DÜNYA Gazetesi ve Koç Üniversitesi Toplumsal Cinsiyet ve Bayan Çalışmaları Araştırma ve Uygulama Merkezi (KOÇ-KAM) stratejik iştirakinde düzenlenen “Türkiye’nin Başkan Bayanları Paneli ve Ödül Töreni”, 3 Mart’ta çevrimiçi olarak gerçekleşti.
Bu yıl ikincisi düzenlenen aktiflikte, kurumlarında ve kesimlerinde liderlik misyonunu muvaffakiyetle yürüten bayanlar, ekonomik ve toplumsal hayatta bayanların önündeki zorlukları ve tahlil tekliflerini masaya yatırdılar.
Tertibin açılışında konuşan Üst Yöneticimiz Hakan Güldağ, bayanların güçlendirilmesinin ve toplumsal yaşama katılmasının Türkiye’nin gerçek beka sıkıntısı olduğunu söylerken, Cumhuriyet’in birinci senelerında atılan adımlarda bu manada heyecan olduğunu, lakin bayanların ekonomik yaşama katılması ve toplumsal hayatta eşit bireyler olarak güçlendirilmesi konusunda 1990’dan bu yana adeta yerinde sayıldığına dikkat çekti.
Bayan istihdamına yönelik istatistikleri paylaşan Güldağ, “Dünya Ekonomik Forumu tarafınca yapılan araştırmaya göre, Türkiye bayanların iktisada iştiraki ve fırsat eşitliği açısından 140’ıncı, bayanların eğitime iştirakinde 101’inci, siyasete iştirakte ise 114’üncü sırada. 2021 yılı itibariyle OECD ülkeleri içinde Türkiye, bayanların istihdama iştirak oranı ile en sonda yer alıyor. Borsa İstanbul’da ise yüzde 17 olan bayan yönetici oranı, 2021 16,7’ye geriledi. Borsaya açık şirketlerin 134’ünün idare heyetlerinin tamamı erkeklerden oluşuyor” dedi.
Türkiye’nin İstanbul Sözleşmesi’nden çıkmasına da değinen Güldağ, “Türkiye’nin dünyanın berbat tarafında olmayı hak etmediğini düşünüyorum” diyerek bu mutabakatın kıymetine dikkat çekti. 2021 yılı itibariyle dünya genelinde girişimcilerin yüzde 34’ünü bayanların oluşturduğuna dikkat çeken Güldağ, Türkiye’de bu oranın yüzde 13 ile sonlu kaldığının altını çizdi. Güldağ, “Kadın istihdamının artırılmasında, bayanlar için fırsat eşitliği sağlanmasında gidilecek yol uzun. Burada ilham verecek kıssaları artırmak önemli. Türkiye’nin her bir köşesinde kendi muvaffakiyetini yazan bayanların sesini duyurmak bizim için fazlaca kıymetli olmaya devam edecek” diye konuştu.
DİREN: İŞ DÜNYASI ÖNYARGILARI DEĞİŞTİRMELİ
Açılışta konuşan Philip Morris Türkiye Genel Müdürü Filiz Yavuz Diren, tüm dünyanın enteresan bir müddetçten geçtiğini, global olarak büyük imtihanlar verildiğini belirterek, değişen dünya sisteminden kelam etti. birlikteinde yeni açılımlar getiren değişim süreçlerinin kırılganlıkları daha somut biçimde ortaya çıkardığını vurgulayan Diren, “Geçmişte yaşanan her şok mevcut eşitsizlikleri daha görünür kıldı ve derinleştirdi. Pandemi, hanımın iş gücüne iştirakinin ne kadar değerli ve öncelikli maksat olduğunu gösterdi. Amasız, fakatsız bayanlara yönelik eşitsizlikleri kaldırmak, fırsatlara erişimde eşitlik sağlamak hayli önemli” dedi.
Türkiye’nin fevkalade bir potansiyeli olduğuna dikkat çeken Diren, Türkiye’nin en büyük gücünün çeşitlilik olduğunu tabir etti. “Çok sesli, epeyce kuvvetli, teşebbüsçü ve esnek milletiz” diyen Diren, “hiç bir zorluk bunu bize unutturmamalı. Pırıl pırıl genç bayanlarımıza sesleniyorum, hayal kurmaktan ve onun peşinde koşmaktan, istemekten asla vazgeçmeyin. Her şey hayal kurmakla başlıyor. Toplumu ileriye taşıyacak bu hayalleri gerçekleştirmek hepimizin nazaranvi” tabirlerini kullandı. Bayanların iş ömründe, eğitimde, bilimde ve siyasette daha kuvvetli ve faal biçimde yer almasının en büyük öncelik olması gerektiğini savunan Diren, şu biçimde devam etti: “Bu bahiste farklılıkların ve farkındalığın toplumun geneline ve tamamına yayılan çizgide daima gelişmesi, tek başına yapılacak bir şey değil. Devlet, iş dünyası, sivil toplum ve kanaat başkanlarının daima birlikte hareket etmesi değerli. İş dünyası olarak önyargıları değiştirmek, bayanlara atfedilen rolleri ve nazaranvleri sorgulayarak bakmak, cam tavanları ve duvarları yıkmakla mümkün olacak. Bunu bayanlara eğitimde ve iş ömründe fırsatlara eşit ve adil erişim sağlatarak yapacağız. Elimizdeki en büyük araç dijitalleşme. Dijitalleşme ile gelen değişimin büyük gücü olduğuna ve fırsat getirdiğine inanıyorum.”
Philip Morris olarak kapsayıcılık gözüyle bakan bir kurum kültürleri olduğuna işaret eden Diren, “Bu kültürümüz ve dijitalleşme projelerimiz yardımıyla iş tariflerini değiştirmenin ve bayan istihdamı ismine somut muvaffakiyetler elde etmenin memnunluğunu yaşıyoruz. Pandeminin birinci devri zordu ve değişen şartları bayan istihdamına yönelik fırsat olarak değerlendirdik. Bir hayal kurduk, niye olmasın dedik ve oluşturduğumuz kapsayıcı çalışma modelleriyle, hiç olmadığı kadar esnek çalışan modeli sunmaya başladık” diyerek kelamlarını tamamladı.
■ Bayan yöneticiler yüzde 50’lik temsiliyet için kota istedi
hanımın iş gücüne iştirak oranı ülkelerin gelişmişlik seviyesinin aynası olurken, Türkiye’de bayan istihdamı çabucak hemen yüzde 34 seviyesinde. İdare takımında ise oranlar daha da düşebiliyor. 20 milyon bayan diğerinin gelirine muhtaç. Limak İdare Konseyi Lideri Ebru Özdemir, GE Havacılık Türkiye Teknoloji Merkezi Genel Müdürü Dr Aybike Molbay, L’Oreal Türkiye Genel Müdürü Sinem Sandıkçı Gökçen ve Atabay İlaç İdare Konseyi Lideri Zeynep Atabay “Türkiye’nin Başkan Bayanları Paneli ve Ödül Töreni’nde” “Kadınlar İktisada Nasıl Güç Katacak” oturumda bayan istihdamını ele aldı. Modoratörlüğünü Paris Bosphorus Enstitüsü Lideri Bahadır Kaleağası’nın üstlendiği oturumda bayan yöneticiler, istihdamda yüzde 50 oranın yakalanması için şirketlerin istekli çalışmalarının yetmeyeceğini, bahsin bayan kotası uygulanarak daha süratli çözülebileceğine işaret etti.
LİMAK İDARE HEYETİ LİDERİ EBRU ÖZDEMİR: “KADINLAR MUVAFFAKİYET İÇİN KIZ KARDEŞLİĞİ GELİŞTİRMEK ZORUNDA”
Bayan iş hayatında hala istenilen noktada değil. Çalıştığım alanda ise bayanların iş gücüne iştiraki daha az. Bana bayan istihdamını artırmadaki eforu ne vakte kadar sürdüreceğimiz istikametinde soru geliyor. Ne vakit ki yüzde 50 olursak bu biçimdea kadar bu işi emsalsiz sürdüreceğiz. niye hala bu mevzuyu konuşuyoruz? İlerlesek de istenilen noktaya gelemiyoruz. Zira bayanlar olarak kız kardeşliği çabucak hemen sağlayamadık. Erkekler birbiriyle fazlaca fazla dayanışma ortasında. Biz de kız kardeşliği ve dayanışmayı sağlayamadığımız sürece istediğimiz hedefl ere ulaşamayız ve konuşmakla kalırız. Geleceğin mesleklerine baktığımızda Dünya Ekonomik Forumu 2021 Raporuna nazaran bayanların temsiliyet oranları bulut bilişiminde yüzde 14, mühendislikte yalnızca yüzde 20 bayan var. Bilgi mühendisliğinde yüzde 24, yapay zeka mühendisliğinde ise yüzde 32. Yani hala bizim için kritik eşik olan yüzde 50 hududunun epeyce altındayız. Bu gayeyle Limak Vakfı ve Limak olarak bu mevzuya efor harcıyoruz. Türkiye’nin mühendis kızları projesiyle kızları mühendislik mesleğini seçmeye yönlendiriyoruz. Hakikaten buna başladığımızda 40 öğrenciydi artık 150 öğrenciyiz. 500’e yakın kız öğrenciye dokunduk. 110 kız öğrencimizi mezun ettik. Eş vakitli olarak 2.5 yıldır UNDP ile Eşitlik Mührü Programını yürütüyoruz. 50 bin çalışanı olan bir küme olarak 2026’ya kadar bayan çalışan oranımızı yüzde 40 artırmak istiyoruz. Kritik eşik olan yüzde 50-50’ye kadar bayan önderleri yetiştirmeye devam edeceğiz. Lakin bu hususta istekli tedbirlerin yanı sıra kota çalışması da faydalı olacak.
