Ahmet Hamdi Tanpınar’ın 1961 yılında piyasaya çıkmış olan “Saatleri Ayarlama Enstitüsü” isimli romanını bilmeyen yoktur diye düşünüyorum. Sanıyorum Tanpınar’ın bu romanının isminden esinlenerek TRT2 ekranlarında yeni bir program yapılmış. İsmi; “Türk Caz Standartları Enstitüsü”… TRT’nin web sitesindeki açıklamaya göre bu program Türkiye’de cazın serüveni, keyifli bir sohbet ve canlı performanslarla ekrana taşıyormuş. Türk Caz Standartları Enstitüsü’nün birinci kısmının konuğu Ferit Odman, ikinci kısım konuğu Cenk Erdoğan, üçüncü kısım konuğu ise Tuluğ Tırpan’dı. Sanıyorum bu programın her hafta yeni kısımları yayınlanacak. Programın içeriği hakkında söylenecek hayli kelam var. Bilhassa programın Ferit Odman’ın konuk olduğu kısmında biroldukca sayıda çarpıtma ve yanlış anlatım kelam konusu. Tahminen önümüzdeki haftalarda bu bahse detaylı olarak değinirim.
TÜRK CAZI PROBLEMİ
Hem bu programın ismiyle alakalı olarak tıpkı vakitte müzik terminolojisi açısından senelerdan bu yana bilhassa Türkiye’deki caz etrafı tarafınca konuşulan bir bahis vardır. İskandinav ülkelerinde senelerdan beri var olan ve tüm dünyada da kabul nazarann Kuzey Cazı ya da öbür bir isimlendirme ile Kuzey Avrupa Cazı üzere Türk Cazı da var mıdır? Yok mudur? 1960’lı senelerdan itibaren bu hususla ilgili pek epey yazı yazılmış, birfazlaca fikir beyan edilmiştir. Türk Cazı üzere bir kavramın olup olmaması konusunda bir fikir birliğine varılamadığı üzere tartışmalar da bugünlere kadar gelmiştir. Anadolu Rock ya da Anadolu Pop olarak isimlendirilen müzik için de bugün hala var mıdır, yok mudur tartışmalarının sürdüğü gibi… Geçen hafta Türk Sanat Müziği ya da Türk Halk Müziği tarifleri için yazdığım üzere Türkiye’de, hatta dünyada müziklerin isimlendirilmesi yahut kategorilendirmesi tartışmaları sürüp gitmektedir. Örneğin Nu Jazz, Smooth Jazz, Hot Jazz gibi…
TÜRKİYE’DE CAZ TEZİ
Bu hususa biraz daha akademik bir çerçeveden bakmak gerektiğini düşünüyorum. Bu manada Dokuz Eylül Hoş Sanatlar Fakültesi Müzik Bilimleri Bölümü’nde yapılmış bir lisans bitirme tezi bize bu hususta ışık tutacaktır. Fırat Kutluk’un 1985 tarihindeki, Türkiye’de Caz isimli lisans bitirme tezine bir göz atalım. Bu ortada Fırat Kutluk şu anda Dokuz Eylül Hoş Sanatlar Fakültesi Müzik Bilimleri Bölümü’nde profesör. Benim de derslerime girmiş olan Fırat Kutluk’a bu vesile ile sevgilerimi gönderiyorum.
Ülkemizdeki caz sahnesinin en kıymetli pianistlerinden birisi olan Ayhan Yünkuş’la yapılan görüşmenin bir kısmına ilişkin soru şöyle;
-Ülkemizde özgün çalışmalar fazlaca az. Bu mevzudaki görüşleriniz ve folklorik öğelerin cazda kullanılmasını nasıl karşılıyorsunuz?
Ayhan Yünkuş- Olumlu karşılıyorum. Zira bizim lokal müziğimiz caza yatkın. Bunu caz armonisiyle bağdaştırabilirsek hoş olur. Özgün çalışmalarımız az zira imkanlarımız kısıtlı. Caz ele alınmamış. Bunun sebebin de araştırılması gerekir.
