Yener KARADENİZ
Salgın ile birlikte kurda yaşanan volatilite, güç üzere girdilerdeki ani yükseliş, hammadde fiyatlarında uzun müddettir devam eden artış ve çip üzere birtakım orta mamullerde yaşanan kriz, ticarette istikrarları alt üst etti. Hammadde üreticileri, kurda yaşanan hareketlilik sebebi ile hem dövizle birebir vakitte peşin çalışmaya başlarken, endüstrici ise günlük değişen fiyatlar sebebi ile hem içeride tıpkı vakitte dışarıda fiyat tutturamaz hale geldi.
Kelam konusu alanlarda yaşanan gelişmeler, yurtiçi ve yurtharicinde teslimatların gecikmesine yol açtı. Kimi dallarda ise nakit sıkışıklığı rafların boş kalmasına yol açtı. Öte yandan açılmalar ile birlikte biriken talebin harekete geçmesi sebebi ile mobilyadan züccaciyeye, hazır giysiden kimyaya kadar birfazlaca kesimde ihracat tarafında siparişler, yılın birinci yarısına kadar doldu. Kelam konusu gelişme en çok hazır giysi dalında kendini hissettiriyor. İstanbul Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği (İHKİB) Lideri Mustafa Gültepe, en büyük külfetlerinden birinin hammadde tedariki ve fiyat tutturamamak olduğunu söylemiş oldu. Biroldukça hammaddede meblağların fazlaca fazla arttığını, üstelik kelam konusu artışın iç piyasada fazlaca daha yüksek olduğunu lisana getiren İHKİB Lideri Gültepe, “Tedarik mühletleri iki katına çıktı. 2 haftada aldığımız kumaşları 4-6 hafta içinde alabiliyoruz. Türk hazır giysi kesimi suratı ile ön planda. Türkiye bu avantajını kaybetmeye başlıyor. Bu bizim teslimat sürelerimize de yansıyor. 6-8 hafta içinde verdiğimiz teslim müddetleri 8-10 hafta üzerine çıkmaya başladı. Neredeyse Çin’e yaklaştık. Fiyat konusunu ise sipariş olduğu gün konuşuyor, bağlıyoruz. Tıpkı gün hammaddeyi de bağlıyoruz. Şayet bağlayamazsak müşteriye bu fiyat bugün geçerli diyoruz. Şayet bağlayamazsak fiyat üretim evresinde tekraren değişiyor, bu mevzuda da sorun yaşıyoruz. Siparişlerde şubata kadar doluluk var” dedi.
İç piyasada durdu, ihracat coştu
Salgında en epey hareketlenen kesimlerden biri de mobilya dalı oldu. Bir periyot MDF ve sunta üzere mamüllerin karaborsaya düştüğü dalda şimdilerde hammadde tarafında düzelme sinyalleri alınsa da teslim müddetleri rekor seviyede. Mobilya Sanayi ve İşadamları Derneği (MOBSAD) Lideri Nuri Gürcan, her ne kadar kelam konusu alanda tedarik ile ilgili problemler çözülse de meblağların değerli oranlarda arttığını aktardı. Gürcan, “Salgının birinci periyotlarında yüzde 35 olan ihracat oranı yüzde 70’lere kadar çıkmıştı ve hammadde bulamadığımız için kaçırdığımız hayli fazla sipariş oldu. Termin müddeti 7-8 ayı bulan eserler oldu. bu vakitte hammadde fiyatları da yüzde 120’yi bulan oranlarda arttı. Şu anda hammaddeyi peşin ya da ön ödeme yaparak alabiliyoruz. Temaslı sistem diyoruz buna ve piyasa buna döndü” dedi. fiyatların geçen müddette epey sık değiştiğini belirten Nuri Gürcan, şu biçimde devam etti: “Yılbaşından bu yana 8 tane yeni liste belirtildi. 9 ay ortasında 8 adet artırım geldi. Şu anda iç piyasada yavaş yavaş sakinlik başladı fiyatlar arttığı için. Talep gözle görülür biçimde düştü. Düşmeye de devam ediyor. Ancak yurtharicinde önemli talep var. Kısa müddet ortasında de durulmaz. Bunun niçini de yurtharicinde fiyat konusunda düşünce hayatıyoruz döviz üzerinden olduğu için. Dünyaya nazaran Türkiye pek ucuz. Fakat teslim müddetleri 45 günden 90-120 güne kadar uzadı. Siparişler ise mart ayına kadar dolu.
