Yeni nesiller CENTO’yu tanımaz. MHP’nin kurucu lideri Alpaslan Türkeş’in 27 Mayıs 1960 sabahı radyolarda yaptığı “NATO’ya, CENTO’ya bağlıyız” anonsunda ismi geçen bir CENTO örgütü vardı. 1955’te İngiltere tarafınca kurulup darbeler, savaşlar, iç çatışmalarla geçen senelerdan daha sonra 40 yıl kadar evvel ortadan kaybolan CENTO’nun yerini artık “İbrahim artı Hindistan kümeleşmesi” ya da “Hindu-İbrahim Paktı” alıyor.
*Eski CENTO Paktı İngiltere ve müttefikleri
İsrail’in Hindistan Büyükelçisi Naor Gilon’un geçen hafta “Hindistan-İsrail-Birleşik Arap Emirlikleri-ABD kümeleşmesi İbrahim Paktı’nın doğal bir uzantısıdır” kelamlarıyla deklare ettiğı bu gelişimin önümüzdeki senelera damgasını vuracağı anlaşılıyor.
* Hindistan-İsrail-Birleşik Arap Emirlikleri-ABD ittifakını açıklayan İsrailli diplomat Gilon
YAVRU NATO: CENTO
CENTO ya da öbür ismiyle Bağdat Paktı, Menderes’in Türkiye’si, Şah’ın İran’ı, Nuri Sait’in Irak’ı ile bir arada Pakistan ve Büyük Britanya’nın üyesi oldukları komünizme ve o devir bölgede yükselen antiemperyalist hareketlere karşı kurulmuş olan bir yapılanmaydı idi.
1950’lerde yavru NATO sayılan CENTO’nun çekirdeğinde anti-komünizmde ve ABD dostluğunda kardeş olan Türkiye ile Pakistan içindeki askeri muahedeler vardı. CENTO, İran’da İslamcı rejimin kurulduğu 1979 yılına kadar resmen devam etmiş olsa da İngiltere’nin Doğu Akdeniz denetimini yitirdiği 1974 Kıbrıs olaylarından daha sonra fiilen bitmişti.
İBRAHİMİ-HİNDU DİYALOGU
Artık bölgemizde Batı’nın (ve Doğu’nun) en çok değer verdiği pakt genişletilmiş İbrahim Paktı’dır. Hz. İbrahim’in çocukları kabul edilen İsrailoğulları ve İsmailoğulları’na (Araplar) izafeten İbrahim Paktı denilen Arap-İsrail beraberliği ve bunun Hindistan ile genişletilmiş hali yükselen güç. Bir bakıma eski Pakistan’ın yerini Hindistan, İran ve Irak’ın yerini Araplar, Türkiye’nin yerini de İsrail almış. Türkiye’nin rolü kendisinden alınmış ve diğerine verilmiştir. Hem petrol bölgelerini, hem İsrail’i koruyan ve bölgede İslamcı yayılmaları engellemeyi hedefleyen bir pakt ABD’nin yeni gözdesidir. Evvelce bölgenin Sovyetler’e yakın Kuzey’deki ülkeleri birleştirilmişken stratejik değer Güney’e kaymış.
Körfez ülkelerinin İsrail’i tanımaya başlamalarıyla ABD tarafınca gürültülü bir biçimde ilan edilen “Abraham Accords”ve Hindistan’ın bu paktla yakınlaşması Washington’daki fikir kuruluşu Middle East Institute’ün (MEI) sitesinde enine uzunluğuna ele alınıyor. Evvelki periyotların eski Yugoslavya ile birlikte “Bağlantısızlar Hareketi” önderi ve Üçüncü dünyanın öncüsü Hindistan giderek İsrail ve İsrail’i tanıyan Arap ülkelerinin sıkı müttefiki olmuştur. Bu hareket olağan olarak beraberinde Hindistan’ın kendisi için en kıymetli güvenlik ve beka sorunu olarak gördüğü Pakistan’a ve ezeli rakibi Çin’e karşı aldığı bir haldir.
