Handan Sema CEYLAN
Yüksek enflasyon tehlikesine dikkat çeken Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği (TÜSİAD) Lideri Simone Kaslowski, “Enflasyonu çözmek için iktisatta üç aracı da hakikat kullanmanız gerekiyor. Para siyaseti, maliye siyaseti ve aşikâr kesimlerde gereksinim olan üretimi destekleyecek yapısal değişimler” dedi. Enflasyonun oluşturulacak bu üç ayaklı programla çözüleceğini kaydeden Kaslowski, İdare Konseyi Liderimiz Hakan Güldağ’la birlikte gündeme dair sorularımızı yanıtladı.
Kaslowski, üç bacaklı programla ilgili tahlil tekliflerinin birinci aracını “Para siyasetinde çok genişlemeci uygulamalar yaptığınızda ülke para ünitesi şiddetli bedel kaybediyor ve bu da enflasyonu sıçratıyor. daha sonra da bununla uğraş etmek mecburiyetinde kalıyorsunuz. Bizim son beş ayımızın özeti budur. Hatta son 5-6 yıldır enflasyon sorunumuzun gerisindeki temel etken budur” biçiminde tanımladı.
Kaslowski, ikinci araç olarak saydığı maliye siyasetini ise “Bu siyaset para siyaseti ile ahenk ortasında olmalı. Vergilerle fazlaca oynuyoruz. Sıkıntıya sondan yani fiyattan başlarsak tedbirler süreksiz olur. Kaldı ki birinci basamakta vergi indirimi ile fiyatı etkileseniz dahi, bu genişlemeci maliye siyasetidir. Vergi düşürmek orta vadede bir daha talep ve enflasyon yaratır. Son devirde besinde KDV indiriminde ise, sonlu da olsa fiyat düşüşü nazaranceğiz olağan olarak lakin husus yalnızca besin değil. Sağlıktan eğitime, restorandan ulaştırmaya enflasyonu nasıl çözeceğiz? Türkiye’de derinleşen bir enflasyon sorunu mevcut” olarak deklare etti.
Kaslowski, üçüncü önlemi ise şöyleki açtı: “Buna mikro adımlar diyebiliriz. Örneğin besinde, tarımda arzı, üretimi desteklemek için hangi yapısal adımı atabildik… Depolamayı mı ulaştırma transferi mi çözebildik. Zayiat oranları ortada. Hal yasası çıktı mı? Baştan sona topraktan markete pazara gelene kadar bu zincirin tüm evrelerini düzeltmemiz gerekiyor. bir fazlaca kesimde tıpkı durum var; güç üzere.”
Enflasyonla vakit zaman tek bacaklı tahlillerle çaba edildiğini anımsatan Kaslowski, “Ama enflasyonu düşüremedik. Üçünü tıpkı anda yapmak lazım. Hakikat bir program ortaya konursa, enflasyon da düşer, ülke risk primi de yani CDS’ler de düşer. İş dünyası bu programa inanırsa, dünyada o algıyı değiştirmek için varını ağırı ortaya koyar, anlatır. Hakikaten sürdürülebilir bir enflasyonla çaba planı uygularsak da gün sonunda risk primi düşer” dedi.
FİYAT ALGISI KAYBOLDU
Enflasyonla uğraşta sondan başa gitmeye çalışmanın yani fiyattan başlamanın yanlışlı olabileceğine değinen Kaslowski, “O fiyatı yaratan sebeplere bakmalısınız. Maalesef bu biçimde enflasyonist ortamlarda fiyat konusu da istismar edilebiliyor. Kıymetli olan şartları o noktaya getirmemek. Mevzu buradan başlıyor. Hepimizde fiyat algısı kayboldu. Enflasyon yüzde 10’larda iken gündemde bu biçimde bir problemimiz var mıydı? Yoktu. Demek ki sorun temelde denetimden çıkan enflasyondan kaynaklanıyor” diye konuştu.
