semaver
Active member
Tarık Akan, zulüm bekçilerine sinemadan, sokaktan, bariyerlerin akabinde haykırdı: Utanın! Tarık Akan, askerlik daha sonrasında bıraktığı yerden doludizgin halkının yaşadığı gerçekleri sinemaya aktarmak üzere yürümeye devam etti. Lakin devir darbe periyoduydu. Onun Maden sineması, 12 Eylül’cülerin de belleğine öteki türlü kazınmıştı!
23 Mayıs 1981’de Almanya’da Hürriyet gazetesinin düzenlediği bir aktiflikten dönüşte, havaalanında gözaltına alındı. bir daha vaktin Tercüman gazetesi manşet atmıştı:
“Tarık Akan, Almanya’da vatanına ihanet etti. İkinci kurtuluş savaşını kazanacağız dedi.”
49 gün, evvel Gayrettepe’de akabinde Selimiye’de hayli ağır gözaltı ve tutukluluk şartlarında kaldı. Yaşadıklarını yıllar daha sonra “Anne Başımda Bit Var” başlığıyla kitaplaştırdı. Sorguda birinci soru şuydu:
Maden sinemasını niye çektin?
Devamında şu yorum geldi:
Sinemaların artık sansürden geçmez!
Mahpustan çıkar çıkmaz Yol sinemasının çekimi için ağır bir çalışma içine girdi. Avukatları Burhan ve Orhan Apaydın, o günün şartlarında yurtdışına kaçmasının daha uygun olacağını düşünüyordu. Bu ikilemi fazlaca yaşadı lakin sonuçta kaldı. Ne olursa olsun, ülkesinde gayret etmeliydi.
YOL SİNEMASININ UZUN SEYAHATİ
Tarık Akan, Yol sinemasının senaryosunu Yılmaz Güney’den aldıktan daha sonra otel odasında kaç takla attığını hatırlamıyor. Senaryo, mahpustan bayram müsaadesine çıkan 6 mahpusun yaşanmış hikayelerini içeriyordu.
Yılmaz Güney’le mahpusta konuşurken hangi karakteri oynamak istediğini sordu. Tarık Akan cevap verdi:
Hepsini!
Seyit Ali’de karar kıldılar. Mahpustan çıkar çıkmaz karısını öldürmeye kafayı koymuş bir mahpus. O günlerde asker arkadaşı İbrahim Astarcıoğlu meskenine geldi. Zile bastı, karşısında doğu giysili, kirli sakallı bir tip!
Tarık Akan, oynayacağı rolü yaşamaya başlamıştı!
Yılmaz Güney mahpusta olduğu için Sansür Kurulu’yla muhatap olmak dahil sinemanın tüm tertibini Tarık Akan yaptı. İsmini Yol değil, “Bayram” olarak verdi. Sansür Kurulu’na bir sunumu vardı ki:
“Efendim cezaevlerinde mahpusların da bayram müsaadesine gidebildiğini gösteren, övücü bir film!”
Heyet müsaadesi, bununla birlikte Güneydoğu’daki çekimler için güvenlik güçlerinin kolaylık sağlamasıydı. Cemselerle çekim heyetinin etrafını kuşatan askerler de kameranın kapsama alanında oldu ve sinema büyük bir gerçeklik ortasında çekildi. bu biçimdelar sinema, çekimdilk evvel ve daha sonra olmak üzere iki defa Sansür Kurulu’na gidiyordu. Yol’da sinemalar ham haliyle, bir daha Tarık Akan’ın tertibiyle yurt dışına çıkarıldı. Yılmaz Güney, direktör değiştirince bunu oyunculara anlatıp ikna etmek de Tarık Akan’a düştü.
Sinema bittiğinde Yılmaz Güney de mahpustan kaçıp Meis Adası üzerinden İsviçre’ye uçmuştu. Yılmaz Güney durumu gazetecilere şöyleki anlattı:
“Türkiye’den kaçmadım, mahpustan kaçtım!”
Yol, Cannes Sinema Festivali’nde Altın Palmiye Mükafatı isimli. Tarık Akan en âlâ erkek oyuncu mükafatına aday gösterildi. Pasaportuna el konduğu için merasime gidemedi.
