Merve YİĞİTCAN
Kurdaki volatilite, işletme sermayelerdeki erime, TL’deki kıymetsizleşme ve tahsilat meseleleri karşısında firmalar çıkışı ihracatta buldu. Taşıdığı riskler niçiniyle iç piyasanın cazibesini yitirmesi daha evvel ihracat yapmayan bir epeyce işletmeyi ihracata yöneltirken, yurtdışına çalışan firmaların büyük kısmı da üretimde ihracatın hissesini artırma yoluna gidiyor. İhracatın bu yıl da iç piyasadan daha fazla aktör çekmesi bekleniyor. Çünkü piyasanın hala istikrara oturmaması ve istenilen öngörülebilirliğin çabucak hemen tesis edilememesi iç piyasanın eski cazibesinin geri gelmesi konusunda kaygıların devam etmesine niye oluyor. Öte yandan ihracatçı firmalar döviz bazında gelir elde edeceği için iç piyasadan daha uygun fiyatlarla yurt dışına mal satıyor, içeriye de arzı kısıyor. Bu da içeride bir yandan mal meşakkatine bir yandan da meblağların üst taraflı çıkışına niye oluyor.
Yeni ihracatçıların sayısı 32 bini aştı
İç piyasadaki sakinlik, İSO İmalat PMI bilgilerine de yansımış durumda. Endeks Aralık 2021’de yavaşça bir artışla 52,1 düzeyinde gerçekleşirken, Mayıs 2020’den beri birinci defa kesimlerin tümünde yeni siparişler azalma kaydetti. Yeni ihracat siparişleri ise 10 dalın yedisinde büyüme kaydetti. Öte yandan yeni ihracatçı sayısında da geçen yılın tamamında kıymetli bir büyüme yakalandı. Türkiye İhracatçılar Meclisi’nin (TİM) bilgilerine nazaran, geçen yıl ihracat yapan firma sayısı 101 bin 38 firmaya çıkarken, 32 bini aşkın firma birinci kez 2021’de ihracat yaptı. 2021 yılında ihracata başlayan firmaların gerçekleştirdiği ihracat pahası ise 3,7 milyar dolar.
En değerli itici güç kur riski
Firmaları ihracata yönelten motivasyonların başında kur riskini bertaraf etmek yatıyor. Hammaddesi ya da orta mamulünü dövizle alıp, iç piyasaya TL ile satmak zorunda kalan işletmeler önemli ziyan yazıp işletme sermayelerinde eksiye niyet dövize endeksli satışlar ‘kurtarıcı’ olarak görülmeye başladı. Piyasadaki uzun vadeli ticaret geleneği de bu vakitte firmaların ihracata yönelmesinde itici güç oluyor. Her ne kadar iç piyasada vadeli süreçler peşine dönmeye başlasa da ticaretin içeride vadesiz yürümesi epeyce sürdürülebilir olmuyor. Lakin bu vakitte hiç bir firma TL vadeli bir satış yapmak istemiyor. ötürüsıyla ihracattaki daha makul vadeli bir satıştan gelecek döviz getirisi, her kuralda iç piyasadan elde edilecek peşin ya da vadeli satıştan daha garanti bulunuyor. Piyasadaki bozulmalara karşın dışarıda salgın daha sonrası tedarik zincirlerinde yaşanan değişim ile ihracatı özendirici kamu siyasetleri ve telaffuzlar de ihracat yapacak işletmeler için bu vakitte fırsatlar sundu.
İhracata kayış sürecek, risklere dikkat!
Mevzuyla ilgili görüşünü aldığımız çeşitli bölümlerden endüstriciler piyasa şartlarının bu türlü devam etmesi halinde birinci sefer ihracata başlayacak firma sayısının bu yıl da gözle görülür biçimde artacağını söylüyor. DÜNYA’ya konuşan dal temsilcileri piyasa şartlarının firmaları ihracata yöneltmesinin, ihracatın tabana yayılması manasında kıymetli olduğunu söylerken, kurumların yalnızca ihracat yapmak için ihracata başlamalarının yanlış olduğu, gerçek müşteri ve gerçek pazar tahlili yapılmazsa ticaretin riske girebileceği ihtarında bulunuyor. beraberinde yeni ihracatçıların ölçek tutturamaması halinde zorlanacakları da olası görülüyor.