* Abraham Accords
Büyük satranç tahtasında Pakistan, Çin’le, Türkiye’yle ve kısmen İran’la yakınlaşırken Hindistan doğal olarak tam aykırısı istikamette ilerlemektedir. Fakat, Hindistan’ın Rusya ile geçmiş anti sömürgeci çaba devrinden gelen hayli kuvvetli ve sarsılmaz bağlarını da koruyor. Tıpkı, İsrail-Rusya ikili vatandaşları oligarkların ve Rusça konuşan büyük Yahudi kümelerinin bulunduğu İsrail üzere.
* Hint-İsrail dostluğu
İSLAMCILIĞIN BİRLEŞTİRDİĞİ ÜLKELER
Hindu-İbrahim İttifakı’nın çekirdeği İsrail-Birleşik Arap Emirlikleri beraberliğidir. MEI’nin tabir ettiği üzere Tel-Aviv ve Abu Dabi tarafınca paylaşılan ortak İslamcılık korkuları ve İran ile Türkiye’nin yayılma uğraşları ortasında oldukları görüşü Mısır, Suudi Arabistan ve Körfez ülkeleri başta olmak üzere Arap dünyasını bu çekirdek etrafında birleşmeye itmiştir. Kısa mühlet ortasında ve pandemiye karşın yüz binlerce İsrailli’nin Körfez’i ziyareti ve Arap petrol ülkelerinin İsrail’e milyarlık yatırımları yeni bir ekonomik bölgenin doğuşuna da işaret etmektedir.
* Hint-Amerikan-İsrail ve Buyrukluk temsilcileri
Hindistan’ı İbrahim İttifakı’na iten bir diğer niye de İslam dünyası liderliğine sabırsızca özenen Türkiye’nin Pakistan’la yakınlaşmasına reaksiyon formunda açıklanıyor. Argümana nazaran devrin Malezya Başbakanı Mahathir Muhammed 2019 yılı Aralık ayında Türkiye, Katar ve İran da dâhil olmak 52 ülkenin başkanlarını, dini uzman ve düşünürleri İslam dünyasının karşı karşıya olduğu sıkıntıları görüşmek üzere Kuala Lumpur’a davet etmiş. Araplar tarafınca Malezya’da düzenlenen bir tertip olarak nitelenen bu teşebbüs bardağı taşıran son damla olmuş.
Malezya toplantısı bugüne güne kadar bu bahislerin tartışıldığı platform olan ve merkezi Cidde’de bulunan İslam İşbirliği Teşkilatı’nı ve ötürüsıyla Suudi liderliğini dışlama olarak görülmüş. MEI’ye nazaran Suudiler ve Katar haricindeki Körfez ülkeleri bunu asıl Türkiye’nin el altından bir atılımı olarak değerlendirmişler. Pakistan’a baskı yaparak İmran Han’ın bu toplantıya katılmamasını ve Türkiye ve İran’la tıpkı çerçeveye girmemesini istemiş ve bunu sağlamışlar. Araplara göre Ankara, atom bombası sahibi Pakistan’la yakınlaşmak için fazla telaşlı davranmış ve bu tutumu dünyanın beşinci büyük iktisadı Hindistan’ı İsrail’in ve Türkiye aykırısı cephenin yanına itmiş.
Körfez Arapları Türkiye’nin Kabil Havaalanı’nda bulunma ısrarını bir daha Pakistan’la içindeki yakınlaşma çerçevesi ortasında ele alınması gereken bir gelişme olarak değerlendiriyorlar. MEI bu hususta da İmran Han’ın Araplar tarafınca uyarılarak Ankara’ya takviye vermemesinin istendiğini öne sürüyor. Teze nazaran İmran Han, Arapları Türkiye’yi İslam âlemi önderi olarak tanıyacağı dertleri konusunda ortada o denli bir şey olmadığına inandırmaya çalışmış. Doğal, İslam dünyasında kimim kime ne kadar güveneceği konusu her vakit tartışmalı olarak kalıyor. Arapların Pakistan hakkında duydukları kuşkuların dağılmadığı ise ekonomik ilgilerin ve Körfezde çalışmalarına müsaade verilen Pakistanlılar’ın sayılarının azalmasından da muhakkak. Yakında Ortadoğu’da Pakistanlı Müslümanlardan epeyce Hintlileri bakılırsaceğiz.