GE HAVACILIK TÜRKİYE TEKNOLOJİ MERKEZİ GENEL MÜDÜRÜ DR. AYBİKE MOLBAY: “20 MİLYON BAYANIN KENDİNE İLİŞKİN BİR GELİRİ YOK”
Bayanlar hala olmak istediği yere fazlaca uzak. OECD toplantılarına bakıldığında Türkiye bayan istihdamında en aşağı sırada yer alıyor. 15 yaş üstü bayanlarda istihdam yüzde 29, erkeklerde 63. Türkiye’deki bayanların yaklaşık yüzde 70’i yani 20 milyon bayanın kendine ilişkin bir geliri yok. ötürüsıyla bu iktisadın epey ötesinde bir sorun. Özgür olan bayan ayaklarının üstünde fazlaca daha kuvvetli durabiliyor. Çocuklarının da ömrü ve tercihleri üzerinde kelam sahibi olabiliyor. Bu da Türkiye açısından ekonomik kalkınmanın ötesinde toplumsal olarak epey önemli bir muhtaçlık. GE Türkiye şirketleri içinde bayan çalışan oranı yüzde 22, benim başında olduğum Teknoloji Merkezi’nde yüzde 24. Emsal dallar ortasında yüzde 24’lük sayı güzel bir sayı. Bu yıl 25’inci yılını kutlayan GE Women diye bir kurumumuz var. Bu kurumda GE’deki bayanların ilerlemesi için hoş çalışmalar uyguluyor. Bayanların hem iş tıpkı vakitte yönetici takımlarında hakikat biçimde yer almalarının dünyanın medeniyet ve barışa yanlışsız daha süratli gidebilmesi açısından da son derece değerli. Lakin kimi vakit ortalarında kurumsal firmaların da olduğu kurumlar hemilelik devrinde performansı düşer diye önyargı ile bakabiliyor. Bayan bu durumlarda full, yarım gün çalışmayı tercih edebilir. bir süre durmayı tercih edebilir. Bunların hepsi onun tercihidir. Patrona düşen işe en hakikat kişi omudur ve istekli midir? Üzerinden karar vermesi gerekir.
L’OREAL TÜRKİYE GENEL MÜDÜRÜ SİNEM SANDIKÇI GÖKÇEN: “YETERLİ KAYNAK AYRILMIYOR”
L’Oreal Türkiye Genel Müdürü Sinem Sandıkçı Gökçen, bizim hala bunu tartışıyor olmamızın başındaki sebep dünyanın hala değişen dinamiklerinde bu dengelerin oturmamış olmasından kaynaklanıyor. Toplumsal olarak bize dayatılan kalıpların hala süregeliyor olması ve epeyce daha değerlisi bu hususta hepimiz bir şey yapmak istiyoruz lakin yaptığımız şeyin ölçüsü kâfi değil. Örgütlü bir biçimde yapmıyoruz ve buna kâfi kaynağı ayırmıyoruz. L’Oreal olarak küresel seviyede bayan temsiliyet oranımız yüzde 69, idare düzeyinde ise yüzde 64. Öteki taraftan bayanların aslında en zorlandığı devir toplumsal baskıların başladığı annelik daha sonrası periyot. Güya bir seçim yapmak zorundaymışlar üzere bir durum var. halbuki annelik bayanları güçlendiriyor ve şirket olarak annelik daha sonrası dönenlere esnek çalışma saatleri, teknolojiden yaralanma üzere imkanlar ile ruhsal takviye üzere imkanlar sunuluyor. Ayrıyeten aile içi şiddet siyasetine sahip az şirketlerdeniz. L’Oreal’in bayanları güçlendirmeye yönelik ayrılmış 50 milyon Euro’luk bir fonu var. En büyük maksadımız bu fondan Türkiye’ye yarar sağlamak.
Şimdiden iki sivil toplum kuruluşu projesi ile bunu hayata geçirmiş bulunuyoruz. Türkiye’de bulunan 25 markamızdan her birinin bayanlarla ilgili değerli projeleri var. L’Oreal Paris markamız “Biz buna değeriz” diyerek bayanlara özgüven verirken, Stand Up da kamusal alandaki sokak tacizlerine karşı bayanlarımızı eğiterek farkındalık ve cüret sağlıyor. Maybelline markamızda “birlikte kuvvetliyüz” projesi ile ruhsal ve ruhsal problemlerde takviye veriyor. Ayrıyeten yüzde 50 bayan temsiliyeti sağlanana kadar maddelerle kota taraftarıyım.
ATABAY İLAÇ İDARE HEYETİ LİDERİ ZEYNEP ATABAY: “YENİ EKONOMİK MODEL ‘BİRLİKTE YEŞERTME’ OLMALI”
Dünyada olduğu üzere bayanların çalışma hayatına katılmaları annelik ve meskenin yönetimi üzere rollerin öne sürülen nedeni ve ataerkil aile bakışı açısından dolayı biraz yavaş gelişti. bayanın iktisada katılmasının değerinin artması için iş dünyasında bayan erkek eşitliğinin yanı sıra ekonomik modelde değişime gidilmesi ve bu değişimin bayan yapısına daha uygun olması gerekir. Artık yeni ekonomik model kaynak kullanma modeli değil, birlikte yeşerme modeli olmalı. Bayanlar olarak da buna daha yakın olduğumuzu düşünüyoruz. Zira çocuk büyütürken de bu türlü davranıyoruz. Etrafın huzurlu olması, birlikte el ele vermek, aile kurulması aslında bu yeni iktisatta rol model olmalı. Bayanların bu kucaklayıcı yaklaşımının önümüzdeki devir daha da kıymet kazanacak diye düşünüyorum. Türkiye’de bayan istihdamı yüzde 34. Liderlik konumunda bayanları hala gereğince yer alamıyor. örneğin Borsa İstanbul’a kayıtlı 420 şirketin idare heyetlerinde 2020 yılında yüzde 17 olan bayan oranının artması beklenirken 2021’de yüzde 16.7 düzeyine gerilemiş. Bu şirketlerin yüzde 25’nin yani 110 civarının idare şuraları büsbütün erkeklerden oluşuyor. Genel olarak iktisada bayan takviyesinin artırılması için siyasi iradenin önemli teşvikler vermesi ve olmayanları da bir daha bu istikamette teşvik etmesi gerekir. örneğin bayan istihdamını artıran şirketlere ek vergi indirimleri sağlanır ve artırmayanlara da yaptırımlar uygulanırsa süreçler kesinlikle hızlanır. İş dünyası, medya ve kamunun ortak çalıştaylar başlatması değerli. Bayan güçlenirse iktisat, demokrasi ve toplum güçlenir.
“Tüm iş süreçlerine cinsiyet eşitliği merceğiyle bakmalıyız”
Sabancı Holding İdare Heyeti Lideri Güler Sabancı, panele ana konuşmacı olarak katıldı. Sabancı, bayanların toplum ortasındaki pozisyonunun sırf bayanları değil tüm dünyanın geleceğini ilgilendirdiğini vurguladı. Bayanların iş hayatına iştirakinde biroldukca olumlu gelişme yaşandığını kaydeden Sabancı, “Fortune 500 listesinde birinci yayınladığı tarih olan 1995’te hiç bayan CEO yer almazken, bugün 41 bayan CEO yer alıyor. Buradaki gelişme hala kâfi değil. Ancak kâfi olmasa da âlâ tarafta ilerlediğimizi görüyoruz” dedi. hanımın iş dünyasına olumlu etkisinin araştırmalarla da artık ispatlandığına değinen Sabancı, bayanların epey istikametli düşünüyor olmalarının, esnek olmalarının, multitasking maharetlerinin, iş birliğine ve birlikte çalışmaya açık olmalarının iş hayatına bedel ve çeşitlilik kattığını vurgulayan Sabancı, “İş gücüne katılan bayanlar yalnızca kendi toplumsal ve ekonomik durumlarını değil tüm toplumu dönüştürüyorlar. Bu dönüşümün ülkemizde gerçekleşmesi için özel kesim ve sivil toplum başkanlarının tüm iş süreçlerine toplumsal cinsiyet eşitliği merceğiyle bakması gerekiyor” diye konuştu.