ÇOK TALEBİN YARATTIĞI BİR ENFLASYON DA VAR
Kaslowski, enflasyonla uğraşta en değerli hususun enflasyonun yapısını anlamak olduğunu da kaydederek, şunları söylemiş oldu: “Zannediyoruz ki tek sebep kur. Bu tam bu biçimde değil. Kur tesirli lakin Türkiye’de yalnızca maliyet enflasyonu yok. Çok talebin yarattığı bir enflasyon da var. Örneğin tıpkı yanılgıya Fed de düştü, ‘‘Geçici, arz yanlı” dedi, lakin akabinde gördü ki talep taraflı bir enflasyon da mevcut. Sandıkları kadar süreksiz de değil. Para siyasetindeki gidişatı süratle değiştirdi. Biz ise Türkiye’de enflasyonun tek kaynağının maliyet tarafı olduğunu var iseyıyoruz. halbuki çok talep de epeyce tesirli. Para siyasetini da bu kapsamda kullanmadığımız için enflasyon da yıllardır yükseliyor.”
ENFLASYONİST ORTAMIN KAZANANI YOKTUR
Fiyat istikrarının olmadığı yerde iktisadın tüm aktörlerinin ve toplumun tüm kısımlarının ziyan goreceğini anlatan Kaslowski, “Enflasyonist bir ortamın kazananı yoktur; sabit gelirlinin aldığı fiyat süratle erir, işletmelerin öz sermayesi zayıflar. Sonuçta ülke olarak fakirleşiriz, mutsuzluk artar, işte ve toplumda huzur kalmaz. Bu sarmaldan çıkmanın yolu, enflasyonla gerçek siyasetler izleyerek uğraş etmekten geçer. Ayrıyeten vergi siyaseti ve toplumsal transferler ile gelir adaletinin uygunlaştırılması, toplumsal hizmetler ile taban yaşamsal gereksinimlere erişimin geliştirilmesi değerli. Bu krizden toplumun hiç bir bölümünün ziyan görmeden çıkmasını sağlamalıyız” biçiminde konuştu.
2021’de yüzde 11’lik bir büyüme olduğunu varsayım ediyoruz. 2022’de yüzde 3 ile çalışıyoruz lakin 2021’den farklı bir kompozisyon var. Daha epeyce tüketim ve ihracatla devam ediyoruz. Yatırımlarda ise belirsizliğin yarattığı yatırımları yavaşlatan bir müddetç içerisindeyiz. İhracatımız da Avrupa’da yavaşlayan taleple birlikte yavaşlıyor. KGF üzere takviyelerin tesirlerini izleyip nazaranceğiz. 2022’de turizm gelirlerinden umutluyuz. Risk ise Ukrayna ve Rusya’nın durumu. COVID-19 pandemisi daha sonrasında Avrupa ve ABD süratli toparlandı. Üç alanda kıymetli teşvikler veriliyor: Sürdürülebilirlik, dijitalleşme ve inovasyon. Bu toparlanma tüm dünyadan uzman insanları da kendilerine çekti. Dijital dönüşümü sağlayabilecek bireyler şu anda uzaktan çalışmayla tüm dünyaya oturdukları yerden transfer olabiliyorlar. Bu durum artık ekstrem bir şey değil, olağanlaşmaya başladı.
DAİMA MODİFİYE ETME MUHTAÇLIĞI DOĞUYOR
Kur Muhafazalı Mevduat’a (KKM) gelirsek… Kısa vadede vakit kazandırmakla birlikte bu probleme orta uzun vade ve sürdürülebilirlik açısından bakmak lazım. Yaklaşık 370 milyar TL oldu. Bunun 185 milyar TL’si DTH’dan dönüş yani 13 milyar doların üzerinde. Örneğin 3 ay ortasında bireyler için KKM birinci devir bitmiş olacak. Kur tahminen burada olacak, faiz yüzde 17 ve enflasyon yüzde 50-60. Bu durumda bu mudiler dövize yönelmeyecek mi? Zira tasarrufl arı enflasyon altında eriyor. Tahminen o periyotta de kısa vadeli öbür bir eserle TL’yi cazip kılmaya çalışacağız. Lakin bunun maalesef sonu yok, her 3 ayda 6 ayda bir yeni teşviklerle yeni enstrümanlarla gelmeniz gerekir. Bir ülkede enflasyonu denetim edemezseniz o ülkenin para ünitesini cazip kılamazsınız. Bunun tek yolu oluyor; daha yüksek getirili eser sunmak.