Piyasa peşine döndü
Emsal durum züccaciye bölümünde de yaşanıyor. Hammadde bulabildiklerini lakin fiyatların devasa yükseklikte olduğunu belirten Züccaciyeciler Derneği (ZÜCDER) Lideri Mesut Öksüz, “Bizim en büyük sorunumuz dolar bazında hammaddenin bu kadar kıymetli olduğu bir devirde, Türkiye’de imalatı olmayan ve yurtharicinden almak zorunda olduğumuz hammadde üstündeki ek vergiler. Şu an siparişler 3-4 ay geriden geliyor. Ben şu an sipariş verdiğimde birtakım üreticiler kimi eserlerde bana mart-nisan ayına gün veriyor. 9 ayı bulan bekleme müddeti ile siparişleri onaylayabiliyor dal. Fiyatı yurtdışına döviz üzerinden olduğu için fiyat veriyorsun ancak yurtarasında fiyat veremiyor hiç bir üretici. Ben örneğin bir çaydanlık yaptırıyorum, hesap yapılırken ‘bunun fiyatı bugün 150 TL fakat ben bunu sana mart ayında veririm. Mart ayında alüminyum fiyatı ne olursa o fiyattan kur üzere çarpar o denli veririm’ deniyor. Dolar kuru üzere belirliyorlar. O niçinle şu an herkes tartısı yurtdışına vermiş vaziyette risk almamak için. Yurtarasında şu an mal alamamak üzere bir durum var. 4 ay daha sonra verecek malı ancak bugünden ‘sana fiyat veremem’ diyor. Evvelce vade vardı. Bir kısmını peşin, kalanı 3-6 ay vade ile veriyordun. Şu an herkes ‘parayı peşin vereceksin, malı alacaksın’ kederinde. Lakin nakit alabilecek piyasa yok, bu biçimde olunca da eser alamamaya rafları boş bırakmaya başlıyorsun. Şu an eser alamadığı için rafları boş kalanlar var. Herkes nakit istiyor. Çok satmaktan değil, mal alıp tezgaha koyamamak niçiniyle de boş kalan raflar var. Bu büyük bir sıkıntı” tabirlerini kullandı. Geçen ay gerçekleşen faiz indiriminin yanı sıra artan güç fiyatlarını hatırlatan Öksüz, “Elektrik fiyatı arttığı gün ‘yeni tutarlarımızı almadan yeni sipariş vermeyin’ diye mail yağdı kesimde. Biroldukca eserde maliyetler önemli biçimde arttı. 2 puan faizi düşüreceğiz diye doları bu kadar artırıp yüzde 30 artırım yaptırmak zorunda bırakmak ne derece hakikat bir matematiksel siyasettir anlamakta zorlanıyoruz” dedi.