“CAZ FEDERASYONU VAR”
Erol Pekcan ile yapılan görüşme;
-Sizin bir uzunçalarınız(LP) var aslına bakarsan.
Erol Pekcan- Evet, Jazz Semai. Bu plak Voice Of America’da 45 dakikalık bir program ortasında çalındı ve çok âlâ tenkitler aldı. Yalnız bu plaktaki modüllerin biri haricinde hepsi Tuna Ötenel’indir. Ve bunlar Amerikan kesimlerine fazlaca benzerler. Ben “Nihavend Longa”yı yaptım, hayli beğenildi. daha sonra Allı Turnam’ı yaptım. Çinüçen Tanrıkorur’un Köyde Sabah isimli yapıtını, Tanrıkorur, Erol Sayan ve ben çaldık. Tüm yurtta büyük bir ilgi gördü bu kesim ve yüzlerce telefon aldık. Benim için caz, her insanın sav ettiği üzere Amerikan müziği değildir. Doğum yeri Amerika’dır. Afrikalı zencilerle Avrupalı entelektüellerin birlikte oluşturdukları bir müzik cinsidir caz. Şu anda tüm dünyada Amerika’da olduğundan fazlaca daha ileridedir. Japonya, Çekoslovakya, Polonya üzere ülkelerde epeyce daha tanınan. Sovyetlerin bile caz federasyonu var.
-Cazın Amerikan müziği olmadığını savunuyorsunuz?
Erol Pekcan- Ben değil diyorum.
-hem de bir Türk Cazı var diyorsunuz?
Erol Pekcan- Her türlü caz olur. Ben bunun tartışmasını en yakın arkadaşım Selçuk Sun ile Cumhuriyet Gazetesi’nde kapışarak yaptım. Selçuk Sun, bir tek cazın olduğunu, onun da Amerikan cazı olduğunu savunuyor. Bugün ben size birfazlaca plak gösterebilirim. Kiminin üzerinde Polish Jazz, kiminin üzerinde Flamenco Jazz müellif. Ben kendi müziğimi değişik bir armoniyle, ritmle ve caz solosu biçiminde çalarım bu da Türk Cazı olur. Fakat ne yazık ki bu kendi gayretimizle olmuyor. Devletten hiç bir takviye görmüyoruz. Prova yapmak gerekir, kimse de gelip size saatlerini veremez. Sonuçta onlar da profesyonel. Biz de kimse desteklemediği için bıraktık olağan. Lakin her vakit başımda yatıyor alışılmış, vazgeçmedim.
“OLMAMAYA MAHKUMDU”
Selçuk Sun ile yapılan görüşme;
-Çok büyük tartışmalara yol açan bir Türk Cazı konusu var. Sizin bu bahiste Erol Pekcan ile yaptığınız tartışmaları gazetelerden okumuştum. Evvel şunu soracağım; Türk Cazı sentezine karşı olduğunuzu biliyorum. Bunun niçinlerini rica ediyorum.
Selçuk Sun- Aslında ben cazı isimlendirmeye karşıyım. Polonyalı, caz çaldığında Polonya Cazı mı oluyor? Hayır. Bizimki niye Türk Cazı oluyor? Yeterli bir caz yapmak için uzun müddetli çalışmak gerekir, tahlil yapmak gerekir. Erol Pekcan’ların yaptığı benim gözümün önünde oldu. Aldılar yanlarına alaturkacı adamı, Tuna Ötenel akorları buldu, herkese partları dağıtıldı ve başladılar çalmaya. Örneğin bebop ortaya çıkmadan evvel Charlie Parker ve Dizzy Gillespie, 4-5 yıl ortalarda görünmediler. Fakat ortaya çıktıklarında ellerinde farklı bir müzik vardı. Hala da geçerli biliyorsunuz. Pekala şu anda Türk Cazı var mı? aslına bakarsan olmamaya mahkumdu. Oturulup çalışılırsa tahminen güzel bir şeyler çıkar.