‘Yüzde 25 şartı’ yenileri kaçırabilir
Öte yandan ihracata yeni başlayan firmaların bunu sürdürülebilir hale getirmesinin önündeki en büyük sorun olarak “İhracatçının döviz gelirinin yüzde 25’ini Merkez Bankası’nda bozdurma” sonucu geliyor. Bu sonucun uzun periyottur ihracat yapan firmaları bile düşündürdüğünü söyleyen kesim temsilcileri, yeni ihracata başlayanların ya da başlamak isteyenlerin bu uygulamadan dolayı dış piyasaya açılma konusunda çekimser kalmalarına niye olacağını belirtiyorlar.
“Havuç ihracatta diye iç piyasa ihmal edilmemeli”
“İHRACATA MAL YAPMAK İÇ PİYASAYA MAL YAPMAYA BENZEMEZ”
● TOBB Hazır Giysi ve Konfeksiyon Bölüm Meclisi Lideri Erdem Fayat: bu vakitte kimse kur farkından ziyan yemek istemez, dövize endeksli satışa dönerler. İç piyasada büyük müşterileri olanlar bile ‘aman ihracat yapayım’ der. Daha evvel hiç ihracat yapmayan ya da daha az ihracat yapanların bu biçimde volatilitenin olduğu bir devirde ihracata tartı verdiğini görüyoruz. Lakin burada istikrar olması kıymetli. İhracata mal yapmakla iç piyasaya mal yapmak içinde hayli fark var. Bu niçinle ihracatı deneyip vazgeçenler de olacaktır. İhracatın kalıcı olması için üretici firmanın üretim kabiliyeti, dış ticareti bilen eleman istihdamı, mali yapısı ve ilgili sertifikaları gerekiyor. İhracatın tabana yayılması bedelli, ancak bu firmaların yalnızca ihracat yapmak için ihracata girmeleri hakikat değil, yanlışsız müşteriyi hakikat pazarı yeterli tahlil edip ticari riske girmeleri lazım. İhracat yaptıkların ülkeleri epeyce inançlı zannetmesinler, katiyen sigorta yaptırsınlar.
“SEPETTEKİ YUMURTALARIN RİSKİNİ DAĞITMAK İSTİYORLAR”
● İstanbul Kimyevi Unsurlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İKMİB) Lideri Murat Akyüz: İhracata geçmeye çalışan firmaların birden fazla ‘sepetteki yumurtaların riskini’ dağıtmak isteyenler. Döviz risklerini sırtlarında taşımak istemiyorlar. Daha evvel ihracat yapanlar da ihracatın hissesini en az yüzde 50’ye çıkarmak istiyor, lakin bu o kadar kolay olmuyor. Kalıcı ihracat için kalıcı kontrat lazım. beraberinde ihracat bedelinin yüzde 25’inin düzenlendiği tarihteki kur üzerinden TCMB’ye satmasına ait karar firmaları bilhassa de yeni ihracata başlayanları uzaklaştırabilir. Uzun vakittir ihracatçı olanlar bile çekinmeye başladı. Bu karardan dönülmezse, 32 bin firmayı ihracatçı yaptık derken, birkaç ay daha sonra 32 bin ihracatçıyı kaybettik de diyebiliriz.
“HAVUCU NEREYE KOYARSANIZ TAŞVAN ORAYA GİDER”
● TOBB Plastik, Kaucuk, Kompozit Sanayi Meclisi Lideri Yavuz Eroğlu: İktisatta epeyce genel bir kural var, havucu nereye koyarsanız tavşan oraya masraf. Havuç şu an ihracat tarafında. Kur riski yok, müşteri toplu alım yapıyor, pazar büyük, ödemeyi garanti altına alma düzeneği daha yeterli, iç piyasa üzere değil… Hükümet de genel siyasetiyle ihracatı öne alıyor. Haliyle bu trend devam edecek, bilhassa kurlar bu biçimde giderse. Başta söylemiş olduğim üzere havuç o tarafta lakin unutmamak lazım ki, uzun vadede iç piyasasının geriye atan ya da unutan firmaların uzun vadede başarılı olması sıkıntı görünüyor. Yurt içi piyasa kenara atılmaz, zira bu kendi piyasan ve alıcı sana yakın. Uzun vadede iç piyasada markası kuvvetli olmayan, pazar hissesini yeterli bir noktaya getirmeyenlerin başarılı olma bahtı yok. ötürüsıyla havuç orada diyerek ihracata koşarken, iç piyasayı da boş bırakmamak lazım. Bir de burada yeni firmalar da ihracat yapıyor lakin ihracatın artması için kapasitenin artması, bunun için de yatırım ortamının güzelleştirilmesi gerekiyor.