“Hammadde kaynakları çeşitlendirilmeli”
Bu gelişmeler vitrinlerde de kendini yavaştan hissettirmeye başlıyor. Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Lideri Sinan Öncel, döviz bazında hammadde meblağları epeyce fazla arttığı için üreticilerin dövizle dahi fiyat veremez hale geldiğini anlattı. Lakin hammaddeyi peşin alırsan fiyat alabileceğini aktaran Öncel, şöyleki konuştu: “Teslimat gecikiyor. Markalar dolarla maliyet yapıp TL ile fiyat koyduğu için yaklaşık bir fiyat koymak zorunda kalıyor. Burada tabi ki kimi vakit yanılgılar da yapılıyor. Maliyetin altında satmak ile karşı karşıya kalıyoruz. bu biçimde bir dalga var şu anda. Teslimatta da gecikme yaşıyoruz. Üreticisine bakılırsa değişmekle birlikte dünyanın her yerinden epey fazla sipariş var üreticilerin elinde. Kıymetli bir devir yaşıyoruz. Büyük bir fırsat bu aslında. İhracat da bunu gösteriyor. Bu noktada hammadde ve orta mamül kaynaklarımızı çeşitlendirmemiz lazım. Burada da vergileri askıya alarak hammadde ve orta mal konusunda bizim üretimi şaha kaldırmamız gerekiyor. Üretim kapasitesi kâfi değil ancak hammadde bulamadığı için üretim yapamayan da var. Bu, teslim müddetlerinin de uzamasına yol açtı. İç piyasada 15 ile 45 gün içinde gecikmeler yaşıyoruz. Stok sorunu epeyce fazla yok lakin istediğin eseri alamama ya da vaktinde alamama sorunu had safhada” sözlerini kullandı.
Hem hammadde tıpkı vakitte teslimat gecikiyor
Salgın tesiriyle bozulan tedarik zincirinin yansımalarını hem lojistik, hem hammadde tedariki tıpkı vakitte fiyat artışları olarak görmeye devam ettiklerini anlatan İstanbul Kimyevi Unsurlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İKMİB) İdare Konseyi Lideri Adil Pelister, döviz bazında hammadde fiyatlarında yaşanan artışın hala devam ettiğini anlattı. Pelister, “Kullandığımız hammaddelerin yüzde 70’ini ithal ediyoruz. Son yaşanan negatif gelişmeler, tedarik edeceğimiz hammaddenin bize ulaşma sürecini uzatıyor ve emtia fiyatlarıyla bir arada üretim maliyetlerimiz de artıyor. Ayrıyeten hammaddeye ulaşım zorluğu üretim sürecini de uzatıyor ve ihracat için eserlerimizin teslim edilme vaktini da geciktiriyor. Öbür yandan dövizdeki volatilite de ihracatçılarımızın önünü gorememesine ve ziyan etmesine sebep olabiliyor. ötürüsıyla ihracatçılarımızın beklentisi istikrarlı bir kur siyaseti ile öngörülebilirlik ve finansmana ulaşmada kolaylıkların sağlanması. bu türlü inanç ortamının uygunlaştırılması ile ihracatçılarımız yatırım, üretim ve ihracatlarını daha rahat bir biçimde yapacaktır” sözlerini kullandı.
Otomotivin suratı çipe takıldı, teslimat 6 aya çıktı
Üretim maliyetinde yaşanan problemlerin yanı sıra bilhassa yarı iletken çip krizi, otomotiv bölümünde büyük problemlere yol açtı. Üretime orta vermek zorunda kalınan bölümde son tüketiciye teslim mühleti ise yurtarasında ithal otomotiv markalarında 6 aya kadar çıktı. Bu üslup meselelerin ihracatın artış gösterdiği bir periyotta rekabet güçlerini kaybetme tehlikesine yol açtığını lisana getiren Uludağ Otomotiv Sanayisi İhracatçıları Birliği (OİB) Lideri Baran Çelik, güç şartlara karşın üretme azmi taşıyan otomotiv endüstrinin, artan maliyetler karşısında zorlandığını aktardı. Çelik, “Yarı iletken çip tedarikinde yaşanan problemler niçiniyle ana endüstrinde fabrikalar vakit zaman üretime orta vermek zorunda kaldı. Gelecek yılın birinci yarısında da üretim kesintileri ile karşılaşabiliriz. özetlemek gerekirse zincirleme meseleler ile karşı karşıyayız ve bu sıkıntıların kısa vadede çözülebilmesi mümkün gözükmüyor. Güç fiyatlarındaki artış da global bir sorun. Petrol meblağları kısa müddette iki kat arttı. Bu durum yalnızca bizi değil tüm dünyadaki otomotiv sanayisini etkileyecektir. Maliyet artışları sonuncu tüketiciye kadar ulaşacak ve araç meblağlarına yansıyacaktır” diye konuştu.