Kümenin bayan çalışan oranı yüzde 37
Türkiye’de de bayanları iş hayatına iştirakinin her geçen yıl arttığını söyleyen Sabancı, Sabancı Topluluğu ve Sabancı Vakfı olarak bayanlara yönelik gerçekleştirdikleri projeleri anlattı. Sabancı Vakfı’nın, bayanların iş ve eğitim hayatında daha fazla yer alması ismine gerçekleştirdiği çalışmalar kararında OECD’nin 2019 yılında yayınladığı ‘Cinsiyet Eşitliği İçin Filantropi’ raporunda, dünyada toplumsal cinsiyet eşitliğini odağına alan 7 küresel vakıf içinde yer aldığını hatırlatan Sabancı, kümelerinde bayan çalışan oranın son 10 yılda artmaya devam ederek 2021 itibariyle yüzde 37’ye yükseldiği bilgisini verdi. “Daha güzel bir toplum inşası için birbirimizden öğrenmeye, tecrübeleri paylaşmaya ve dayanışmaya fazlaca muhtaçlığımız var” diyen Sabancı, bu sebeple özel kesim, kamu ve STK’ların güç birliği yapmasının muvaffakiyet için fazlaca gerekli olduğunu, bayanın güçlenmesinin toplumsal dönüşüm ve gelişim manasına geldiğini söylemiş oldu.
NEET bayan sayımız 3,5 milyon
Dünyada ve Türkiye’de önemli bir toplumsal sorun habercisi olan, 18-29 yaş içindeki gençleri yakından ilgilendiren NEET kavramına da değinen Sabancı, bu alanda hayata geçirdikleri projeyi şöyleki anlattı: “Gençlerin eğitim ve istihdam hayatına iştirakini tanımlamaya yönelik olarak 1990’larda İngiltere’de ortaya çıkan, ‘Ne Eğitimde Ne İstihdamda’ kısa ismiyle NEET kavramı günümüzde gençler için en büyük sorunlardan biri haline geldi. Türkiye NEET konusunda ne yazık ki en olumsuz tablolardan birine sahip. OECD ülkeleri içinde en büyük NEET oranıyla ikinci ülkeyiz. Avrupa ülkeleri içinde da en büyük NEET ve NEET bayan oranı Türkiye’de bulunuyor. Ülkemizde yaşayan 5 milyon 298 bin genç, ne yazık ki eğitime ve istihdama dahil olmuyor. Bunların 3 milyon 554 bini ise bayan. Her iki genç bayandan biri diploma alma memnunluğunu hayatıyor ya da istediği bir işte çalışamıyor. Genç bayanların eğitim ve istihdamdan bu derece uzak kalmaları hayli önemli toplumsal tehdit oluşturuyor. Bu niçinle Sabancı Vakfı olarak ülkemizde çabucak hemen yeni yeni konuşulmaya başlanan genç NEET bayanları için harekete geçiyoruz. Bu kapsamda ‘Geleceğini Kuran Genç Bayanlar Projesi’ni başlattık. Proje kapsamında genç NEET bayanların sorun ve gereksinimlerini gündeme taşımayı, onların ekonomik ve toplumsal hayata iştirakini artırmayı amaçlıyoruz. Bu sıkıntıyı evvela görünür kılmalıyız.”
“Daha düzgün bir dünya için daha fazla bayanı ön plana çıkarmalıyız”
İstanbul Sanayi Odası (İSO) Meclis Lideri ve Kale Kümesi CEO’su Zeynep Bodur Okyay, “Türkiye’nin Önder Bayanları Paneli ve Ödül Töreni”nin açılışında bir konuşma gerçekleştirdi. Bir insanın ekonomik aktör olarak ekosistem ortasında yer almasına asla kadınerkek perspektifinden bakmadığını söyleyen Okyay, “Benim için bayan ya da erkek önder yok, aslında önder var. Bayan ya da erkek endüstrici yok, aslında endüstrici var. Tahminen de ben yetiştirilmemde, iş hayatına atıldığım günden bu yana olan periyotta kadın-erkek eşitliğinin epey da mevzu edilmediği bir ortamda yetiştiğim için liderlik ve sanayicilik üzere bahisleri erkek işi olarak hiç bir vakit kodlamadım, kodlamıyorum da. Zira gerçekte önder olmak için tek bir şeye gereksiniminiz var. Bir vizyona sahip olmak, insanları bir harekete sevk etmek, akabinde birleşecekleri bir bildiriye sahip olmak ve istedikleri üzere bir yaşama sahip olmak için mümkün olan takviyesi vermek liderliktir. Bunu başarıyorsanız bir başkansınız. Bu meziyetin bence hanımı erkeği yok” sözlerini kullandı.
Zihin haritası değişmeli
İklim krizinden, toplumsal eşitsizliklere ve savaşa kadar dünyanın birfazlaca meseleyle uğraştığını, her insanın tek isteğinin daha adil, daha kapsayıcı, daha yaşanabilir ve daha sürdürülebilir bir dünyada gözünü açmak ve gelecek jenerasyonlara bu biçimde bir dünya bırakmak olduğunu vurgulayan Okyay, “Herkes için daha düzgün bir dünya yaratmak istiyorsak daha fazla bayanı ön plana çıkarmalıyız. Global cinsiyet uçurumu raporuna bakılınca, cinsiyet farkını kapatmak için bugünkü süratle gidersek 135 yıla muhtaçlık olduğu söyleniyor. Hem hızlanmalıyız birebir vakitte zihin haritamızı değiştirmeliyiz” dedi. Türkiye’de de bayanların, iktisat, toplumsal, siyaset ve çevresel kalkınma hususlarında potansiyellerini tam manasıyla kullanamadıklarına değinen Okyay, Türkiye üzere gelişmekte olan ülkeler için bayan iş gücünü harekete geçirmenin kalkınmada hayli önemli fark yaratacağını söz etti. Kale Kümesi olarak yaptıkları çalışmalara de değinen Okyay, şöyleki devam etti: “İbrahim Bodur Toplumsal Girişimcilik Mükafatı Programı’nı başlattık. 5 yıldır aksatmadan gdolayıyoruz. Burada toplumsal girişimciliği destekliyoruz. Bu ekosistemin farkındalık ve gelişmesine hizmet etmek istiyoruz. Bu programda tanıştığım, birlikte çalışma fırsatı bulduğum olumlu ve manalı bir değişim için toplumsal değişimin kesimi olan bayanları gördüm. Buraya gelen projelerin yarısından fazlası bayanlar tarafınca üretiliyor. ötürüsıyla toplumumuzun bayanlara paha vermemesi yalnızca bayanların meslek büyümesini değil, bir bütün olarak ekonomimizin büyümesini de etkiliyor. bu türlü aslında toplumsal eşitsizliği de bir manada kalıcı kılıyoruz.”
“İltimas değil uygun ortam lazım”
Türkiye’de yenilikçi ve hassasiyeti olan bayanlara daha fazla fırsat verilmesi gerektiğini savunan Okyay, kelamlarını şu biçimde tamamladı: “Sınırlı finansman, cinsiyete dayalı önyargılar ve hudutlu devlet takviyesi üzere maniler, bayanları on yıllardır bu ekosistemin haricinde tuttu. yıllardır hizmet veren işletmelerin farklı bir istikamete evrilmesini çabucak istemek hayli da kolay değil. Kademe kademe bunu başarmak zorundayız. Bayanlara iltimas geçilmesi ya da bayan projelerine müspet ayrımcılık yapılmasını beklemiyorum. Bunu da gerçek bulmuyorum. Lakin bayanların başarılı olması için ortamı hazırlamak gerekiyor. Bizim misyonumuz o ortamı hazırlamak, onların inanç hislerini pekiştimek.”
