erkan_623
New member
Türkiye’de ODTÜ Moleküler Biyoloji ve Genetik Kısmı’nı bitirdikten daha sonra 2012’de master çalışmaları için Bilkent Üniversitesi’nde akademik hayatını sürdüren Dr. Seda Koyuncu, doktora tahsili için 2014’de Almanya’ya, Köln Üniversitesi’ne gitti. Doktora daha sonrası araştırmacı olarak CECAD Yaşlanma Araştırmaları Merkezi’nde Prof. Dr. David Vilches ile çalışmaya başlayan Dr. Koyuncu, 4 yıldır sürdürdüğü araştırmasının dünyanın en saygın bilim mecmuası Nature’da yayınlanmasıyla bilim dünyasının dikkatlerini üzerine çekti. Dr. Koyuncu’nun yürütücülüğünde 5 kişilik bir grupla yapılan çalışma ile yaşlanmanın en kıymetli şifrelerinden biri daha çözüldü ve dünyada birinci sefer bağırsak, kas ve nöron hücrelerinde sentezlenen muhakkak tip proteinlerin bedende birikmesiyle yaşlanmanın hızlandığı ortaya kondu. Bu çalışma ile genetik manipülasyonla bu proteinlerin birikiminin durdurulması kararı yaşlanmanın da geri döndürülebildiği ortaya çıkarıldı. Köln Üniversitesi’nin resmi sitesindeki “2021 yılı başarılı bilim kadınları” listesinde yer almayı da başaran Dr. Koyuncu, araştırmasına dair tüm bilgileri DHA’ya anlattı.
4 SENE SÜREN BİR ÇALIŞMA
Geçtiğimiz hafta dünyanın en saygın bilim mecmuası Nature’da da yayınlanan araştırma ile dünyada birinci kere, bağırsak, kas ve nöron hücrelerinde sentezlenen muhakkak tip proteinlerin bedende birikmesiyle yaşlanmanın hızlandığı ortaya kondu. Dr. Koyuncu, “Yaklaşık 4 yıldır süren bir çalışmaydı. En değerli özelliklerinden birisi, yaşlanma alanında bir birinci oluşuydu. Özel bir protein sinyalini araştırdık. Bu sinyalin proteinlerin yaşlanma mühletini nasıl etkilediğini sistematik bir biçimde göstermiş olduk” dedi.
DEVASI OLMAYAN NÖROLOJİK HASTALIKLAR İÇİN UMUT
Dr. Koyuncu, bu proteinlerin bedende vakit içinde birikmesi ile kas ve nöron yani hudut sistemi hücrelerinde kayıplar yaşandığını söyleyerek “Bu da ALS ya da Huntington üzere dermanı olmayan ilerleyici nörolojik hastalıkların yanı sıra, kalp damar hastalıkları ve diyabet üzere kronik hastalıklara davetiye çıkarıyor. Bu proteinlerin genetik olarak manipüle edilmesiyle yaşlanma tesirlerinin de geri döndürülebildiğini gözlemledik” dedi. Araştırma başta ALS ve Huntington üzere devası bulunmayan ilerleyici nörolojik hastalıkların tedavisi olmak üzere, dünyada mevte en çok niye olan diyabet ve kalp damar hastalıklarının yarattığı tahribatın da giderilmesinde rol oynayacak.