Öte yandan KKM’de şirketler tarafında birinci başta fazlaca talep yokken teşvikler yardımıyla bir talep yaratıldı. Zira finansal olarak yarar sağlamıyordu. Artık de orta periyotta bir hayli yeni bildiri ile sistemi daima modifiye etme gereksinimi doğuyor. Bu da gerçek değil, başta nasıl başlıyorsak o biçimde devam edemiyoruz zira sürdürülebilir değil. Şirketlerimiz için 6 ay epeyce uzun bir vade, bu kullanılan dövizlerin birçok da atıl değil muhtemelen. Yani muhtaçlık var. Nasıl bir yol izlenecek? İddiam dönüp o dövizi kredi kullanarak bulacaklar ya da dönüp piyasadan alacaklar.
DAYANAK, GEREKSİNİMİ OLANA VE STRATEJİK BÖLÜMLERE VERİLMELİ
Güçte sağlıklı bir kıymetlendirme için bahse arz güvenliği, maliyet ve iklim değişikliği eksenlerinden bakmalıyız. Güce kesintisiz erişimin ekonomimiz üzerinde kritik tesirini geçtiğimiz haftalarda maalesef yüksek bedellerle deneyim ettik. Yenilenebilir güç potansiyelimizi azami biçimde devreye almalıyız. Güç tüketim verimliliğini teşvik etmeli; güç arz güvenliğine ve kalitesine yönelik altyapıyı güçlendirmeli; kaynak ve rezerv planlamasını tesirli bir biçimde yapmalıyız. Ve doğal ki en merkezi değerdeki özgür piyasa uygulamalarından uzaklaşmamalıyız. Güç meblağlarının sübvansiyonu kamu maliyesi açısından sürdürülebilir gözükmüyor. Bu durum katma bedelli gelişime yönelik yatırımları da öteliyor. Güce tüm kısımların erişimi kıymetli. Muhtaçlık sahibi vatandaşlarımıza direkt takviye yanlışsız istikamette atılmış bir adım.
Dayanaklar gereksinim sahibi kısımlara ve stratejik önceliği olan bölümlere uygun düzeneklerle direkt verilmeli. Bunlar haricindeki uygulamalar özgür piyasa ve iklim değişikliği ile gayret prensipleri üzerinden yürütülmeli. bu biçimdece güçte arz güvenliğini sağlayacak yatırım iştahını koruyabiliriz. Arz çeşitliliğine, yenilenebilir güç dönüşümüne ve gücün kalitesine odaklanarak hem sanayicimiz hem tüketicimiz açısından uzun vadeli öngörülebilir ve sürdürülebilir güç idaresi tesis edebiliriz.
ANKARA’DA İSTİŞAREYİ YÜKSETECEK BİNA YATIRIMI
TÜSİAD olarak istişareyi yüksek tutmak, siyaset yapıcılarla bir ortada olmak için bir yatırım yaptık. Ankara Temsilciliğimizi büyütüyor, Kavaklıdere’de mart ayı gayesiyle yeni binamızı açıyoruz. Konferans salonları, toplantı odalarıyla hoş bir çağdaş bina. TÜSİAD olarak bir epeyce alanda raporlar, görüş evrakları hazırladık. Kamu kurumları ve kamuoyu ile paylaştık. Yeni binamızdaki etkinliklerle karar alıcılarla istişare süreçlerini epey daha fazla katkı sağlıyacağımıza inanıyoruz.