■ Bayanlar sürdürülebilir kalkınmada kilit rol oynuyor
Türkiye’nin Önder Bayanları Paneli ve Ödül Töreni’nin Paris Bosphorus Enstitüsü Lideri Bahadır Kaleağası’nın moderatörlüğünde gerçekleşen ‘Sürdürülebilir Kalkınmada bayanın Rolü’ panelinde konuşan Koç Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Bertil Emrah Oder, KAGİDER İdare Şurası Lideri Emine Fazilet, GYİAD İdare Şurası Lideri İrem Pehlivanoğlu Gürkaş, TurkishWin Kurucusu Melek Pulatkonak, Yanındayız Derneği Lideri Işık Ger ve TÜRKONFED Lider Yardımcısı ve Bayan Kurulu Lideri Reyhan Aktar bayanın kalkınmadaki kilit rolü üzerinde durdu. Bayanların olmadığı bir kalkınma modelinin sürdürülebilir olamayacağını belirten konuşmacılar, eşitliğin sağlanması ile gelişmişlik seviyesi içinde da ilişki olduğunu aktardı.
KOÇ ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ DEKANI PROF. DR. BERTİL EMRAH ODER: “SORUNLARI AŞMAK İÇİN DAHA BÜTÜNLEŞİK SİYASETLER GEREKİYOR”
Bayan ve kalkınma ilgisinde en çok dikkat çekmemiz gereken nokta hala daha neden bu mevzuyu tartışıyor olduğumuzdur. Bayanların toplumsal ve ekonomik manada potansiyelinin kullanılmasındaki pürüzler devam ettiği sürece bugün olduğu üzere aslında gelecekte de bu sorunu gündemimizde tutmamız kıymetli gözüküyor. Bu mevzuda en büyük mahzur de karar alma süreçlerinde temsil ve iştirake ait ulusal ve lokal seviyede karar alıcı pozisyonda olan bayan oranlarının düşük olmasıdır. Bilhassa pandemi daha sonrasında kalkınma problemine odaklandığımızda daha bütünleşik siyaset beklemeli ki bu problemleri aşabilelim. Toplumsal cinsiyete dayalı eşitsizliklerle çaba etmeye başladığımızda aslında yalnızca cinsiyete dayalı eşitsizliklerle çaba etmiyoruz. Öteki adaletsizlik ve haksızlıklar da bir gayret alanına dönüşüyor. Türkiye hukukî düzenlemelerde ileri sayılabilir lakin İstanbul Sözleşmesi’nden geri adım olumsuzdur. Siyasi bir otorite olsaydım bayan erkek eşitliğini hızlandırıcı araçları kullanırdım.
KAGİDER İDARE ŞURASI LİDERİ EMİNE FAZİLET: “KADIN KALKINMANIN şayet olmazsa OLMAZIDIR”
Bayan, kalkınmanın şayet olmazsa olmaz bir kesimidir. bayanı tüm süreçlere dahil etmezsek maalesef kalkınmadan da bahsedemeyiz. hanımı istihdama ve iktisada dahil etmeliyiz. Eşitlik şayet olmazsa kalkınma ve sürdürülebilirlikten bahsedilemez. Ben eşitlikçi bir ailede büyüdüm. Ben şanslıydım. her insanın benim kadar şanslı olmadığını görüp sivil toplum kuruluşlarında var olmam gerektiğini erken yaşlarda fark ettim. STK’lar ne kadar kuvvetli olursa bayan – erkek eşitliği de bir o kadar istikrarda gidiyor. Bir sürü bayanla yollarımız kesişti. Özetle söyleyebilirim ki kadın-erkek eşitliği toplum meselesidir. Ben siyaset yapan olsaydım İstanbul Sözleşmesi’nin yine benimsenmesini isterdim. Toplumsal cinsiyet eşitliği için ilkokuldan itibaren müfredata yerleştirirdim. Karar sistemindeki insanların eşitlik lisanını benimsemesi de gerek ayrıyeten.
GYİAD İDARE HEYETİ LİDERİ İREM PEHLİVANOĞLU GÜRKAŞ: “KARAR MERCİLERİNDE BAYANLARI DAHA ÖN PLANDA GÖRMEMİZ LAZIM”
Dünya süratle dönüşüyor ve bunun devam edebilmesi için de bayanın her alanda karar alma sistemlerinde yer alması gerekiyor. Bunun için de karar mercilerinde bayanları daha ön planda görmemiz lazım. hanımın istihdamda daha faal rol alması gerekiyor. Biz idarede yüzde 50 bayan oranını tutmaya çalışıyoruz. 3 boyutta bayan sorununa bakmak istiyorum; aile şirketlerinde çalışan bayanlar, girişimcilik yapan bayanlar ve profesyonel hayatta çalışan bayanlar. Istıraplar ortak ancak farklılıklarla şekilleniyor. Aile şirketlerinde idare şurasında bayanlara daha az yer veriliyor. Girişimcilik sıkıntı bir müddetç, temel sebep finansmana erişim ve her iki taraf da birebir sıkıntıları yaşıyor. Profesyonel tarafta da bayanlara çeşitli maniler çıkıyor. Türkiye’de her dört bayandan biri iş hayatından ayrılmak zorunda kalıyor. Bu da önemli bir problemdir. Siyasi bir otorite olursam ben de kotaya evet derdim. Zihinsel dönüşümün en öncelik olduğunu da düşünüyorum.
TURKİSHWİN KURUCUSU MELEK PULATKONAK: “GÜÇ BİRLİĞİ KONUSUNDA BİRAZ DAHA SAFLARI SIKILAŞTIRMAYA MUHTAÇLIK VAR
Sürdürülebilir kalkınma ülkenin tüm kaynaklarını kullanmak demek. Ülkenin kaynaklarının yarısı bayan, en büyük doğal kaynağımız bayan ve bunu kullanmıyoruz. Ben bir bayan olarak yaşadıklarıma baktığımda mobbingten eşitsizliğe her şeyi gördüm. Bayan olarak içselleştirdiğimiz farklılıklar var. Kurum olarak tecrübelere gelince, gördüğümüz bir şey var ki bu bir hareket, buradaki bütün arkadaşlarımızla omuz omuza çalışıyoruz. Güç birliği konusunda biraz daha safl arı sıkılaştırmaya muhtaçlık var. Biraz daha sürat kazanmak için elimizden geldiğince süreçleri hızlandırmaya gereksinimimiz var. Her alanda fırsat eşitliği sağlanmalıdır. Bayan problemi bir kurumun dönüşümünde de toplumun dönüşümünde de saklı bir silah. Siyasi bir yönetici olsaydım evvela takımımı toplardım ve bir ülke gayesi koyardım. Türkiye’nin 10 yıllık istihdama iştirakinde bayanlar için rakamsal gaye koyardım. Bu hedefl eri bölüm bazlı zimmetler performans kriteri yapardım.
YANINDAYIZ DERNEĞİ LİDERİ IŞIK GER: “GELİŞMİŞLİK İLE TOPLUMSAL CİNSİYET EŞİTLİĞİ HAKİKAT ORANTILIDIR”
Sürdürülebilir kalkınma hedefl erinde toplumsal cinsiyet eşitliği beşinci sırada yer alıyor. Ben buna karşıyım. İnsanlık tarihli ataerkil sistem bunu birinci sıraya koyamıyor. Gelişmişlik ile toplumsal cinsiyet eşitliği de birebir gerçek orantılıdır. Bir ülkenin gelişmişlik seviyesinde bir yere varabilmesi için toplumsal cinsiyet eşitliğinin orada sağlanmış olması gerekiyor. şahsi tecrübe dediğim vakit çocukluğumu ve gençliğimi Galatasaray Lisesi’nde tamamlandım, kendimi savaşçı olarak tanımlıyorum. Biroldukca yerde de bayan erkek eşitsizliğine yönelik örneklerle karşılaştım ve hatta kimilerinde epeyce da şaşırmıştım. Bayanların da bu manada farklı bakış açıları vardı. Siyaset yapan olursam, bayan erkek kotasına evet derdim. Eşitliğin benimsenmesi gerektiğini düşünüyorum.
TÜRKONFED LİDER YARDIMCISI VE BAYAN KOMİTESİ LİDERİ REYHAN AKTAR: “KADINLAR HALA DEZAVANTAJLI BİR DURUMDALAR”
Bir ülkenin gelişmişliği yalnızca büyüme sayıları değildir. Kalkınma ile bayan siyasetleri birbirinden ayrıştırılmayacak seviyede olması gerektiğinin farkındayız. Bu sistemsel bir altyapıyı gerektiriyor. Bayanlar hala dezavantajlı bir durumdalar. Doğu vilayetlerinde deneyim etme fırsatım oldu. Ben Diyarbakırlıyım, orada önemli uğraş veren bayan pazarcılar vardı. Onlar bir erkeğin merhametine sığınamayız dediler, hala aklımdadır. Kamusal alanda etkin hayata katılan bayanların kadercilik anlayışı da değişiyor. Biz TÜRKONFED olarak bayanlara yönelik biroldukça proje yapıyor ve bayanlara takviye olmaktan memnuniyet duyuyoruz. Şayet bir siyasetçi olsaydım, kota konusunda gereksinimimiz kalmayana kadar bayan erkek kotasına gerek duymazdım lakin şu an var.