Tarık Akan, Şerif Sezer’le Yol sinemasında / 1982.
Barış Derneği davasının da sanığı yapılan Tarık Akan’a 1987 yılına dek yurtdışı yasağı kondu. Bu niçinle milletlerarası tekliflere hayır demek zorunda kaldı. Yol sineması de senelerca ülkesine dönemedi.
1980’li yıllar boyunca, daha 12 Eylül’ün demir pençesi inmemişken darbeye, azaba, insan onurunun çiğnenmesine karşı sinemalarda oynadı.
Ses, Su da Yanar, Karartma Geceleri bunlardan bazılarıydı.
1984’te başrolü oynadığı Pehlivan sineması hem Antalya Altın Portakal hem Berlin ve Palermo Milletlerarası sinema şenliklerinde en güzel erkek oyuncu mükafatını aldı. En son 2003’te Gülüm sinemasıyla Altın Portakalı 7yedi defa alıp, rekor kırdı.
HER ALANDA UĞRAŞ
Tarık Akan, sinemada halkın sesi olmanın yanı sıra sokaklarda, meydanlarda, mahkeme kapılarında, grev çadırlarında, hak arama yürüyüşlerinde de ruhunu ve vücudunu ortaya koyarak toplumsal gayrete katıldı.
1989’dan itibaren personellerden memurlara toplumun hakkı yenen kesitleri seslerini yükseltmeye başladı. Tarık Akan, onlara şahsen omuz vermeyi sorumluluk edindi. Kasım 1990’da Zonguldak maden emekçilerinin direnişi tüm Türkiye’de yankılanırken doğal olarak Tarık Akan da oradaydı. 2009 Monopol emekçilerinin direnişinden 2014 Soma maden cinayetine kadar her alandaydı.
3 Haziran 1990’da Nâzım Hikmet’in kız kardeşi Samiye Yaltırım’ın davetine uyup Nâzım Hikmet Kültür ve Sanat Vakfı’nın kuruluşuna katıldı. hayatını yitirdiğinde vakfın başkanvekili idi.
Oğlu Zeki Barış Üregül ve okul müdürü Melek Tuzluca ile Tarık Akan’ın okulunda.
Bütün bu süreçler Yeşilçam işverenlerinin Tarık Akan’a sırtını dönmesine niye oldu. Vakit zaman hiç sinema çekemediği devirler yaşadı. Yeterli gün berbat gün dostu Zeki’yle taksi işine girip, kimseye muhtaç olmadan yaşamasını öğrendiler. Bir taksiyi iki taksi yaptılar. Çiçek Bar, Bakırköy kahveleri başta olmak üzere “memleketin temel sıkıntıları nasıl çözülür” sorusuna cevap aramayı da sürdürdü. İşte bu biçimdesi bir periyotta yesyeni bir alanda karar kıldı:
Eğitim!
Ülkenin en kıymetli sorunu buydu. Sürü’den Kanal’a, Adak’dan Demiryol’a kadar çektiği sinemalarda de bu sorunun, cehaletin yakıcılığını ortaya koyuyordu.
1990’da kendisinin de okuduğu, daha sonradan depo haline gelen Taş Mektep’i kiralayıp bir daha okullaştırdı. Temel prensibi şu oldu:
Eğitim eşittir öğretmen!
Güzel öğrenciler için yeterli öğretmenler gerekiyordu. Onları yurtharicinde özel eğitime gönderdi.
‘YALAN SÖYLEDİN… PALAVRA SÖYLEDİN…’
Tarık Akan’ın okulundaki öğrencilerle bir epey anısı var. Biri şöyleki:
Okula müfettiş gelir. Genel kontrolden daha sonra Tarık Akan’ın odasına bir öğrenci çağırmasını ister. Gelir. O sırada müfettişin cep telefonu çalar: “Yoldayım, geliyorum” der. Öğrenci bağırmaya başlar; “Yalan söylemiş oldun… Palavra söylemiş oldun… Odadasın, yoldayım diyorsun.” Müfettiş bozulur. Tarık Akan zevkten dört köşedir. Daima gerçeği söyleyen, özgüveni yüksek öğrenciler yetişsin ister.
