bir daha bir iktisat kriziyle karşı karşıyayız…
AKP’nin, yirmi yıllık iktidarının sonunda Türkiye’yi uçurumun kenarına getirdiğini görüyoruz, yaşıyoruz…
Ama… Problem salt Erdoğan değil ki? AKP yerine gelecek iktidar hangi ekonomik sistemi, nasıl inşa edecek? Kırk yılda sekizinci defa finans krizi yaşıyoruz. İktidara gelecek partinin; ekonomik sistemlerin en belirleyici özelliği olan politik çizgisi nasıl olacak?
Kırk yıldır uygulanan ekonomik sistemde kusur olduğunu artık tartışmamız gerekmiyor mu?
Günlük kısır dedikodularla vakit öldürmenin ülkemize faydası yok!
Ülkenin düşün dünyasında neoliberalizmin hegemonyası var ve bunu kırmak lazım. Bunu başaramazsanız üç misal; Özal, Çiller, Erdoğan sarfiyat, aynılarını bir daha iktidara taşırsınız!
Evet. Sistemi sorgulamak gerekiyor; bu kırk yıllık iktisat programı haricinde diğer yürünecek yol yok mu?
Ezberden kurtulup başınızı kaldırırsanız; dünyada neoliberalizme karşı yapılan tenkitlerin-özeleştirilerin ve gidilecek yeni yolların farkında olursunuz.
Israrla yazıyorum; şahısları değil sistemleri tartışalım. Şu klasik kelamı bilmeyeniniz yoktur: Küçük beşerler bireyleri, ortalama beşerler olayları, büyük beşerler fikirleri konuşur, tartışır…
Ufuk açmaya inatla devam edelim…
YILLAR daha sonra GELEN PRESTİJ
Son devirde çoğunlukla, ismine ve kitabına atıf yapılan/referans kaynağı olarak gösterilen ekonomist var:
Karl Polanyi (1886-1964)…
Batı’nın hâkim iktisadi kanısına karşı çıkışı ve değerli klasik kitabı “Büyük Dönüşüm” ile tanınmış Macar düşünür.
1944 yılında yazılan bu kitap hak ettiği ilgiyi niye son senelerda gördü?
Yıl, 2001.
Nobel ödüllü Amerikalı iktisatçı Joseph Stiglitz‘in önsözü ve dünyanın önde gelen ekonomik ve politik sosyologlarından biri olarak kabul edilen Fred L. Block‘un giriş yazısı ile “Büyük Dönüşüm” bir daha yayımlandı.
O devir, neoliberalizmin, Marksist olmayan ekonomistler tarafınca da eleştirilmeye başlandığı süreçti. (Kitabı Türkçe’ye Ayşe Buğra çevirdi. Ki -Osman Kavala’nın eşi- Prof. Buğra üzerine farklı bir yazı yazacağım.)
Birtakım iktisatçılar, dünyaya dayatılan yabanî kapitalizm/neoliberalizm karşısına “Büyük Dönüşüm” kanısıyla çıktı. Zira:
Karl Polanyi dedi ki:
– Kendi kurallarına nazaran işleyen piyasa sistemi büsbütün ütopyadır.
– bu biçimde bir sistem kurmak topluma önemli manada ziyanlar verir.
Polanyi’nin bu tenkidinin haklılığı, bilhassa 1990’ların başında piyasa sistemine geçmeye çalışan Rusya‘da, işler kendi haline bırakıldığında ortaya büyük kaos çıktığında görüldü. Devletin olmadığı piyasada boşluğu mafya dolduruyordu.
Keza birebir devirde devletlerin düzenleyici rolüyle Doğu Asya’daki kimi ülkelerin süratli kalkınma sürecine girmesi Polanyi’nin yıldızını parlattı…
“Sosyal siyasetler köleliğe giden yoldur” diyen neoliberalizm babası F. Hayek‘in karşısına Polanyi ile çıkıldı…
FAŞİZMİN SEBEBİ
Polanyi, Batı uygarlığının çökmesine niye olan faşizmin gelecekte tekrar yıkıma yol açmaması için, ortaya çıkış niçinlerinin uygunca anlaşılması gerektiğini belirtti:
-“Faşizmin niye ortaya çıktığı, nelerden kaynaklandığı anlaşılmazsa gelecekte barbarlıktan ve savaştan kaçınılamaz.”