Okumaya devam et...
Bu yıl ikincisi düzenlenen aktiflikte, kurumlarında ve kesimlerinde liderlik misyonunu muvaffakiyetle yürüten bayanlar, ekonomik ve toplumsal hayatta bayanların önündeki zorlukları ve tahlil tekliflerini masaya yatırdılar.
Tertibin açılışında konuşan Üst Yöneticimiz Hakan Güldağ, bayanların güçlendirilmesinin ve toplumsal yaşama katılmasının Türkiye’nin gerçek beka sıkıntısı olduğunu söylerken, Cumhuriyet’in birinci senelerında atılan adımlarda bu manada heyecan olduğunu, lakin bayanların ekonomik yaşama katılması ve toplumsal hayatta eşit bireyler olarak güçlendirilmesi konusunda 1990’dan bu yana adeta yerinde sayıldığına dikkat çekti.
Bayan istihdamına yönelik istatistikleri paylaşan Güldağ, “Dünya Ekonomik Forumu tarafınca yapılan araştırmaya göre, Türkiye bayanların iktisada iştiraki ve fırsat eşitliği açısından 140’ıncı, bayanların eğitime iştirakinde 101’inci, siyasete iştirakte ise 114’üncü sırada. 2021 yılı itibariyle OECD ülkeleri içinde Türkiye, bayanların istihdama iştirak oranı ile en sonda yer alıyor. Borsa İstanbul’da ise yüzde 17 olan bayan yönetici oranı, 2021 16,7’ye geriledi. Borsaya açık şirketlerin 134’ünün idare heyetlerinin tamamı erkeklerden oluşuyor” dedi.
Türkiye’nin İstanbul Sözleşmesi’nden çıkmasına da değinen Güldağ, “Türkiye’nin dünyanın berbat tarafında olmayı hak etmediğini düşünüyorum” diyerek bu mutabakatın kıymetine dikkat çekti. 2021 yılı itibariyle dünya genelinde girişimcilerin yüzde 34’ünü bayanların oluşturduğuna dikkat çeken Güldağ, Türkiye’de bu oranın yüzde 13 ile sonlu kaldığının altını çizdi. Güldağ, “Kadın istihdamının artırılmasında, bayanlar için fırsat eşitliği sağlanmasında gidilecek yol uzun. Burada ilham verecek kıssaları artırmak önemli. Türkiye’nin her bir köşesinde kendi muvaffakiyetini yazan bayanların sesini duyurmak bizim için fazlaca kıymetli olmaya devam edecek” diye konuştu.
DİREN: İŞ DÜNYASI ÖNYARGILARI DEĞİŞTİRMELİ
Açılışta konuşan Philip Morris Türkiye Genel Müdürü Filiz Yavuz Diren, tüm dünyanın enteresan bir müddetçten geçtiğini, global olarak büyük imtihanlar verildiğini belirterek, değişen dünya sisteminden kelam etti. birlikteinde yeni açılımlar getiren değişim süreçlerinin kırılganlıkları daha somut biçimde ortaya çıkardığını vurgulayan Diren, “Geçmişte yaşanan her şok mevcut eşitsizlikleri daha görünür kıldı ve derinleştirdi. Pandemi, hanımın iş gücüne iştirakinin ne kadar değerli ve öncelikli maksat olduğunu gösterdi. Amasız, fakatsız bayanlara yönelik eşitsizlikleri kaldırmak, fırsatlara erişimde eşitlik sağlamak hayli önemli” dedi.
Türkiye’nin fevkalade bir potansiyeli olduğuna dikkat çeken Diren, Türkiye’nin en büyük gücünün çeşitlilik olduğunu tabir etti. “Çok sesli, epeyce kuvvetli, teşebbüsçü ve esnek milletiz” diyen Diren, “hiç bir zorluk bunu bize unutturmamalı. Pırıl pırıl genç bayanlarımıza sesleniyorum, hayal kurmaktan ve onun peşinde koşmaktan, istemekten asla vazgeçmeyin. Her şey hayal kurmakla başlıyor. Toplumu ileriye taşıyacak bu hayalleri gerçekleştirmek hepimizin nazaranvi” tabirlerini kullandı. Bayanların iş ömründe, eğitimde, bilimde ve siyasette daha kuvvetli ve faal biçimde yer almasının en büyük öncelik olması gerektiğini savunan Diren, şu biçimde devam etti: “Bu bahiste farklılıkların ve farkındalığın toplumun geneline ve tamamına yayılan çizgide daima gelişmesi, tek başına yapılacak bir şey değil. Devlet, iş dünyası, sivil toplum ve kanaat başkanlarının daima birlikte hareket etmesi değerli. İş dünyası olarak önyargıları değiştirmek, bayanlara atfedilen rolleri ve nazaranvleri sorgulayarak bakmak, cam tavanları ve duvarları yıkmakla mümkün olacak. Bunu bayanlara eğitimde ve iş ömründe fırsatlara eşit ve adil erişim sağlatarak yapacağız. Elimizdeki en büyük araç dijitalleşme. Dijitalleşme ile gelen değişimin büyük gücü olduğuna ve fırsat getirdiğine inanıyorum.”
Philip Morris olarak kapsayıcılık gözüyle bakan bir kurum kültürleri olduğuna işaret eden Diren, “Bu kültürümüz ve dijitalleşme projelerimiz yardımıyla iş tariflerini değiştirmenin ve bayan istihdamı ismine somut muvaffakiyetler elde etmenin memnunluğunu yaşıyoruz. Pandeminin birinci devri zordu ve değişen şartları bayan istihdamına yönelik fırsat olarak değerlendirdik. Bir hayal kurduk, niye olmasın dedik ve oluşturduğumuz kapsayıcı çalışma modelleriyle, hiç olmadığı kadar esnek çalışan modeli sunmaya başladık” diyerek kelamlarını tamamladı.
■ Bayan yöneticiler yüzde 50’lik temsiliyet için kota istedi
hanımın iş gücüne iştirak oranı ülkelerin gelişmişlik seviyesinin aynası olurken, Türkiye’de bayan istihdamı çabucak hemen yüzde 34 seviyesinde. İdare takımında ise oranlar daha da düşebiliyor. 20 milyon bayan diğerinin gelirine muhtaç. Limak İdare Konseyi Lideri Ebru Özdemir, GE Havacılık Türkiye Teknoloji Merkezi Genel Müdürü Dr Aybike Molbay, L’Oreal Türkiye Genel Müdürü Sinem Sandıkçı Gökçen ve Atabay İlaç İdare Konseyi Lideri Zeynep Atabay “Türkiye’nin Başkan Bayanları Paneli ve Ödül Töreni’nde” “Kadınlar İktisada Nasıl Güç Katacak” oturumda bayan istihdamını ele aldı. Modoratörlüğünü Paris Bosphorus Enstitüsü Lideri Bahadır Kaleağası’nın üstlendiği oturumda bayan yöneticiler, istihdamda yüzde 50 oranın yakalanması için şirketlerin istekli çalışmalarının yetmeyeceğini, bahsin bayan kotası uygulanarak daha süratli çözülebileceğine işaret etti.
LİMAK İDARE HEYETİ LİDERİ EBRU ÖZDEMİR: “KADINLAR MUVAFFAKİYET İÇİN KIZ KARDEŞLİĞİ GELİŞTİRMEK ZORUNDA”
Bayan iş hayatında hala istenilen noktada değil. Çalıştığım alanda ise bayanların iş gücüne iştiraki daha az. Bana bayan istihdamını artırmadaki eforu ne vakte kadar sürdüreceğimiz istikametinde soru geliyor. Ne vakit ki yüzde 50 olursak bu biçimdea kadar bu işi emsalsiz sürdüreceğiz. niye hala bu mevzuyu konuşuyoruz? İlerlesek de istenilen noktaya gelemiyoruz. Zira bayanlar olarak kız kardeşliği çabucak hemen sağlayamadık. Erkekler birbiriyle fazlaca fazla dayanışma ortasında. Biz de kız kardeşliği ve dayanışmayı sağlayamadığımız sürece istediğimiz hedefl ere ulaşamayız ve konuşmakla kalırız. Geleceğin mesleklerine baktığımızda Dünya Ekonomik Forumu 2021 Raporuna nazaran bayanların temsiliyet oranları bulut bilişiminde yüzde 14, mühendislikte yalnızca yüzde 20 bayan var. Bilgi mühendisliğinde yüzde 24, yapay zeka mühendisliğinde ise yüzde 32. Yani hala bizim için kritik eşik olan yüzde 50 hududunun epeyce altındayız. Bu gayeyle Limak Vakfı ve Limak olarak bu mevzuya efor harcıyoruz. Türkiye’nin mühendis kızları projesiyle kızları mühendislik mesleğini seçmeye yönlendiriyoruz. Hakikaten buna başladığımızda 40 öğrenciydi artık 150 öğrenciyiz. 500’e yakın kız öğrenciye dokunduk. 110 kız öğrencimizi mezun ettik. Eş vakitli olarak 2.5 yıldır UNDP ile Eşitlik Mührü Programını yürütüyoruz. 50 bin çalışanı olan bir küme olarak 2026’ya kadar bayan çalışan oranımızı yüzde 40 artırmak istiyoruz. Kritik eşik olan yüzde 50-50’ye kadar bayan önderleri yetiştirmeye devam edeceğiz. Lakin bu hususta istekli tedbirlerin yanı sıra kota çalışması da faydalı olacak.
