Hüseyin GÖKÇE
2021 yılında, pandemi sürecine karşın toplam 12 bin 740’la bugüne kadarki en yüksek yatırım teşvik dokümanı sayısına ulaşılırken öngörülen sabit yatırım fiyatı değişmeyerek 274.9 milyar lira düzeyinde kaldı. Yatırımlar kapsamında 381 bin 91 kişilik istihdam öngörülüyor.
Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürü Dr. Mehmet Yurdal Şahin 2021teşviklerini DÜNYA’ya kıymetlendirdi:
Tarihi doruğun yakalandığı 2021 yılı Aralık ayında, doküman adedinde ve öngörülen istihdamda şimdiye kadarki en yüksek sayıya ulaşıldı. 53 milyar lira meblağında 2.123 adet Yatırım Teşvik Dokümanının düzenlenirken, yatırımlar tamamlandığında 83 bin 172 şahsa istihdam sağlanacak. Aralık teşvik evraklarının 2 bin 79 tanesi yerli, 44 tanesi de yabancı sermayeli firmalar tarafınca alındı.
Yerli firmalara düzenlenen yatırım teşvik evraklarında öngörülen toplam sabit yatırım meblağı 52 milyar TL olup, toplam ortasındaki hissesi %98 düzeyinde. Yabancı sermayeli firmalarca alınmış olan yatırım teşvik evraklarında öngörülen toplam sabit yatırım fiyatı 1 milyar TL olup, toplam ortasındaki hissesi %2 oldu.
2021 yılı Aralık ayında düzenlenen Yatırım Teşvik Dokümanları, 2020 yılı Aralık ayına göre; evrak adedi açısından %81 oranında, sabit yatırım meblağı açısından %61 oranında ve öngörülen istihdam açısından %189 oranında artış gösterdi.
Aralık ayında 313 adet yatırım teşvik evrakının tamamlama vizesi yapıldı. Bunların toplam sabit yatırım meblağı 9,9 milyar TL ve gerçekleşen istihdamı 14.186 kişi.
“Pandemiye karşın en yüksek sayıya ulaşıldı”
2021 yılında, pandemi sürecine karşın bugüne kadarki en yüksek sayı olan, toplam 12 .740 adet Yatırım Teşvik Dokümanı düzenlendi. bu vakitte düzenlenen yatırım teşvik evraklarında öngörülen sabit yatırım fiyatı toplam 274,9 milyar TL, öngörülen istihdam ise 381.093 kişi.
Geçen yıl düzenlenen Yatırım Teşvik Evraklarının 12.344 adedi yerli firmalar, 396 adedi yabancı sermayeli firmalar tarafınca alındı. Yerli firmalara düzenlenen yatırım teşvik evraklarında öngörülen toplam sabit yatırım meblağı 250,3 milyar TL olup, toplam ortasındaki hissesi %91 düzeyinde hesaplandı. Yabancı sermayeli firmalarca alınmış olan yatırım teşvik evraklarında öngörülen toplam sabit yatırım meblağı 24,6 milyar TL olup, toplam ortasındaki hissesi %9 düzeyinde.
2021 yılında düzenlenen yatırım teşvik evrakları 2020 yılına bakılırsa, doküman adedi açısından %22 oranında artış, öngörülen toplam sabit yatırım fiyatı açısından cüzi bir düşüşle (%0,25) yaklaşık birebir düzeyde kaldı, öngörülen istihdam açısından %29 oranında artış gösterdi.
“Yüzde 60’ı tam yeni yatırım”
2021 yılında düzenlenen 12.740 adet evrakın, 7.453 adedi tam yeni yatırım niteliğinde olup, toplam sabit yatırım fiyatının %60’ını (164,7 milyar TL) oluşturdu.
4.397 adedi tevsi yatırımı niteliğinde olup, toplam sabit yatırım fiyatının %32’sini (86,9 milyar TL) oluşturdu.
Öbür mahiyetlerdeki (modernizasyon, entegrasyon ve eser çeşitlendirme) yatırımlar için, toplam sabit yatırım fiyatının %8’ini (23,3 Milyar TL) oluşturan 890 adet evrak düzenlendi.
Vilayetlerin sahip oldukları potansiyeller dikkate alınarak hazırlanmış olan bölgesel teşvik sistemi, bölgesel gelişmişlik farklılıklarının giderilmesini hedefl emektedir. Bu kapsamda 2021 yılında Bölgesel Takviye Sınıfı’nda yer alan yatırım teşvik dokümanları, doküman adedinin %64’ünü, öngörülen toplam sabit yatırım meblağının %71’ini ve öngörülen istihdamın %85’ini oluşturarak, pek yüksek hisselerle birinci sırada yer alıyor.