“İŞLETME SERMAYELERİ EKSİYE DÜŞTÜ”
● İstanbul Tüccarlar Kulübü Lideri İlker Önel: Şu an piyasada biraz rahatlamış üzere görülse de ekim-kasım aylarındaki şokların tesirleri devam ediyor. İşletme sermayesi manasında bilhassa içeriye mal satanlar önemli manada eksiye düştü. Bunun yanında ihracatı özendirme siyaseti da var. Şu anda herkes ihracat yapmaya bakıyor. Lakin birtakım kesimlerde ihracat yapan firma sayısı artıyor fakat ithalatçı müşteri artmıyor, bu durumun da ihracatçı firmaların fiyat kırmasına ve kar marjlarının düşmesine niye olduğunu görüyoruz. Bir de ihracatta ölçü ve ciro artıyor fakat katma paha artmıyor. İhracatta yapmamız gereken katma pahalı mamüllerin ihracatını artırmak… Yeni firmalar ihracatçı ailesine dahil olurken katma pahalı ihracat yapmalarını da teşvik etmeliyiz.
“İÇ PİYASA TEŞVİK BEKLİYOR”
● İstanbul Demir ve Demir Dışı Metaller İhracatçıları Birliği (İDDMİB) Lider Vekili Çetin Tecdelioğlu: Şu an iç piyasa enfl asyonun verdiği tesirle ve yüksek maliyetlerle küçülecek. Sakinliğin birkaç ay daha bu biçimde gitmesi bekleniyor. Burada firmaların ihracata tartı vermesi epeyce olağan. Yeni ihracata başlayanlar evvela ilgilerini âlâ götürmeli, kaliteli hizmet ve vaktinde teslimatlarla ihracatlarını kalıcı kılabilirler. İç piyasa ise teşvik bekliyor. Firmalar işletme sermayesi darlığı ortasında, paranın maliyeti çok yüksek, özkaynaklar yetmiyor… Tüccarlar ve endüstriciler KGF üzere bir takviye bekliyor. İç piyasada yüksek maliyetleri sindirebilmek buna misal operasyonlarla mümkün olabilir.
Okumaya devam et...
Kurdaki volatilite, işletme sermayelerdeki erime, TL’deki kıymetsizleşme ve tahsilat meseleleri karşısında firmalar çıkışı ihracatta buldu. Taşıdığı riskler niçiniyle iç piyasanın cazibesini yitirmesi daha evvel ihracat yapmayan bir epeyce işletmeyi ihracata yöneltirken, yurtdışına çalışan firmaların büyük kısmı da üretimde ihracatın hissesini artırma yoluna gidiyor. İhracatın bu yıl da iç piyasadan daha fazla aktör çekmesi bekleniyor. Çünkü piyasanın hala istikrara oturmaması ve istenilen öngörülebilirliğin çabucak hemen tesis edilememesi iç piyasanın eski cazibesinin geri gelmesi konusunda kaygıların devam etmesine niye oluyor. Öte yandan ihracatçı firmalar döviz bazında gelir elde edeceği için iç piyasadan daha uygun fiyatlarla yurt dışına mal satıyor, içeriye de arzı kısıyor. Bu da içeride bir yandan mal meşakkatine bir yandan da meblağların üst taraflı çıkışına niye oluyor.
Yeni ihracatçıların sayısı 32 bini aştı
İç piyasadaki sakinlik, İSO İmalat PMI bilgilerine de yansımış durumda. Endeks Aralık 2021’de yavaşça bir artışla 52,1 düzeyinde gerçekleşirken, Mayıs 2020’den beri birinci defa kesimlerin tümünde yeni siparişler azalma kaydetti. Yeni ihracat siparişleri ise 10 dalın yedisinde büyüme kaydetti. Öte yandan yeni ihracatçı sayısında da geçen yılın tamamında kıymetli bir büyüme yakalandı. Türkiye İhracatçılar Meclisi’nin (TİM) bilgilerine nazaran, geçen yıl ihracat yapan firma sayısı 101 bin 38 firmaya çıkarken, 32 bini aşkın firma birinci kez 2021’de ihracat yaptı. 2021 yılında ihracata başlayan firmaların gerçekleştirdiği ihracat pahası ise 3,7 milyar dolar.