Kitabını 1944’te çıkardığını anımsatırım: 1929 büyük iktisat krizine sebep olan dizginsiz piyasanın ve faşizmin yarattığı savaşın şahidiydi Polanyi…
Dedi ki: Piyasa sırf ekonomik teori aracılığıyla anlaşılamaz; ekonomik münasebetleri toplumsal bağlardan soyutlayamazsınız…
Toplumsal alakaları paramparça eden piyasa sisteminin nasıl çöktüğünü açıklamak için tarihe başvurdu; kapitalizm öncesi toplumlara ve hatta ilkel ekonomilere kadar giderek/antropoloji çalışmaları yaparak ekonomik bağların hep toplumsal bağlantıların işlevi olduğunu gösterdi.
Dedi ki: Farklı toplumlarda farklı iktisadi yapılar vardır ve bu manada tek bir kapitalist yapılanma yoktur.
Bizim sol aydınlar, Batı klasik iktisat teorilerine uymayan Osmanlı ekonomik düzenini/“Asya tipi üretim tarzını” senelerca tartıştı. Ancak… 12 Eylül askeri darbesiyle dönekleşen solcular, Batı çevirileriyle -toplumsal yapımıza uygun olmayan- sömürü aracı neoliberalizmi ülkemize dayattı! Kâr hırsının olmadığı, pazarlık etmenin kınandığı, elindekini cömertçe dağıtmanın meziyet olarak görüldüğü, “Ahilik” toplumsal örgütü mirasçısı olan bir topluluğa -aynı vakitte muhafazakâr- Özal, Çiller, Erdoğan eliyle neoliberalizm dayatıldı. Ki İslam‘ı da bozdular…
Ana problemimiz bugün budur; kırk yıllık ekonomik dayatmayı nasıl yok edeceğiz?
YAZININ TAMAMINI OKUMAK İÇİN TIKLAYINIZ
Soner Yalçın
AKP’nin, yirmi yıllık iktidarının sonunda Türkiye’yi uçurumun kenarına getirdiğini görüyoruz, yaşıyoruz…
Ama… Problem salt Erdoğan değil ki? AKP yerine gelecek iktidar hangi ekonomik sistemi, nasıl inşa edecek? Kırk yılda sekizinci defa finans krizi yaşıyoruz. İktidara gelecek partinin; ekonomik sistemlerin en belirleyici özelliği olan politik çizgisi nasıl olacak?
Kırk yıldır uygulanan ekonomik sistemde kusur olduğunu artık tartışmamız gerekmiyor mu?
Günlük kısır dedikodularla vakit öldürmenin ülkemize faydası yok!
Ülkenin düşün dünyasında neoliberalizmin hegemonyası var ve bunu kırmak lazım. Bunu başaramazsanız üç misal; Özal, Çiller, Erdoğan sarfiyat, aynılarını bir daha iktidara taşırsınız!
Evet. Sistemi sorgulamak gerekiyor; bu kırk yıllık iktisat programı haricinde diğer yürünecek yol yok mu?
Ezberden kurtulup başınızı kaldırırsanız; dünyada neoliberalizme karşı yapılan tenkitlerin-özeleştirilerin ve gidilecek yeni yolların farkında olursunuz.
Israrla yazıyorum; şahısları değil sistemleri tartışalım. Şu klasik kelamı bilmeyeniniz yoktur: Küçük beşerler bireyleri, ortalama beşerler olayları, büyük beşerler fikirleri konuşur, tartışır…
Ufuk açmaya inatla devam edelim…
YILLAR daha sonra GELEN PRESTİJ
Son devirde çoğunlukla, ismine ve kitabına atıf yapılan/referans kaynağı olarak gösterilen ekonomist var:
Karl Polanyi (1886-1964)…
Batı’nın hâkim iktisadi kanısına karşı çıkışı ve değerli klasik kitabı “Büyük Dönüşüm” ile tanınmış Macar düşünür.