Stratejik yatırımlardaki durum
Cari açığın azaltılması, ithal ikame mamüllerin üretiminin teşvik edilmesini amaçlayan Stratejik Yatırımlar Dayanak Sınıfı kapsamında 2021 yılında 16 adet yatırım teşvik evrakı düzenlendi. Bu dokümanlarda öngörülen toplam sabit yatırım fiyatı 3,2 milyar TL ve öngörülen istihdam 2.424 kişi.
Bölgesel Takviye Sınıfı, alt başlıklar altında; bölgesel, bölgesel- orta yüksek teknolojili yatırımlar, bölgesel-alt bölge ve bölgesel- öncelikli yatırımlar olarak dörde ayrılıyor.
OECD teknoloji yoğunluk tarifine bakılırsa orta yüksek teknolojili sanayi sınıfında yer alan mamüllerin üretimine yönelik yatırımlar 1., 2. ve 3. bölgelerde gerçekleştirilmeleri halinde 4. bölgede uygulanan, 4., 5. ve 6. bölgede gerçekleştirilmeleri halinde ise bulunduğu bölgede uygulanan bölgesel takviyelerden yararlanmaktadır.
“Proje bazlı teşvik kapsamında 36,8 milyar lira”
Ekonomimiz açısından özel değeri haiz, mevcut yahut gelecekte ortaya çıkabilecek gereksinimlerini karşılayacak, stratejik eserlerde arz güvenliğini sağlayacak, dışa bağımlılığı azaltacak, teknolojik dönüşümü sağlayarak yenilikçi, Ar- Ge ağır ve katma kıymetli üretim yapısına geçişi hızlandıracak yatırımlar için yatırımcıların gereksinimlerine uygun takviye tahlilleri üretilmektedir. Bunu gerçekleştirebilmek için 2016 yılında altyapısı hazırlanan ve daha sonraki senelerda muvaffakiyet ile uygulanan ve uygulanmaya devam eden proje bazlı yatırım teşvik sistemini hayata geçirdik. Bugüne kadar 40 yatırımın kamuoyunda harika teşvik olarak da bilinen proje bazlı teşvik sistemi kapsamında desteklenmesi için Cumhurbaşkanı sonucu yayımlandı. 2021 yılında proje bazlı yatırım teşvik sistemi kapsamında desteklenmesine karar verilen proje sayısı ise 9’dur. Kelam konusu 9 projenin öngörülen toplam yatırım fiyatı 36,8 milyar TL ve öngörülen istihdamı ise 5.240 kişidir. Bu yatırımlar içinde, ülkemiz imalat endüstrisi için kritik girdi özelliğine sahip kimyasallar, savunma endüstrimizin millileşmesine katkı sağlayacak yatırımlar ve elektrikli araç sistemlerine yönelik yatırımlar üzere hayati yatırımlar yer almaktadır.
2021 yılında düzenlenen yatırım teşvik dokümanlarının bölgesel dağılımında 1. bölge evrak adedi ve sabit yatırım fiyatı açısından birinci sırada istihdam açısından ikinci sırada yer aldı.
Bilhassa Doğu ve Güneydoğu Anadolu vilayetlerinde istihdam artışı sağlamak, teşvik sisteminin kıymetli hedefl erinden biridir. 6. bölgenin öngörülen istihdam açısından %40 hisse ile 1. sırada yer alması, bu bakımdan değerli bir göstergedir. 2021 yılında Doğu ve Güneydoğu Anadolu vilayetlerinin yer aldığı 5. bölge ve 6. bölgede öngörülen istihdam toplamı 171.524 kişi olup, toplam öngörülen istihdamın %45’ini oluşturuyor.
2021 yılında düzenlenen yatırım teşvik evraklarına bölgeler itibariyle bakıldığında genel olarak, her ne kadar 1. bölge yüksek bir hisse ile öne çıksa da, yatırım teşvik dokümanlarının öbür bölgeler açısından istikrarlı bir dağılıma sahip olduğu, tüm bölgelerin yatırım talebinin canlı olduğu görülüyor.
Doküman adedi açısından imalat kesimi %74 (9.450 adet belge) hisse ile birinci sırada yer almaktadır. İmalat bölümünü %11 (1.382 adet belge) ile hizmetler bölümü, %7 (830 adet belge) ile tarım dalı, %6 (758 adet belge) ile güç kesimi ve %2 (320 adet belge) ile de madencilik kesimi takip ediyor.
