İsrail’in her yıl olağanlaşan Gazze ve Filistinlilere yönelik taarruzları bu sefer sıra dışı sonuçlar verdi.
Gazze’ye yıkım götürmek suretiyle iktidarını pekiştirmek isteyen Binyamin Netanyahu hükümeti sonlanırken, Filistin direnişi uzun senelerdan bu yana birinci sefer Tel Aviv idaresine karşı ruhsal üstünlüğü ele geçirdi.
Yaklaşık 15 gün süren ve birden fazla Filistinli çocuk ve bayan olmak üzere 300’den çok insanın vefatına niye olan “yüksek yoğunluklu çatışma”, 21 Mayıs’ta Mısır’ın arabuluculuğunu yaptığı ateşkesle sonlanırken nihai bir tahlilden bahsetmek mümkün değil.
Yaşanan son çatışmalara geniş bir perspektiften bakıldığında, yalnızca Filistinliler ve İsrail Devleti içinde değil, bölgesel hatta global ölçekte yeni bir durumun oluştuğu görülüyor.
İSRAİL’İN MUTLAK HAKİMİYETİ SONLANIYOR
1991’de Sovyetler Birliği’nin çözülüşü ve çabucak akabinde ABD’nin global manada tek kutup haline gelmesiyle paralel olarak, Washington’un bölgedeki sıkı müttefiki İsrail’in yalnızca Filistinliler değil ama bölgedeki milliyetçi Arap devletlerine karşı da üstünlüğü mutlak hale geldi.
Bugün ise ABD’nin global ölçekte güç kaybetmesiyle birlikte bölgede ibrenin İsrail’in aleyhine döndüğüne şahit oluyoruz;
1.İSRAİL’İN ASKERİ MANADA YENİLMEZ OLMADIĞI ANLAŞILDI
2006’da İsrail ve Hizbullah içinde yaşanan “33 gün savaşı”, İsrail ordusunun bölgesel manada mutlak güç vasfını yitirdiği sürecin başlangıç noktası oldu.
Savaşta ağır kayıplar veren ve ruhsal üstünlüğü kaybeden, politik maksatlarını gerçekleştiremeden geri çekilmek zorunda kaldı. O günden bu yana, Hizbullah’a yönelik açık ve kapsamlı operasyonlara girişme cüretini gösteremedi.
6 Mayıs’ta Mescid-i Aksa ve Kudüs’teki Filistinlilere yönelik taarruzlar daha sonrası patlak veren İsrail-Filistin çatışmasında da her ne kadar sayılar İsrail’in askeri üstünlüğüne işaret etse de İsrail hükümetinin siyasi hedefine ulaşamadan geri çekilmesi siyasi bir yenilgiye işaret ediyor.
senelerdan bu yana ambargo şartlarında var olmayı sürdüren Gazze merkezli Filistinli direniş kümelerinin, ellerindeki sonlu imkanlarla “Demir Kubbe”yi aşarak Tel Aviv başta olmak üzere İsrail nüfusunun büyük çoğunluğunu sığınaklarda yaşamaya mahkum etmesi ise İsrail’in yenilebilir olduğunun dünyaya ilanı oldu.
İsrail kara kuvvetlerinin Gazze’ye girmeye yürek edememesi de İsrail’in ruhsal manada yaşadığı yıkımın bir öbür göstergesi.
2. SİYONİST SİYASETLER İSRAİL’IN “TOPLUM SÖZLEŞMESİ”Nİ ÇÖKERTTİ
İsrail ve Filistin içindeki çatışmaların tahminen de en kıymetli kararı, nüfusunun yaklaşık %20’si İsrail vatandaşı Filistinlilerden oluşan İsrail’in, yaşanan iç çatışmalarında gösterdiği üzere “toplum sözleşmesi”nin iflas etmesi oldu.
Bilhassa Filistinli nüfusun ağır olarak yaşadığı Lod ve Hayfa başta olmak üzere kentlerde Museviler ve Filistinliler içinde yaşanan çatışma, yağmalama ve linç olaylarına, İsrail basınında yapılan “iç savaş” tespiti doğruydu.
İsrail devlet aygıtını, Hamas’ın füzelerinden çok içeride patlak veren ve toplumsal harmoniyi paramparça eden olayların rahatsız ettiği hatta paniğe sürüklediğini söyleyebiliriz.
İsrail’in Gazze içerisine kara operasyonu düzenleyememesinin altında, içerideki baskıyı göğüsleyememe dehşetinin yattığını söylemek yanlış olmayacaktır.