Okumaya devam et...
Salgın ile birlikte kurda yaşanan volatilite, güç üzere girdilerdeki ani yükseliş, hammadde fiyatlarında uzun müddettir devam eden artış ve çip üzere birtakım orta mamullerde yaşanan kriz, ticarette istikrarları alt üst etti. Hammadde üreticileri, kurda yaşanan hareketlilik sebebi ile hem dövizle birebir vakitte peşin çalışmaya başlarken, endüstrici ise günlük değişen fiyatlar sebebi ile hem içeride tıpkı vakitte dışarıda fiyat tutturamaz hale geldi.
Kelam konusu alanlarda yaşanan gelişmeler, yurtiçi ve yurtharicinde teslimatların gecikmesine yol açtı. Kimi dallarda ise nakit sıkışıklığı rafların boş kalmasına yol açtı. Öte yandan açılmalar ile birlikte biriken talebin harekete geçmesi sebebi ile mobilyadan züccaciyeye, hazır giysiden kimyaya kadar birfazlaca kesimde ihracat tarafında siparişler, yılın birinci yarısına kadar doldu. Kelam konusu gelişme en çok hazır giysi dalında kendini hissettiriyor. İstanbul Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği (İHKİB) Lideri Mustafa Gültepe, en büyük külfetlerinden birinin hammadde tedariki ve fiyat tutturamamak olduğunu söylemiş oldu. Biroldukça hammaddede meblağların fazlaca fazla arttığını, üstelik kelam konusu artışın iç piyasada fazlaca daha yüksek olduğunu lisana getiren İHKİB Lideri Gültepe, “Tedarik mühletleri iki katına çıktı. 2 haftada aldığımız kumaşları 4-6 hafta içinde alabiliyoruz. Türk hazır giysi kesimi suratı ile ön planda. Türkiye bu avantajını kaybetmeye başlıyor. Bu bizim teslimat sürelerimize de yansıyor. 6-8 hafta içinde verdiğimiz teslim müddetleri 8-10 hafta üzerine çıkmaya başladı. Neredeyse Çin’e yaklaştık. Fiyat konusunu ise sipariş olduğu gün konuşuyor, bağlıyoruz. Tıpkı gün hammaddeyi de bağlıyoruz. Şayet bağlayamazsak müşteriye bu fiyat bugün geçerli diyoruz. Şayet bağlayamazsak fiyat üretim evresinde tekraren değişiyor, bu mevzuda da sorun yaşıyoruz. Siparişlerde şubata kadar doluluk var” dedi.
İç piyasada durdu, ihracat coştu
Salgında en epey hareketlenen kesimlerden biri de mobilya dalı oldu. Bir periyot MDF ve sunta üzere mamüllerin karaborsaya düştüğü dalda şimdilerde hammadde tarafında düzelme sinyalleri alınsa da teslim müddetleri rekor seviyede. Mobilya Sanayi ve İşadamları Derneği (MOBSAD) Lideri Nuri Gürcan, her ne kadar kelam konusu alanda tedarik ile ilgili problemler çözülse de meblağların değerli oranlarda arttığını aktardı. Gürcan, “Salgının birinci periyotlarında yüzde 35 olan ihracat oranı yüzde 70’lere kadar çıkmıştı ve hammadde bulamadığımız için kaçırdığımız hayli fazla sipariş oldu. Termin müddeti 7-8 ayı bulan eserler oldu. bu vakitte hammadde fiyatları da yüzde 120’yi bulan oranlarda arttı. Şu anda hammaddeyi peşin ya da ön ödeme yaparak alabiliyoruz. Temaslı sistem diyoruz buna ve piyasa buna döndü” dedi. fiyatların geçen müddette epey sık değiştiğini belirten Nuri Gürcan, şu biçimde devam etti: “Yılbaşından bu yana 8 tane yeni liste belirtildi. 9 ay ortasında 8 adet artırım geldi. Şu anda iç piyasada yavaş yavaş sakinlik başladı fiyatlar arttığı için. Talep gözle görülür biçimde düştü. Düşmeye de devam ediyor. Ancak yurtharicinde önemli talep var. Kısa müddet ortasında de durulmaz. Bunun niçini de yurtharicinde fiyat konusunda düşünce hayatıyoruz döviz üzerinden olduğu için. Dünyaya nazaran Türkiye pek ucuz. Fakat teslim müddetleri 45 günden 90-120 güne kadar uzadı. Siparişler ise mart ayına kadar dolu.
