Tıbbi aygıt ve materyal kesimi krizde, pek epeyce ameliyat yapılamıyor

semaver

Active member
“Çocuğumun kolu kırıldı, ameliyatla platin takılması gerektiğini lakin hastanede platin bulunmadığını söylemiş olduler. Bugün 13. gün, hala ameliyata alınamadı. Üç farklı devlet hastanesine gittik ve hepsi birebir karşılığı verdi: Platin yok.”

Adana’da yaşayan Nilüfer Aslan, kolu kırılan ve platin takılması gereken çocuğunun iki haftadır ameliyat olmayı beklediğini zira hastanelerde platin bulunmadığını söylüyor.

Gittiği her hastaniçin birebir karşılığı aldığını anlatan Nilüfer Aslan, tıbbi aygıt ve materyal firmalarıyla görüşerek oğlu için gerekli platini kendisinin temin etmeye çalıştığını fakat başaramadığını anlatıyor.


Türkiye’de hastanelere tıbbi aygıt ve gereç tedarikinde yaşanan kriz sebebiyle, birtakım kentlerde sıhhat hizmetinde aksamalar yaşandığı bildiriliyor.

Tıbbi aygıt ve gereç dalında hizmet veren birtakım şirketlerin, kamudan 18 aylık alacağı olduğu belirtiliyor.

Yaklaşık iki hafta evvel ortopedi, omurga cerrahisi ve beyin cerrahisi alanındaki şirketler; kamudan alacaklarını tahsil edemedikleri sebebi öne sürülerek hastanelere tıbbi gereç tedarikini kestiklerini deklare etti.
‘Sektör şu anda dehşetli bir durumda’

Tüm Tıbbi Aygıt Üretici ve Tedarikçi Dernekleri Federasyonu’ndan (TÜMDEF) bir yetkili, “Firmaların tamamı bankalara kredi borçlu lakin kamudan parasını alamadığı için ödeyemiyor. Konutunu satan, otomobilini satan… Dal şu anda vahim bir durumda” diyor.


Tıbbi gereç şirketlerinin hastanelere tedariki kestiklerini açıklamasının akabinde Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca, kesimdeki birkaç dernekle 8 Aralık’ta toplantı gerçekleştirerek, sorunun tahlili için adım atacaklarını deklare etti.

Bakan Koca ile toplantı yapan Ortopedi ve Omurga Cerrahisi Tıbbi Materyal İmalatçıları, İthalatçıları ve İhracatçıları Derneği (ORDER) Lideri Adem Uyanık, o görüşmeyi şöyleki anlatıyor:

“Sağlık Bakanı görüşmede, ‘Sizin dertlerinizi biliyoruz, her şeyin farkındayız, buna istinaden 3 milyar TL ödeme yapacağız. Bunun 1 milyar lirasını DMO üzerinden, geri kalanını da kamu hastaneleri üzerinden yapacağız’ dedi ve bu paranın ödenme talimatını Cuma günü prestijiyle gönderdi.”


Lakin bu ödeme buyruğu, dalda yeni bir krize daha sebep oldu.

Çok sayıda tıbbi aygıt ve gereç şirketi, Bakanlık tarafınca çıkarılan ödeme buyruğunda birtakım şirketlerin vergi numaraları belirtilerek yöntemsiz bir biçimde yer aldığı savıyla savcılıklarda hata duyurusunda bulundu ve yürütmenin durdurulması talebiyle dilekçe sundu.


  • Saymanlıklara gönderilen ödeme listesinde, şirketlere ilişkin vergi numaralarının yer aldığı görülüyor.
BBC Türkçe’ye konuşan Denizhan Medikal’in sahibi Yücel Denizhan, yaşananları şu biçimde anlatıyor:


“Bakan ile görüşmeye katılan aşikâr derneklere bağlı ortopedi, beyin cerrahi ve birtakım büyük küresel firmalara özel olarak adapsız bir biçimde 920 milyon TL civarında ödeme buyruğu çıkartıldı.

“Tarihte birinci kere, Bakanlık’tan çıkan bir resmi ödeme buyruğuna şirketlerin vergi numaraları yazılarak, ‘Şu firmalara, bu kadar para gönderin’ diye dalda kaos oluşturacak bir ödeme buyruğu çıkardılar.

“O evrakta aslında hiç para almaması gereken küresel firmaların da vergi numaraları yer alıyordu. Yani bu ortada hiç hak etmeyen lakin ikili bağları sağlam olan firmalara da ödeme çıkarttılar.”

BBC Türkçe’nin incelediği resmi dokümanlarda, ödeme yapılacak şirketlerin vergi numaralarının açıklandıği görülüyor.

Hususla ilgili ulaştığımız Sıhhat Bakanlığı ise rastgele bir değerlendirmede bulunmadı.