GE HAVACILIK TÜRKİYE TEKNOLOJİ MERKEZİ GENEL MÜDÜRÜ DR. AYBİKE MOLBAY: “20 MİLYON BAYANIN KENDİNE İLİŞKİN BİR GELİRİ YOK”
Bayanlar hala olmak istediği yere fazlaca uzak. OECD toplantılarına bakıldığında Türkiye bayan istihdamında en aşağı sırada yer alıyor. 15 yaş üstü bayanlarda istihdam yüzde 29, erkeklerde 63. Türkiye’deki bayanların yaklaşık yüzde 70’i yani 20 milyon bayanın kendine ilişkin bir geliri yok. ötürüsıyla bu iktisadın epey ötesinde bir sorun. Özgür olan bayan ayaklarının üstünde fazlaca daha kuvvetli durabiliyor. Çocuklarının da ömrü ve tercihleri üzerinde kelam sahibi olabiliyor. Bu da Türkiye açısından ekonomik kalkınmanın ötesinde toplumsal olarak epey önemli bir muhtaçlık. GE Türkiye şirketleri içinde bayan çalışan oranı yüzde 22, benim başında olduğum Teknoloji Merkezi’nde yüzde 24. Emsal dallar ortasında yüzde 24’lük sayı güzel bir sayı. Bu yıl 25’inci yılını kutlayan GE Women diye bir kurumumuz var. Bu kurumda GE’deki bayanların ilerlemesi için hoş çalışmalar uyguluyor. Bayanların hem iş tıpkı vakitte yönetici takımlarında hakikat biçimde yer almalarının dünyanın medeniyet ve barışa yanlışsız daha süratli gidebilmesi açısından da son derece değerli. Lakin kimi vakit ortalarında kurumsal firmaların da olduğu kurumlar hemilelik devrinde performansı düşer diye önyargı ile bakabiliyor. Bayan bu durumlarda full, yarım gün çalışmayı tercih edebilir. bir süre durmayı tercih edebilir. Bunların hepsi onun tercihidir. Patrona düşen işe en hakikat kişi omudur ve istekli midir? Üzerinden karar vermesi gerekir.
L’OREAL TÜRKİYE GENEL MÜDÜRÜ SİNEM SANDIKÇI GÖKÇEN: “YETERLİ KAYNAK AYRILMIYOR”
L’Oreal Türkiye Genel Müdürü Sinem Sandıkçı Gökçen, bizim hala bunu tartışıyor olmamızın başındaki sebep dünyanın hala değişen dinamiklerinde bu dengelerin oturmamış olmasından kaynaklanıyor. Toplumsal olarak bize dayatılan kalıpların hala süregeliyor olması ve epeyce daha değerlisi bu hususta hepimiz bir şey yapmak istiyoruz lakin yaptığımız şeyin ölçüsü kâfi değil. Örgütlü bir biçimde yapmıyoruz ve buna kâfi kaynağı ayırmıyoruz. L’Oreal olarak küresel seviyede bayan temsiliyet oranımız yüzde 69, idare düzeyinde ise yüzde 64. Öteki taraftan bayanların aslında en zorlandığı devir toplumsal baskıların başladığı annelik daha sonrası periyot. Güya bir seçim yapmak zorundaymışlar üzere bir durum var. halbuki annelik bayanları güçlendiriyor ve şirket olarak annelik daha sonrası dönenlere esnek çalışma saatleri, teknolojiden yaralanma üzere imkanlar ile ruhsal takviye üzere imkanlar sunuluyor. Ayrıyeten aile içi şiddet siyasetine sahip az şirketlerdeniz. L’Oreal’in bayanları güçlendirmeye yönelik ayrılmış 50 milyon Euro’luk bir fonu var. En büyük maksadımız bu fondan Türkiye’ye yarar sağlamak.
Şimdiden iki sivil toplum kuruluşu projesi ile bunu hayata geçirmiş bulunuyoruz. Türkiye’de bulunan 25 markamızdan her birinin bayanlarla ilgili değerli projeleri var. L’Oreal Paris markamız “Biz buna değeriz” diyerek bayanlara özgüven verirken, Stand Up da kamusal alandaki sokak tacizlerine karşı bayanlarımızı eğiterek farkındalık ve cüret sağlıyor. Maybelline markamızda “birlikte kuvvetliyüz” projesi ile ruhsal ve ruhsal problemlerde takviye veriyor. Ayrıyeten yüzde 50 bayan temsiliyeti sağlanana kadar maddelerle kota taraftarıyım.
ATABAY İLAÇ İDARE HEYETİ LİDERİ ZEYNEP ATABAY: “YENİ EKONOMİK MODEL ‘BİRLİKTE YEŞERTME’ OLMALI”
Dünyada olduğu üzere bayanların çalışma hayatına katılmaları annelik ve meskenin yönetimi üzere rollerin öne sürülen nedeni ve ataerkil aile bakışı açısından dolayı biraz yavaş gelişti. bayanın iktisada katılmasının değerinin artması için iş dünyasında bayan erkek eşitliğinin yanı sıra ekonomik modelde değişime gidilmesi ve bu değişimin bayan yapısına daha uygun olması gerekir. Artık yeni ekonomik model kaynak kullanma modeli değil, birlikte yeşerme modeli olmalı. Bayanlar olarak da buna daha yakın olduğumuzu düşünüyoruz. Zira çocuk büyütürken de bu türlü davranıyoruz. Etrafın huzurlu olması, birlikte el ele vermek, aile kurulması aslında bu yeni iktisatta rol model olmalı. Bayanların bu kucaklayıcı yaklaşımının önümüzdeki devir daha da kıymet kazanacak diye düşünüyorum. Türkiye’de bayan istihdamı yüzde 34. Liderlik konumunda bayanları hala gereğince yer alamıyor. örneğin Borsa İstanbul’a kayıtlı 420 şirketin idare heyetlerinde 2020 yılında yüzde 17 olan bayan oranının artması beklenirken 2021’de yüzde 16.7 düzeyine gerilemiş. Bu şirketlerin yüzde 25’nin yani 110 civarının idare şuraları büsbütün erkeklerden oluşuyor. Genel olarak iktisada bayan takviyesinin artırılması için siyasi iradenin önemli teşvikler vermesi ve olmayanları da bir daha bu istikamette teşvik etmesi gerekir. örneğin bayan istihdamını artıran şirketlere ek vergi indirimleri sağlanır ve artırmayanlara da yaptırımlar uygulanırsa süreçler kesinlikle hızlanır. İş dünyası, medya ve kamunun ortak çalıştaylar başlatması değerli. Bayan güçlenirse iktisat, demokrasi ve toplum güçlenir.
“Tüm iş süreçlerine cinsiyet eşitliği merceğiyle bakmalıyız”
Sabancı Holding İdare Heyeti Lideri Güler Sabancı, panele ana konuşmacı olarak katıldı. Sabancı, bayanların toplum ortasındaki pozisyonunun sırf bayanları değil tüm dünyanın geleceğini ilgilendirdiğini vurguladı. Bayanların iş hayatına iştirakinde biroldukca olumlu gelişme yaşandığını kaydeden Sabancı, “Fortune 500 listesinde birinci yayınladığı tarih olan 1995’te hiç bayan CEO yer almazken, bugün 41 bayan CEO yer alıyor. Buradaki gelişme hala kâfi değil. Ancak kâfi olmasa da âlâ tarafta ilerlediğimizi görüyoruz” dedi. hanımın iş dünyasına olumlu etkisinin araştırmalarla da artık ispatlandığına değinen Sabancı, bayanların epey istikametli düşünüyor olmalarının, esnek olmalarının, multitasking maharetlerinin, iş birliğine ve birlikte çalışmaya açık olmalarının iş hayatına bedel ve çeşitlilik kattığını vurgulayan Sabancı, “İş gücüne katılan bayanlar yalnızca kendi toplumsal ve ekonomik durumlarını değil tüm toplumu dönüştürüyorlar. Bu dönüşümün ülkemizde gerçekleşmesi için özel kesim ve sivil toplum başkanlarının tüm iş süreçlerine toplumsal cinsiyet eşitliği merceğiyle bakması gerekiyor” diye konuştu.
