semaver
Active member
Vicdanlardaki adaletin zamanaşımı yok Osmanlı ordusunun, yaşadığı Balkan Savaşları travmasını üzerinden atması hayli uzun yıllar alacaktı lakin Birinci Dünya Savaşı için toplar ateşlenmişti bile. Birazdan tüm gözler Çanakkale’ye çevrilecekti. Sofya’da askeri ataşe olan Mustafa Kemal, yurt savunmasında etkin nazaranv almak istiyordu. Tam istifa restini çekmek üzereydi ki nazaranv bildiri edildi: Yarbay Mustafa Kemal 19. Tümen Komutanlığı’na atandı. Bu sefer Beyazıt’taki o kapıdan içeri giren Mustafa Kemal’di. Genelkurmay Karargâhı’nda tümenini arıyordu. Kimse 19. Tümen’in nerede olduğunu bilmiyordu. Son girdiği odada kurmay heyetinden bir subay, “Yarbayım, bu tümeni siz oluşturacaksınız” dedi. Yarbay o kapıdan çıktı, meydana bir göz attı. İçinden yetiştiği Osmanlı ordusunu düşünüyordu. Olmayan “ihtiyat tümenini” oluşturacaktı. Yürüdüğü caddenin ismi çabucak hemen 16 Mart Şehitleri Caddesi değildi. Lakin olacaktı. Tarihi üniversite, İstanbul’un işgaline de, 16 Mart sabahı 10. Kafkas Tümen Karargâhı’nın bulunduğu Şehzadebaşı Karakolu baskınına da şahitti. İngiliz işgalciler sabaha karşı uykularından uyandırdıkları askerleri kurşuna dizmişti… O kapının tarihe tanıklığı devam edecekti.
bir daha bir 16 Mart günüydü; 1978’in Mart’ı. Gökyüzünün pusu, soğuğu, gerginliği aşağıya inmiş, her adımda kendini hissettiriyordu. “O tarafa gitmeyin, tuzak var!” diye bağırsak sesimizi duymayacaklardı. Geleceğin avukatları, iktisatçıları “zorla ikna edilerek” o kapıdan çıkarıldılar. Günün olağan akışına zıt olgular bir ortadaydı. bir daha de o tuzağa yürüdüler; biri “bomba” diye bağırdı. İstanbul, 16 Mart günü birbirinden kopukmuş üzere gözüken ancak biroldukca noktada kurulmuş toplu tuzağı tıpkı anda yaşıyordu. Birinci Şube’nin ünlü amiri Uğur Gür silahlı pusuda yaralanıyordu. Grupların tümü üç kişinin peşine düşmüşlerdi.
O güne ait sayısız tuzaklardan biri de Kadıköy Ticaret Lisesi’ndeydi. Okulu basanlar lise öğrencisi Mehmet Nuri Ayyıldız’ı gözlerini kırpmadan öldürüyorlardı. 16 Mart sabahı için birileri düğmeye basmıştı. Zira İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde de misal taarruzlar gerçekleşiyordu. Öğrencilere hem davacılar hem polis saldırıyordu. Hukuk öğrencisi Hasan Fehmi Tekin, 44 yıl daha sonra o güne ait bana, “Ne olacaksa bugün olsun, gözaltındaki arkadaşlar özgür bırakılsın istiyorduk. Hamit Akıl’ın (Birkaç saat daha sonra öldürülecek) bir konuşma yaptığını hatırlıyorum” diyecekti.