DÖVİZ BULMA MALİYETİMİZİ KENDİMİZ YÜKSELTTİK
Dünyada para siyasetinde değerli bir paradigma değişikliği var. Fed yalnızca faiz artıracağım demiyor, bilanço da küçülteceğim diyor. Yani 9 trilyon dolarlık bilançomu azaltacağım, verdiğim doları çekeceğim diyor. Şu demek: Küresel tarafta dolar arzı azalacak. Bizim 2022’de çevirmemiz gereken, yaklaşık 185 milyar dolara muhtaçlığımız var. Hem dünyada dolara erişim zorlaşacak birebir vakitte bu dövizi bulma maliyeti yükseliyor. Bizim kendi ekonomimiz kaynaklı ülke risk primimiz yükseldi. esasen dünyada bu biçimde bir müddetç varken, döviz bulma maliyetimizi biz kendimiz yükselttik. Misal bu hafta Hazinemizin sukuk borçlanması. Yüklü borçlandı, yeterli bir talep geldi ancak fiyatı yüzde 7,25. Beş yıllık dolar bulma maliyetimiz bu kadar yüksek. halbuki ki bu biçimde şiddetli bir yılda tam aksini yapıp ülke risk primini düşürmemiz gerekiyordu ki Fed’den gelen rüzgara daha hazırlıklı olalım. Bakıyorum artık akran ülkelerimize, kimin en epey döviz ödemesi var Türkiye, kimin en az rezervi var yeniden Türkiye. Kimin CDS’i en yüksek bir daha Türkiye.
GÜMRÜK BİRLİĞİ, YEŞİL VE DİJİTALİ DE İÇİNE ALMALI
Avrupa’nın çabucak yanı başındayız, en büyük ticaret partnerimiz onları. Gümrük Birliği Muahedesinin yeşil ve dijital dönüşümü içerecek biçimde modernize olması gerekiyor. TÜSİAD olarak uzun vakittir bu mevzuyu takip ediyoruz, geçen yıl son Brüksel ziyaretimizde de muhataplarımızı ikna etmek için değerli teşebbüslerde bulunduk. Yeşil ve dijital tarafta ahenk sağlayacak ve mutabakatın kapsamını bu tarafta geliştirmeye yer oluşturacak biçimde teknik çalışmalar yürütülüyor. Yeşil ve dijital dönüşüm ile alakalı AB kapsamlı çalışmalar ortasında. TÜSİAD’ın ortasında bununla ilgilenen çalışma gruplarımız var. Büyük şirketlerde bu süratli bir biçimde gündemlerini oluşturuyor. KOBİ’lerin de sürece dahil edilmesi lazım. TÜSİAD olarak bu bahiste yol haritasına muhtaçlık olduğunu görüyoruz. Heyecanlı bir devir aslında. Türkiye bu dönüşümde dünyayla eş hareket edebilir. Yeşil Dönüşümde bir talihimiz var. Ayrıyeten bu sürece adapte olmak için Türkiye’nin karbon konusunda emisyon ticaret sistemini kurması lazım.
İŞLETME SERMAYESİ SORUNU YATIRIM İŞTAHINI KAÇIRABİLİR
İşletme sermayelerinde fazlaca önemli bir sorun var. Fiyatlar fazlaca önemli arttı. Türkiye’nin risk primi yükseldiği için, yurtharicinden Türkiye’ye mal satanlar vadeleri kestiler. O da işletme sermayesi muhtaçlığını artırıyor. Bir de kur şoku niçiniyle, fiyatlar tıpkı kalmış olsaydı bile TL açısından her şey iki misline çıktı. Son 4-5 seneye baktığımız vakit dolar bazında işletmelerin kullandığı krediler küçüldü. Faaliyetinizi sürdürmeye çalıştığınız bir yerde yatırım darbe yiyor. 2022’de tedarik zincirlerinde fırsatlar bulunmasına karşın yatırım yapma iştahı biraz kaçabilir.
DÜNYA Gazetesi’ne ilişkin yazılı ve görsel içerikler; müsaadesiz olarak, kaynak gösterilse dahi kopyalanamaz, öbür mecralarda kullanılamaz.