Okulun başarısı yükselince bir gün genç, düzgün giysili iki kişi kapısını çalar. Derler ki:
“Bizi Hocaefendi gönderdi… Sizi takdirle izliyor. Bizim okullara da örnek olsun diyor. birlikte olalım diyor…”
Tarık Akan uygun küfreden bir kişi. Onlara ağız dolusu laf edip “tekrar kapımı çalmayın” diye gönderiyor.
Daha kimse kullanmadan FETÖ lafını o yapıştırıyor.
SİLİVRİ’DE BARİKATLARIN ÖNÜNDE
2010’lu senelerdan itibaren Türkiye’nin tarafına ait derin telaşlar içine giren Tarık Akan’ı en epeyce kahreden olayların başında Silivri mahkemeleri geliyordu. Toplumun büyük kesitinin susarak beklediği, ayırdına varamadığı Silivri davalarında birinci günden itibaren halini koydu. 2008’de İlhan Selçuk’un gözaltına alındığı gece, soluğu Beşiktaş Adliyesi’nde aldı.
vakit içinde toplumun Ergenekon başta olmak üzere Silivri davalarının büyük bir kumpas olduğunu görmesiyle bir arada bu sefer mahkeme önünde yüz binlerle beraberydi.
13 Aralık 2012 Perşembe günü, zemheri ayazında, Silivri’nin çok uzağında tarlaların ortasında konseyi cezaevine geldi. Yüzbinlerin mahkeme önüne gelmemesi için sıra sıra güvenlik güçleriyle örülü bariyerler vardı. Tarık Akan bir süre bunların önünde durdu, daha sonra mahkeme salonuna yanlışsız yanındakilerle birlikte hamle etti. Durdurmak isteyenlere bağırdı:
Utanın!
Tarık Akan bu dik duruşu yalnızca Silivri önlerinde değil, hayatı boyunca her alanda gösterdi.
Benzeri direniş 8 Mayıs 2013’te yenilendi. Tarık Akan bir daha oradaydı. Birebir gün akşamüzeri savcıdan özel müsaade alıp bizi mahpusta ziyaret etti. O an özgürlük üzereydi.
‘SOYADIMI SATMAM’
Bütün bu ödüllü sinemaların, toplumsal duruşların yanında reklam dünyası da Tarık’ı yakından izliyordu. 1970’lerin ortasından ömrünün sonuna dek daima reklam sineması teklifleri geldi.
Evvel Türkiye’ye giriş yapmaya hazırlanan bir tıraş bıçağı firması temas kurdu. Ölçmüşler, biçmişler, Türkiye piyasasına girmek için en ülkü reklam yüzünün Tarık Akan olduğuna karar vermişlerdi. Tarık Akan neredeyse teklifi kabul etmiş üzere hazırlıklarını yaptılar.
Reddetse bile devası vardı:
Sayısı artıracaklardı.
Parasıyla değil mi? Üstelik Tarık Akan’dan ömür biçimine aykırı bir şey de istemiyorlardı.
Reddetti. Sayısı artırdılar, bir daha reddetti. Bunun duyulmasından yana bile değildi. sebebini de şu biçimde deklare etti:
“Bu soyadı bana halk verdi. Onların sevgisiyle, ilgisiyle bugüne geldim. Herkes biliyor ki halkın bana olan büyük ilgisi niçiniyle bu biçimde bir teklif geliyor. Kabul edersem soyadımı satmış üzere olurum. Bunu yapamam.”
Tıraş bıçağından daha sonra bir banka ve bir araba şirketi de birebir niçinle Tarık Akan’ın kapısını çaldı. Onları da kırmadı, diyalog kurdu lakin karşılığı hazırdı. Araba firmasının sahibi olan holdingin temsilcileri kendilerinden biraz daha fazla emindi. Birebir karşılığı alınca sordular:
Bize mi? Bize de mi?