GÜNLER ÖNCESİNDEN TEHDİTLER
Üniversitenin simgesi olan Atatürk ve Gençlik heykelinin önüne geldiler. “Polis, hiç de olağan olmayan biçimde bizim Beyazıt’a bakan ana kapıdan çıkmamızı istiyordu; gözaltına aldıkları arkadaşlarımızı o kapıda özgür bırakacaklarını söylemiş olduler.” Arkadaşlarını duyar duymaz “istemeyerek” de olsa “ikna” oldular. Heykelden ana kapıya ilerlerken üstlerine her yandan taş yağıyordu. Hasan Fehmi Tekin çabucak hemen 18 yaşındaydı, Artvin’den gelmişti. “Arkadaşlar, biz birinci sınıfları çoklukla kümenin ortasına alıyorlardı.” Hukuk öğrencisi Serhat Pekinel ise kümenin daha önündeydi. Kapıdan çıkmaya başladıklarında sağa döndüler, kapının solunda davacılar birikmiş slogan atıyorlardı. Eczacılık Fakültesi’nin önünde onları bekleyen başka arkadaşlarıyla buluşup Süleymaniye’ye gideceklerdi.
Davacıların, günler evvelden başlayan “gününüzü goreceksiniz” tehditleri ister istemez rahatsızlık yaratmıştı. Eczacılığın önünden başlayan Besim Ömer Paşa Caddesi’ne girerlerse korunacaklardı. Abdullah Şimşek, Baki Ekiz, Cemil Sönmez, Hamit Akıl, Murat Kurt, Turan Ören, Hatice İhtimam arkadaşlarıyla eczacılığın kapısına vardılar. Geriye dönüp baktılar; daha gelenler vardı. Tuzağın tam ortasındaydılar. Meydana yakın yerden, kısa uzunluklu, esmer bir erkek fakülteye hakikat koşmaya başladı. Öğrencileri takip eden bir polis, koşan kişinin elindekini fırlattığını fark ederek “bomba” diye bağırdı. Bomba ortalarına düştü. O sırada Rektör olan Prof. Dr. Haluk Alp başkanlığında toplanmış senato üyelerinin kimileri pencerelerden her şeyi görüyorlardı. Bombanın yarattığı ağır tahribatla öğrencilerin bir kısmı ölmüş, birçok yaralanmıştı. Lakin bu yetmemişti! Beyazıt Karakolu’na yüz metre aralıkta park etmiş araçları siper alan dört kişi, yaralanan, kaçan öğrencilerin üzerine mermi yağdırmaya başladı. “Bomba atılacağını hiç iddia etmiyordum. Ayağa kalktığımda fakültenin önü kan gölüydü. Ulusal Savunma yurduna sığındık. Ayakkabım parçalanmıştı. Kanamam vardı. Gitmek istediğimiz tarafta Esnaf Hastanesi vardı, ameliyat gerekiyordu, ‘Burada yapamayız’ dediler. Cerrahpaşa’ya gönderdiler. Doksan dokuz şarapnel yarası tespit ettiler, etlerim de kopmuştu.”
KAYITLARA GEÇMEYEN İSİMLER
Avukat Serhat Pekinel’e 44 yıl daha sonra “O güne ait aklında kalan bir tortu var mı” diye sordum. Güya soruma karşılık vermiyormuş üzere konuşmaya başladı. Vücudundaki bir şarapnel kesiminin ucunun geçen yıl baş verdiğini, operasyonla alındığını anlattı. 16 Mart’ın “tortu”laşmadığını, hâlâ canlı olduğunu anlatmak istiyordu. “Ama dur” dedi Pekinel, “O gün Cerrahpaşa’ya Hatice’nin ailesi gelmişti. Bir arkadaşımız onlara Hatice’nin (Özen) öldüğünü söylemiş oldu. Bu yıkıma şahit olmak epeyce acıydı.” Kayıtlara 41 öğrencinin yaralandığı geçti. halbuki, 17 Mart tarihindeki Cumhuriyet gazetesinde bu sayı, ölümlerin haricinde 31’i ağır 100’den çok yaralı olduğunu gösteriyordu. Avukatlara nazaran, yaralı biroldukca öğrenci gözaltına alınmamak maksadıyla hastanelere gitmemiş, isimleri kayda geçmemişti. 