“BİR ŞEY YAPILAMADI”
Emin Fındıkoğlu ile yapılan görüşme;
-Folklorik öğelerin cazda kullanılmasını nasıl karşılıyorsunuz?
Emin Fındıkoğlu- Hoş yapılabildiği takdirde beğenirim lakin şimdiye kadar bu biçimde bir şey yapılamadı. Bunun için kuvvetli bir araştırma ve armoni bilgisi ister. Üzerinde hayli çalışılması gereken bir husus.
“KULAĞA BEĞENİLEN GELMİYOR”
Ayten Alpman ile yapılan görüşme;
-Folklorik öğelerin cazda kullanılmasını nasıl karşılıyorsunuz?
Ayten Alpman- Ben sevmiyorum. Uymadığı için. Bence olanaksız bir şey… Her şeydilk evvel kulağa güzel gelmiyor. Denendi ancak gördünüz hiç bir şeye benzemedi.
“HEP YAPILDI”
Neşet Ruacan ile yapılan görüşme;
-Folklorik öğelerin cazda kullanılmasını nasıl karşılıyorsunuz?
Neşet Ruacan- Bu tip çalışmalar daima yapılmıştır ülkemizde ve yapılacaktır da. Aslında bırakın folklorik öğeleri, ülkemizde cazın kendi mahsus niteliklerinin bile kullanılmadığı bir gerçek. Okay Pak, İsmet Sıral ve Tuna Ötenel’in bu hususta âlâ çalışmaları oldu. Okay Pak, Oriental Wind kümesiyle yaptığı plaklarla hoş folklorik öğeler kullandı. İsmet Sıral, Mevlevi Müziği’ne yük verdi. Ötenel’in birkaç düzenlemesi de dışarıda çeşitli topluluklar tarafınca çalındı. Ben de Karadeniz havalarını kaynak alarak bu hususta çalışmaya başladım.
“BU İŞ BİLİNMEZSE…”
Süheyl Denizci ile yapılan görüşme;
-Folklorik öğelerin cazda kullanılmasını nasıl karşılıyorsunuz?
Süheyl Denizci- Bence bu bahiste şimdiye kadar şuurlu bir çalışma yapılmadı. aslına bakarsanız folklorik öğelerin kullanmasından evvel caz formlarını ve kalıplarını fazlaca âlâ tanıyıp bu türlü çalışmalar yapılmalı. Zira bu iş bilinmezse kendi kıymetlerimizi de yanlış kullanırız ve hiç bir vakit başarılı olamayız.
“ÖNEMLİ BİR OLAY”
Şenova Ülker ile yapılan görüşme;
-Folklorik öğelerin cazda kullanılmasını nasıl karşılıyorsunuz?
Şenova Ülker- Caz aslına bakarsanız bir folk müziğidir, zencilerin folk müziği. İskandinav ülkelerinde folklorik öğeleri kullanarak bu biçimde çalışmalar yapıyorlar. Bizde de bu biçimde bir temsilci var; Okay Pak. Dışarıda çok ilgi görüyor. Olağan ne derece kâfi oluyor, ne kadar derinlere iniyor o tartışılması gereken bir mevzu. Folklorik öğelerin cazda kullanılması bence kıymetli ve olumlu bir olay.
“KARŞISINDA DEĞİLİM”
Kudret Öztoprak ile yapılan görüşme;
– Folklorik öğelerin cazda kullanılması konusundaki fikirleriniz ve ülkemizdeki özgün çalışmaların az oluşu ve neler yapılabileceği konusunda teklifleriniz?