Tıraş bıçağı firmasının memleketler arası merkezi Tarık Akan’ın peşini bırakmadı. Gülüşü, yüzü, cildi tam onlara bakılırsaydi. Çıtayı daha da büyüttüler:
Onu dünyadaki reklam yüzü olarak düşündüler.
Teklif bu biçimde giderse büyük ihtimalle kabul ederdi. Bedeli her neyse vereceklerdi.
Buna da hayır dedi. Firmanın merkezindeki yetkililer inanamadılar. Sanatkarın öne sürülen sebebini duyar duymaz hürmet duymaktan diğer dermanları kalmamıştı.
Tarık Akan, bu prensibini hayatı boyunca bozmadı. Kimi sanatkarlar reklam sinemalarında oynamayı kabul ettiler. olağan olarak onların hakkıydı. Fakat Tarık Akan bir orta şu kanıyı bile kendi kendine sorguladı:
Reklam sineması çeken sanatkarlarla o reklam ağır olarak kullanıldığı sürece sinema sineması çekmesem mi?
Etrafındakiler, “Yok artık” dediler, “Bu kadarı fazla”.
En son bir beyaz eşya firması talihini denedi. İnanç kazanmayı reklamlarında en epey kullanan firma bunu Tarık Akan’la taçlandıracağını düşündü lakin olmadı.
Bu husus kendisine sorulmaya devam ettiğinde şu kanıyı paylaştı:
“Bir de şu biçimde düşünün… Ben reklam sineması çektiğimde büyük kabul nazarann o marka, ya daha sonradan kaliteyi bozarsa? Millet bana ne der?”
Tarık Akan’a reklam teklifi vefatından daha sonra da geldi. Bir mağaza zinciri onun mirasçılarına, “İyi giysili bir Tarık Akan’ı reklam yüzümüz yapmak istiyoruz” dediler. Üç çocuğu da reddetti. “Babama saygısızlık olur” dedi.
KOLAY OLMAYANLARI YAPTI
Türkiye’de bir ülkü için epey şey kaybetmeyi göze alarak yola çıkmak kolay değildir.
Tarık Akan çıktı.
Türkiye’de darbe periyotları, otoriter iktidar periyotları dahil hep gerçekleri haykırmak kolay değildir.
Tarık Akan haykırdı.
Türkiye’de sanat ömrünün hem başında hem sonunda Altın Portakal alıp rekor kırmak kolay değildir.
Tarık Akan kırdı.
Türkiye’de en güzel sanatçı mükafatını alıp bir ustanın önünde öğrenciliğe oturmak kolay değildir.
Tarık Akan oturdu.
Türkiye’de lüks salonlarda aşk sineması çekerken, dağlara çıkıp mağaralara girmek kolay değildir.
Tarık Akan girdi.
Türkiye’de epeyce ünlü bir sanatçı olarak Nâzım Hikmet Vakfı’nın kuruluşuna öncülük edip o vakfın çalışanı olmak kolay değildir.
Tarık Akan oldu.
Türkiye’de hem milyonların sevgilisi olup hem bir bayanı ömür uzunluğu keyifli etmek kolay değildir.
Tarık Akan etti.
Türkiye’de istediği partiden, istediği yerden siyasete girip milleti yönetmek varken, sıkıntı yola girip milleti eğitmeyi seçmek kolay değildir.
Tarık Akan seçti.
Türkiye’de birkaç dakikalık reklam sinemasıyla milyonlar kazanmak varken, dünya markalarının sunduğu bütün fırsatları tepmek kolay değildir.
Tarık Akan tepti.
Türkiye’de darbe idaresinin en ağır şartlarında halkın acılar ortasında olduğunu sinemaya çekmek kolay değildir.
Tarık Akan çekti.
Türkiye’de sanıkları şeytanlaştırılan bir davada mahkeme önüne gelip demir bariyerlere omuz atarak adalet istemek kolay değildir.
Tarık Akan istedi.
Türkiye’de hayatın bütün renklerini tadıp bir çocuk yüreği üzere kalmak, bozulmamak kolay değildir.
Tarık Akan bozulmadı.
Özgürlüğü istemek kolay, kullanmak zordur.
Tarık Akan kullandı.