ÜMMET MACERASININ kararı
Hindu milliyetçisi Hindistan’ın gitgide İslamcılaşan Ankara’nın dış siyasetine reaksiyon duyması olağandır. Hatta Hindistan’da Hindu milliyetçiliğinin siyasal İslam’daki radikalleşmenin direkt bir kararı olduğu da söylenebilir. 2019 yılında Erdoğan Hindistan’ın Keşmir’in özerkliğini kaldırmasını Birleşmiş Milletler’de sert bir lisanla eleştirince Hindistan önderi Modi, Türkiye’ye yapacağı ziyareti iptal etti ve Türk savunma endüstriyle olan ilgileri durdurdu. Türkiye çeşitli memleketler arası kurumlarda Hindistan’a karşı hal alınca Modi Doğu Akdeniz’de ortak askeri tatbikat düzenleyecek kadar Yunanistan’la bağlarını geliştirdi.
Ankara’nın Keşmir ısrarı bu kararı verirken Yeni Delhi İsrail’le olan işbirliğini daha da derinleştirdi. Bilhassa savunma sanayi, ileri teknoloji ve yazılım mevzularında iki ülke içinde derin bir işbirliği oluştu. İki ülke yöneticilerinden Filistin ve Keşmir sıkıntıları içinde paralellikler kurup iki mevzuyu da İslamcı terörle çabanın alt başlığı olarak gördüklerini söyleyenler oldu. bir müddetdir Keşmir’de Hint polisini İsrailli uzmanlar eğitiyor. Benzeri alakalar Hindistan ve Birleşik Arap Emirlikleri içinde da mevcut. Hint Genel Kurmay Lideri Naravane ise sık sık Suudi Arabistan ve Körfez’e ziyaretlerde bulunuyor. Mart 2021’de Hint Hava Kuvvetleri Birleşik Arap Emirlikleri, Suudi Arabistan, Bahreyn, ABD, Fransa ve Güney Kore’nin katıldığı bir hava tatbikatına katıldı.
DOĞU AKDENİZ’DE DEV TATBİKAT
Son olarak İsrail’le bir arada Hindistan, Yunanistan, ABD, Almanya, Fransa, İtalya ve İngiltere’nin iştirakçi olduğu ve Doğu Akdeniz’de 2 hafta süren Blue Flag-Mavi Bayrak 2021 hava tatbikatına değinmeliyim. The Jerusalem Post tatbikatta F-35 uçaklarıyla başkalarının ahenginin da denendiğini belirtiyor. Arapların gözlemci olarak bulunduğu bu epeyce kıymetli ve yeni biten tatbikata katılan Hindistan uçakları Mısır Hava Üssü üzerinden İsrail’e gelmişler. Bu ortada Yunanistan’ın da İbrahim Paktı’na girmeye istekli olduğu Hindistan ve Birleşik Arap Emirlikleriyle üçlü bir müracaat sistemi önerdiği bildiriliyor. Yanlış dış siyaset dostları azaltıp düşmanları çoğaltmakla kalmıyor, onları birleştiriyor.
Sonuç olarak, kendisi saygın ve kıymetli bir ülke olmaya çalışmak yerine coğrafyadaki yerinin ya da aşikâr bir dini aidiyetin ehemmiyetine sığınan bir dış siyaset ne kadar başarılı olabilir? Bu kadar somut bilgi ve gelişme karşısında şu uyarıyı yapmaya gerek var: Ortadoğu’da maceralardan sakınma periyodudur, Arapların tümünü ve bölgenin tamamını karşı kampa itme riski devasa yükseklikte zira. “Midyat’a pirince giderken…” demişler.