Okumaya devam et...
Yüksek enflasyon tehlikesine dikkat çeken Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği (TÜSİAD) Lideri Simone Kaslowski, “Enflasyonu çözmek için iktisatta üç aracı da hakikat kullanmanız gerekiyor. Para siyaseti, maliye siyaseti ve aşikâr kesimlerde gereksinim olan üretimi destekleyecek yapısal değişimler” dedi. Enflasyonun oluşturulacak bu üç ayaklı programla çözüleceğini kaydeden Kaslowski, İdare Konseyi Liderimiz Hakan Güldağ’la birlikte gündeme dair sorularımızı yanıtladı.
Kaslowski, üç bacaklı programla ilgili tahlil tekliflerinin birinci aracını “Para siyasetinde çok genişlemeci uygulamalar yaptığınızda ülke para ünitesi şiddetli bedel kaybediyor ve bu da enflasyonu sıçratıyor. daha sonra da bununla uğraş etmek mecburiyetinde kalıyorsunuz. Bizim son beş ayımızın özeti budur. Hatta son 5-6 yıldır enflasyon sorunumuzun gerisindeki temel etken budur” biçiminde tanımladı.
Kaslowski, ikinci araç olarak saydığı maliye siyasetini ise “Bu siyaset para siyaseti ile ahenk ortasında olmalı. Vergilerle fazlaca oynuyoruz. Sıkıntıya sondan yani fiyattan başlarsak tedbirler süreksiz olur. Kaldı ki birinci basamakta vergi indirimi ile fiyatı etkileseniz dahi, bu genişlemeci maliye siyasetidir. Vergi düşürmek orta vadede bir daha talep ve enflasyon yaratır. Son devirde besinde KDV indiriminde ise, sonlu da olsa fiyat düşüşü nazaranceğiz olağan olarak lakin husus yalnızca besin değil. Sağlıktan eğitime, restorandan ulaştırmaya enflasyonu nasıl çözeceğiz? Türkiye’de derinleşen bir enflasyon sorunu mevcut” olarak deklare etti.
Kaslowski, üçüncü önlemi ise şöyleki açtı: “Buna mikro adımlar diyebiliriz. Örneğin besinde, tarımda arzı, üretimi desteklemek için hangi yapısal adımı atabildik… Depolamayı mı ulaştırma transferi mi çözebildik. Zayiat oranları ortada. Hal yasası çıktı mı? Baştan sona topraktan markete pazara gelene kadar bu zincirin tüm evrelerini düzeltmemiz gerekiyor. bir fazlaca kesimde tıpkı durum var; güç üzere.”
Enflasyonla vakit zaman tek bacaklı tahlillerle çaba edildiğini anımsatan Kaslowski, “Ama enflasyonu düşüremedik. Üçünü tıpkı anda yapmak lazım. Hakikat bir program ortaya konursa, enflasyon da düşer, ülke risk primi de yani CDS’ler de düşer. İş dünyası bu programa inanırsa, dünyada o algıyı değiştirmek için varını ağırı ortaya koyar, anlatır. Hakikaten sürdürülebilir bir enflasyonla çaba planı uygularsak da gün sonunda risk primi düşer” dedi.
FİYAT ALGISI KAYBOLDU
Enflasyonla uğraşta sondan başa gitmeye çalışmanın yani fiyattan başlamanın yanlışlı olabileceğine değinen Kaslowski, “O fiyatı yaratan sebeplere bakmalısınız. Maalesef bu biçimde enflasyonist ortamlarda fiyat konusu da istismar edilebiliyor. Kıymetli olan şartları o noktaya getirmemek. Mevzu buradan başlıyor. Hepimizde fiyat algısı kayboldu. Enflasyon yüzde 10’larda iken gündemde bu biçimde bir problemimiz var mıydı? Yoktu. Demek ki sorun temelde denetimden çıkan enflasyondan kaynaklanıyor” diye konuştu.
