Uluslararası Türk Akademisi ve Moğolistan Arkeoloji Enstitüsü, Moğolistan’ın Ötüken bölgesindeki Nomgon Ovası’nda buldukları yazıtların Kültekin ve Bilge Kağan’ın babası olan İkinci Göktürk Devleti kurucusu İlteriş Kutluğ Kağan’a ilişkin olduğunu deklare etti.
KURGANDAKİ HAZİNE
Hürriyet’ten Ali İstek Akbulut ve Emin Mert Kırarslan’ın haberine göre Memleketler arası Türk Akademisi ile Moğolistan Arkeoloji Enstitüsü’nden biliminsanları 2016’da Nomgon Ovası’nda yüzey araştırmalarına başladı. Bölgenin İkinci Göktürk Devleti’nin kurucusu olan İlteriş Kutluğ Kağan’ın tüm Türk uzunluklarını topladığı yer olduğuna inanılıyordu. Evvel üzerine 19 Türk uzunluğunun tamgalarının kazındığı bir bengü taşı keşfedildi. Akabinde epey sayıda heykel ve elinde ant kadehi bulunan Türk beyefendilerine ilişkin heykeller ortaya çıktı. Pandemi niçiniyle orta verilen ve Temmuz 2022’de bir daha başlatılan çalışmalarda, yaklaşık 250 metrekarelik bir kurganda yapılan hafriyatta dev bir külliye keşfedildi.
4 SÖZ ÇÖZÜLDÜ
Külliyede ibadet yeri olduğu tespit edilen alanda ise, üzerinde iki yüzünde Türkçe ve bir yüzünde Soğdca yazılar bulunan bir taş ile kaplumbağa biçimindeki temeli bulundu. Bilim insanları taşın üstündeki metinde “Tanrı”, “Türk”, “Kutluk”, “Tümen” üzere bir dizi söz tespit etti. Yazıtın İkinci Göktürk Kağanlığı’nı bir daha canlandıran Kültegin ve Bilge Kağan’ın babası İlteriş Kutluk Kağan ismine dikildiği kararına varıldı. Keşifle ‘Türk’ isminin birinci kere geçtiği var sayılan Orhun Anıtları’ndan daha eski bir Türk Anıtı bulunmuş oldu.
UNESCO’YA TANITILACAK
Türk Akademisi Lideri Darhan Kıdıralı, iki yüzünde 12 satırlık eski Türk yazısı, üçüncü yüzünde ise eski Soğd yazısı bulunan anıttaki “Tanrı”, “Türk”, “Kutluk” ve “Tümen” sözlerini okuduklarını söylemiş oldu. Kıdıralı, Hürriyet’e şu ayrıntıları verdi: “Orhun Yazıtları hayli kıymetlidir ancak bu yazıt da büyük kıymete sahiptir. Bizim yazı tarihimizi daha ileri götürmektedir. Ek olarak Türk sözü birinci kez Türk biliminsanlarınca keşfedilmiştir. Biz akademiye üye ülkelerimizde bunun (keşfin) bilimsel tanıtımını yapacağız. Ayrıyeten UNESCO’da da bunun bir tanıtımını yapmayı düşünüyoruz. Bu hepimizin tarihine ışık tutacak ortak ve kıymetli bir buluştur.”
KİMDİR?
İlteriş Kutluğ Kağan, Çin’de doğup büyüdü. 681 yılında 17 arkadaşı ile Türk devletini bir daha kurmak için harekete geçti. Biroldukça kavmi tek bayrak altında toplayarak Çin’e karşı isyan etti. 682 yılında Göktürk Devleti’ni ikinci sefer kurarak ülkenin başına geçti. hiç bir savaşta hezimete uğramadığı rivayet ediliyor.
BİLİMİNSANLARI ‘ÇOK KIYMETLİ BİR KEŞİF’
Prof. Dr. Ahmet Taşağıl: Türk dünyası ve Türk tarihi açısından epeyce değerli bir keşif. Kültigin ve Bilge Kağan yazıtları kadar değerli bir keşif olabilir.
Doç. Dr. Elvin Yıldırım: Kutlu olsun. Memleketler arası Türk Akademisi ile Moğolistan Arkeoloji Enstitüsü’nü kutluyoruz.