Kümenin bayan çalışan oranı yüzde 37
Türkiye’de de bayanları iş hayatına iştirakinin her geçen yıl arttığını söyleyen Sabancı, Sabancı Topluluğu ve Sabancı Vakfı olarak bayanlara yönelik gerçekleştirdikleri projeleri anlattı. Sabancı Vakfı’nın, bayanların iş ve eğitim hayatında daha fazla yer alması ismine gerçekleştirdiği çalışmalar kararında OECD’nin 2019 yılında yayınladığı ‘Cinsiyet Eşitliği İçin Filantropi’ raporunda, dünyada toplumsal cinsiyet eşitliğini odağına alan 7 küresel vakıf içinde yer aldığını hatırlatan Sabancı, kümelerinde bayan çalışan oranın son 10 yılda artmaya devam ederek 2021 itibariyle yüzde 37’ye yükseldiği bilgisini verdi. “Daha güzel bir toplum inşası için birbirimizden öğrenmeye, tecrübeleri paylaşmaya ve dayanışmaya fazlaca muhtaçlığımız var” diyen Sabancı, bu sebeple özel kesim, kamu ve STK’ların güç birliği yapmasının muvaffakiyet için fazlaca gerekli olduğunu, bayanın güçlenmesinin toplumsal dönüşüm ve gelişim manasına geldiğini söylemiş oldu.
NEET bayan sayımız 3,5 milyon
Dünyada ve Türkiye’de önemli bir toplumsal sorun habercisi olan, 18-29 yaş içindeki gençleri yakından ilgilendiren NEET kavramına da değinen Sabancı, bu alanda hayata geçirdikleri projeyi şöyleki anlattı: “Gençlerin eğitim ve istihdam hayatına iştirakini tanımlamaya yönelik olarak 1990’larda İngiltere’de ortaya çıkan, ‘Ne Eğitimde Ne İstihdamda’ kısa ismiyle NEET kavramı günümüzde gençler için en büyük sorunlardan biri haline geldi. Türkiye NEET konusunda ne yazık ki en olumsuz tablolardan birine sahip. OECD ülkeleri içinde en büyük NEET oranıyla ikinci ülkeyiz. Avrupa ülkeleri içinde da en büyük NEET ve NEET bayan oranı Türkiye’de bulunuyor. Ülkemizde yaşayan 5 milyon 298 bin genç, ne yazık ki eğitime ve istihdama dahil olmuyor. Bunların 3 milyon 554 bini ise bayan. Her iki genç bayandan biri diploma alma memnunluğunu hayatıyor ya da istediği bir işte çalışamıyor. Genç bayanların eğitim ve istihdamdan bu derece uzak kalmaları hayli önemli toplumsal tehdit oluşturuyor. Bu niçinle Sabancı Vakfı olarak ülkemizde çabucak hemen yeni yeni konuşulmaya başlanan genç NEET bayanları için harekete geçiyoruz. Bu kapsamda ‘Geleceğini Kuran Genç Bayanlar Projesi’ni başlattık. Proje kapsamında genç NEET bayanların sorun ve gereksinimlerini gündeme taşımayı, onların ekonomik ve toplumsal hayata iştirakini artırmayı amaçlıyoruz. Bu sıkıntıyı evvela görünür kılmalıyız.”
“Daha düzgün bir dünya için daha fazla bayanı ön plana çıkarmalıyız”
İstanbul Sanayi Odası (İSO) Meclis Lideri ve Kale Kümesi CEO’su Zeynep Bodur Okyay, “Türkiye’nin Önder Bayanları Paneli ve Ödül Töreni”nin açılışında bir konuşma gerçekleştirdi. Bir insanın ekonomik aktör olarak ekosistem ortasında yer almasına asla kadınerkek perspektifinden bakmadığını söyleyen Okyay, “Benim için bayan ya da erkek önder yok, aslında önder var. Bayan ya da erkek endüstrici yok, aslında endüstrici var. Tahminen de ben yetiştirilmemde, iş hayatına atıldığım günden bu yana olan periyotta kadın-erkek eşitliğinin epey da mevzu edilmediği bir ortamda yetiştiğim için liderlik ve sanayicilik üzere bahisleri erkek işi olarak hiç bir vakit kodlamadım, kodlamıyorum da. Zira gerçekte önder olmak için tek bir şeye gereksiniminiz var. Bir vizyona sahip olmak, insanları bir harekete sevk etmek, akabinde birleşecekleri bir bildiriye sahip olmak ve istedikleri üzere bir yaşama sahip olmak için mümkün olan takviyesi vermek liderliktir. Bunu başarıyorsanız bir başkansınız. Bu meziyetin bence hanımı erkeği yok” sözlerini kullandı.
Zihin haritası değişmeli
İklim krizinden, toplumsal eşitsizliklere ve savaşa kadar dünyanın birfazlaca meseleyle uğraştığını, her insanın tek isteğinin daha adil, daha kapsayıcı, daha yaşanabilir ve daha sürdürülebilir bir dünyada gözünü açmak ve gelecek jenerasyonlara bu biçimde bir dünya bırakmak olduğunu vurgulayan Okyay, “Herkes için daha düzgün bir dünya yaratmak istiyorsak daha fazla bayanı ön plana çıkarmalıyız. Global cinsiyet uçurumu raporuna bakılınca, cinsiyet farkını kapatmak için bugünkü süratle gidersek 135 yıla muhtaçlık olduğu söyleniyor. Hem hızlanmalıyız birebir vakitte zihin haritamızı değiştirmeliyiz” dedi. Türkiye’de de bayanların, iktisat, toplumsal, siyaset ve çevresel kalkınma hususlarında potansiyellerini tam manasıyla kullanamadıklarına değinen Okyay, Türkiye üzere gelişmekte olan ülkeler için bayan iş gücünü harekete geçirmenin kalkınmada hayli önemli fark yaratacağını söz etti. Kale Kümesi olarak yaptıkları çalışmalara de değinen Okyay, şöyleki devam etti: “İbrahim Bodur Toplumsal Girişimcilik Mükafatı Programı’nı başlattık. 5 yıldır aksatmadan gdolayıyoruz. Burada toplumsal girişimciliği destekliyoruz. Bu ekosistemin farkındalık ve gelişmesine hizmet etmek istiyoruz. Bu programda tanıştığım, birlikte çalışma fırsatı bulduğum olumlu ve manalı bir değişim için toplumsal değişimin kesimi olan bayanları gördüm. Buraya gelen projelerin yarısından fazlası bayanlar tarafınca üretiliyor. ötürüsıyla toplumumuzun bayanlara paha vermemesi yalnızca bayanların meslek büyümesini değil, bir bütün olarak ekonomimizin büyümesini de etkiliyor. bu türlü aslında toplumsal eşitsizliği de bir manada kalıcı kılıyoruz.”
“İltimas değil uygun ortam lazım”
Türkiye’de yenilikçi ve hassasiyeti olan bayanlara daha fazla fırsat verilmesi gerektiğini savunan Okyay, kelamlarını şu biçimde tamamladı: “Sınırlı finansman, cinsiyete dayalı önyargılar ve hudutlu devlet takviyesi üzere maniler, bayanları on yıllardır bu ekosistemin haricinde tuttu. yıllardır hizmet veren işletmelerin farklı bir istikamete evrilmesini çabucak istemek hayli da kolay değil. Kademe kademe bunu başarmak zorundayız. Bayanlara iltimas geçilmesi ya da bayan projelerine müspet ayrımcılık yapılmasını beklemiyorum. Bunu da gerçek bulmuyorum. Lakin bayanların başarılı olması için ortamı hazırlamak gerekiyor. Bizim misyonumuz o ortamı hazırlamak, onların inanç hislerini pekiştimek.”
■ Bayanlar sürdürülebilir kalkınmada kilit rol oynuyor
Türkiye’nin Önder Bayanları Paneli ve Ödül Töreni’nin Paris Bosphorus Enstitüsü Lideri Bahadır Kaleağası’nın moderatörlüğünde gerçekleşen ‘Sürdürülebilir Kalkınmada bayanın Rolü’ panelinde konuşan Koç Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Bertil Emrah Oder, KAGİDER İdare Şurası Lideri Emine Fazilet, GYİAD İdare Şurası Lideri İrem Pehlivanoğlu Gürkaş, TurkishWin Kurucusu Melek Pulatkonak, Yanındayız Derneği Lideri Işık Ger ve TÜRKONFED Lider Yardımcısı ve Bayan Kurulu Lideri Reyhan Aktar bayanın kalkınmadaki kilit rolü üzerinde durdu. Bayanların olmadığı bir kalkınma modelinin sürdürülebilir olamayacağını belirten konuşmacılar, eşitliğin sağlanması ile gelişmişlik seviyesi içinde da ilişki olduğunu aktardı.