Toplumsal yapısı ağır darbe alan İsrail’i ağır bir müddetcin beklediği aşikar.
3. NETANYAHU HÜKÜMETİNİN DÜŞÜŞÜ İSRAİL’İN SİYASİ MANADA MAĞLUP OLDUĞUNUN DELİLİDİR
Tarih, savaş kaybeden hükümetlerin düştüğüne ve kazananların ise güçlenerek yola devam ettiğine dair sayısız örnek barındırıyor. Kural sıradan, mağlup olan masraf.
İsrail’de de halihazırda sallantıda olan Netanyahu hükümetinin, son çatışmalar daha sonrası iktidardan düşmesi ve yeni bir koalisyonun oluşması, çatışmaların siyasi manada mağlubunun Netanyahu ve başında bulunduğu İsrail olduğunun net bir delilidir.
Yeni koalisyon, içerisine İsrailli Arapların partisini de dahil ederek, Siyonist siyasetler niçiniyle paramparça olan toplumsal yapıyı toparlama istikametinde ataklar yapacağının, dışarıda ise yeni ABD idaresiyle uyumlu siyasetler izleyeceğinin işaretlerini veriyor.
Ancak İsrail’in genel manadaki açmazları göz önünde bulundurulduğunda, adeta pamuk ipliğiyle birbirine bağlı kuvvetlerin oluşturduğu yeni koalisyonun ömrünün uzun olduğunu söylemek güç.
4. SAVAŞIN KAZANANI HAMAS
Yaşanan son sürecin kazananı, hem Filistin içerisinde birebir vakitte memleketler arası arenada Hamas oldu.
Şöyle ki;
a) İsrail’in geçilmez kale olarak gördüğü Demir Kubbe’yi delik deşik ederek ambargolara karşın askeri manada ayakta olduğunu dünyaya gösterirken, çatışmalar müddetince İsrail nüfusunun büyük çoğunluğunu sığınaklara hapsederek, İsrail hükümeti ve ordusunun başarısızlığının İsrail vatandaşları tarafınca da hissedilmesini sağladı. Siyasi olarak mağlup olan Netanyahu istifa etmek zorunda kaldı.
b) Müslüman Kardeşler ekolünden gelen örgüt, dayandığı siyasal geleneğin Tunus’tan Mısır ve Suriye’ye kadar bölgenin tamamında mağlubiyetler yaşadığı bir müddetçte dini değil ulusal motivasyonları öne çıkararak siyaseten ayakta kalmayı başardı.
c) Hamas, İsrail’e karşı direnişin askeri öncülüğünü yaparak genel seçimleri erteleyen ve iç problemlerle boğuşan El Fetih hareketine karşı siyasi üstünlüğü de ele geçirmiş oldu.
d) Memleketler arası planda ise Suriye iç savaşı daha sonrası İran’la zayıflayan bağlantılarını bir daha kuvvetlendiren Hamas, öbür yandan Müslüman Kardeşler niçiniyle Mısır’la gergin olan bağlantılarını yumuşatmayı da bildi.
ABD’NİN GERİ ÇEKİLİŞİ İSRAİL’İ ZAYIFLATIYOR VE YENİ ARAYIŞLARA İTİYOR
Donald Trump periyodunda piyasaya sürülen, Büyük Ortadoğu Projesi’nin II. sürümü olarak isimlendirebileceğimiz Yüzyılın Muahedesi, İsrail’e Körfez ülkeleri üzerinden Arap dünyasında yeni hareket alanları açmayı hedefliyordu.
Lakin Gazze’deki son çatışmalar, İsrail’in bırakalım Arap dünyasında yeni hareket alanları açmayı halihazırda var olan hareket kabiliyetini kaybettiği bir müddetcin başladığını gösterdi.
Filistin ve İsrail içinde yaşanan çatışmaların milletlerarası planda işaret ettiği durum ve sonuçları özetlersek;
1.Körfez ülkeleri üzerinden İsrail ve Arap dünyası içinde olağanlaşma projesi iflas etti.
2. Suriye iç savaşının başlangıcında Hamas’ın aldığı tavır niçiniyle kopan Şam-Hamas ilgileri bir daha kuruluyor.
3. İran’ın Filistin üstündeki tesiri artarak sürerken, Tahran-Hamas bağlılarının de kuvvetlenmesi mümkün gözüküyor.