ÇOK TALEBİN YARATTIĞI BİR ENFLASYON DA VAR
Kaslowski, enflasyonla uğraşta en değerli hususun enflasyonun yapısını anlamak olduğunu da kaydederek, şunları söylemiş oldu: “Zannediyoruz ki tek sebep kur. Bu tam bu biçimde değil. Kur tesirli lakin Türkiye’de yalnızca maliyet enflasyonu yok. Çok talebin yarattığı bir enflasyon da var. Örneğin tıpkı yanılgıya Fed de düştü, ‘‘Geçici, arz yanlı” dedi, lakin akabinde gördü ki talep taraflı bir enflasyon da mevcut. Sandıkları kadar süreksiz de değil. Para siyasetindeki gidişatı süratle değiştirdi. Biz ise Türkiye’de enflasyonun tek kaynağının maliyet tarafı olduğunu var iseyıyoruz. halbuki çok talep de epeyce tesirli. Para siyasetini da bu kapsamda kullanmadığımız için enflasyon da yıllardır yükseliyor.”
ENFLASYONİST ORTAMIN KAZANANI YOKTUR
Fiyat istikrarının olmadığı yerde iktisadın tüm aktörlerinin ve toplumun tüm kısımlarının ziyan goreceğini anlatan Kaslowski, “Enflasyonist bir ortamın kazananı yoktur; sabit gelirlinin aldığı fiyat süratle erir, işletmelerin öz sermayesi zayıflar. Sonuçta ülke olarak fakirleşiriz, mutsuzluk artar, işte ve toplumda huzur kalmaz. Bu sarmaldan çıkmanın yolu, enflasyonla gerçek siyasetler izleyerek uğraş etmekten geçer. Ayrıyeten vergi siyaseti ve toplumsal transferler ile gelir adaletinin uygunlaştırılması, toplumsal hizmetler ile taban yaşamsal gereksinimlere erişimin geliştirilmesi değerli. Bu krizden toplumun hiç bir bölümünün ziyan görmeden çıkmasını sağlamalıyız” biçiminde konuştu.
2021’de yüzde 11’lik bir büyüme olduğunu varsayım ediyoruz. 2022’de yüzde 3 ile çalışıyoruz lakin 2021’den farklı bir kompozisyon var. Daha epeyce tüketim ve ihracatla devam ediyoruz. Yatırımlarda ise belirsizliğin yarattığı yatırımları yavaşlatan bir müddetç içerisindeyiz. İhracatımız da Avrupa’da yavaşlayan taleple birlikte yavaşlıyor. KGF üzere takviyelerin tesirlerini izleyip nazaranceğiz. 2022’de turizm gelirlerinden umutluyuz. Risk ise Ukrayna ve Rusya’nın durumu. COVID-19 pandemisi daha sonrasında Avrupa ve ABD süratli toparlandı. Üç alanda kıymetli teşvikler veriliyor: Sürdürülebilirlik, dijitalleşme ve inovasyon. Bu toparlanma tüm dünyadan uzman insanları da kendilerine çekti. Dijital dönüşümü sağlayabilecek bireyler şu anda uzaktan çalışmayla tüm dünyaya oturdukları yerden transfer olabiliyorlar. Bu durum artık ekstrem bir şey değil, olağanlaşmaya başladı.
DAİMA MODİFİYE ETME MUHTAÇLIĞI DOĞUYOR
Kur Muhafazalı Mevduat’a (KKM) gelirsek… Kısa vadede vakit kazandırmakla birlikte bu probleme orta uzun vade ve sürdürülebilirlik açısından bakmak lazım. Yaklaşık 370 milyar TL oldu. Bunun 185 milyar TL’si DTH’dan dönüş yani 13 milyar doların üzerinde. Örneğin 3 ay ortasında bireyler için KKM birinci devir bitmiş olacak. Kur tahminen burada olacak, faiz yüzde 17 ve enflasyon yüzde 50-60. Bu durumda bu mudiler dövize yönelmeyecek mi? Zira tasarrufl arı enflasyon altında eriyor. Tahminen o periyotta de kısa vadeli öbür bir eserle TL’yi cazip kılmaya çalışacağız. Lakin bunun maalesef sonu yok, her 3 ayda 6 ayda bir yeni teşviklerle yeni enstrümanlarla gelmeniz gerekir. Bir ülkede enflasyonu denetim edemezseniz o ülkenin para ünitesini cazip kılamazsınız. Bunun tek yolu oluyor; daha yüksek getirili eser sunmak.