* Blue Flag 2021
* Blue Flag’a katılan ülkeler ve uçaklar
Kayahan Uygur
*Eski CENTO Paktı İngiltere ve müttefikleri
İsrail’in Hindistan Büyükelçisi Naor Gilon’un geçen hafta “Hindistan-İsrail-Birleşik Arap Emirlikleri-ABD kümeleşmesi İbrahim Paktı’nın doğal bir uzantısıdır” kelamlarıyla deklare ettiğı bu gelişimin önümüzdeki senelera damgasını vuracağı anlaşılıyor.
* Hindistan-İsrail-Birleşik Arap Emirlikleri-ABD ittifakını açıklayan İsrailli diplomat Gilon
YAVRU NATO: CENTO
CENTO ya da öbür ismiyle Bağdat Paktı, Menderes’in Türkiye’si, Şah’ın İran’ı, Nuri Sait’in Irak’ı ile bir arada Pakistan ve Büyük Britanya’nın üyesi oldukları komünizme ve o devir bölgede yükselen antiemperyalist hareketlere karşı kurulmuş olan bir yapılanmaydı idi.
1950’lerde yavru NATO sayılan CENTO’nun çekirdeğinde anti-komünizmde ve ABD dostluğunda kardeş olan Türkiye ile Pakistan içindeki askeri muahedeler vardı. CENTO, İran’da İslamcı rejimin kurulduğu 1979 yılına kadar resmen devam etmiş olsa da İngiltere’nin Doğu Akdeniz denetimini yitirdiği 1974 Kıbrıs olaylarından daha sonra fiilen bitmişti.
İBRAHİMİ-HİNDU DİYALOGU
Artık bölgemizde Batı’nın (ve Doğu’nun) en çok değer verdiği pakt genişletilmiş İbrahim Paktı’dır. Hz. İbrahim’in çocukları kabul edilen İsrailoğulları ve İsmailoğulları’na (Araplar) izafeten İbrahim Paktı denilen Arap-İsrail beraberliği ve bunun Hindistan ile genişletilmiş hali yükselen güç. Bir bakıma eski Pakistan’ın yerini Hindistan, İran ve Irak’ın yerini Araplar, Türkiye’nin yerini de İsrail almış. Türkiye’nin rolü kendisinden alınmış ve diğerine verilmiştir. Hem petrol bölgelerini, hem İsrail’i koruyan ve bölgede İslamcı yayılmaları engellemeyi hedefleyen bir pakt ABD’nin yeni gözdesidir. Evvelce bölgenin Sovyetler’e yakın Kuzey’deki ülkeleri birleştirilmişken stratejik değer Güney’e kaymış.
Körfez ülkelerinin İsrail’i tanımaya başlamalarıyla ABD tarafınca gürültülü bir biçimde ilan edilen “Abraham Accords”ve Hindistan’ın bu paktla yakınlaşması Washington’daki fikir kuruluşu Middle East Institute’ün (MEI) sitesinde enine uzunluğuna ele alınıyor. Evvelki periyotların eski Yugoslavya ile birlikte “Bağlantısızlar Hareketi” önderi ve Üçüncü dünyanın öncüsü Hindistan giderek İsrail ve İsrail’i tanıyan Arap ülkelerinin sıkı müttefiki olmuştur. Bu hareket olağan olarak beraberinde Hindistan’ın kendisi için en kıymetli güvenlik ve beka sorunu olarak gördüğü Pakistan’a ve ezeli rakibi Çin’e karşı aldığı bir haldir.
