim. Yani yaklaşık 100-110 milyar dolarlık döviz edindi Merkez Bankası. Bunların tamamını iktisada iade etti. Lakin rezerv erimesi boyutuna karşı atılmış epeyce önemli bir adım yok. KKM’ler şimdiye kadar bizi açıkçası bu döviz olayında biraz korudu.
Güldağ: Finansmana erişimde yaşanan zorlukları konuşmuştuk. Şirketlerin aklında “KKM’den çıksak seçeneklerimiz ne olabilir. Çıkmazsak ne üzere bir müddetçle karşı karşıya kalırız?” sorusu da var. Amerika’da faizler epeyce üste çıktı, bu biçimde bir ortamda beşerler dövizden de getiri elde edebileceğini düşünüyor. Orada bu biçimde bir belirsizlik ortamı ve yavaşça de kaotik de ortam da var yıl sonuna da yaklaştıkça.
Ağaoğlu: Siyaset faizi tek haneye inecek; KKM sahipleri için hayli fazla cazibesi kalmıyor. İstekli olarak buradan çıkacaklardır. Zira orada bir kur garantisini alsanız da, faizler 9’a düştüğü takdirde 3 puanlık bir fark verebiliyor bankalar. Hazine’nin kendi eurobondlarının getirisi 10 artı bir düzeydeyken istekli olarak eurobond alma ihtimalleri var. Bir kısmı yalnızca döviz alacak. Tahminen KKM ile krediyi denk getirecek düzenek yaratabilirler, Merkez Bankası bunun da önüne mahzurlar koymuştu. Tahminen orayı kullanabilirler ancak orası sonlu olacaktır. Bu ortada farklı bir biçimde geçtiğimiz hafta pazartesi günü yapılan düzenleme niçiniyle neredeyse dövize faiz veremez hatta dövizi istemez hale geldi bankalar. Başım döviz tarafınca belaya girmesin diye döviz bakiyesini olabildiğince aşağıda tutmak istiyorlar. Bilakis TL faizlerinde önemli artışlar var. 25-30 bandına yaklaşan mevduat faizleri 30’a gelmedik tahminen lakin yani 25 artı diyelim. 30’un bir çıt altında…
Güldağ: Evvelki gün Türkiye ihracatçılar Meclisi’nin basına kapalı toplantısında istihdam konusu da gündeme geldi. ‘bir daha bir Kısa Çalışma Ödeneği devrine dönelim’ talepleri duymaya başladım. Kaldı ki metal iş kolunda bilhassa demir-çeliği işleyen kesimde, iplikte, dokumacılıkta hem siparişlerde fazlaca önemli azalış var, tıpkı vakitte kıdem tazminatı sorununda sıradan bir çekince var. Bundan dolayı da personel çıkarmanın masada olduğu bir devir. Gerçek dal değerli işler başarıyor ama son periyotta yaşadıkları ve finansmana erişimi de bunun içine katarsak, o hususlara pek girmiyor lider.
Ağaoğlu: Şirketlerin tutumları farklı olacak doğal olarak. Şirketler için senin söylemiş olduğin üzere krediye ulaşım değerli bir sorun. Bir bankacı dostumuzun 2000 kurumsal yatırımcı şirket var dediği yerde, bu kurumsal şirketler yüzde 60’lık bir büyüklüğe ulaşıyorlar iktisat ortasında. Kapsadıkları alan itibariyle konuşuyorum. Artık yüzde 60’ı siz sistemden attınız kredi alamıyorlar, yüzde 15’i alıyor diyelim. Toplam yüzde 75’lik kısmı sistemin bir yerine tutulmuş durumda lakin ortadaki yüzde 25’lik bölge de aslında yüzde 60’a yakın, yüzde 15’e yakın değil. Sonuç olarak yüzde 85 sorun yaşıyor yahut yaşaması an sorunu. Habire yeni düzenlemeler geliyor. Bankacılar ortalarında artık sohbeti biraz ilerletmişler toto oynuyorlar yılı kaç düzenlemeyle kapatırız diye. “Şu ana kadar 216 düzenleme var” dediler, ben artık saymayı bırakmıştım. Baktım, yılbaşından bu yana 216 düzenleme, yılı artı eksi 300 düzenleme ile kapatırız varsayımı var.