En değerli itici güç kur riski
Firmaları ihracata yönelten motivasyonların başında kur riskini bertaraf etmek yatıyor. Hammaddesi ya da orta mamulünü dövizle alıp, iç piyasaya TL ile satmak zorunda kalan işletmeler önemli ziyan yazıp işletme sermayelerinde eksiye niyet dövize endeksli satışlar ‘kurtarıcı’ olarak görülmeye başladı. Piyasadaki uzun vadeli ticaret geleneği de bu vakitte firmaların ihracata yönelmesinde itici güç oluyor. Her ne kadar iç piyasada vadeli süreçler peşine dönmeye başlasa da ticaretin içeride vadesiz yürümesi epeyce sürdürülebilir olmuyor. Lakin bu vakitte hiç bir firma TL vadeli bir satış yapmak istemiyor. ötürüsıyla ihracattaki daha makul vadeli bir satıştan gelecek döviz getirisi, her kuralda iç piyasadan elde edilecek peşin ya da vadeli satıştan daha garanti bulunuyor. Piyasadaki bozulmalara karşın dışarıda salgın daha sonrası tedarik zincirlerinde yaşanan değişim ile ihracatı özendirici kamu siyasetleri ve telaffuzlar de ihracat yapacak işletmeler için bu vakitte fırsatlar sundu.
İhracata kayış sürecek, risklere dikkat!
Mevzuyla ilgili görüşünü aldığımız çeşitli bölümlerden endüstriciler piyasa şartlarının bu türlü devam etmesi halinde birinci sefer ihracata başlayacak firma sayısının bu yıl da gözle görülür biçimde artacağını söylüyor. DÜNYA’ya konuşan dal temsilcileri piyasa şartlarının firmaları ihracata yöneltmesinin, ihracatın tabana yayılması manasında kıymetli olduğunu söylerken, kurumların yalnızca ihracat yapmak için ihracata başlamalarının yanlış olduğu, gerçek müşteri ve gerçek pazar tahlili yapılmazsa ticaretin riske girebileceği ihtarında bulunuyor. beraberinde yeni ihracatçıların ölçek tutturamaması halinde zorlanacakları da olası görülüyor.
‘Yüzde 25 şartı’ yenileri kaçırabilir
Öte yandan ihracata yeni başlayan firmaların bunu sürdürülebilir hale getirmesinin önündeki en büyük sorun olarak “İhracatçının döviz gelirinin yüzde 25’ini Merkez Bankası’nda bozdurma” sonucu geliyor. Bu sonucun uzun periyottur ihracat yapan firmaları bile düşündürdüğünü söyleyen kesim temsilcileri, yeni ihracata başlayanların ya da başlamak isteyenlerin bu uygulamadan dolayı dış piyasaya açılma konusunda çekimser kalmalarına niye olacağını belirtiyorlar.
“Havuç ihracatta diye iç piyasa ihmal edilmemeli”
“İHRACATA MAL YAPMAK İÇ PİYASAYA MAL YAPMAYA BENZEMEZ”
● TOBB Hazır Giysi ve Konfeksiyon Bölüm Meclisi Lideri Erdem Fayat: bu vakitte kimse kur farkından ziyan yemek istemez, dövize endeksli satışa dönerler. İç piyasada büyük müşterileri olanlar bile ‘aman ihracat yapayım’ der. Daha evvel hiç ihracat yapmayan ya da daha az ihracat yapanların bu biçimde volatilitenin olduğu bir devirde ihracata tartı verdiğini görüyoruz. Lakin burada istikrar olması kıymetli. İhracata mal yapmakla iç piyasaya mal yapmak içinde hayli fark var. Bu niçinle ihracatı deneyip vazgeçenler de olacaktır. İhracatın kalıcı olması için üretici firmanın üretim kabiliyeti, dış ticareti bilen eleman istihdamı, mali yapısı ve ilgili sertifikaları gerekiyor. İhracatın tabana yayılması bedelli, ancak bu firmaların yalnızca ihracat yapmak için ihracata girmeleri hakikat değil, yanlışsız müşteriyi hakikat pazarı yeterli tahlil edip ticari riske girmeleri lazım. İhracat yaptıkların ülkeleri epeyce inançlı zannetmesinler, katiyen sigorta yaptırsınlar.