16 Mart günü zalimce bombalanan, mermilere maksat olan öğrenciler, hem akından kurtulmak hem yaralıları hastaneye yetiştirmek için 16 Mart Şehitleri Caddesi’ne koşuyorlardı. Cadde ismini, işgalin sabahında, 16 Mart 1920’de, İngilizlerin kurşuna dizerek şehit ettiği askerlerin anısından alıyordu. Bu defa o bilim kapıları, geleceği kuracak öğrencilerinin cansız, yaralı vücutlarına şahit oluyor, 472 yıllık Beyazıt Mescidi, duvarlarına çarpan çığlıklarla irkiliyor, gözleri bu vahşeti yapanları görüyordu. İstanbul’un öğrencileri, her insanın gözü önünde, öğle biri yirmi geçe vurula vurula 16 Mart cehenneminden kaçıp bir öteki 16 Mart Şehitleri’ne sığınmaya çalışıyorlardı. Yolunuz düşerse şayet, unutmamak, hissetmek için o duvarlara dokunun; on sekiz, yirmi yaşındaki çocuklarınızın çığlıklarını duyacaksınız…
bir daha bir 16 Mart günüydü; 1978’in Mart’ı. Gökyüzünün pusu, soğuğu, gerginliği aşağıya inmiş, her adımda kendini hissettiriyordu. “O tarafa gitmeyin, tuzak var!” diye bağırsak sesimizi duymayacaklardı. Geleceğin avukatları, iktisatçıları “zorla ikna edilerek” o kapıdan çıkarıldılar. Günün olağan akışına zıt olgular bir ortadaydı. bir daha de o tuzağa yürüdüler; biri “bomba” diye bağırdı. İstanbul, 16 Mart günü birbirinden kopukmuş üzere gözüken ancak biroldukca noktada kurulmuş toplu tuzağı tıpkı anda yaşıyordu. Birinci Şube’nin ünlü amiri Uğur Gür silahlı pusuda yaralanıyordu. Grupların tümü üç kişinin peşine düşmüşlerdi.
O güne ait sayısız tuzaklardan biri de Kadıköy Ticaret Lisesi’ndeydi. Okulu basanlar lise öğrencisi Mehmet Nuri Ayyıldız’ı gözlerini kırpmadan öldürüyorlardı. 16 Mart sabahı için birileri düğmeye basmıştı. Zira İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde de misal taarruzlar gerçekleşiyordu. Öğrencilere hem davacılar hem polis saldırıyordu. Hukuk öğrencisi Hasan Fehmi Tekin, 44 yıl daha sonra o güne ait bana, “Ne olacaksa bugün olsun, gözaltındaki arkadaşlar özgür bırakılsın istiyorduk. Hamit Akıl’ın (Birkaç saat daha sonra öldürülecek) bir konuşma yaptığını hatırlıyorum” diyecekti.
GÜNLER ÖNCESİNDEN TEHDİTLER
Üniversitenin simgesi olan Atatürk ve Gençlik heykelinin önüne geldiler. “Polis, hiç de olağan olmayan biçimde bizim Beyazıt’a bakan ana kapıdan çıkmamızı istiyordu; gözaltına aldıkları arkadaşlarımızı o kapıda özgür bırakacaklarını söylemiş olduler.” Arkadaşlarını duyar duymaz “istemeyerek” de olsa “ikna” oldular. Heykelden ana kapıya ilerlerken üstlerine her yandan taş yağıyordu. Hasan Fehmi Tekin çabucak hemen 18 yaşındaydı, Artvin’den gelmişti. “Arkadaşlar, biz birinci sınıfları çoklukla kümenin ortasına alıyorlardı.” Hukuk öğrencisi Serhat Pekinel ise kümenin daha önündeydi. Kapıdan çıkmaya başladıklarında sağa döndüler, kapının solunda davacılar birikmiş slogan atıyorlardı. Eczacılık Fakültesi’nin önünde onları bekleyen başka arkadaşlarıyla buluşup Süleymaniye’ye gideceklerdi.