Güldağ: Geçen programımızda konuşmuştuk; “bankacılar da bir biçimde yol bulur” diye. Bir örnek vermiştim “KOBİ şirketiniz yok mu size oradan verelim kredi” diye. Bu hafta yeni bir şey daha duydum: Tedarikçi iş yaptığı şirkete “Sen al kredi, 3 lira yerine 5 liradan, ben senden onu alayım. Sana da ziyadesiyle vereyim” bu türlü bir yolla bir daha alınan krediyi büyüklerin işine kullanmak üzere birtakım formüller oluşturuluyormuş. Lakin natürel ki bir daha de kâfi olamıyor. Bir yanda dövizini bozdurmayana kredi yok. Bir yandan bankaların kredi verebilmesi için fazlaca önemli ve uzun vadeli menkul değer alması gerekiyor bu onların iştahını kapatıyor. Fakat tüm bunlara karşın kredilerde bundan evvelki periyoda göre biraz hareketlenme var. Birinci sefer güya müspete geçer üzere görünüyor. Tahminen de KOBİ kredilerinin bir yansımasıdır.
Düşen gaz fiyatı politik manipülasyon da olabilir
Güldağ: Kışa yaklaşıyoruz, bilhassa güç sorunu açısından nasıl bir müddetç yaşanacak dediğimiz ortamda Avrupa’da gaz fiyatlarının düştüğünü görüyoruz.
Ağaoğlu: Avrupa’daki gaz fiyatları 100 Euro’nun altına indi. Avrupa ülkelerinin depolama kapasitelerini neredeyse ağzına kadar doldurdukları, havanın da ılıman gidiyor olması piyasaları rahatlattı. Buradaki küçük bir notu da paylaşayım. Amerika’daki Henry Hub’daki gaz kontratlarında da ileriki vadeli fiyatlar bugünkü fiyatlardan düşük hale geldi. Bu bir müddetdir vardı lakin bu ortadaki negatiflik daha da atmış durumda. Bu da şu demek; Avrupa’da bu biçimde bir gaz sorunu yaşanmayacak, şu anda o tasalar hafifçeledi. Bilhassa kış periyodu bile nazarance rahat geçecek izlenimi var.
Güldağ: Daha evvel Avrupa’da kış fazlaca çetin geçecek telaşları hakimdi.
Ağaoğlu: Şu anki doğalgaz ile ilgili fiyatlama öne sürülen nedeni bir var iseyım. Bunun ortasında politik bir manipülasyon var mıdır yok mudur çabucak hemen bilmiyoruz. Rusya’nın elini zayıflatmak gayesiyle “senin bize silah olarak kullandığın doğalgaz aslında gördüğün üzere beş para etmiyor” diyen bir politik manipülasyon motifi işin ortasında midir değil midir biraz bekleyip görmek lazım. Lakin şunu da izlemek lazım; Avrupa’da bilhassa şu andaki gaz stokları o denli hava yumuşak gittiği sürece bir sorun olmayabilir. Fakat hava sertleştiği durumda ihtimaldir ki ocak- şubatta, ıstırap yaratabilir. Endüstride birtakım duruşların kelam konusu olacağı devirleri de nazaranbiliriz. Stoklar yüzde 94’e tamamlanmasına tamamlandı da hangi fiyattan tamamlandı ve hangi fiyattan fatura edilecek? Fatura edilecek fiyat cari piyasa tamamlama maliyeti ise ortadaki farkı kim ödeyecek bunlar da başka bir bahis.
Fed’den 75 baz puan artış beklentisi zayıflıyor
Güldağ: Altın, gümüş ve emtia cephesindeki son fiyatlamaları nasıl yorumluyorsun?
Ağaoğlu: Fed’den 75 baz puanlık bir faiz artışı gelecek beklentisi zayıflamaya başlamış görünüyor. Yüzde 65’lerden yüzde 35’lere düşmüş 75 baz puan kestirimleri. Kanada Merkez Bankası’ndan 75 baz puan artış beklenirken resesyon niçiniyle 50 baz puan artırdı. Kanada’nın emsal tepkisinin Fed’e yansıyacağı beklentisi piyasada var. Ben katılmıyorum bu görüşe lakin benim katılmam değil, piyasanın nasıl fiyatladığı değerli. ABD pay senetlerinde son iki üç günde kıymetli düzeltmeler yaşandı. Düzeltme diyorum zira bir trend başlangıcı için erken. Buna karşılık Euro 1’lerin üzerine çıktı dolar karşısında. Bunun altın ve gümüş tarafına da bir olumlu tesiri oldu. Euro/dolar paritesinin yükselmesi aslında doların paha kaybetmesi, dolar bazında fiyatlanan mal ve hizmetlerin de fiyatının bir manada dengelenmesi hareketi şu anda yaşanan. Pay senetlerindeki de buna benzeri. Şu anda rastgele bir taraf görünmüyor. Fed’i bekleyeceğiz. Fed’in yalnızca faiz oranındaki değişiklik söylemi de burada değerli olacak eskiye göre. Eski kararlarını sürdürüp sürdürmeyeceğine bakacağız. Şayet birebir kararlılık sürüyorsa şu an ek kazanımların bir kısmını geri vermek zorunda kalacaktır piyasa.
Okumaya devam et...