* Abraham Accords
Büyük satranç tahtasında Pakistan, Çin’le, Türkiye’yle ve kısmen İran’la yakınlaşırken Hindistan doğal olarak tam aykırısı istikamette ilerlemektedir. Fakat, Hindistan’ın Rusya ile geçmiş anti sömürgeci çaba devrinden gelen hayli kuvvetli ve sarsılmaz bağlarını da koruyor. Tıpkı, İsrail-Rusya ikili vatandaşları oligarkların ve Rusça konuşan büyük Yahudi kümelerinin bulunduğu İsrail üzere.
* Hint-İsrail dostluğu
İSLAMCILIĞIN BİRLEŞTİRDİĞİ ÜLKELER
Hindu-İbrahim İttifakı’nın çekirdeği İsrail-Birleşik Arap Emirlikleri beraberliğidir. MEI’nin tabir ettiği üzere Tel-Aviv ve Abu Dabi tarafınca paylaşılan ortak İslamcılık korkuları ve İran ile Türkiye’nin yayılma uğraşları ortasında oldukları görüşü Mısır, Suudi Arabistan ve Körfez ülkeleri başta olmak üzere Arap dünyasını bu çekirdek etrafında birleşmeye itmiştir. Kısa mühlet ortasında ve pandemiye karşın yüz binlerce İsrailli’nin Körfez’i ziyareti ve Arap petrol ülkelerinin İsrail’e milyarlık yatırımları yeni bir ekonomik bölgenin doğuşuna da işaret etmektedir.
* Hint-Amerikan-İsrail ve Buyrukluk temsilcileri
Hindistan’ı İbrahim İttifakı’na iten bir diğer niye de İslam dünyası liderliğine sabırsızca özenen Türkiye’nin Pakistan’la yakınlaşmasına reaksiyon formunda açıklanıyor. Argümana nazaran devrin Malezya Başbakanı Mahathir Muhammed 2019 yılı Aralık ayında Türkiye, Katar ve İran da dâhil olmak 52 ülkenin başkanlarını, dini uzman ve düşünürleri İslam dünyasının karşı karşıya olduğu sıkıntıları görüşmek üzere Kuala Lumpur’a davet etmiş. Araplar tarafınca Malezya’da düzenlenen bir tertip olarak nitelenen bu teşebbüs bardağı taşıran son damla olmuş.
Malezya toplantısı bugüne güne kadar bu bahislerin tartışıldığı platform olan ve merkezi Cidde’de bulunan İslam İşbirliği Teşkilatı’nı ve ötürüsıyla Suudi liderliğini dışlama olarak görülmüş. MEI’ye nazaran Suudiler ve Katar haricindeki Körfez ülkeleri bunu asıl Türkiye’nin el altından bir atılımı olarak değerlendirmişler. Pakistan’a baskı yaparak İmran Han’ın bu toplantıya katılmamasını ve Türkiye ve İran’la tıpkı çerçeveye girmemesini istemiş ve bunu sağlamışlar. Araplara göre Ankara, atom bombası sahibi Pakistan’la yakınlaşmak için fazla telaşlı davranmış ve bu tutumu dünyanın beşinci büyük iktisadı Hindistan’ı İsrail’in ve Türkiye aykırısı cephenin yanına itmiş.
Körfez Arapları Türkiye’nin Kabil Havaalanı’nda bulunma ısrarını bir daha Pakistan’la içindeki yakınlaşma çerçevesi ortasında ele alınması gereken bir gelişme olarak değerlendiriyorlar. MEI bu hususta da İmran Han’ın Araplar tarafınca uyarılarak Ankara’ya takviye vermemesinin istendiğini öne sürüyor. Teze nazaran İmran Han, Arapları Türkiye’yi İslam âlemi önderi olarak tanıyacağı dertleri konusunda ortada o denli bir şey olmadığına inandırmaya çalışmış. Doğal, İslam dünyasında kimim kime ne kadar güveneceği konusu her vakit tartışmalı olarak kalıyor. Arapların Pakistan hakkında duydukları kuşkuların dağılmadığı ise ekonomik ilgilerin ve Körfezde çalışmalarına müsaade verilen Pakistanlılar’ın sayılarının azalmasından da muhakkak. Yakında Ortadoğu’da Pakistanlı Müslümanlardan epeyce Hintlileri bakılırsaceğiz.