NÜFUS YAŞLANDIKÇA BU HASTALIKLAR ARTACAK
Artan hayat müddetiyle birlikte Dünya Sıhhat Örgütü’nün iddialarına nazaran 2050 yılında 65 yaş üstü nüfus, dünya genelinde üç katına çıkacak. Bu da kanser, diyabet, kalp damar hastalıkları ve nörodejeneratif (yani nöron kaybına bağlı ortaya çıkan ilerleyici nörolojik hastalıklar) hastalıkların daha epeyce görülmesine yol açacak. Çalışmanın bu açıdan kritik kıymet kazandığına dikkat çeken Dr. Seda Koyuncu, “Bu projede aslında temel olarak yaşlanma ile oluşan protein seviyesindeki değişimleri inceledik. Çalışmanın Nature mecmuasında yayınlanması da fazlaca değerliydi, zira bilhassa tabiat bilimleri alanında bu mecmua, en itibarlı mecmualarından birisi. Yaklaşık 4 yıldır süren bir çalışmaydı. En değerli özelliklerinden birisi, yaşlanma alanında bir birinci oluşuydu. Özel bir protein sinyalini araştırdık. Bu sinyalin proteinlerin yaşlanma müddetini nasıl etkilediğini sistematik bir biçimde göstermiş olduk” dedi.
SİNDİRİM SİSTEMİ, KAS VE NÖRON HÜCRELERİNİ ETKİLİYOR
Dr. Koyuncu, bu çalışmada buldukları iki proteinin aslında yaşlanma üzerinde fazlaca önemli tesirleri olduğunu ve bu proteinlerden birini sindirim sistemini etkileyerek yaşlanmaya yol açtığını söyleyerek “Sadece bu dokuya bile tesir etmemizin genel olarak bütün beden yapısında kıymetli değişikliklere niye olduğunu söyleyebilirim. Başka protein ise kas ve hudut sistemini etkileyerek yaşlanmayı artırdığını gözlemledik. Bunları genetik değişikliğe uğratarak, yaşlanmayı bilakis çevirebileceğimizi, daha geciktirebileceğimizi gösterdik” diye konuştu. Araştırmada bir solucan tipi olarak bilinen C-elegans isimli organizmayı kullandıklarını anlatan Dr. Koyuncu, bu organizmanın genetik açıdan beşere en çok benzeyen genom dizilimine sahip olduğunu ve süratli sonuç alabilme açısından da kısa müddette kıymetli bilgileri sağlayabildiği için tercih edildiğini söylemiş oldu.
İNSAN HÜCRELERİ DE KULLANILDI
Çalışmayı C-elegans isimli organizma haricinde farklı insan dokularında da yaptıklarını vurgulayan Dr. Koyuncu, “Farklı dokularda nasıl tesiri olduğunu incelemiş olduk. Bunun için de hem model organizmayı birebir vakitte insanlardan alınan özel kök hücreleri (pluripotent kök hücreler) kullandık. Bu hücreler, embriyonik kök hücrelere benziyorlar. Yani örneğin bu hücrelerden 3d olarak hudut sistemi hücresi ya da kas hücresi elde edebiliyorsunuz. Hem sağlıklı insanlardan tıpkı vakitte hastalardan bu hücreleri alıyoruz. Bunun bir öteki ehemmiyeti de şu; bu hücreler hücre kültüründe daima bölünebilme özelliğine sahip. Yani olağanda insanlarda kök hücrelerimiz hariç tüm hücreler bebekliğimizden itibaren aşikâr bir müddetden daha sonra bölünme özelliğini kaybeder (yaşlanır). Bu hücreler ise özel kapasiteleri yardımıyla daima bölünmeye devam edebiliyor. Biz de bu sistemin nasıl gerçekleştiğini anlamaya çalışıyoruz. Bunu anlayabilirsek bu özel kök hücreler yaşlanmadığı için bu mekanizmayı insan bedenindeki öteki hücrelere de uygulayabileceğiz” formunda konuştu.