Piyasa peşine döndü
Emsal durum züccaciye bölümünde de yaşanıyor. Hammadde bulabildiklerini lakin fiyatların devasa yükseklikte olduğunu belirten Züccaciyeciler Derneği (ZÜCDER) Lideri Mesut Öksüz, “Bizim en büyük sorunumuz dolar bazında hammaddenin bu kadar kıymetli olduğu bir devirde, Türkiye’de imalatı olmayan ve yurtharicinden almak zorunda olduğumuz hammadde üstündeki ek vergiler. Şu an siparişler 3-4 ay geriden geliyor. Ben şu an sipariş verdiğimde birtakım üreticiler kimi eserlerde bana mart-nisan ayına gün veriyor. 9 ayı bulan bekleme müddeti ile siparişleri onaylayabiliyor dal. Fiyatı yurtdışına döviz üzerinden olduğu için fiyat veriyorsun ancak yurtarasında fiyat veremiyor hiç bir üretici. Ben örneğin bir çaydanlık yaptırıyorum, hesap yapılırken ‘bunun fiyatı bugün 150 TL fakat ben bunu sana mart ayında veririm. Mart ayında alüminyum fiyatı ne olursa o fiyattan kur üzere çarpar o denli veririm’ deniyor. Dolar kuru üzere belirliyorlar. O niçinle şu an herkes tartısı yurtdışına vermiş vaziyette risk almamak için. Yurtarasında şu an mal alamamak üzere bir durum var. 4 ay daha sonra verecek malı ancak bugünden ‘sana fiyat veremem’ diyor. Evvelce vade vardı. Bir kısmını peşin, kalanı 3-6 ay vade ile veriyordun. Şu an herkes ‘parayı peşin vereceksin, malı alacaksın’ kederinde. Lakin nakit alabilecek piyasa yok, bu biçimde olunca da eser alamamaya rafları boş bırakmaya başlıyorsun. Şu an eser alamadığı için rafları boş kalanlar var. Herkes nakit istiyor. Çok satmaktan değil, mal alıp tezgaha koyamamak niçiniyle de boş kalan raflar var. Bu büyük bir sıkıntı” tabirlerini kullandı. Geçen ay gerçekleşen faiz indiriminin yanı sıra artan güç fiyatlarını hatırlatan Öksüz, “Elektrik fiyatı arttığı gün ‘yeni tutarlarımızı almadan yeni sipariş vermeyin’ diye mail yağdı kesimde. Biroldukca eserde maliyetler önemli biçimde arttı. 2 puan faizi düşüreceğiz diye doları bu kadar artırıp yüzde 30 artırım yaptırmak zorunda bırakmak ne derece hakikat bir matematiksel siyasettir anlamakta zorlanıyoruz” dedi.
