semaver
Active member
Türkiye’nin dış borcunun artması en epeyce KOBİ’leri olumsuz etkileyecek Getty Images
Türk Lirası’nın yılın başından beri dolara karşı yüzde 45 paha kaybetmesinin en büyük tesiri döviz borçluluğu tarafında görülecek.
Özel kesimin döviz borcu, Dolar/TL kurunun her bir kuruş yükselişinde şirketler üstündeki yükünü artırıyor.
Özel kesimin ve kamunun döviz cinsinden borcu, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın bilgilerine nazaran 446 milyar dolar.
Bu borcun 13 milyar dolarının bu yılın son iki ayında ödenmesi gerekiyor.
Önümüzdeki 10 ay ortasında de ödenecek önemli bir meblağın olması, dövize olan talebi artırıyor.
Dolara olan talebin yükselmesi TL’nin üstündeki baskıyı daha da artıyor, bu biçimdece bir kısır döngü çıkıyor ortaya.
Ekonomist Arda Tunca, döviz borcu açından en epeyce KOBİ’lerin (Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler) olumsuz etkileneceği görüşünde.
Trakya Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sadi Uzunoğlu da en epeyce geliri TL olan ve döviz kazanamayan şirketlerin bu durumdan olumsuz etkileneceğini aktarıyor.
Sadi Uzunoğlu’na göre bu borç yükü, özel dalın bütçe yapamamasına ve ithalat borcunun yüksek olması niçiniyle gümrükten mal çekme konusunda badirelerin yaşanmasına yol açıyor.
Uzunoğlu, “Türkiye’de tedarik zinciri kendi ortasında kırılıyor. Marketlerde tahsisli malların satılması, şu kadar yağ alabilirsin, bu kadar şeker alabilirsin üzere kısıtların konması tedarik zincirlerinin kendi ortasında kırıldığını gösteriyor” diyor.
Reuters
‘Stokta mal tuttukça para kazanılan garip bir durum’
Dünya genelinde olduğu üzere Türkiye’de de borçlanma 2008’deki finansal krizin akabinde yükseldi.
Türkiye’de 2018’de yaşanan kur krizi de şirketlerin üstündeki dış borç yükünü önemli biçimde artırdı.
Lakin 2018’in akabinde özel bölüm, dış borç konusunda olumlu bir tablo çizmeye başlamıştı.
Bu tabloyu değiştiren ise koronavirüs pandemisi oldu.
Ekonomist Arda Tunca, “Pandemiyle birlikte işler durdu, ekonomik aktivite sekteye uğradı” diyerek bu durumu özetliyor.
Koronavirüs pandemisiyle zora giren şirketler bir de kur krizi yaşayınca ağır borç yükü altına girdi.
Kurdaki yükselişin yalnızca borç tarafında değil maliyetler açısından da zorladığını vurgulayan Tunca, “Yabancı para cinsinden borçlanma arttığı için kur atakları yaşandığında borcun anapara kısmı epeyce sonlu ödenebiliyor. TL kazanan şirketler bu borcun lakin faizini ödeyebiliyor” açıklamasında bulunuyor.
Bu da Tunca’ya göre şirketlerin mal sattıkça değil, malı elinde tuttukça para kazandığı bir durum ortaya çıkarıyor:
“Normalde bir şirket mal satınca para kazanır. Stokta mal tuttukça para kazanılan garip bir durum ile karşı karşıya kaldık.”
‘TÜRKİYE, KUR RİSKİNE ÇOK AÇIK BİR HALE GETİRİLDİ’
Prof. Dr. Sadi Uzunoğlu da kurdaki her bir TL yükselişin kamuya borç tarafında olumsuz yansıdığına ve bunun vergi gelirlerinden karşılanacağına dikkat çekiyor.
Uzunoğlu’na nazaran özel bankalar büyük oranda kendilerini kur riskine karşı korumuş durumda.
Fakat risk, döviz açık durumu olan şirketlerin tarafında.
Uzunoğlu’na nazaran geçtiğimiz yıllar ortasında kamudan döviz kredisi alan şirketler, borcunun bir kısmını farklı kur düzeylerinden TL’ye çevirerek bir ölçüde kur risklerini kamu bankalarının üzerine atmış oldu.
Uzunoğlu bu süreci, “Türkiye, döviz artmayacak diye yıllardır borçlandırılarak kur riskine fazlaca açık bir hale getirildi. Özel kesim kendi riskini kurtarmaya çalışırken kamunun üzerine atma uğraşı çok yüksek, kamu da son senelerda dövizle borçlanarak bu kur riskinin içine girdi” kelamlarıyla özetliyor.
Merkez Bankası bilgilerine göre kısa vadeli dış borç stoku Eylül sonu prestijiyle 125 milyar dolar düzeyinde.