YAŞLANMANIN EN BÜYÜK AÇMAZI: PROTEİN BİRİKİMİ
Yaşlanmadaki en büyük açmazlardan birinin, yaşlanma ile kimi proteinlerin birikmesinden kaynaklanan hücre bozulması ve hücre kaybı olduğunu belirten Dr. Koyuncu şu ayrıntıları vererek kelamlarını noktaladı: “Bu da biroldukca genetik hastalık, bilhassa hudut sistemi hastalıklarında, örneğin Huntington üzere, ALS üzere en büyük sorun. Kimi proteinler vakit içinde birikiyor ve bu birikim hudut hücrelerinde (nöron) kayıplara / ölümlere yol açıyor. Yaşlanma büsbütün engellenemese de bu çalışmalar, yaşlılığın daha sağlıklı bir biçimde geçirilecek hale getirilmesi açısından da ehemmiyet kazanıyor. Bilhassa hudut sistemi hastalıkları ya da şeker hastalığı, kardiyovasküler hastalıklarda değerli seviyede protein birikimleri oluyor. Bu hastalıklarda olabilecek değişikliklere nasıl müdahale edilebileceğini anlamak açısından da çalışmamız değer taşıyor. Ayrıyeten yaşlanma ile ilgili dünyada yürütülen farklı çalışmalara da önayak olacağını düşünüyoruz.”
KAYNAK: DHA
4 SENE SÜREN BİR ÇALIŞMA
Geçtiğimiz hafta dünyanın en saygın bilim mecmuası Nature’da da yayınlanan araştırma ile dünyada birinci kere, bağırsak, kas ve nöron hücrelerinde sentezlenen muhakkak tip proteinlerin bedende birikmesiyle yaşlanmanın hızlandığı ortaya kondu. Dr. Koyuncu, “Yaklaşık 4 yıldır süren bir çalışmaydı. En değerli özelliklerinden birisi, yaşlanma alanında bir birinci oluşuydu. Özel bir protein sinyalini araştırdık. Bu sinyalin proteinlerin yaşlanma mühletini nasıl etkilediğini sistematik bir biçimde göstermiş olduk” dedi.
DEVASI OLMAYAN NÖROLOJİK HASTALIKLAR İÇİN UMUT
Dr. Koyuncu, bu proteinlerin bedende vakit içinde birikmesi ile kas ve nöron yani hudut sistemi hücrelerinde kayıplar yaşandığını söyleyerek “Bu da ALS ya da Huntington üzere dermanı olmayan ilerleyici nörolojik hastalıkların yanı sıra, kalp damar hastalıkları ve diyabet üzere kronik hastalıklara davetiye çıkarıyor. Bu proteinlerin genetik olarak manipüle edilmesiyle yaşlanma tesirlerinin de geri döndürülebildiğini gözlemledik” dedi. Araştırma başta ALS ve Huntington üzere devası bulunmayan ilerleyici nörolojik hastalıkların tedavisi olmak üzere, dünyada mevte en çok niye olan diyabet ve kalp damar hastalıklarının yarattığı tahribatın da giderilmesinde rol oynayacak.
NÜFUS YAŞLANDIKÇA BU HASTALIKLAR ARTACAK
Artan hayat müddetiyle birlikte Dünya Sıhhat Örgütü’nün iddialarına nazaran 2050 yılında 65 yaş üstü nüfus, dünya genelinde üç katına çıkacak. Bu da kanser, diyabet, kalp damar hastalıkları ve nörodejeneratif (yani nöron kaybına bağlı ortaya çıkan ilerleyici nörolojik hastalıklar) hastalıkların daha epeyce görülmesine yol açacak. Çalışmanın bu açıdan kritik kıymet kazandığına dikkat çeken Dr. Seda Koyuncu, “Bu projede aslında temel olarak yaşlanma ile oluşan protein seviyesindeki değişimleri inceledik. Çalışmanın Nature mecmuasında yayınlanması da fazlaca değerliydi, zira bilhassa tabiat bilimleri alanında bu mecmua, en itibarlı mecmualarından birisi. Yaklaşık 4 yıldır süren bir çalışmaydı. En değerli özelliklerinden birisi, yaşlanma alanında bir birinci oluşuydu. Özel bir protein sinyalini araştırdık. Bu sinyalin proteinlerin yaşlanma müddetini nasıl etkilediğini sistematik bir biçimde göstermiş olduk” dedi.