1944 yılında yazılan bu kitap hak ettiği ilgiyi niye son senelerda gördü?
Yıl, 2001.
Nobel ödüllü Amerikalı iktisatçı Joseph Stiglitz‘in önsözü ve dünyanın önde gelen ekonomik ve politik sosyologlarından biri olarak kabul edilen Fred L. Block‘un giriş yazısı ile “Büyük Dönüşüm” bir daha yayımlandı.
O devir, neoliberalizmin, Marksist olmayan ekonomistler tarafınca da eleştirilmeye başlandığı süreçti. (Kitabı Türkçe’ye Ayşe Buğra çevirdi. Ki -Osman Kavala’nın eşi- Prof. Buğra üzerine farklı bir yazı yazacağım.)
Birtakım iktisatçılar, dünyaya dayatılan yabanî kapitalizm/neoliberalizm karşısına “Büyük Dönüşüm” kanısıyla çıktı. Zira:
Karl Polanyi dedi ki:
– Kendi kurallarına nazaran işleyen piyasa sistemi büsbütün ütopyadır.
– bu biçimde bir sistem kurmak topluma önemli manada ziyanlar verir.
Polanyi’nin bu tenkidinin haklılığı, bilhassa 1990’ların başında piyasa sistemine geçmeye çalışan Rusya‘da, işler kendi haline bırakıldığında ortaya büyük kaos çıktığında görüldü. Devletin olmadığı piyasada boşluğu mafya dolduruyordu.
Keza birebir devirde devletlerin düzenleyici rolüyle Doğu Asya’daki kimi ülkelerin süratli kalkınma sürecine girmesi Polanyi’nin yıldızını parlattı…
“Sosyal siyasetler köleliğe giden yoldur” diyen neoliberalizm babası F. Hayek‘in karşısına Polanyi ile çıkıldı…
FAŞİZMİN SEBEBİ
Polanyi, Batı uygarlığının çökmesine niye olan faşizmin gelecekte tekrar yıkıma yol açmaması için, ortaya çıkış niçinlerinin uygunca anlaşılması gerektiğini belirtti:
-“Faşizmin niye ortaya çıktığı, nelerden kaynaklandığı anlaşılmazsa gelecekte barbarlıktan ve savaştan kaçınılamaz.”
Kitabını 1944’te çıkardığını anımsatırım: 1929 büyük iktisat krizine sebep olan dizginsiz piyasanın ve faşizmin yarattığı savaşın şahidiydi Polanyi…
Dedi ki: Piyasa sırf ekonomik teori aracılığıyla anlaşılamaz; ekonomik münasebetleri toplumsal bağlardan soyutlayamazsınız…
Toplumsal alakaları paramparça eden piyasa sisteminin nasıl çöktüğünü açıklamak için tarihe başvurdu; kapitalizm öncesi toplumlara ve hatta ilkel ekonomilere kadar giderek/antropoloji çalışmaları yaparak ekonomik bağların hep toplumsal bağlantıların işlevi olduğunu gösterdi.
Dedi ki: Farklı toplumlarda farklı iktisadi yapılar vardır ve bu manada tek bir kapitalist yapılanma yoktur.
Bizim sol aydınlar, Batı klasik iktisat teorilerine uymayan Osmanlı ekonomik düzenini/“Asya tipi üretim tarzını” senelerca tartıştı. Ancak… 12 Eylül askeri darbesiyle dönekleşen solcular, Batı çevirileriyle -toplumsal yapımıza uygun olmayan- sömürü aracı neoliberalizmi ülkemize dayattı! Kâr hırsının olmadığı, pazarlık etmenin kınandığı, elindekini cömertçe dağıtmanın meziyet olarak görüldüğü, “Ahilik” toplumsal örgütü mirasçısı olan bir topluluğa -aynı vakitte muhafazakâr- Özal, Çiller, Erdoğan eliyle neoliberalizm dayatıldı. Ki İslam‘ı da bozdular…
Ana problemimiz bugün budur; kırk yıllık ekonomik dayatmayı nasıl yok edeceğiz?
YAZININ TAMAMINI OKUMAK İÇİN TIKLAYINIZ
Soner Yalçın