Prof. Dr. Uzunoğlu, Türkiye’nin farklı bir enflasyon sürecine gireceğini goren kimi üreticilerin, “bu biçimde ne kadar epey malı elde tutarsam o kadar kazanırım” diye düşündüğünü de kelamlarına ekliyor.
‘GÜNEY AVRUPA ÜLKELERİNE NAZARAN SAĞLIKLI’
Döviz alım ve satım platformu FxPro’dan kıdemli piyasa analisti Alex Kuptsikevich, Türkiye’de kamunun dış borcunun GSYH’ya oranının yüzde 40 civarında olduğunu belirterek bu oranın borç yükü altındaki Güney Avrupa ülkelerine bakılırsa sağlıklı olduğunu vurguluyor.
O yüzden Kuptsikevich’e göre kamu bölümünü bu açıdan bekleyen büyük bir risk yok.
Fakat özel kesimde büyük ihtimalle borcunu ödeyemeyen şirketler olacak.
Öteki yandan Türkiye’nin doğalgaz gereksiniminin baki olması, doğalgaz fiyatlarındaki ve kurdaki rekor yükseliş yüzünden de iktisadın dolara muhtaçlığının artmasına niye oluyor.
Ekonomist Tunca, büyük şirketlerin pandemi devrinde finansman imkanlarının bulunmasının da tesiriyle çok yüksek kârlar elde ettiklerini vurguluyor.
O yüzden Tunca’ya nazaran büyük şirketleri bekleyen bir risk bulunmazken finansmana erişimi kısıtlı olan KOBİ’ler güç bir duruma girecek:
“Mal stoklayıp da fiyat artışlarına karşı kendini koruyamayan KOBİ’ler en çok darbeyi yiyecek olan kesim. Kapanan şirketler ya da ağır hasara uğrayıp o hasarı gidermesi için uzun mühlet isteyen şirketler olacak.
“Verim yaratma ya da katma kıymet yaratma potansiyeli düşmüş bir iktisatla karşı karşıyayız.”
Türk Lirası’nın yılın başından beri dolara karşı yüzde 45 paha kaybetmesinin en büyük tesiri döviz borçluluğu tarafında görülecek.
Özel kesimin döviz borcu, Dolar/TL kurunun her bir kuruş yükselişinde şirketler üstündeki yükünü artırıyor.
Özel kesimin ve kamunun döviz cinsinden borcu, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın bilgilerine nazaran 446 milyar dolar.
Bu borcun 13 milyar dolarının bu yılın son iki ayında ödenmesi gerekiyor.
Önümüzdeki 10 ay ortasında de ödenecek önemli bir meblağın olması, dövize olan talebi artırıyor.
Dolara olan talebin yükselmesi TL’nin üstündeki baskıyı daha da artıyor, bu biçimdece bir kısır döngü çıkıyor ortaya.
Ekonomist Arda Tunca, döviz borcu açından en epeyce KOBİ’lerin (Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler) olumsuz etkileneceği görüşünde.
Trakya Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sadi Uzunoğlu da en epeyce geliri TL olan ve döviz kazanamayan şirketlerin bu durumdan olumsuz etkileneceğini aktarıyor.
Sadi Uzunoğlu’na göre bu borç yükü, özel dalın bütçe yapamamasına ve ithalat borcunun yüksek olması niçiniyle gümrükten mal çekme konusunda badirelerin yaşanmasına yol açıyor.
Uzunoğlu, “Türkiye’de tedarik zinciri kendi ortasında kırılıyor. Marketlerde tahsisli malların satılması, şu kadar yağ alabilirsin, bu kadar şeker alabilirsin üzere kısıtların konması tedarik zincirlerinin kendi ortasında kırıldığını gösteriyor” diyor.
Reuters
‘Stokta mal tuttukça para kazanılan garip bir durum’
Dünya genelinde olduğu üzere Türkiye’de de borçlanma 2008’deki finansal krizin akabinde yükseldi.
Türkiye’de 2018’de yaşanan kur krizi de şirketlerin üstündeki dış borç yükünü önemli biçimde artırdı.
Lakin 2018’in akabinde özel bölüm, dış borç konusunda olumlu bir tablo çizmeye başlamıştı.
Bu tabloyu değiştiren ise koronavirüs pandemisi oldu.
Ekonomist Arda Tunca, “Pandemiyle birlikte işler durdu, ekonomik aktivite sekteye uğradı” diyerek bu durumu özetliyor.
Koronavirüs pandemisiyle zora giren şirketler bir de kur krizi yaşayınca ağır borç yükü altına girdi.
Kurdaki yükselişin yalnızca borç tarafında değil maliyetler açısından da zorladığını vurgulayan Tunca, “Yabancı para cinsinden borçlanma arttığı için kur atakları yaşandığında borcun anapara kısmı epeyce sonlu ödenebiliyor. TL kazanan şirketler bu borcun lakin faizini ödeyebiliyor” açıklamasında bulunuyor.