Kudret Öztoprak- Bizim bir-iki çalışmamız oldu. Türkiye’de birinci caz uzunçalarını biz yapmıştık, bunu övünerek söylüyorum. Türk folkloru ve cazın birlikte yorumlanmasına gelince, dünyada bir ekip şeyler denendi. Polonya Cazı, Hollanda Cazı, Japon Cazı üzere örneklerle karşılaştık. Fakat mesela Polonya cazı dinlediğimde Polonyalı bestekarların caz formları ortasında yaptığı çalışmaları duyuyorum. Yani otantik bir kesimin düzenlemesiyle karşılaşmadım. Lokal motiflerin kullanılmasının koşul olduğunu düşünmüyorum esasen tutacağını da sanmıyorum. Bunun yerine caz formları ortasında çalışmalar yapılmalı bence. Lakin karşısında değilim yanlış anlamayın.
“HİÇ UYUŞMAYA BİR TÜR”
Hasan Kocamaz ile yapılan görüşme;
-Ülkemizde özgün çalışmalar epeyce az. Birinci sorum folklorik öğelerin cazda kullanılmasını nasıl karşılıyorsunuz? İkincisi Türk Cazı konusunda düşündükleriniz?
Hasan Kocamaz- O denli bir şey olamaz. Caz büsbütün Amerikan müziğidir. Dünyanın her yerinde caz çalınır lakin tek caz vardır, o da Amerikan cazıdır. esasen bizim müziğimizle hiç uyuşmayan bir çeşit. Lakin bu bir görüş sorunu alışılmış. Ülkemizde aslında hoş çalışmalar yapıldı lakin bu caz değil öbür bir ekol. Bizim folk müziğimiz aslına bakarsan caz armonisine yatkın değil.
“BESTE O KADAR DEĞERLİ DEĞİL”
Ümit Aksu ile yapılan görüşme;
-Ülkemizde özgün çalışmalar epey az. Caz, yalnız yorumlanıyor. Bunun niçinleri ayrıyeten folklorik öğelerin cazda kullanılmasını nasıl karşılıyorsunuz?
Ümit Aksu- Bence beste o kadar kıymetli değil. Kıymetli olan yorum. Caz esasen bir emprovizasyon müziğidir. Folklorik öğeler ise başka bir bahis. Bu olay klasik müzikte denendi ancak bence dinlenir üzere değil, olmadı, yapamadılar. Bu mevzuda TRT’nin acayip bir tavrı var. Yapılabilir lakin uygun bir şey çıkarmak sıkıntı. Yapılabilirse olur natürel.
TÜRK CAZI PEK DE MÜMKÜN GÖZÜKMÜYOR
“Türk Cazı mümkün mü” sorusuna 1985 yılında devrin en değerli caz müzisyenlerinin verdikleri yanıtları okudunuz. 1985 yılından bugüne kadar 36 yıllık bir vakit dilimi geçti. Ortadan geçen yılları da göz önüne alırsak benim bu husustaki fikrim Kuzey Avrupa ya da öteki bir tabirle İskandinav Cazı üzere bir Türk Cazı teriminin oturmadığını söylemek olur. yıllar ortasında biroldukça çalışmalar yapıldı, denemeler oldu fakat tesirli ve doyurucu bir sonuç elde edilemedi. Bu durumun en büyük niçinleri ise armoni farklılığı, ötürüsı ile Türk müziğindeki koma(çeyrek) seslerdir. Temelinde bu bahisle ilgili müzikal manada daha biroldukça temel sorun var. Örneğin “Misket” oyun havası yahut “Köroğlu” türküsü yıllar evvel kimi caz albümlerinde yer almıştı. Şayet bu örnekleri dinlerseniz adeta yama üzere Amerikanvari kimi emprovizasyonlar duyarsınız. Bu durum bile bu biçimdesine bir sentez için başlı başına ve büyük bir problemdir.