Öte yandan KKM’de şirketler tarafında birinci başta fazlaca talep yokken teşvikler yardımıyla bir talep yaratıldı. Zira finansal olarak yarar sağlamıyordu. Artık de orta periyotta bir hayli yeni bildiri ile sistemi daima modifiye etme gereksinimi doğuyor. Bu da gerçek değil, başta nasıl başlıyorsak o biçimde devam edemiyoruz zira sürdürülebilir değil. Şirketlerimiz için 6 ay epeyce uzun bir vade, bu kullanılan dövizlerin birçok da atıl değil muhtemelen. Yani muhtaçlık var. Nasıl bir yol izlenecek? İddiam dönüp o dövizi kredi kullanarak bulacaklar ya da dönüp piyasadan alacaklar.
DAYANAK, GEREKSİNİMİ OLANA VE STRATEJİK BÖLÜMLERE VERİLMELİ
Güçte sağlıklı bir kıymetlendirme için bahse arz güvenliği, maliyet ve iklim değişikliği eksenlerinden bakmalıyız. Güce kesintisiz erişimin ekonomimiz üzerinde kritik tesirini geçtiğimiz haftalarda maalesef yüksek bedellerle deneyim ettik. Yenilenebilir güç potansiyelimizi azami biçimde devreye almalıyız. Güç tüketim verimliliğini teşvik etmeli; güç arz güvenliğine ve kalitesine yönelik altyapıyı güçlendirmeli; kaynak ve rezerv planlamasını tesirli bir biçimde yapmalıyız. Ve doğal ki en merkezi değerdeki özgür piyasa uygulamalarından uzaklaşmamalıyız. Güç meblağlarının sübvansiyonu kamu maliyesi açısından sürdürülebilir gözükmüyor. Bu durum katma bedelli gelişime yönelik yatırımları da öteliyor. Güce tüm kısımların erişimi kıymetli. Muhtaçlık sahibi vatandaşlarımıza direkt takviye yanlışsız istikamette atılmış bir adım.
Dayanaklar gereksinim sahibi kısımlara ve stratejik önceliği olan bölümlere uygun düzeneklerle direkt verilmeli. Bunlar haricindeki uygulamalar özgür piyasa ve iklim değişikliği ile gayret prensipleri üzerinden yürütülmeli. bu biçimdece güçte arz güvenliğini sağlayacak yatırım iştahını koruyabiliriz. Arz çeşitliliğine, yenilenebilir güç dönüşümüne ve gücün kalitesine odaklanarak hem sanayicimiz hem tüketicimiz açısından uzun vadeli öngörülebilir ve sürdürülebilir güç idaresi tesis edebiliriz.
ANKARA’DA İSTİŞAREYİ YÜKSETECEK BİNA YATIRIMI
TÜSİAD olarak istişareyi yüksek tutmak, siyaset yapıcılarla bir ortada olmak için bir yatırım yaptık. Ankara Temsilciliğimizi büyütüyor, Kavaklıdere’de mart ayı gayesiyle yeni binamızı açıyoruz. Konferans salonları, toplantı odalarıyla hoş bir çağdaş bina. TÜSİAD olarak bir epeyce alanda raporlar, görüş evrakları hazırladık. Kamu kurumları ve kamuoyu ile paylaştık. Yeni binamızdaki etkinliklerle karar alıcılarla istişare süreçlerini epey daha fazla katkı sağlıyacağımıza inanıyoruz.