Türkiye şartlarında Tarık Akan yaratmak kolay değildir.
Tarık Akan yarattı.
YARIN: SANATÇI DOSTLARI, ARKADAŞLARI TARIK AKAN’I ANLATIYOR
23 Mayıs 1981’de Almanya’da Hürriyet gazetesinin düzenlediği bir aktiflikten dönüşte, havaalanında gözaltına alındı. bir daha vaktin Tercüman gazetesi manşet atmıştı:
“Tarık Akan, Almanya’da vatanına ihanet etti. İkinci kurtuluş savaşını kazanacağız dedi.”
49 gün, evvel Gayrettepe’de akabinde Selimiye’de hayli ağır gözaltı ve tutukluluk şartlarında kaldı. Yaşadıklarını yıllar daha sonra “Anne Başımda Bit Var” başlığıyla kitaplaştırdı. Sorguda birinci soru şuydu:
Maden sinemasını niye çektin?
Devamında şu yorum geldi:
Sinemaların artık sansürden geçmez!
Mahpustan çıkar çıkmaz Yol sinemasının çekimi için ağır bir çalışma içine girdi. Avukatları Burhan ve Orhan Apaydın, o günün şartlarında yurtdışına kaçmasının daha uygun olacağını düşünüyordu. Bu ikilemi fazlaca yaşadı lakin sonuçta kaldı. Ne olursa olsun, ülkesinde gayret etmeliydi.
YOL SİNEMASININ UZUN SEYAHATİ
Tarık Akan, Yol sinemasının senaryosunu Yılmaz Güney’den aldıktan daha sonra otel odasında kaç takla attığını hatırlamıyor. Senaryo, mahpustan bayram müsaadesine çıkan 6 mahpusun yaşanmış hikayelerini içeriyordu.
Yılmaz Güney’le mahpusta konuşurken hangi karakteri oynamak istediğini sordu. Tarık Akan cevap verdi:
Hepsini!
Seyit Ali’de karar kıldılar. Mahpustan çıkar çıkmaz karısını öldürmeye kafayı koymuş bir mahpus. O günlerde asker arkadaşı İbrahim Astarcıoğlu meskenine geldi. Zile bastı, karşısında doğu giysili, kirli sakallı bir tip!
Tarık Akan, oynayacağı rolü yaşamaya başlamıştı!
Yılmaz Güney mahpusta olduğu için Sansür Kurulu’yla muhatap olmak dahil sinemanın tüm tertibini Tarık Akan yaptı. İsmini Yol değil, “Bayram” olarak verdi. Sansür Kurulu’na bir sunumu vardı ki:
“Efendim cezaevlerinde mahpusların da bayram müsaadesine gidebildiğini gösteren, övücü bir film!”
Heyet müsaadesi, bununla birlikte Güneydoğu’daki çekimler için güvenlik güçlerinin kolaylık sağlamasıydı. Cemselerle çekim heyetinin etrafını kuşatan askerler de kameranın kapsama alanında oldu ve sinema büyük bir gerçeklik ortasında çekildi. bu biçimdelar sinema, çekimdilk evvel ve daha sonra olmak üzere iki defa Sansür Kurulu’na gidiyordu. Yol’da sinemalar ham haliyle, bir daha Tarık Akan’ın tertibiyle yurt dışına çıkarıldı. Yılmaz Güney, direktör değiştirince bunu oyunculara anlatıp ikna etmek de Tarık Akan’a düştü.
Sinema bittiğinde Yılmaz Güney de mahpustan kaçıp Meis Adası üzerinden İsviçre’ye uçmuştu. Yılmaz Güney durumu gazetecilere şöyleki anlattı:
“Türkiye’den kaçmadım, mahpustan kaçtım!”
Yol, Cannes Sinema Festivali’nde Altın Palmiye Mükafatı isimli. Tarık Akan en âlâ erkek oyuncu mükafatına aday gösterildi. Pasaportuna el konduğu için merasime gidemedi.
Tarık Akan, Şerif Sezer’le Yol sinemasında / 1982.