‘Sağlık Bakanlığı geri adım attı’

Daldaki ödeme krizinin büyümesiyle birinci olarak TÜMDEF Genel Lideri Kemal Yaz, yapılan yeni görüşmeler kararı 920 Milyon TL ödemenin 600 Milyon TL’sinin Tek Sistem Muhasebe Sistemi (TDMS) üzerinden “sıralı olarak tüm bölüm şirketlerine ödeneceğini” duyurdu.

Değerli sektör paydaşlarımız @trseis yaptığımız görüşmeler neticesinde 920milyon ödemenin 600milyonluk kısmı tdms üzerinden sıralı olarak sektörümüze ödenecektir bilgilerinize @denizhanmedikal

— Kemal Yaz (@kyz841) December 16, 2021

BBC Türkçe’nin konuştuğu bölüm kaynakları, bu kararda savcılıklara ve vilayet sıhhat müdürlüklerine yapılan itiraz müracaatlarının tesirli olduğunu ve Sıhhat Bakanlığı’nın adapsız ödeme talimatını kabul ederek “geri adım attığını” savunuyor.

Akabinde bölüm temsilcileri 21 Aralık Salı günü Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca görüştü ve toplantı sırasında Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanı Vedat Alım ve Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’ye konferans yoluyla uzaktan bağlandı.

TÜMDEF tarafınca yapılan açıklamaya göre, “gayet olumlu geçen” görüşme kararında üç bakan da tıbbi aygıt ve materyal bölümüne yapılacak ödemeyle ilgili taahhüt verdi:

“Aralık ayı içerisinde ödenek tahsisi ve birikmiş alacakların kesime ödenmesi konusunda ödemelerin yapılacağını açıklıkla söz etmişlerdir.”

Açıklamaya nazaran, bölüm alacakları 27 Aralık itibariyle ödenmeye başlanacak ve ödeme vadeleri 90 güne indirilecek.

Ayrıyeten ilgili bakanlıklar ve dal temsilcilerinden oluşan bir kurul kurulmasına karar verildi.

‘Firmalar, hastanelerle yaptıkları ihaleleri iptal ediyor’

Türk Tabipleri Birliği Merkez Kurulu Üyesi Ali İhsan Ökten, firmaların hastanelere yalnızca acil ameliyatlar için gerekli olan gereçleri verebildiğini, bu sebeple hastanelerde biroldukça ameliyatın yapılamadığını söylüyor.

Ortopedi ameliyatlarının yanı sıra kalp ameliyatlarında da aksamalar olduğunu belirten Ökten, kalp stentleri üzere yurt haricinden gelen tıbbi gereçlerin tedarikinde sorun yaşandığını lisana getiriyor.

13 gündür çocuğunu tıbbi materyal eksikliği sebebiyle çocuğunu devlet hastanelerinde ameliyat ettiremeyen Nilüfer Aslan ise “Eğer bu mühlet içerisinde çocuğumun kolunda önemli bir hasar oluşursa, bunun sorumlusu kim olacak?” diye soruyor:

“Bu süreçte üç farklı hastaneye gittim ancak hepsinde sonuç birebirdi. Bir an evvel ameliyat olması gerektiğini lakin hastanede platin olmadığı için ameliyatı yapamayacaklarını söylemiş olduler.

“Eğer bu mühlet daha fazla uzarsa çocuğumun kolu yanlış kaynayacak. Bu durumda yapılacak tek şeyin, yanlış kaynayan kolu tekrar kırıp platin takmak olduğunu söylemiş olduler.”
‘Bu adil değil zira her ay devlete sıhhat sigortası ödüyoruz’

Nafakayla geçinen bir yalnız anne olduğunu söyleyen Nilüfer Aslan, tek bahtının çocuğunu özel hastanede ameliyat ettirmek olduğunu söylüyor:

“Hastaneler hiç bir şey yapamayacaklarını, yalnızca medikalcilerle mutabakata varılır ve gereç gelirse ameliyata alabileceklerini söylemiş oldu. En son devletin sunamadığı sıhhat hakkımı, özel hastanelerde arayacağım.

“Ya kredi çekeceğim ya birilerinden para dileneceğim. Lakin bu adil değil zira biz her ay devlete sıhhat sigortası ödüyoruz.”

Ökten ise parasını alamayan şirketlerin ya yeni ihaleye girmediğini ya da hastaneyle yapılan eski ihaleleri iptal ettiğini anlatıyor:

“Bugün çalıştığım hastanede yanıma kimi firma yetkilileri geldi. Eski ihaleleri iptal ettiklerini ve bu koşullar altında daha fazla materyal veremeyeceklerini ilettiler.”


‘BU ADAPSIZ ÖDEME DATALARININ BİZE SIZDIRILACAĞINI DÜŞÜNMEDİLER’

TÜMDEF, Sıhhat Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığınca Vilayet Sıhhat Müdürlüklerine gönderilen yazı ekinde yer alan listede gönderilen ödenekler içerisinde 920 milyon TL ödeneğin “sadece belirlenmiş kesim tedarikçileri ve ilgili firmalara ödenecek biçimde” planlandığını deklare etti.