4. Mısır istihbaratı, İsrail ve Filistinli direniş örgütleri içinde ateşkes konusunda başat bir rol oynadı. Bu durum, Mohammed Mursi’nin devrilişi daha sonrası gerilen Kahire-Hamas alakalarının rayına girdiğine işaret ediyor.
5. Çin, Filistin-İsrail terazisinde yükü Filistin’den yana veren tavrına devam ediyor.
6. Rusya ise ABD’nin boşaltmakta olduğu alanı doldurma tarafında bir çizgi izliyor. İsrail’le kapıları kapatmadan Filistinli kümelerle ilgileri sürdürme ve İsrail-Filistin içinde arabuluculuk uğraşı bu siyasetin bir kesimi olarak kıymetlendirilebilir.
7. Joe Biden idaresinin tıpkı Obama devrinde olduğu üzere İran’la masaya oturma istikametinde siyaset izlemesi, ABD-İsrail içinde çatlak seslere niye olmuş durumda.
Trump’ın gidişi daha sonrası Netanyahu’nun da devrilişi, Tel Aviv’de Biden’a uyumlu bir siyasi iktidar arayışı olarak kıymetlendirilebilir.
Öteki yandan, ABD’nin bölgede ve global manada güç kaybetmesiyle paralel olarak, önümüzdeki devirde İsrail’in ABD dışı müttefik arayışının sürat kazanması muhtemeldir.
8. Türkiye, Hamas’a olan dayanağını sürdürse de İran ve Mısır’ın faal rolü niçiniyle, son gelişmelerde geri planda kaldı. Son periyotta gündeme gelen, Türkiye-Filistin içinde Doğu Akdeniz merkezli bir beraberlik planı ise hayata geçirilmesi halinde istikrarları değiştirecektir. Bu projeyi fiiliyata dökme yolu, “denge ve slogan siyaseti” değil somut adımlardan geçiyor.
Özetle, ABD’nin zayıflamasıyla birlikte yükselen epey kutuplu dünya, 1948’den bu yana süren Filistin-İsrail uyuşmazlığını Filistinlilerin lehine etkilemeye devam ediyor.
Kesin tahlil ise Türkiye-İran ve Mısır’ın Filistin konusunda alacağı ortak tavırdan geçiyor.
Onur Sinan Güzaltan
Gazze’ye yıkım götürmek suretiyle iktidarını pekiştirmek isteyen Binyamin Netanyahu hükümeti sonlanırken, Filistin direnişi uzun senelerdan bu yana birinci sefer Tel Aviv idaresine karşı ruhsal üstünlüğü ele geçirdi.
Yaklaşık 15 gün süren ve birden fazla Filistinli çocuk ve bayan olmak üzere 300’den çok insanın vefatına niye olan “yüksek yoğunluklu çatışma”, 21 Mayıs’ta Mısır’ın arabuluculuğunu yaptığı ateşkesle sonlanırken nihai bir tahlilden bahsetmek mümkün değil.
Yaşanan son çatışmalara geniş bir perspektiften bakıldığında, yalnızca Filistinliler ve İsrail Devleti içinde değil, bölgesel hatta global ölçekte yeni bir durumun oluştuğu görülüyor.
İSRAİL’İN MUTLAK HAKİMİYETİ SONLANIYOR
1991’de Sovyetler Birliği’nin çözülüşü ve çabucak akabinde ABD’nin global manada tek kutup haline gelmesiyle paralel olarak, Washington’un bölgedeki sıkı müttefiki İsrail’in yalnızca Filistinliler değil ama bölgedeki milliyetçi Arap devletlerine karşı da üstünlüğü mutlak hale geldi.
Bugün ise ABD’nin global ölçekte güç kaybetmesiyle birlikte bölgede ibrenin İsrail’in aleyhine döndüğüne şahit oluyoruz;
1.İSRAİL’İN ASKERİ MANADA YENİLMEZ OLMADIĞI ANLAŞILDI
2006’da İsrail ve Hizbullah içinde yaşanan “33 gün savaşı”, İsrail ordusunun bölgesel manada mutlak güç vasfını yitirdiği sürecin başlangıç noktası oldu.
Savaşta ağır kayıplar veren ve ruhsal üstünlüğü kaybeden, politik maksatlarını gerçekleştiremeden geri çekilmek zorunda kaldı. O günden bu yana, Hizbullah’a yönelik açık ve kapsamlı operasyonlara girişme cüretini gösteremedi.