“Hammadde kaynakları çeşitlendirilmeli”
Bu gelişmeler vitrinlerde de kendini yavaştan hissettirmeye başlıyor. Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Lideri Sinan Öncel, döviz bazında hammadde meblağları epeyce fazla arttığı için üreticilerin dövizle dahi fiyat veremez hale geldiğini anlattı. Lakin hammaddeyi peşin alırsan fiyat alabileceğini aktaran Öncel, şöyleki konuştu: “Teslimat gecikiyor. Markalar dolarla maliyet yapıp TL ile fiyat koyduğu için yaklaşık bir fiyat koymak zorunda kalıyor. Burada tabi ki kimi vakit yanılgılar da yapılıyor. Maliyetin altında satmak ile karşı karşıya kalıyoruz. bu biçimde bir dalga var şu anda. Teslimatta da gecikme yaşıyoruz. Üreticisine bakılırsa değişmekle birlikte dünyanın her yerinden epey fazla sipariş var üreticilerin elinde. Kıymetli bir devir yaşıyoruz. Büyük bir fırsat bu aslında. İhracat da bunu gösteriyor. Bu noktada hammadde ve orta mamül kaynaklarımızı çeşitlendirmemiz lazım. Burada da vergileri askıya alarak hammadde ve orta mal konusunda bizim üretimi şaha kaldırmamız gerekiyor. Üretim kapasitesi kâfi değil ancak hammadde bulamadığı için üretim yapamayan da var. Bu, teslim müddetlerinin de uzamasına yol açtı. İç piyasada 15 ile 45 gün içinde gecikmeler yaşıyoruz. Stok sorunu epeyce fazla yok lakin istediğin eseri alamama ya da vaktinde alamama sorunu had safhada” sözlerini kullandı.
Hem hammadde tıpkı vakitte teslimat gecikiyor
Salgın tesiriyle bozulan tedarik zincirinin yansımalarını hem lojistik, hem hammadde tedariki tıpkı vakitte fiyat artışları olarak görmeye devam ettiklerini anlatan İstanbul Kimyevi Unsurlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İKMİB) İdare Konseyi Lideri Adil Pelister, döviz bazında hammadde fiyatlarında yaşanan artışın hala devam ettiğini anlattı. Pelister, “Kullandığımız hammaddelerin yüzde 70’ini ithal ediyoruz. Son yaşanan negatif gelişmeler, tedarik edeceğimiz hammaddenin bize ulaşma sürecini uzatıyor ve emtia fiyatlarıyla bir arada üretim maliyetlerimiz de artıyor. Ayrıyeten hammaddeye ulaşım zorluğu üretim sürecini de uzatıyor ve ihracat için eserlerimizin teslim edilme vaktini da geciktiriyor. Öbür yandan dövizdeki volatilite de ihracatçılarımızın önünü gorememesine ve ziyan etmesine sebep olabiliyor. ötürüsıyla ihracatçılarımızın beklentisi istikrarlı bir kur siyaseti ile öngörülebilirlik ve finansmana ulaşmada kolaylıkların sağlanması. bu türlü inanç ortamının uygunlaştırılması ile ihracatçılarımız yatırım, üretim ve ihracatlarını daha rahat bir biçimde yapacaktır” sözlerini kullandı.
Otomotivin suratı çipe takıldı, teslimat 6 aya çıktı
Üretim maliyetinde yaşanan problemlerin yanı sıra bilhassa yarı iletken çip krizi, otomotiv bölümünde büyük problemlere yol açtı. Üretime orta vermek zorunda kalınan bölümde son tüketiciye teslim mühleti ise yurtarasında ithal otomotiv markalarında 6 aya kadar çıktı. Bu üslup meselelerin ihracatın artış gösterdiği bir periyotta rekabet güçlerini kaybetme tehlikesine yol açtığını lisana getiren Uludağ Otomotiv Sanayisi İhracatçıları Birliği (OİB) Lideri Baran Çelik, güç şartlara karşın üretme azmi taşıyan otomotiv endüstrinin, artan maliyetler karşısında zorlandığını aktardı. Çelik, “Yarı iletken çip tedarikinde yaşanan problemler niçiniyle ana endüstrinde fabrikalar vakit zaman üretime orta vermek zorunda kaldı. Gelecek yılın birinci yarısında da üretim kesintileri ile karşılaşabiliriz. özetlemek gerekirse zincirleme meseleler ile karşı karşıyayız ve bu sıkıntıların kısa vadede çözülebilmesi mümkün gözükmüyor. Güç fiyatlarındaki artış da global bir sorun. Petrol meblağları kısa müddette iki kat arttı. Bu durum yalnızca bizi değil tüm dünyadaki otomotiv sanayisini etkileyecektir. Maliyet artışları sonuncu tüketiciye kadar ulaşacak ve araç meblağlarına yansıyacaktır” diye konuştu.
Okumaya devam et...