Federasyonun bahisle ilgili açıklamasında, “Kesinlikle hukuka uygun olmayan bir biçimde, aşikâr bir tedarik kümesini ayırarak özel ödenek tahsis edilmesi kamu sistemini bozucu ve dalı ayrıştırıcı bir tasarruf olmuştur” sözlerine yer verildi.

BBC Türkçe’ye konuşan Denizhan, “Bu ödeme datalarının bize sızdırılacağını düşünmediler. Ülkesini seven ve vicdanen rahatsız olan kimi hastane saymanlarımız, bu evrakları gece yarısı bize sızdırdı” diyor.

Denizhan, muhakkak şirketlere ayrılan bu ödemelerin bir an evvel durdurulması, yöntemsiz süreç yapılmaması ve ödemelerin tıbbi aygıt kesimindeki herkese eşit oranda ödemelerin yapılması gerektiğiyle ilgili Türkiye’nin her vilayetinde il sıhhat müdürlüklerine dilekçe verildiğini söylüyor.

Bu teşebbüs daha sonrasında vilayet sıhhat müdürlükleri ve hastane saymanlıklarının, firmalara yöntemsiz ödemeyi durdurduğunu söyleyen Denizhan, bir daha de mevzuatta öngörülen tarz ve asıllar haricinde bir ödeme yapılması halinde tüm yasal haklarını kullanacaklarını söz ediyor.

‘SEKTÖR TAHLİL BEKLİYOR’

TÜMDEF yetkilisi, “Bütün dal, bir tahlil üretilmesini bekliyor” diyor:

“Olaya bir bakıldı ki, firmaların vergi numaralarına göre ödeme buyruğu verilmiş. Bunlar doğal gizli bilinmeyen kalmıyor. Sonuçta bütün bir tıbbi aygıt kesiminin alacağı var ve bu öncelikli firmaların neye nazaran seçildiği bilinmiyor.”

Pekala, tıbbi aygıt ve gereç dalı nasıl bir krizin içerisinde?

Türkiye, tıbbi aygıt ve gereç sanayisinde büyük oranda yurt dışına bağımlı bir ülke.

Döviz kurundaki artış, yalnızca tıbbi ilaç ve materyal ithalatçısı şirketleri değil, hammaddesi yurtdışına bağlı mamüllerin Türkiye’deki üretici şirketlerini de olumsuz etkiliyor.

TÜMDEF yetkilisi,, evvelden tıbbi aygıt ve materyal üreticilerin evvelce bir eserin hammaddesini 3 liraya alıyorsa, artık 10 liraya aldığını söyleyerek, “İnsanlar artık yurtharicinden eser getiremiyorlar. Bir de üzerine 18-20 ay birikmiş paralarını alamayınca, çığlık çığlığa…Tedarik zinciri mecburen etkileniyor” diyor.

‘TEK TARAFLI FİYAT TESPİTİ, DALI TIKAMA NOKTASINA GETİRDİ’

Öte yandan, şirketlerin kamuya sattığı tıbbi materyallerin meblağlarını belirleyen Sıhhat Uygulamaları Bildirisi’ndeki (SUT) fiyatlar, 2011 yılından beri güncellenmedi.

ORDER Lideri Adem Uyanık, “Bu kadar döviz artışı ve maliyet artışına karşın, tıbbi gereçlerin bedelleri 11 yıldır güncellenmedi. Tek taraflı fiyat tespiti, kesimi tıkama noktasına getirdi” diyor.

TÜMDEF yetkilisi, “SUT bildiriminde 3 lira fakat piyasadaki fiyatı 13 lira olmuş. Şirket ithal bir eseri 7-8 liradan getiriyor, nasıl 3 liradan satmasını beklersiniz?” diye soruyor. Bütün paydaş bakanlıkların yan yana gelerek SUT bildirimindeki meblağların günümüze uygun olarak güncellenmesi gerektiğini söylüyor.

Uyanık ise SGK’nın fiyat tespit kurulunda ithalatçı ve üreticilerin de temsilci bulundurması gerektiğini söz ediyor:

“3 milyar TL ödenek ayrılması süreksiz bir tahlildi. Sayın Bakan, kamu hastanelerinden alacaklarımızın önümüzdeki 5 ay içerisinde yapılandırılacağını söylemiş oldu. 25’inde bir takvime bağlanır diye umut ediyoruz zira artık bu işin sürdürülebilir bir yanı kalmadı, tedarik zinciri kırıldı.

21 Aralık’ta dal temsilcileri ve üç bakanın katıldığı görüşmede, SUT fiyatlarının da güncelleneceği sonucunın alındığı belirtiliyor.