6 Mayıs’ta Mescid-i Aksa ve Kudüs’teki Filistinlilere yönelik taarruzlar daha sonrası patlak veren İsrail-Filistin çatışmasında da her ne kadar sayılar İsrail’in askeri üstünlüğüne işaret etse de İsrail hükümetinin siyasi hedefine ulaşamadan geri çekilmesi siyasi bir yenilgiye işaret ediyor.
senelerdan bu yana ambargo şartlarında var olmayı sürdüren Gazze merkezli Filistinli direniş kümelerinin, ellerindeki sonlu imkanlarla “Demir Kubbe”yi aşarak Tel Aviv başta olmak üzere İsrail nüfusunun büyük çoğunluğunu sığınaklarda yaşamaya mahkum etmesi ise İsrail’in yenilebilir olduğunun dünyaya ilanı oldu.
İsrail kara kuvvetlerinin Gazze’ye girmeye yürek edememesi de İsrail’in ruhsal manada yaşadığı yıkımın bir öbür göstergesi.
2. SİYONİST SİYASETLER İSRAİL’IN “TOPLUM SÖZLEŞMESİ”Nİ ÇÖKERTTİ
İsrail ve Filistin içindeki çatışmaların tahminen de en kıymetli kararı, nüfusunun yaklaşık %20’si İsrail vatandaşı Filistinlilerden oluşan İsrail’in, yaşanan iç çatışmalarında gösterdiği üzere “toplum sözleşmesi”nin iflas etmesi oldu.
Bilhassa Filistinli nüfusun ağır olarak yaşadığı Lod ve Hayfa başta olmak üzere kentlerde Museviler ve Filistinliler içinde yaşanan çatışma, yağmalama ve linç olaylarına, İsrail basınında yapılan “iç savaş” tespiti doğruydu.
İsrail devlet aygıtını, Hamas’ın füzelerinden çok içeride patlak veren ve toplumsal harmoniyi paramparça eden olayların rahatsız ettiği hatta paniğe sürüklediğini söyleyebiliriz.
İsrail’in Gazze içerisine kara operasyonu düzenleyememesinin altında, içerideki baskıyı göğüsleyememe dehşetinin yattığını söylemek yanlış olmayacaktır.
Toplumsal yapısı ağır darbe alan İsrail’i ağır bir müddetcin beklediği aşikar.
3. NETANYAHU HÜKÜMETİNİN DÜŞÜŞÜ İSRAİL’İN SİYASİ MANADA MAĞLUP OLDUĞUNUN DELİLİDİR
Tarih, savaş kaybeden hükümetlerin düştüğüne ve kazananların ise güçlenerek yola devam ettiğine dair sayısız örnek barındırıyor. Kural sıradan, mağlup olan masraf.
İsrail’de de halihazırda sallantıda olan Netanyahu hükümetinin, son çatışmalar daha sonrası iktidardan düşmesi ve yeni bir koalisyonun oluşması, çatışmaların siyasi manada mağlubunun Netanyahu ve başında bulunduğu İsrail olduğunun net bir delilidir.
Yeni koalisyon, içerisine İsrailli Arapların partisini de dahil ederek, Siyonist siyasetler niçiniyle paramparça olan toplumsal yapıyı toparlama istikametinde ataklar yapacağının, dışarıda ise yeni ABD idaresiyle uyumlu siyasetler izleyeceğinin işaretlerini veriyor.
Ancak İsrail’in genel manadaki açmazları göz önünde bulundurulduğunda, adeta pamuk ipliğiyle birbirine bağlı kuvvetlerin oluşturduğu yeni koalisyonun ömrünün uzun olduğunu söylemek güç.
4. SAVAŞIN KAZANANI HAMAS
Yaşanan son sürecin kazananı, hem Filistin içerisinde birebir vakitte memleketler arası arenada Hamas oldu.