DÖVİZ BULMA MALİYETİMİZİ KENDİMİZ YÜKSELTTİK
Dünyada para siyasetinde değerli bir paradigma değişikliği var. Fed yalnızca faiz artıracağım demiyor, bilanço da küçülteceğim diyor. Yani 9 trilyon dolarlık bilançomu azaltacağım, verdiğim doları çekeceğim diyor. Şu demek: Küresel tarafta dolar arzı azalacak. Bizim 2022’de çevirmemiz gereken, yaklaşık 185 milyar dolara muhtaçlığımız var. Hem dünyada dolara erişim zorlaşacak birebir vakitte bu dövizi bulma maliyeti yükseliyor. Bizim kendi ekonomimiz kaynaklı ülke risk primimiz yükseldi. esasen dünyada bu biçimde bir müddetç varken, döviz bulma maliyetimizi biz kendimiz yükselttik. Misal bu hafta Hazinemizin sukuk borçlanması. Yüklü borçlandı, yeterli bir talep geldi ancak fiyatı yüzde 7,25. Beş yıllık dolar bulma maliyetimiz bu kadar yüksek. halbuki ki bu biçimde şiddetli bir yılda tam aksini yapıp ülke risk primini düşürmemiz gerekiyordu ki Fed’den gelen rüzgara daha hazırlıklı olalım. Bakıyorum artık akran ülkelerimize, kimin en epey döviz ödemesi var Türkiye, kimin en az rezervi var yeniden Türkiye. Kimin CDS’i en yüksek bir daha Türkiye.
GÜMRÜK BİRLİĞİ, YEŞİL VE DİJİTALİ DE İÇİNE ALMALI
Avrupa’nın çabucak yanı başındayız, en büyük ticaret partnerimiz onları. Gümrük Birliği Muahedesinin yeşil ve dijital dönüşümü içerecek biçimde modernize olması gerekiyor. TÜSİAD olarak uzun vakittir bu mevzuyu takip ediyoruz, geçen yıl son Brüksel ziyaretimizde de muhataplarımızı ikna etmek için değerli teşebbüslerde bulunduk. Yeşil ve dijital tarafta ahenk sağlayacak ve mutabakatın kapsamını bu tarafta geliştirmeye yer oluşturacak biçimde teknik çalışmalar yürütülüyor. Yeşil ve dijital dönüşüm ile alakalı AB kapsamlı çalışmalar ortasında. TÜSİAD’ın ortasında bununla ilgilenen çalışma gruplarımız var. Büyük şirketlerde bu süratli bir biçimde gündemlerini oluşturuyor. KOBİ’lerin de sürece dahil edilmesi lazım. TÜSİAD olarak bu bahiste yol haritasına muhtaçlık olduğunu görüyoruz. Heyecanlı bir devir aslında. Türkiye bu dönüşümde dünyayla eş hareket edebilir. Yeşil Dönüşümde bir talihimiz var. Ayrıyeten bu sürece adapte olmak için Türkiye’nin karbon konusunda emisyon ticaret sistemini kurması lazım.
İŞLETME SERMAYESİ SORUNU YATIRIM İŞTAHINI KAÇIRABİLİR
İşletme sermayelerinde fazlaca önemli bir sorun var. Fiyatlar fazlaca önemli arttı. Türkiye’nin risk primi yükseldiği için, yurtharicinden Türkiye’ye mal satanlar vadeleri kestiler. O da işletme sermayesi muhtaçlığını artırıyor. Bir de kur şoku niçiniyle, fiyatlar tıpkı kalmış olsaydı bile TL açısından her şey iki misline çıktı. Son 4-5 seneye baktığımız vakit dolar bazında işletmelerin kullandığı krediler küçüldü. Faaliyetinizi sürdürmeye çalıştığınız bir yerde yatırım darbe yiyor. 2022’de tedarik zincirlerinde fırsatlar bulunmasına karşın yatırım yapma iştahı biraz kaçabilir.
DÜNYA Gazetesi’ne ilişkin yazılı ve görsel içerikler; müsaadesiz olarak, kaynak gösterilse dahi kopyalanamaz, öbür mecralarda kullanılamaz.
Okumaya devam et...