Ben Türk müziğinin Türk müziği olarak kalmasından yanayım. Caz müziğinin ise caz müziği olarak kalmasından… Koyu ve bağnaz bir mainstream niyetine de karşıyım. Caz esasen yıllar içerisinde biroldukca hale büründü. Fusion periyodu ise tahminen de en çok ses getirenlerinden birisi oldu. Miles Davis’in “Star People”, “You’re Under Arrest”, “Tutu”, “Amandla” devri, Chick Corea’nın biroldukça albümü ile birlikte “Return to Forever” ve “Elektric Band” devri, Herbie Hancock’un “Sunlight”, “Magic Windows”, “Mr. Hands”, “Secrets”, “Head Hunters” albümlerini bu manada sayabilirim.
Sevgiyle kalın.
Kaan Çağlayangöl
TÜRK CAZI PROBLEMİ
Hem bu programın ismiyle alakalı olarak tıpkı vakitte müzik terminolojisi açısından senelerdan bu yana bilhassa Türkiye’deki caz etrafı tarafınca konuşulan bir bahis vardır. İskandinav ülkelerinde senelerdan beri var olan ve tüm dünyada da kabul nazarann Kuzey Cazı ya da öbür bir isimlendirme ile Kuzey Avrupa Cazı üzere Türk Cazı da var mıdır? Yok mudur? 1960’lı senelerdan itibaren bu hususla ilgili pek epey yazı yazılmış, birfazlaca fikir beyan edilmiştir. Türk Cazı üzere bir kavramın olup olmaması konusunda bir fikir birliğine varılamadığı üzere tartışmalar da bugünlere kadar gelmiştir. Anadolu Rock ya da Anadolu Pop olarak isimlendirilen müzik için de bugün hala var mıdır, yok mudur tartışmalarının sürdüğü gibi… Geçen hafta Türk Sanat Müziği ya da Türk Halk Müziği tarifleri için yazdığım üzere Türkiye’de, hatta dünyada müziklerin isimlendirilmesi yahut kategorilendirmesi tartışmaları sürüp gitmektedir. Örneğin Nu Jazz, Smooth Jazz, Hot Jazz gibi…
TÜRKİYE’DE CAZ TEZİ
Bu hususa biraz daha akademik bir çerçeveden bakmak gerektiğini düşünüyorum. Bu manada Dokuz Eylül Hoş Sanatlar Fakültesi Müzik Bilimleri Bölümü’nde yapılmış bir lisans bitirme tezi bize bu hususta ışık tutacaktır. Fırat Kutluk’un 1985 tarihindeki, Türkiye’de Caz isimli lisans bitirme tezine bir göz atalım. Bu ortada Fırat Kutluk şu anda Dokuz Eylül Hoş Sanatlar Fakültesi Müzik Bilimleri Bölümü’nde profesör. Benim de derslerime girmiş olan Fırat Kutluk’a bu vesile ile sevgilerimi gönderiyorum.
Ülkemizdeki caz sahnesinin en kıymetli pianistlerinden birisi olan Ayhan Yünkuş’la yapılan görüşmenin bir kısmına ilişkin soru şöyle;
-Ülkemizde özgün çalışmalar fazlaca az. Bu mevzudaki görüşleriniz ve folklorik öğelerin cazda kullanılmasını nasıl karşılıyorsunuz?
Ayhan Yünkuş- Olumlu karşılıyorum. Zira bizim lokal müziğimiz caza yatkın. Bunu caz armonisiyle bağdaştırabilirsek hoş olur. Özgün çalışmalarımız az zira imkanlarımız kısıtlı. Caz ele alınmamış. Bunun sebebin de araştırılması gerekir.
“CAZ FEDERASYONU VAR”
Erol Pekcan ile yapılan görüşme;
-Sizin bir uzunçalarınız(LP) var aslına bakarsan.