İmalat kesimi, öngörülen toplam sabit yatırım fiyatı ortasında %67 (185,2 milyar TL) ve öngörülen istihdam ortasında de %83 (316.493 kişi) hisse ile birinci sırada yer alıyor.
Alt bölümler prestijiyle kıymetlendirme
2021 yılında Avrupa’da ve ABD’de Asya’ya olan bağımlılığın azaltılması, yakından tedarik, tedarik güvenliği ve tedarik çeşitlendirmesi üzere eğilimlerin güçlenmesi bilhassa Makine ve Teçhizat İmalatı, Giysi Eşyası imalatı ve Mobilya İmalatı bölümlerinde değerli talep artışlarına niye oldu. Bu taleplerinin karşılanmasına yönelik artan yatırımlar, bu dallarda düzenlenen yatırım teşvik dokümanlarında de artışa yol açtı.
2020 yılında ortaya çıkan salgın kararında uzak doğuda oluşan üretimdeki aksaklıklar ve üretimin büyük kısmının bu bölgede olmasını stratejik avantaj olarak bölge ülkelerinin kullanımı, bu bölgeden eser tedarik eden ülkelerin ve firmaların yeni tedarik bölgeleri aramasına niye oldu. Bu etapta bilhassa Avrupa ülkeleri için mevcut sanayi alt yapısı, üretim deneyimi, kalitesi ve bilhassa ülkemizin coğrafik pozisyonu niçiniyle lojistik avantajı, uzak doğudan çekilen siparişlerin ülkemize yönelmesini sağladı. Ayrıyeten ülkemizde uygulanan yatırım teşvik sistemi yardımıyla 3, 4, 5 ve 6. bölgedeki (özellikle 6. bölge) üretim maliyetleri uzak doğudaki üretim maliyetleri ile şimdi eşit hale gelmiş ve süratli bir biçimde standart eserlerde üretim üssü oldu. Üst sekmendeki mamüllerin üretiminde ise kaliteli üretim ve deneyimi olan firmaların bulunması niçiniyle büyük kentlerimizin yer aldığı 1 ve 2. bölge tercih edildi.
Okumaya devam et...
2021 yılında, pandemi sürecine karşın toplam 12 bin 740’la bugüne kadarki en yüksek yatırım teşvik dokümanı sayısına ulaşılırken öngörülen sabit yatırım fiyatı değişmeyerek 274.9 milyar lira düzeyinde kaldı. Yatırımlar kapsamında 381 bin 91 kişilik istihdam öngörülüyor.
Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürü Dr. Mehmet Yurdal Şahin 2021teşviklerini DÜNYA’ya kıymetlendirdi:
Tarihi doruğun yakalandığı 2021 yılı Aralık ayında, doküman adedinde ve öngörülen istihdamda şimdiye kadarki en yüksek sayıya ulaşıldı. 53 milyar lira meblağında 2.123 adet Yatırım Teşvik Dokümanının düzenlenirken, yatırımlar tamamlandığında 83 bin 172 şahsa istihdam sağlanacak. Aralık teşvik evraklarının 2 bin 79 tanesi yerli, 44 tanesi de yabancı sermayeli firmalar tarafınca alındı.
Yerli firmalara düzenlenen yatırım teşvik evraklarında öngörülen toplam sabit yatırım meblağı 52 milyar TL olup, toplam ortasındaki hissesi %98 düzeyinde. Yabancı sermayeli firmalarca alınmış olan yatırım teşvik evraklarında öngörülen toplam sabit yatırım fiyatı 1 milyar TL olup, toplam ortasındaki hissesi %2 oldu.
2021 yılı Aralık ayında düzenlenen Yatırım Teşvik Dokümanları, 2020 yılı Aralık ayına göre; evrak adedi açısından %81 oranında, sabit yatırım meblağı açısından %61 oranında ve öngörülen istihdam açısından %189 oranında artış gösterdi.
Aralık ayında 313 adet yatırım teşvik evrakının tamamlama vizesi yapıldı. Bunların toplam sabit yatırım meblağı 9,9 milyar TL ve gerçekleşen istihdamı 14.186 kişi.
“Pandemiye karşın en yüksek sayıya ulaşıldı”
2021 yılında, pandemi sürecine karşın bugüne kadarki en yüksek sayı olan, toplam 12 .740 adet Yatırım Teşvik Dokümanı düzenlendi. bu vakitte düzenlenen yatırım teşvik evraklarında öngörülen sabit yatırım fiyatı toplam 274,9 milyar TL, öngörülen istihdam ise 381.093 kişi.