“SEPETTEKİ YUMURTALARIN RİSKİNİ DAĞITMAK İSTİYORLAR”
● İstanbul Kimyevi Unsurlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İKMİB) Lideri Murat Akyüz: İhracata geçmeye çalışan firmaların birden fazla ‘sepetteki yumurtaların riskini’ dağıtmak isteyenler. Döviz risklerini sırtlarında taşımak istemiyorlar. Daha evvel ihracat yapanlar da ihracatın hissesini en az yüzde 50’ye çıkarmak istiyor, lakin bu o kadar kolay olmuyor. Kalıcı ihracat için kalıcı kontrat lazım. beraberinde ihracat bedelinin yüzde 25’inin düzenlendiği tarihteki kur üzerinden TCMB’ye satmasına ait karar firmaları bilhassa de yeni ihracata başlayanları uzaklaştırabilir. Uzun vakittir ihracatçı olanlar bile çekinmeye başladı. Bu karardan dönülmezse, 32 bin firmayı ihracatçı yaptık derken, birkaç ay daha sonra 32 bin ihracatçıyı kaybettik de diyebiliriz.
“HAVUCU NEREYE KOYARSANIZ TAŞVAN ORAYA GİDER”
● TOBB Plastik, Kaucuk, Kompozit Sanayi Meclisi Lideri Yavuz Eroğlu: İktisatta epeyce genel bir kural var, havucu nereye koyarsanız tavşan oraya masraf. Havuç şu an ihracat tarafında. Kur riski yok, müşteri toplu alım yapıyor, pazar büyük, ödemeyi garanti altına alma düzeneği daha yeterli, iç piyasa üzere değil… Hükümet de genel siyasetiyle ihracatı öne alıyor. Haliyle bu trend devam edecek, bilhassa kurlar bu biçimde giderse. Başta söylemiş olduğim üzere havuç o tarafta lakin unutmamak lazım ki, uzun vadede iç piyasasının geriye atan ya da unutan firmaların uzun vadede başarılı olması sıkıntı görünüyor. Yurt içi piyasa kenara atılmaz, zira bu kendi piyasan ve alıcı sana yakın. Uzun vadede iç piyasada markası kuvvetli olmayan, pazar hissesini yeterli bir noktaya getirmeyenlerin başarılı olma bahtı yok. ötürüsıyla havuç orada diyerek ihracata koşarken, iç piyasayı da boş bırakmamak lazım. Bir de burada yeni firmalar da ihracat yapıyor lakin ihracatın artması için kapasitenin artması, bunun için de yatırım ortamının güzelleştirilmesi gerekiyor.
“İŞLETME SERMAYELERİ EKSİYE DÜŞTÜ”
● İstanbul Tüccarlar Kulübü Lideri İlker Önel: Şu an piyasada biraz rahatlamış üzere görülse de ekim-kasım aylarındaki şokların tesirleri devam ediyor. İşletme sermayesi manasında bilhassa içeriye mal satanlar önemli manada eksiye düştü. Bunun yanında ihracatı özendirme siyaseti da var. Şu anda herkes ihracat yapmaya bakıyor. Lakin birtakım kesimlerde ihracat yapan firma sayısı artıyor fakat ithalatçı müşteri artmıyor, bu durumun da ihracatçı firmaların fiyat kırmasına ve kar marjlarının düşmesine niye olduğunu görüyoruz. Bir de ihracatta ölçü ve ciro artıyor fakat katma paha artmıyor. İhracatta yapmamız gereken katma pahalı mamüllerin ihracatını artırmak… Yeni firmalar ihracatçı ailesine dahil olurken katma pahalı ihracat yapmalarını da teşvik etmeliyiz.
“İÇ PİYASA TEŞVİK BEKLİYOR”
● İstanbul Demir ve Demir Dışı Metaller İhracatçıları Birliği (İDDMİB) Lider Vekili Çetin Tecdelioğlu: Şu an iç piyasa enfl asyonun verdiği tesirle ve yüksek maliyetlerle küçülecek. Sakinliğin birkaç ay daha bu biçimde gitmesi bekleniyor. Burada firmaların ihracata tartı vermesi epeyce olağan. Yeni ihracata başlayanlar evvela ilgilerini âlâ götürmeli, kaliteli hizmet ve vaktinde teslimatlarla ihracatlarını kalıcı kılabilirler. İç piyasa ise teşvik bekliyor. Firmalar işletme sermayesi darlığı ortasında, paranın maliyeti çok yüksek, özkaynaklar yetmiyor… Tüccarlar ve endüstriciler KGF üzere bir takviye bekliyor. İç piyasada yüksek maliyetleri sindirebilmek buna misal operasyonlarla mümkün olabilir.
Okumaya devam et...