Erol Pekcan- Evet, Jazz Semai. Bu plak Voice Of America’da 45 dakikalık bir program ortasında çalındı ve çok âlâ tenkitler aldı. Yalnız bu plaktaki modüllerin biri haricinde hepsi Tuna Ötenel’indir. Ve bunlar Amerikan kesimlerine fazlaca benzerler. Ben “Nihavend Longa”yı yaptım, hayli beğenildi. daha sonra Allı Turnam’ı yaptım. Çinüçen Tanrıkorur’un Köyde Sabah isimli yapıtını, Tanrıkorur, Erol Sayan ve ben çaldık. Tüm yurtta büyük bir ilgi gördü bu kesim ve yüzlerce telefon aldık. Benim için caz, her insanın sav ettiği üzere Amerikan müziği değildir. Doğum yeri Amerika’dır. Afrikalı zencilerle Avrupalı entelektüellerin birlikte oluşturdukları bir müzik cinsidir caz. Şu anda tüm dünyada Amerika’da olduğundan fazlaca daha ileridedir. Japonya, Çekoslovakya, Polonya üzere ülkelerde epeyce daha tanınan. Sovyetlerin bile caz federasyonu var.
-Cazın Amerikan müziği olmadığını savunuyorsunuz?
Erol Pekcan- Ben değil diyorum.
-hem de bir Türk Cazı var diyorsunuz?
Erol Pekcan- Her türlü caz olur. Ben bunun tartışmasını en yakın arkadaşım Selçuk Sun ile Cumhuriyet Gazetesi’nde kapışarak yaptım. Selçuk Sun, bir tek cazın olduğunu, onun da Amerikan cazı olduğunu savunuyor. Bugün ben size birfazlaca plak gösterebilirim. Kiminin üzerinde Polish Jazz, kiminin üzerinde Flamenco Jazz müellif. Ben kendi müziğimi değişik bir armoniyle, ritmle ve caz solosu biçiminde çalarım bu da Türk Cazı olur. Fakat ne yazık ki bu kendi gayretimizle olmuyor. Devletten hiç bir takviye görmüyoruz. Prova yapmak gerekir, kimse de gelip size saatlerini veremez. Sonuçta onlar da profesyonel. Biz de kimse desteklemediği için bıraktık olağan. Lakin her vakit başımda yatıyor alışılmış, vazgeçmedim.
“OLMAMAYA MAHKUMDU”
Selçuk Sun ile yapılan görüşme;
-Çok büyük tartışmalara yol açan bir Türk Cazı konusu var. Sizin bu bahiste Erol Pekcan ile yaptığınız tartışmaları gazetelerden okumuştum. Evvel şunu soracağım; Türk Cazı sentezine karşı olduğunuzu biliyorum. Bunun niçinlerini rica ediyorum.
Selçuk Sun- Aslında ben cazı isimlendirmeye karşıyım. Polonyalı, caz çaldığında Polonya Cazı mı oluyor? Hayır. Bizimki niye Türk Cazı oluyor? Yeterli bir caz yapmak için uzun müddetli çalışmak gerekir, tahlil yapmak gerekir. Erol Pekcan’ların yaptığı benim gözümün önünde oldu. Aldılar yanlarına alaturkacı adamı, Tuna Ötenel akorları buldu, herkese partları dağıtıldı ve başladılar çalmaya. Örneğin bebop ortaya çıkmadan evvel Charlie Parker ve Dizzy Gillespie, 4-5 yıl ortalarda görünmediler. Fakat ortaya çıktıklarında ellerinde farklı bir müzik vardı. Hala da geçerli biliyorsunuz. Pekala şu anda Türk Cazı var mı? aslına bakarsan olmamaya mahkumdu. Oturulup çalışılırsa tahminen güzel bir şeyler çıkar.
“BİR ŞEY YAPILAMADI”
Emin Fındıkoğlu ile yapılan görüşme;
-Folklorik öğelerin cazda kullanılmasını nasıl karşılıyorsunuz?
Emin Fındıkoğlu- Hoş yapılabildiği takdirde beğenirim lakin şimdiye kadar bu biçimde bir şey yapılamadı. Bunun için kuvvetli bir araştırma ve armoni bilgisi ister. Üzerinde hayli çalışılması gereken bir husus.