Davacıların, günler evvelden başlayan “gününüzü goreceksiniz” tehditleri ister istemez rahatsızlık yaratmıştı. Eczacılığın önünden başlayan Besim Ömer Paşa Caddesi’ne girerlerse korunacaklardı. Abdullah Şimşek, Baki Ekiz, Cemil Sönmez, Hamit Akıl, Murat Kurt, Turan Ören, Hatice İhtimam arkadaşlarıyla eczacılığın kapısına vardılar. Geriye dönüp baktılar; daha gelenler vardı. Tuzağın tam ortasındaydılar. Meydana yakın yerden, kısa uzunluklu, esmer bir erkek fakülteye hakikat koşmaya başladı. Öğrencileri takip eden bir polis, koşan kişinin elindekini fırlattığını fark ederek “bomba” diye bağırdı. Bomba ortalarına düştü. O sırada Rektör olan Prof. Dr. Haluk Alp başkanlığında toplanmış senato üyelerinin kimileri pencerelerden her şeyi görüyorlardı. Bombanın yarattığı ağır tahribatla öğrencilerin bir kısmı ölmüş, birçok yaralanmıştı. Lakin bu yetmemişti! Beyazıt Karakolu’na yüz metre aralıkta park etmiş araçları siper alan dört kişi, yaralanan, kaçan öğrencilerin üzerine mermi yağdırmaya başladı. “Bomba atılacağını hiç iddia etmiyordum. Ayağa kalktığımda fakültenin önü kan gölüydü. Ulusal Savunma yurduna sığındık. Ayakkabım parçalanmıştı. Kanamam vardı. Gitmek istediğimiz tarafta Esnaf Hastanesi vardı, ameliyat gerekiyordu, ‘Burada yapamayız’ dediler. Cerrahpaşa’ya gönderdiler. Doksan dokuz şarapnel yarası tespit ettiler, etlerim de kopmuştu.”
KAYITLARA GEÇMEYEN İSİMLER
Avukat Serhat Pekinel’e 44 yıl daha sonra “O güne ait aklında kalan bir tortu var mı” diye sordum. Güya soruma karşılık vermiyormuş üzere konuşmaya başladı. Vücudundaki bir şarapnel kesiminin ucunun geçen yıl baş verdiğini, operasyonla alındığını anlattı. 16 Mart’ın “tortu”laşmadığını, hâlâ canlı olduğunu anlatmak istiyordu. “Ama dur” dedi Pekinel, “O gün Cerrahpaşa’ya Hatice’nin ailesi gelmişti. Bir arkadaşımız onlara Hatice’nin (Özen) öldüğünü söylemiş oldu. Bu yıkıma şahit olmak epeyce acıydı.” Kayıtlara 41 öğrencinin yaralandığı geçti. halbuki, 17 Mart tarihindeki Cumhuriyet gazetesinde bu sayı, ölümlerin haricinde 31’i ağır 100’den çok yaralı olduğunu gösteriyordu. Avukatlara nazaran, yaralı biroldukca öğrenci gözaltına alınmamak maksadıyla hastanelere gitmemiş, isimleri kayda geçmemişti. 16 Mart günü zalimce bombalanan, mermilere maksat olan öğrenciler, hem akından kurtulmak hem yaralıları hastaneye yetiştirmek için 16 Mart Şehitleri Caddesi’ne koşuyorlardı. Cadde ismini, işgalin sabahında, 16 Mart 1920’de, İngilizlerin kurşuna dizerek şehit ettiği askerlerin anısından alıyordu. Bu defa o bilim kapıları, geleceği kuracak öğrencilerinin cansız, yaralı vücutlarına şahit oluyor, 472 yıllık Beyazıt Mescidi, duvarlarına çarpan çığlıklarla irkiliyor, gözleri bu vahşeti yapanları görüyordu. İstanbul’un öğrencileri, her insanın gözü önünde, öğle biri yirmi geçe vurula vurula 16 Mart cehenneminden kaçıp bir öteki 16 Mart Şehitleri’ne sığınmaya çalışıyorlardı. Yolunuz düşerse şayet, unutmamak, hissetmek için o duvarlara dokunun; on sekiz, yirmi yaşındaki çocuklarınızın çığlıklarını duyacaksınız…