Barış Derneği davasının da sanığı yapılan Tarık Akan’a 1987 yılına dek yurtdışı yasağı kondu. Bu niçinle milletlerarası tekliflere hayır demek zorunda kaldı. Yol sineması de senelerca ülkesine dönemedi.
1980’li yıllar boyunca, daha 12 Eylül’ün demir pençesi inmemişken darbeye, azaba, insan onurunun çiğnenmesine karşı sinemalarda oynadı.
Ses, Su da Yanar, Karartma Geceleri bunlardan bazılarıydı.
1984’te başrolü oynadığı Pehlivan sineması hem Antalya Altın Portakal hem Berlin ve Palermo Milletlerarası sinema şenliklerinde en güzel erkek oyuncu mükafatını aldı. En son 2003’te Gülüm sinemasıyla Altın Portakalı 7yedi defa alıp, rekor kırdı.
HER ALANDA UĞRAŞ
Tarık Akan, sinemada halkın sesi olmanın yanı sıra sokaklarda, meydanlarda, mahkeme kapılarında, grev çadırlarında, hak arama yürüyüşlerinde de ruhunu ve vücudunu ortaya koyarak toplumsal gayrete katıldı.
1989’dan itibaren personellerden memurlara toplumun hakkı yenen kesitleri seslerini yükseltmeye başladı. Tarık Akan, onlara şahsen omuz vermeyi sorumluluk edindi. Kasım 1990’da Zonguldak maden emekçilerinin direnişi tüm Türkiye’de yankılanırken doğal olarak Tarık Akan da oradaydı. 2009 Monopol emekçilerinin direnişinden 2014 Soma maden cinayetine kadar her alandaydı.
3 Haziran 1990’da Nâzım Hikmet’in kız kardeşi Samiye Yaltırım’ın davetine uyup Nâzım Hikmet Kültür ve Sanat Vakfı’nın kuruluşuna katıldı. hayatını yitirdiğinde vakfın başkanvekili idi.
Oğlu Zeki Barış Üregül ve okul müdürü Melek Tuzluca ile Tarık Akan’ın okulunda.
Bütün bu süreçler Yeşilçam işverenlerinin Tarık Akan’a sırtını dönmesine niye oldu. Vakit zaman hiç sinema çekemediği devirler yaşadı. Yeterli gün berbat gün dostu Zeki’yle taksi işine girip, kimseye muhtaç olmadan yaşamasını öğrendiler. Bir taksiyi iki taksi yaptılar. Çiçek Bar, Bakırköy kahveleri başta olmak üzere “memleketin temel sıkıntıları nasıl çözülür” sorusuna cevap aramayı da sürdürdü. İşte bu biçimdesi bir periyotta yesyeni bir alanda karar kıldı:
Eğitim!
Ülkenin en kıymetli sorunu buydu. Sürü’den Kanal’a, Adak’dan Demiryol’a kadar çektiği sinemalarda de bu sorunun, cehaletin yakıcılığını ortaya koyuyordu.
1990’da kendisinin de okuduğu, daha sonradan depo haline gelen Taş Mektep’i kiralayıp bir daha okullaştırdı. Temel prensibi şu oldu:
Eğitim eşittir öğretmen!
Güzel öğrenciler için yeterli öğretmenler gerekiyordu. Onları yurtharicinde özel eğitime gönderdi.
‘YALAN SÖYLEDİN… PALAVRA SÖYLEDİN…’
Tarık Akan’ın okulundaki öğrencilerle bir epey anısı var. Biri şöyleki:
Okula müfettiş gelir. Genel kontrolden daha sonra Tarık Akan’ın odasına bir öğrenci çağırmasını ister. Gelir. O sırada müfettişin cep telefonu çalar: “Yoldayım, geliyorum” der. Öğrenci bağırmaya başlar; “Yalan söylemiş oldun… Palavra söylemiş oldun… Odadasın, yoldayım diyorsun.” Müfettiş bozulur. Tarık Akan zevkten dört köşedir. Daima gerçeği söyleyen, özgüveni yüksek öğrenciler yetişsin ister.