“KULAĞA BEĞENİLEN GELMİYOR”
Ayten Alpman ile yapılan görüşme;
-Folklorik öğelerin cazda kullanılmasını nasıl karşılıyorsunuz?
Ayten Alpman- Ben sevmiyorum. Uymadığı için. Bence olanaksız bir şey… Her şeydilk evvel kulağa güzel gelmiyor. Denendi ancak gördünüz hiç bir şeye benzemedi.
“HEP YAPILDI”
Neşet Ruacan ile yapılan görüşme;
-Folklorik öğelerin cazda kullanılmasını nasıl karşılıyorsunuz?
Neşet Ruacan- Bu tip çalışmalar daima yapılmıştır ülkemizde ve yapılacaktır da. Aslında bırakın folklorik öğeleri, ülkemizde cazın kendi mahsus niteliklerinin bile kullanılmadığı bir gerçek. Okay Pak, İsmet Sıral ve Tuna Ötenel’in bu hususta âlâ çalışmaları oldu. Okay Pak, Oriental Wind kümesiyle yaptığı plaklarla hoş folklorik öğeler kullandı. İsmet Sıral, Mevlevi Müziği’ne yük verdi. Ötenel’in birkaç düzenlemesi de dışarıda çeşitli topluluklar tarafınca çalındı. Ben de Karadeniz havalarını kaynak alarak bu hususta çalışmaya başladım.
“BU İŞ BİLİNMEZSE…”
Süheyl Denizci ile yapılan görüşme;
-Folklorik öğelerin cazda kullanılmasını nasıl karşılıyorsunuz?
Süheyl Denizci- Bence bu bahiste şimdiye kadar şuurlu bir çalışma yapılmadı. aslına bakarsanız folklorik öğelerin kullanmasından evvel caz formlarını ve kalıplarını fazlaca âlâ tanıyıp bu türlü çalışmalar yapılmalı. Zira bu iş bilinmezse kendi kıymetlerimizi de yanlış kullanırız ve hiç bir vakit başarılı olamayız.
“ÖNEMLİ BİR OLAY”
Şenova Ülker ile yapılan görüşme;
-Folklorik öğelerin cazda kullanılmasını nasıl karşılıyorsunuz?
Şenova Ülker- Caz aslına bakarsanız bir folk müziğidir, zencilerin folk müziği. İskandinav ülkelerinde folklorik öğeleri kullanarak bu biçimde çalışmalar yapıyorlar. Bizde de bu biçimde bir temsilci var; Okay Pak. Dışarıda çok ilgi görüyor. Olağan ne derece kâfi oluyor, ne kadar derinlere iniyor o tartışılması gereken bir mevzu. Folklorik öğelerin cazda kullanılması bence kıymetli ve olumlu bir olay.
“KARŞISINDA DEĞİLİM”
Kudret Öztoprak ile yapılan görüşme;
– Folklorik öğelerin cazda kullanılması konusundaki fikirleriniz ve ülkemizdeki özgün çalışmaların az oluşu ve neler yapılabileceği konusunda teklifleriniz?
Kudret Öztoprak- Bizim bir-iki çalışmamız oldu. Türkiye’de birinci caz uzunçalarını biz yapmıştık, bunu övünerek söylüyorum. Türk folkloru ve cazın birlikte yorumlanmasına gelince, dünyada bir ekip şeyler denendi. Polonya Cazı, Hollanda Cazı, Japon Cazı üzere örneklerle karşılaştık. Fakat mesela Polonya cazı dinlediğimde Polonyalı bestekarların caz formları ortasında yaptığı çalışmaları duyuyorum. Yani otantik bir kesimin düzenlemesiyle karşılaşmadım. Lokal motiflerin kullanılmasının koşul olduğunu düşünmüyorum esasen tutacağını da sanmıyorum. Bunun yerine caz formları ortasında çalışmalar yapılmalı bence. Lakin karşısında değilim yanlış anlamayın.