Bu da Tunca’ya göre şirketlerin mal sattıkça değil, malı elinde tuttukça para kazandığı bir durum ortaya çıkarıyor:
“Normalde bir şirket mal satınca para kazanır. Stokta mal tuttukça para kazanılan garip bir durum ile karşı karşıya kaldık.”
‘TÜRKİYE, KUR RİSKİNE ÇOK AÇIK BİR HALE GETİRİLDİ’
Prof. Dr. Sadi Uzunoğlu da kurdaki her bir TL yükselişin kamuya borç tarafında olumsuz yansıdığına ve bunun vergi gelirlerinden karşılanacağına dikkat çekiyor.
Uzunoğlu’na nazaran özel bankalar büyük oranda kendilerini kur riskine karşı korumuş durumda.
Fakat risk, döviz açık durumu olan şirketlerin tarafında.
Uzunoğlu’na nazaran geçtiğimiz yıllar ortasında kamudan döviz kredisi alan şirketler, borcunun bir kısmını farklı kur düzeylerinden TL’ye çevirerek bir ölçüde kur risklerini kamu bankalarının üzerine atmış oldu.
Uzunoğlu bu süreci, “Türkiye, döviz artmayacak diye yıllardır borçlandırılarak kur riskine fazlaca açık bir hale getirildi. Özel kesim kendi riskini kurtarmaya çalışırken kamunun üzerine atma uğraşı çok yüksek, kamu da son senelerda dövizle borçlanarak bu kur riskinin içine girdi” kelamlarıyla özetliyor.
Merkez Bankası bilgilerine göre kısa vadeli dış borç stoku Eylül sonu prestijiyle 125 milyar dolar düzeyinde.
Prof. Dr. Uzunoğlu, Türkiye’nin farklı bir enflasyon sürecine gireceğini goren kimi üreticilerin, “bu biçimde ne kadar epey malı elde tutarsam o kadar kazanırım” diye düşündüğünü de kelamlarına ekliyor.
‘GÜNEY AVRUPA ÜLKELERİNE NAZARAN SAĞLIKLI’
Döviz alım ve satım platformu FxPro’dan kıdemli piyasa analisti Alex Kuptsikevich, Türkiye’de kamunun dış borcunun GSYH’ya oranının yüzde 40 civarında olduğunu belirterek bu oranın borç yükü altındaki Güney Avrupa ülkelerine bakılırsa sağlıklı olduğunu vurguluyor.
O yüzden Kuptsikevich’e göre kamu bölümünü bu açıdan bekleyen büyük bir risk yok.
Fakat özel kesimde büyük ihtimalle borcunu ödeyemeyen şirketler olacak.
Öteki yandan Türkiye’nin doğalgaz gereksiniminin baki olması, doğalgaz fiyatlarındaki ve kurdaki rekor yükseliş yüzünden de iktisadın dolara muhtaçlığının artmasına niye oluyor.
- Merkez Bankası’nın açıklaması piyasaları sakinleştirebilir mi?
- Siyasette ‘döviz kuru’ hareketliliği: İktidar ve muhalefette TL’nin kıymet kaybı nasıl bedellendiriliyor?
- Türk Lirası, 2001 krizi daha sonrası en makûs gününü yaşadı: ‘Kurun gidebileceği düzeyin sonu yok’
- TL’nin bedel kaybı dünya basınında: ‘Erdoğan’ın sıradışı iktisat siyasetleri Türkiye’nin kur krizini derinleştirdi’
Ekonomist Tunca, büyük şirketlerin pandemi devrinde finansman imkanlarının bulunmasının da tesiriyle çok yüksek kârlar elde ettiklerini vurguluyor.
O yüzden Tunca’ya nazaran büyük şirketleri bekleyen bir risk bulunmazken finansmana erişimi kısıtlı olan KOBİ’ler güç bir duruma girecek:
“Mal stoklayıp da fiyat artışlarına karşı kendini koruyamayan KOBİ’ler en çok darbeyi yiyecek olan kesim. Kapanan şirketler ya da ağır hasara uğrayıp o hasarı gidermesi için uzun mühlet isteyen şirketler olacak.
“Verim yaratma ya da katma kıymet yaratma potansiyeli düşmüş bir iktisatla karşı karşıyayız.”
- Türkiye’deki ekonomik krizler: 1994, 2001 ve 2007’de neler yaşandı?
- Faiz-enflasyon-kur içinde nasıl bir bağlantı var?
- Ekmek fiyatları niye artıyor, yeni artırımlar kaçınılmaz mı?
- Şeker ve ayçiçek yağında fiyat artışları niye kaynaklanıyor, hangi tahliller öneriliyor?