Okulun başarısı yükselince bir gün genç, düzgün giysili iki kişi kapısını çalar. Derler ki:
“Bizi Hocaefendi gönderdi… Sizi takdirle izliyor. Bizim okullara da örnek olsun diyor. birlikte olalım diyor…”
Tarık Akan uygun küfreden bir kişi. Onlara ağız dolusu laf edip “tekrar kapımı çalmayın” diye gönderiyor.
Daha kimse kullanmadan FETÖ lafını o yapıştırıyor.
SİLİVRİ’DE BARİKATLARIN ÖNÜNDE
2010’lu senelerdan itibaren Türkiye’nin tarafına ait derin telaşlar içine giren Tarık Akan’ı en epeyce kahreden olayların başında Silivri mahkemeleri geliyordu. Toplumun büyük kesitinin susarak beklediği, ayırdına varamadığı Silivri davalarında birinci günden itibaren halini koydu. 2008’de İlhan Selçuk’un gözaltına alındığı gece, soluğu Beşiktaş Adliyesi’nde aldı.
vakit içinde toplumun Ergenekon başta olmak üzere Silivri davalarının büyük bir kumpas olduğunu görmesiyle bir arada bu sefer mahkeme önünde yüz binlerle beraberydi.
13 Aralık 2012 Perşembe günü, zemheri ayazında, Silivri’nin çok uzağında tarlaların ortasında konseyi cezaevine geldi. Yüzbinlerin mahkeme önüne gelmemesi için sıra sıra güvenlik güçleriyle örülü bariyerler vardı. Tarık Akan bir süre bunların önünde durdu, daha sonra mahkeme salonuna yanlışsız yanındakilerle birlikte hamle etti. Durdurmak isteyenlere bağırdı:
Utanın!
Tarık Akan bu dik duruşu yalnızca Silivri önlerinde değil, hayatı boyunca her alanda gösterdi.
Benzeri direniş 8 Mayıs 2013’te yenilendi. Tarık Akan bir daha oradaydı. Birebir gün akşamüzeri savcıdan özel müsaade alıp bizi mahpusta ziyaret etti. O an özgürlük üzereydi.
‘SOYADIMI SATMAM’
Bütün bu ödüllü sinemaların, toplumsal duruşların yanında reklam dünyası da Tarık’ı yakından izliyordu. 1970’lerin ortasından ömrünün sonuna dek daima reklam sineması teklifleri geldi.
Evvel Türkiye’ye giriş yapmaya hazırlanan bir tıraş bıçağı firması temas kurdu. Ölçmüşler, biçmişler, Türkiye piyasasına girmek için en ülkü reklam yüzünün Tarık Akan olduğuna karar vermişlerdi. Tarık Akan neredeyse teklifi kabul etmiş üzere hazırlıklarını yaptılar.
Reddetse bile devası vardı:
Sayısı artıracaklardı.
Parasıyla değil mi? Üstelik Tarık Akan’dan ömür biçimine aykırı bir şey de istemiyorlardı.
Reddetti. Sayısı artırdılar, bir daha reddetti. Bunun duyulmasından yana bile değildi. sebebini de şu biçimde deklare etti:
“Bu soyadı bana halk verdi. Onların sevgisiyle, ilgisiyle bugüne geldim. Herkes biliyor ki halkın bana olan büyük ilgisi niçiniyle bu biçimde bir teklif geliyor. Kabul edersem soyadımı satmış üzere olurum. Bunu yapamam.”
Tıraş bıçağından daha sonra bir banka ve bir araba şirketi de birebir niçinle Tarık Akan’ın kapısını çaldı. Onları da kırmadı, diyalog kurdu lakin karşılığı hazırdı. Araba firmasının sahibi olan holdingin temsilcileri kendilerinden biraz daha fazla emindi. Birebir karşılığı alınca sordular:
Bize mi? Bize de mi?
Tıraş bıçağı firmasının memleketler arası merkezi Tarık Akan’ın peşini bırakmadı. Gülüşü, yüzü, cildi tam onlara bakılırsaydi. Çıtayı daha da büyüttüler:
Onu dünyadaki reklam yüzü olarak düşündüler.