KOÇ ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ DEKANI PROF. DR. BERTİL EMRAH ODER: “SORUNLARI AŞMAK İÇİN DAHA BÜTÜNLEŞİK SİYASETLER GEREKİYOR”
Bayan ve kalkınma ilgisinde en çok dikkat çekmemiz gereken nokta hala daha neden bu mevzuyu tartışıyor olduğumuzdur. Bayanların toplumsal ve ekonomik manada potansiyelinin kullanılmasındaki pürüzler devam ettiği sürece bugün olduğu üzere aslında gelecekte de bu sorunu gündemimizde tutmamız kıymetli gözüküyor. Bu mevzuda en büyük mahzur de karar alma süreçlerinde temsil ve iştirake ait ulusal ve lokal seviyede karar alıcı pozisyonda olan bayan oranlarının düşük olmasıdır. Bilhassa pandemi daha sonrasında kalkınma problemine odaklandığımızda daha bütünleşik siyaset beklemeli ki bu problemleri aşabilelim. Toplumsal cinsiyete dayalı eşitsizliklerle çaba etmeye başladığımızda aslında yalnızca cinsiyete dayalı eşitsizliklerle çaba etmiyoruz. Öteki adaletsizlik ve haksızlıklar da bir gayret alanına dönüşüyor. Türkiye hukukî düzenlemelerde ileri sayılabilir lakin İstanbul Sözleşmesi’nden geri adım olumsuzdur. Siyasi bir otorite olsaydım bayan erkek eşitliğini hızlandırıcı araçları kullanırdım.
KAGİDER İDARE ŞURASI LİDERİ EMİNE FAZİLET: “KADIN KALKINMANIN şayet olmazsa OLMAZIDIR”
Bayan, kalkınmanın şayet olmazsa olmaz bir kesimidir. bayanı tüm süreçlere dahil etmezsek maalesef kalkınmadan da bahsedemeyiz. hanımı istihdama ve iktisada dahil etmeliyiz. Eşitlik şayet olmazsa kalkınma ve sürdürülebilirlikten bahsedilemez. Ben eşitlikçi bir ailede büyüdüm. Ben şanslıydım. her insanın benim kadar şanslı olmadığını görüp sivil toplum kuruluşlarında var olmam gerektiğini erken yaşlarda fark ettim. STK’lar ne kadar kuvvetli olursa bayan – erkek eşitliği de bir o kadar istikrarda gidiyor. Bir sürü bayanla yollarımız kesişti. Özetle söyleyebilirim ki kadın-erkek eşitliği toplum meselesidir. Ben siyaset yapan olsaydım İstanbul Sözleşmesi’nin yine benimsenmesini isterdim. Toplumsal cinsiyet eşitliği için ilkokuldan itibaren müfredata yerleştirirdim. Karar sistemindeki insanların eşitlik lisanını benimsemesi de gerek ayrıyeten.
GYİAD İDARE HEYETİ LİDERİ İREM PEHLİVANOĞLU GÜRKAŞ: “KARAR MERCİLERİNDE BAYANLARI DAHA ÖN PLANDA GÖRMEMİZ LAZIM”
Dünya süratle dönüşüyor ve bunun devam edebilmesi için de bayanın her alanda karar alma sistemlerinde yer alması gerekiyor. Bunun için de karar mercilerinde bayanları daha ön planda görmemiz lazım. hanımın istihdamda daha faal rol alması gerekiyor. Biz idarede yüzde 50 bayan oranını tutmaya çalışıyoruz. 3 boyutta bayan sorununa bakmak istiyorum; aile şirketlerinde çalışan bayanlar, girişimcilik yapan bayanlar ve profesyonel hayatta çalışan bayanlar. Istıraplar ortak ancak farklılıklarla şekilleniyor. Aile şirketlerinde idare şurasında bayanlara daha az yer veriliyor. Girişimcilik sıkıntı bir müddetç, temel sebep finansmana erişim ve her iki taraf da birebir sıkıntıları yaşıyor. Profesyonel tarafta da bayanlara çeşitli maniler çıkıyor. Türkiye’de her dört bayandan biri iş hayatından ayrılmak zorunda kalıyor. Bu da önemli bir problemdir. Siyasi bir otorite olursam ben de kotaya evet derdim. Zihinsel dönüşümün en öncelik olduğunu da düşünüyorum.
TURKİSHWİN KURUCUSU MELEK PULATKONAK: “GÜÇ BİRLİĞİ KONUSUNDA BİRAZ DAHA SAFLARI SIKILAŞTIRMAYA MUHTAÇLIK VAR
Sürdürülebilir kalkınma ülkenin tüm kaynaklarını kullanmak demek. Ülkenin kaynaklarının yarısı bayan, en büyük doğal kaynağımız bayan ve bunu kullanmıyoruz. Ben bir bayan olarak yaşadıklarıma baktığımda mobbingten eşitsizliğe her şeyi gördüm. Bayan olarak içselleştirdiğimiz farklılıklar var. Kurum olarak tecrübelere gelince, gördüğümüz bir şey var ki bu bir hareket, buradaki bütün arkadaşlarımızla omuz omuza çalışıyoruz. Güç birliği konusunda biraz daha safl arı sıkılaştırmaya muhtaçlık var. Biraz daha sürat kazanmak için elimizden geldiğince süreçleri hızlandırmaya gereksinimimiz var. Her alanda fırsat eşitliği sağlanmalıdır. Bayan problemi bir kurumun dönüşümünde de toplumun dönüşümünde de saklı bir silah. Siyasi bir yönetici olsaydım evvela takımımı toplardım ve bir ülke gayesi koyardım. Türkiye’nin 10 yıllık istihdama iştirakinde bayanlar için rakamsal gaye koyardım. Bu hedefl eri bölüm bazlı zimmetler performans kriteri yapardım.
YANINDAYIZ DERNEĞİ LİDERİ IŞIK GER: “GELİŞMİŞLİK İLE TOPLUMSAL CİNSİYET EŞİTLİĞİ HAKİKAT ORANTILIDIR”
Sürdürülebilir kalkınma hedefl erinde toplumsal cinsiyet eşitliği beşinci sırada yer alıyor. Ben buna karşıyım. İnsanlık tarihli ataerkil sistem bunu birinci sıraya koyamıyor. Gelişmişlik ile toplumsal cinsiyet eşitliği de birebir gerçek orantılıdır. Bir ülkenin gelişmişlik seviyesinde bir yere varabilmesi için toplumsal cinsiyet eşitliğinin orada sağlanmış olması gerekiyor. şahsi tecrübe dediğim vakit çocukluğumu ve gençliğimi Galatasaray Lisesi’nde tamamlandım, kendimi savaşçı olarak tanımlıyorum. Biroldukca yerde de bayan erkek eşitsizliğine yönelik örneklerle karşılaştım ve hatta kimilerinde epeyce da şaşırmıştım. Bayanların da bu manada farklı bakış açıları vardı. Siyaset yapan olursam, bayan erkek kotasına evet derdim. Eşitliğin benimsenmesi gerektiğini düşünüyorum.
TÜRKONFED LİDER YARDIMCISI VE BAYAN KOMİTESİ LİDERİ REYHAN AKTAR: “KADINLAR HALA DEZAVANTAJLI BİR DURUMDALAR”
Bir ülkenin gelişmişliği yalnızca büyüme sayıları değildir. Kalkınma ile bayan siyasetleri birbirinden ayrıştırılmayacak seviyede olması gerektiğinin farkındayız. Bu sistemsel bir altyapıyı gerektiriyor. Bayanlar hala dezavantajlı bir durumdalar. Doğu vilayetlerinde deneyim etme fırsatım oldu. Ben Diyarbakırlıyım, orada önemli uğraş veren bayan pazarcılar vardı. Onlar bir erkeğin merhametine sığınamayız dediler, hala aklımdadır. Kamusal alanda etkin hayata katılan bayanların kadercilik anlayışı da değişiyor. Biz TÜRKONFED olarak bayanlara yönelik biroldukça proje yapıyor ve bayanlara takviye olmaktan memnuniyet duyuyoruz. Şayet bir siyasetçi olsaydım, kota konusunda gereksinimimiz kalmayana kadar bayan erkek kotasına gerek duymazdım lakin şu an var.
Okumaya devam et...