Şöyle ki;
a) İsrail’in geçilmez kale olarak gördüğü Demir Kubbe’yi delik deşik ederek ambargolara karşın askeri manada ayakta olduğunu dünyaya gösterirken, çatışmalar müddetince İsrail nüfusunun büyük çoğunluğunu sığınaklara hapsederek, İsrail hükümeti ve ordusunun başarısızlığının İsrail vatandaşları tarafınca da hissedilmesini sağladı. Siyasi olarak mağlup olan Netanyahu istifa etmek zorunda kaldı.
b) Müslüman Kardeşler ekolünden gelen örgüt, dayandığı siyasal geleneğin Tunus’tan Mısır ve Suriye’ye kadar bölgenin tamamında mağlubiyetler yaşadığı bir müddetçte dini değil ulusal motivasyonları öne çıkararak siyaseten ayakta kalmayı başardı.
c) Hamas, İsrail’e karşı direnişin askeri öncülüğünü yaparak genel seçimleri erteleyen ve iç problemlerle boğuşan El Fetih hareketine karşı siyasi üstünlüğü de ele geçirmiş oldu.
d) Memleketler arası planda ise Suriye iç savaşı daha sonrası İran’la zayıflayan bağlantılarını bir daha kuvvetlendiren Hamas, öbür yandan Müslüman Kardeşler niçiniyle Mısır’la gergin olan bağlantılarını yumuşatmayı da bildi.
ABD’NİN GERİ ÇEKİLİŞİ İSRAİL’İ ZAYIFLATIYOR VE YENİ ARAYIŞLARA İTİYOR
Donald Trump periyodunda piyasaya sürülen, Büyük Ortadoğu Projesi’nin II. sürümü olarak isimlendirebileceğimiz Yüzyılın Muahedesi, İsrail’e Körfez ülkeleri üzerinden Arap dünyasında yeni hareket alanları açmayı hedefliyordu.
Lakin Gazze’deki son çatışmalar, İsrail’in bırakalım Arap dünyasında yeni hareket alanları açmayı halihazırda var olan hareket kabiliyetini kaybettiği bir müddetcin başladığını gösterdi.
Filistin ve İsrail içinde yaşanan çatışmaların milletlerarası planda işaret ettiği durum ve sonuçları özetlersek;
1.Körfez ülkeleri üzerinden İsrail ve Arap dünyası içinde olağanlaşma projesi iflas etti.
2. Suriye iç savaşının başlangıcında Hamas’ın aldığı tavır niçiniyle kopan Şam-Hamas ilgileri bir daha kuruluyor.
3. İran’ın Filistin üstündeki tesiri artarak sürerken, Tahran-Hamas bağlılarının de kuvvetlenmesi mümkün gözüküyor.
4. Mısır istihbaratı, İsrail ve Filistinli direniş örgütleri içinde ateşkes konusunda başat bir rol oynadı. Bu durum, Mohammed Mursi’nin devrilişi daha sonrası gerilen Kahire-Hamas alakalarının rayına girdiğine işaret ediyor.
5. Çin, Filistin-İsrail terazisinde yükü Filistin’den yana veren tavrına devam ediyor.
6. Rusya ise ABD’nin boşaltmakta olduğu alanı doldurma tarafında bir çizgi izliyor. İsrail’le kapıları kapatmadan Filistinli kümelerle ilgileri sürdürme ve İsrail-Filistin içinde arabuluculuk uğraşı bu siyasetin bir kesimi olarak kıymetlendirilebilir.
7. Joe Biden idaresinin tıpkı Obama devrinde olduğu üzere İran’la masaya oturma istikametinde siyaset izlemesi, ABD-İsrail içinde çatlak seslere niye olmuş durumda.
Trump’ın gidişi daha sonrası Netanyahu’nun da devrilişi, Tel Aviv’de Biden’a uyumlu bir siyasi iktidar arayışı olarak kıymetlendirilebilir.
Öteki yandan, ABD’nin bölgede ve global manada güç kaybetmesiyle paralel olarak, önümüzdeki devirde İsrail’in ABD dışı müttefik arayışının sürat kazanması muhtemeldir.
8. Türkiye, Hamas’a olan dayanağını sürdürse de İran ve Mısır’ın faal rolü niçiniyle, son gelişmelerde geri planda kaldı. Son periyotta gündeme gelen, Türkiye-Filistin içinde Doğu Akdeniz merkezli bir beraberlik planı ise hayata geçirilmesi halinde istikrarları değiştirecektir. Bu projeyi fiiliyata dökme yolu, “denge ve slogan siyaseti” değil somut adımlardan geçiyor.
Özetle, ABD’nin zayıflamasıyla birlikte yükselen epey kutuplu dünya, 1948’den bu yana süren Filistin-İsrail uyuşmazlığını Filistinlilerin lehine etkilemeye devam ediyor.
Kesin tahlil ise Türkiye-İran ve Mısır’ın Filistin konusunda alacağı ortak tavırdan geçiyor.
Onur Sinan Güzaltan