SİNDİRİM SİSTEMİ, KAS VE NÖRON HÜCRELERİNİ ETKİLİYOR
Dr. Koyuncu, bu çalışmada buldukları iki proteinin aslında yaşlanma üzerinde fazlaca önemli tesirleri olduğunu ve bu proteinlerden birini sindirim sistemini etkileyerek yaşlanmaya yol açtığını söyleyerek “Sadece bu dokuya bile tesir etmemizin genel olarak bütün beden yapısında kıymetli değişikliklere niye olduğunu söyleyebilirim. Başka protein ise kas ve hudut sistemini etkileyerek yaşlanmayı artırdığını gözlemledik. Bunları genetik değişikliğe uğratarak, yaşlanmayı bilakis çevirebileceğimizi, daha geciktirebileceğimizi gösterdik” diye konuştu. Araştırmada bir solucan tipi olarak bilinen C-elegans isimli organizmayı kullandıklarını anlatan Dr. Koyuncu, bu organizmanın genetik açıdan beşere en çok benzeyen genom dizilimine sahip olduğunu ve süratli sonuç alabilme açısından da kısa müddette kıymetli bilgileri sağlayabildiği için tercih edildiğini söylemiş oldu.
İNSAN HÜCRELERİ DE KULLANILDI
Çalışmayı C-elegans isimli organizma haricinde farklı insan dokularında da yaptıklarını vurgulayan Dr. Koyuncu, “Farklı dokularda nasıl tesiri olduğunu incelemiş olduk. Bunun için de hem model organizmayı birebir vakitte insanlardan alınan özel kök hücreleri (pluripotent kök hücreler) kullandık. Bu hücreler, embriyonik kök hücrelere benziyorlar. Yani örneğin bu hücrelerden 3d olarak hudut sistemi hücresi ya da kas hücresi elde edebiliyorsunuz. Hem sağlıklı insanlardan tıpkı vakitte hastalardan bu hücreleri alıyoruz. Bunun bir öteki ehemmiyeti de şu; bu hücreler hücre kültüründe daima bölünebilme özelliğine sahip. Yani olağanda insanlarda kök hücrelerimiz hariç tüm hücreler bebekliğimizden itibaren aşikâr bir müddetden daha sonra bölünme özelliğini kaybeder (yaşlanır). Bu hücreler ise özel kapasiteleri yardımıyla daima bölünmeye devam edebiliyor. Biz de bu sistemin nasıl gerçekleştiğini anlamaya çalışıyoruz. Bunu anlayabilirsek bu özel kök hücreler yaşlanmadığı için bu mekanizmayı insan bedenindeki öteki hücrelere de uygulayabileceğiz” formunda konuştu.
YAŞLANMANIN EN BÜYÜK AÇMAZI: PROTEİN BİRİKİMİ
Yaşlanmadaki en büyük açmazlardan birinin, yaşlanma ile kimi proteinlerin birikmesinden kaynaklanan hücre bozulması ve hücre kaybı olduğunu belirten Dr. Koyuncu şu ayrıntıları vererek kelamlarını noktaladı: “Bu da biroldukca genetik hastalık, bilhassa hudut sistemi hastalıklarında, örneğin Huntington üzere, ALS üzere en büyük sorun. Kimi proteinler vakit içinde birikiyor ve bu birikim hudut hücrelerinde (nöron) kayıplara / ölümlere yol açıyor. Yaşlanma büsbütün engellenemese de bu çalışmalar, yaşlılığın daha sağlıklı bir biçimde geçirilecek hale getirilmesi açısından da ehemmiyet kazanıyor. Bilhassa hudut sistemi hastalıkları ya da şeker hastalığı, kardiyovasküler hastalıklarda değerli seviyede protein birikimleri oluyor. Bu hastalıklarda olabilecek değişikliklere nasıl müdahale edilebileceğini anlamak açısından da çalışmamız değer taşıyor. Ayrıyeten yaşlanma ile ilgili dünyada yürütülen farklı çalışmalara da önayak olacağını düşünüyoruz.”
KAYNAK: DHA