Teklif bu biçimde giderse büyük ihtimalle kabul ederdi. Bedeli her neyse vereceklerdi.
Buna da hayır dedi. Firmanın merkezindeki yetkililer inanamadılar. Sanatkarın öne sürülen sebebini duyar duymaz hürmet duymaktan diğer dermanları kalmamıştı.
Tarık Akan, bu prensibini hayatı boyunca bozmadı. Kimi sanatkarlar reklam sinemalarında oynamayı kabul ettiler. olağan olarak onların hakkıydı. Fakat Tarık Akan bir orta şu kanıyı bile kendi kendine sorguladı:
Reklam sineması çeken sanatkarlarla o reklam ağır olarak kullanıldığı sürece sinema sineması çekmesem mi?
Etrafındakiler, “Yok artık” dediler, “Bu kadarı fazla”.
En son bir beyaz eşya firması talihini denedi. İnanç kazanmayı reklamlarında en epey kullanan firma bunu Tarık Akan’la taçlandıracağını düşündü lakin olmadı.
Bu husus kendisine sorulmaya devam ettiğinde şu kanıyı paylaştı:
“Bir de şu biçimde düşünün… Ben reklam sineması çektiğimde büyük kabul nazarann o marka, ya daha sonradan kaliteyi bozarsa? Millet bana ne der?”
Tarık Akan’a reklam teklifi vefatından daha sonra da geldi. Bir mağaza zinciri onun mirasçılarına, “İyi giysili bir Tarık Akan’ı reklam yüzümüz yapmak istiyoruz” dediler. Üç çocuğu da reddetti. “Babama saygısızlık olur” dedi.
KOLAY OLMAYANLARI YAPTI
Türkiye’de bir ülkü için epey şey kaybetmeyi göze alarak yola çıkmak kolay değildir.
Tarık Akan çıktı.
Türkiye’de darbe periyotları, otoriter iktidar periyotları dahil hep gerçekleri haykırmak kolay değildir.
Tarık Akan haykırdı.
Türkiye’de sanat ömrünün hem başında hem sonunda Altın Portakal alıp rekor kırmak kolay değildir.
Tarık Akan kırdı.
Türkiye’de en güzel sanatçı mükafatını alıp bir ustanın önünde öğrenciliğe oturmak kolay değildir.
Tarık Akan oturdu.
Türkiye’de lüks salonlarda aşk sineması çekerken, dağlara çıkıp mağaralara girmek kolay değildir.
Tarık Akan girdi.
Türkiye’de epeyce ünlü bir sanatçı olarak Nâzım Hikmet Vakfı’nın kuruluşuna öncülük edip o vakfın çalışanı olmak kolay değildir.
Tarık Akan oldu.
Türkiye’de hem milyonların sevgilisi olup hem bir bayanı ömür uzunluğu keyifli etmek kolay değildir.
Tarık Akan etti.
Türkiye’de istediği partiden, istediği yerden siyasete girip milleti yönetmek varken, sıkıntı yola girip milleti eğitmeyi seçmek kolay değildir.
Tarık Akan seçti.
Türkiye’de birkaç dakikalık reklam sinemasıyla milyonlar kazanmak varken, dünya markalarının sunduğu bütün fırsatları tepmek kolay değildir.
Tarık Akan tepti.
Türkiye’de darbe idaresinin en ağır şartlarında halkın acılar ortasında olduğunu sinemaya çekmek kolay değildir.
Tarık Akan çekti.
Türkiye’de sanıkları şeytanlaştırılan bir davada mahkeme önüne gelip demir bariyerlere omuz atarak adalet istemek kolay değildir.
Tarık Akan istedi.
Türkiye’de hayatın bütün renklerini tadıp bir çocuk yüreği üzere kalmak, bozulmamak kolay değildir.
Tarık Akan bozulmadı.
Özgürlüğü istemek kolay, kullanmak zordur.
Tarık Akan kullandı.
Türkiye şartlarında Tarık Akan yaratmak kolay değildir.
Tarık Akan yarattı.
YARIN: SANATÇI DOSTLARI, ARKADAŞLARI TARIK AKAN’I ANLATIYOR