Prof. Dr. Kürşad Şiddetli: Türk tarihi için kıymetli buluş. “Türk” ve “Tengri” tabirleri var. Yazıt bu tarafıyla Türk isminin geçtiği birinci eser olacak. Güzel olsun.
KURGANDAKİ HAZİNE
Hürriyet’ten Ali İstek Akbulut ve Emin Mert Kırarslan’ın haberine göre Memleketler arası Türk Akademisi ile Moğolistan Arkeoloji Enstitüsü’nden biliminsanları 2016’da Nomgon Ovası’nda yüzey araştırmalarına başladı. Bölgenin İkinci Göktürk Devleti’nin kurucusu olan İlteriş Kutluğ Kağan’ın tüm Türk uzunluklarını topladığı yer olduğuna inanılıyordu. Evvel üzerine 19 Türk uzunluğunun tamgalarının kazındığı bir bengü taşı keşfedildi. Akabinde epey sayıda heykel ve elinde ant kadehi bulunan Türk beyefendilerine ilişkin heykeller ortaya çıktı. Pandemi niçiniyle orta verilen ve Temmuz 2022’de bir daha başlatılan çalışmalarda, yaklaşık 250 metrekarelik bir kurganda yapılan hafriyatta dev bir külliye keşfedildi.
4 SÖZ ÇÖZÜLDÜ
Külliyede ibadet yeri olduğu tespit edilen alanda ise, üzerinde iki yüzünde Türkçe ve bir yüzünde Soğdca yazılar bulunan bir taş ile kaplumbağa biçimindeki temeli bulundu. Bilim insanları taşın üstündeki metinde “Tanrı”, “Türk”, “Kutluk”, “Tümen” üzere bir dizi söz tespit etti. Yazıtın İkinci Göktürk Kağanlığı’nı bir daha canlandıran Kültegin ve Bilge Kağan’ın babası İlteriş Kutluk Kağan ismine dikildiği kararına varıldı. Keşifle ‘Türk’ isminin birinci kere geçtiği var sayılan Orhun Anıtları’ndan daha eski bir Türk Anıtı bulunmuş oldu.
UNESCO’YA TANITILACAK
Türk Akademisi Lideri Darhan Kıdıralı, iki yüzünde 12 satırlık eski Türk yazısı, üçüncü yüzünde ise eski Soğd yazısı bulunan anıttaki “Tanrı”, “Türk”, “Kutluk” ve “Tümen” sözlerini okuduklarını söylemiş oldu. Kıdıralı, Hürriyet’e şu ayrıntıları verdi: “Orhun Yazıtları hayli kıymetlidir ancak bu yazıt da büyük kıymete sahiptir. Bizim yazı tarihimizi daha ileri götürmektedir. Ek olarak Türk sözü birinci kez Türk biliminsanlarınca keşfedilmiştir. Biz akademiye üye ülkelerimizde bunun (keşfin) bilimsel tanıtımını yapacağız. Ayrıyeten UNESCO’da da bunun bir tanıtımını yapmayı düşünüyoruz. Bu hepimizin tarihine ışık tutacak ortak ve kıymetli bir buluştur.”
KİMDİR?
İlteriş Kutluğ Kağan, Çin’de doğup büyüdü. 681 yılında 17 arkadaşı ile Türk devletini bir daha kurmak için harekete geçti. Biroldukça kavmi tek bayrak altında toplayarak Çin’e karşı isyan etti. 682 yılında Göktürk Devleti’ni ikinci sefer kurarak ülkenin başına geçti. hiç bir savaşta hezimete uğramadığı rivayet ediliyor.
BİLİMİNSANLARI ‘ÇOK KIYMETLİ BİR KEŞİF’
Prof. Dr. Ahmet Taşağıl: Türk dünyası ve Türk tarihi açısından epeyce değerli bir keşif. Kültigin ve Bilge Kağan yazıtları kadar değerli bir keşif olabilir.
Doç. Dr. Elvin Yıldırım: Kutlu olsun. Memleketler arası Türk Akademisi ile Moğolistan Arkeoloji Enstitüsü’nü kutluyoruz.
Prof. Dr. Kürşad Şiddetli: Türk tarihi için kıymetli buluş. “Türk” ve “Tengri” tabirleri var. Yazıt bu tarafıyla Türk isminin geçtiği birinci eser olacak. Güzel olsun.