ÜMMET MACERASININ kararı
Hindu milliyetçisi Hindistan’ın gitgide İslamcılaşan Ankara’nın dış siyasetine reaksiyon duyması olağandır. Hatta Hindistan’da Hindu milliyetçiliğinin siyasal İslam’daki radikalleşmenin direkt bir kararı olduğu da söylenebilir. 2019 yılında Erdoğan Hindistan’ın Keşmir’in özerkliğini kaldırmasını Birleşmiş Milletler’de sert bir lisanla eleştirince Hindistan önderi Modi, Türkiye’ye yapacağı ziyareti iptal etti ve Türk savunma endüstriyle olan ilgileri durdurdu. Türkiye çeşitli memleketler arası kurumlarda Hindistan’a karşı hal alınca Modi Doğu Akdeniz’de ortak askeri tatbikat düzenleyecek kadar Yunanistan’la bağlarını geliştirdi.
Ankara’nın Keşmir ısrarı bu kararı verirken Yeni Delhi İsrail’le olan işbirliğini daha da derinleştirdi. Bilhassa savunma sanayi, ileri teknoloji ve yazılım mevzularında iki ülke içinde derin bir işbirliği oluştu. İki ülke yöneticilerinden Filistin ve Keşmir sıkıntıları içinde paralellikler kurup iki mevzuyu da İslamcı terörle çabanın alt başlığı olarak gördüklerini söyleyenler oldu. bir müddetdir Keşmir’de Hint polisini İsrailli uzmanlar eğitiyor. Benzeri alakalar Hindistan ve Birleşik Arap Emirlikleri içinde da mevcut. Hint Genel Kurmay Lideri Naravane ise sık sık Suudi Arabistan ve Körfez’e ziyaretlerde bulunuyor. Mart 2021’de Hint Hava Kuvvetleri Birleşik Arap Emirlikleri, Suudi Arabistan, Bahreyn, ABD, Fransa ve Güney Kore’nin katıldığı bir hava tatbikatına katıldı.
DOĞU AKDENİZ’DE DEV TATBİKAT
Son olarak İsrail’le bir arada Hindistan, Yunanistan, ABD, Almanya, Fransa, İtalya ve İngiltere’nin iştirakçi olduğu ve Doğu Akdeniz’de 2 hafta süren Blue Flag-Mavi Bayrak 2021 hava tatbikatına değinmeliyim. The Jerusalem Post tatbikatta F-35 uçaklarıyla başkalarının ahenginin da denendiğini belirtiyor. Arapların gözlemci olarak bulunduğu bu epeyce kıymetli ve yeni biten tatbikata katılan Hindistan uçakları Mısır Hava Üssü üzerinden İsrail’e gelmişler. Bu ortada Yunanistan’ın da İbrahim Paktı’na girmeye istekli olduğu Hindistan ve Birleşik Arap Emirlikleriyle üçlü bir müracaat sistemi önerdiği bildiriliyor. Yanlış dış siyaset dostları azaltıp düşmanları çoğaltmakla kalmıyor, onları birleştiriyor.
Sonuç olarak, kendisi saygın ve kıymetli bir ülke olmaya çalışmak yerine coğrafyadaki yerinin ya da aşikâr bir dini aidiyetin ehemmiyetine sığınan bir dış siyaset ne kadar başarılı olabilir? Bu kadar somut bilgi ve gelişme karşısında şu uyarıyı yapmaya gerek var: Ortadoğu’da maceralardan sakınma periyodudur, Arapların tümünü ve bölgenin tamamını karşı kampa itme riski devasa yükseklikte zira. “Midyat’a pirince giderken…” demişler.
* Blue Flag 2021
* Blue Flag’a katılan ülkeler ve uçaklar
Kayahan Uygur