Geçen yıl düzenlenen Yatırım Teşvik Evraklarının 12.344 adedi yerli firmalar, 396 adedi yabancı sermayeli firmalar tarafınca alındı. Yerli firmalara düzenlenen yatırım teşvik evraklarında öngörülen toplam sabit yatırım meblağı 250,3 milyar TL olup, toplam ortasındaki hissesi %91 düzeyinde hesaplandı. Yabancı sermayeli firmalarca alınmış olan yatırım teşvik evraklarında öngörülen toplam sabit yatırım meblağı 24,6 milyar TL olup, toplam ortasındaki hissesi %9 düzeyinde.
2021 yılında düzenlenen yatırım teşvik evrakları 2020 yılına bakılırsa, doküman adedi açısından %22 oranında artış, öngörülen toplam sabit yatırım fiyatı açısından cüzi bir düşüşle (%0,25) yaklaşık birebir düzeyde kaldı, öngörülen istihdam açısından %29 oranında artış gösterdi.
“Yüzde 60’ı tam yeni yatırım”
2021 yılında düzenlenen 12.740 adet evrakın, 7.453 adedi tam yeni yatırım niteliğinde olup, toplam sabit yatırım fiyatının %60’ını (164,7 milyar TL) oluşturdu.
4.397 adedi tevsi yatırımı niteliğinde olup, toplam sabit yatırım fiyatının %32’sini (86,9 milyar TL) oluşturdu.
Öbür mahiyetlerdeki (modernizasyon, entegrasyon ve eser çeşitlendirme) yatırımlar için, toplam sabit yatırım fiyatının %8’ini (23,3 Milyar TL) oluşturan 890 adet evrak düzenlendi.
Vilayetlerin sahip oldukları potansiyeller dikkate alınarak hazırlanmış olan bölgesel teşvik sistemi, bölgesel gelişmişlik farklılıklarının giderilmesini hedefl emektedir. Bu kapsamda 2021 yılında Bölgesel Takviye Sınıfı’nda yer alan yatırım teşvik dokümanları, doküman adedinin %64’ünü, öngörülen toplam sabit yatırım meblağının %71’ini ve öngörülen istihdamın %85’ini oluşturarak, pek yüksek hisselerle birinci sırada yer alıyor.
Stratejik yatırımlardaki durum
Cari açığın azaltılması, ithal ikame mamüllerin üretiminin teşvik edilmesini amaçlayan Stratejik Yatırımlar Dayanak Sınıfı kapsamında 2021 yılında 16 adet yatırım teşvik evrakı düzenlendi. Bu dokümanlarda öngörülen toplam sabit yatırım fiyatı 3,2 milyar TL ve öngörülen istihdam 2.424 kişi.
Bölgesel Takviye Sınıfı, alt başlıklar altında; bölgesel, bölgesel- orta yüksek teknolojili yatırımlar, bölgesel-alt bölge ve bölgesel- öncelikli yatırımlar olarak dörde ayrılıyor.
OECD teknoloji yoğunluk tarifine bakılırsa orta yüksek teknolojili sanayi sınıfında yer alan mamüllerin üretimine yönelik yatırımlar 1., 2. ve 3. bölgelerde gerçekleştirilmeleri halinde 4. bölgede uygulanan, 4., 5. ve 6. bölgede gerçekleştirilmeleri halinde ise bulunduğu bölgede uygulanan bölgesel takviyelerden yararlanmaktadır.
“Proje bazlı teşvik kapsamında 36,8 milyar lira”
Ekonomimiz açısından özel değeri haiz, mevcut yahut gelecekte ortaya çıkabilecek gereksinimlerini karşılayacak, stratejik eserlerde arz güvenliğini sağlayacak, dışa bağımlılığı azaltacak, teknolojik dönüşümü sağlayarak yenilikçi, Ar- Ge ağır ve katma kıymetli üretim yapısına geçişi hızlandıracak yatırımlar için yatırımcıların gereksinimlerine uygun takviye tahlilleri üretilmektedir. Bunu gerçekleştirebilmek için 2016 yılında altyapısı hazırlanan ve daha sonraki senelerda muvaffakiyet ile uygulanan ve uygulanmaya devam eden proje bazlı yatırım teşvik sistemini hayata geçirdik. Bugüne kadar 40 yatırımın kamuoyunda harika teşvik olarak da bilinen proje bazlı teşvik sistemi kapsamında desteklenmesi için Cumhurbaşkanı sonucu yayımlandı. 2021 yılında proje bazlı yatırım teşvik sistemi kapsamında desteklenmesine karar verilen proje sayısı ise 9’dur. Kelam konusu 9 projenin öngörülen toplam yatırım fiyatı 36,8 milyar TL ve öngörülen istihdamı ise 5.240 kişidir. Bu yatırımlar içinde, ülkemiz imalat endüstrisi için kritik girdi özelliğine sahip kimyasallar, savunma endüstrimizin millileşmesine katkı sağlayacak yatırımlar ve elektrikli araç sistemlerine yönelik yatırımlar üzere hayati yatırımlar yer almaktadır.