“HİÇ UYUŞMAYA BİR TÜR”
Hasan Kocamaz ile yapılan görüşme;
-Ülkemizde özgün çalışmalar epeyce az. Birinci sorum folklorik öğelerin cazda kullanılmasını nasıl karşılıyorsunuz? İkincisi Türk Cazı konusunda düşündükleriniz?
Hasan Kocamaz- O denli bir şey olamaz. Caz büsbütün Amerikan müziğidir. Dünyanın her yerinde caz çalınır lakin tek caz vardır, o da Amerikan cazıdır. esasen bizim müziğimizle hiç uyuşmayan bir çeşit. Lakin bu bir görüş sorunu alışılmış. Ülkemizde aslında hoş çalışmalar yapıldı lakin bu caz değil öbür bir ekol. Bizim folk müziğimiz aslına bakarsan caz armonisine yatkın değil.
“BESTE O KADAR DEĞERLİ DEĞİL”
Ümit Aksu ile yapılan görüşme;
-Ülkemizde özgün çalışmalar epey az. Caz, yalnız yorumlanıyor. Bunun niçinleri ayrıyeten folklorik öğelerin cazda kullanılmasını nasıl karşılıyorsunuz?
Ümit Aksu- Bence beste o kadar kıymetli değil. Kıymetli olan yorum. Caz esasen bir emprovizasyon müziğidir. Folklorik öğeler ise başka bir bahis. Bu olay klasik müzikte denendi ancak bence dinlenir üzere değil, olmadı, yapamadılar. Bu mevzuda TRT’nin acayip bir tavrı var. Yapılabilir lakin uygun bir şey çıkarmak sıkıntı. Yapılabilirse olur natürel.
TÜRK CAZI PEK DE MÜMKÜN GÖZÜKMÜYOR
“Türk Cazı mümkün mü” sorusuna 1985 yılında devrin en değerli caz müzisyenlerinin verdikleri yanıtları okudunuz. 1985 yılından bugüne kadar 36 yıllık bir vakit dilimi geçti. Ortadan geçen yılları da göz önüne alırsak benim bu husustaki fikrim Kuzey Avrupa ya da öteki bir tabirle İskandinav Cazı üzere bir Türk Cazı teriminin oturmadığını söylemek olur. yıllar ortasında biroldukça çalışmalar yapıldı, denemeler oldu fakat tesirli ve doyurucu bir sonuç elde edilemedi. Bu durumun en büyük niçinleri ise armoni farklılığı, ötürüsı ile Türk müziğindeki koma(çeyrek) seslerdir. Temelinde bu bahisle ilgili müzikal manada daha biroldukça temel sorun var. Örneğin “Misket” oyun havası yahut “Köroğlu” türküsü yıllar evvel kimi caz albümlerinde yer almıştı. Şayet bu örnekleri dinlerseniz adeta yama üzere Amerikanvari kimi emprovizasyonlar duyarsınız. Bu durum bile bu biçimdesine bir sentez için başlı başına ve büyük bir problemdir.
Ben Türk müziğinin Türk müziği olarak kalmasından yanayım. Caz müziğinin ise caz müziği olarak kalmasından… Koyu ve bağnaz bir mainstream niyetine de karşıyım. Caz esasen yıllar içerisinde biroldukca hale büründü. Fusion periyodu ise tahminen de en çok ses getirenlerinden birisi oldu. Miles Davis’in “Star People”, “You’re Under Arrest”, “Tutu”, “Amandla” devri, Chick Corea’nın biroldukça albümü ile birlikte “Return to Forever” ve “Elektric Band” devri, Herbie Hancock’un “Sunlight”, “Magic Windows”, “Mr. Hands”, “Secrets”, “Head Hunters” albümlerini bu manada sayabilirim.
Sevgiyle kalın.
Kaan Çağlayangöl