2021 yılında düzenlenen yatırım teşvik dokümanlarının bölgesel dağılımında 1. bölge evrak adedi ve sabit yatırım fiyatı açısından birinci sırada istihdam açısından ikinci sırada yer aldı.
Bilhassa Doğu ve Güneydoğu Anadolu vilayetlerinde istihdam artışı sağlamak, teşvik sisteminin kıymetli hedefl erinden biridir. 6. bölgenin öngörülen istihdam açısından %40 hisse ile 1. sırada yer alması, bu bakımdan değerli bir göstergedir. 2021 yılında Doğu ve Güneydoğu Anadolu vilayetlerinin yer aldığı 5. bölge ve 6. bölgede öngörülen istihdam toplamı 171.524 kişi olup, toplam öngörülen istihdamın %45’ini oluşturuyor.
2021 yılında düzenlenen yatırım teşvik evraklarına bölgeler itibariyle bakıldığında genel olarak, her ne kadar 1. bölge yüksek bir hisse ile öne çıksa da, yatırım teşvik dokümanlarının öbür bölgeler açısından istikrarlı bir dağılıma sahip olduğu, tüm bölgelerin yatırım talebinin canlı olduğu görülüyor.
Doküman adedi açısından imalat kesimi %74 (9.450 adet belge) hisse ile birinci sırada yer almaktadır. İmalat bölümünü %11 (1.382 adet belge) ile hizmetler bölümü, %7 (830 adet belge) ile tarım dalı, %6 (758 adet belge) ile güç kesimi ve %2 (320 adet belge) ile de madencilik kesimi takip ediyor.
İmalat kesimi, öngörülen toplam sabit yatırım fiyatı ortasında %67 (185,2 milyar TL) ve öngörülen istihdam ortasında de %83 (316.493 kişi) hisse ile birinci sırada yer alıyor.
Alt bölümler prestijiyle kıymetlendirme
2021 yılında Avrupa’da ve ABD’de Asya’ya olan bağımlılığın azaltılması, yakından tedarik, tedarik güvenliği ve tedarik çeşitlendirmesi üzere eğilimlerin güçlenmesi bilhassa Makine ve Teçhizat İmalatı, Giysi Eşyası imalatı ve Mobilya İmalatı bölümlerinde değerli talep artışlarına niye oldu. Bu taleplerinin karşılanmasına yönelik artan yatırımlar, bu dallarda düzenlenen yatırım teşvik dokümanlarında de artışa yol açtı.
2020 yılında ortaya çıkan salgın kararında uzak doğuda oluşan üretimdeki aksaklıklar ve üretimin büyük kısmının bu bölgede olmasını stratejik avantaj olarak bölge ülkelerinin kullanımı, bu bölgeden eser tedarik eden ülkelerin ve firmaların yeni tedarik bölgeleri aramasına niye oldu. Bu etapta bilhassa Avrupa ülkeleri için mevcut sanayi alt yapısı, üretim deneyimi, kalitesi ve bilhassa ülkemizin coğrafik pozisyonu niçiniyle lojistik avantajı, uzak doğudan çekilen siparişlerin ülkemize yönelmesini sağladı. Ayrıyeten ülkemizde uygulanan yatırım teşvik sistemi yardımıyla 3, 4, 5 ve 6. bölgedeki (özellikle 6. bölge) üretim maliyetleri uzak doğudaki üretim maliyetleri ile şimdi eşit hale gelmiş ve süratli bir biçimde standart eserlerde üretim üssü oldu. Üst sekmendeki mamüllerin üretiminde ise kaliteli üretim ve deneyimi olan firmaların bulunması niçiniyle büyük kentlerimizin yer aldığı 1 ve 2. bölge tercih edildi.
Okumaya devam et...