Uluslararası Türk Akademisi ve Moğolistan Arkeoloji Enstitüsü, Moğolistan’ın Ötüken bölgesindeki Nomgon Ovası’nda buldukları yazıtların Kültekin ve Bilge Kağan’ın babası olan İkinci Göktürk Devleti kurucusu İlteriş Kutluğ Kağan’a ilişkin olduğunu deklare etti.
KURGANDAKİ HAZİNE
Hürriyet’ten Ali İstek Akbulut ve Emin Mert Kırarslan’ın haberine nazaran Memleketler arası Türk Akademisi ile Moğolistan Arkeoloji Enstitüsü’nden biliminsanları 2016’da Nomgon Ovası’nda yüzey araştırmalarına başladı. Bölgenin İkinci Göktürk Devleti’nin kurucusu olan İlteriş Kutluğ Kağan’ın tüm Türk uzunluklarını topladığı yer olduğuna inanılıyordu. Evvel üzerine 19 Türk uzunluğunun tamgalarının kazındığı bir bengü taşı keşfedildi. Akabinde fazlaca sayıda heykel ve elinde ant kadehi bulunan Türk beyefendilerine ilişkin heykeller ortaya çıktı. Pandemi niçiniyle orta verilen ve Temmuz 2022’de bir daha başlatılan çalışmalarda, yaklaşık 250 metrekarelik bir kurganda yapılan hafriyatta dev bir külliye keşfedildi.
4 SÖZ ÇÖZÜLDÜ
Külliyede ibadet yeri olduğu tespit edilen alanda ise, üzerinde iki yüzünde Türkçe ve bir yüzünde Soğdca yazılar bulunan bir taş ile kaplumbağa formundaki temeli bulundu. Bilim insanları taşın üstündeki metinde “Tanrı”, “Türk”, “Kutluk”, “Tümen” üzere bir dizi söz tespit etti. Yazıtın İkinci Göktürk Kağanlığı’nı bir daha canlandıran Kültegin ve Bilge Kağan’ın babası İlteriş Kutluk Kağan ismine dikildiği kararına varıldı. Keşifle ‘Türk’ isminin birinci sefer geçtiği var sayılan Orhun Anıtları’ndan daha eski bir Türk Anıtı bulunmuş oldu.
UNESCO’YA TANITILACAK
Türk Akademisi Lideri Darhan Kıdıralı, iki yüzünde 12 satırlık eski Türk yazısı, üçüncü yüzünde ise eski Soğd yazısı bulunan anıttaki “Tanrı”, “Türk”, “Kutluk” ve “Tümen” sözlerini okuduklarını söylemiş oldu. Kıdıralı, Hürriyet’e şu ayrıntıları verdi: “Orhun Yazıtları fazlaca kıymetlidir lakin bu yazıt da büyük değere sahiptir. Bizim yazı tarihimizi daha ileri götürmektedir. Ek olarak Türk sözü birinci sefer Türk biliminsanlarınca keşfedilmiştir. Biz akademiye üye ülkelerimizde bunun (keşfin) bilimsel tanıtımını yapacağız. Ayrıyeten UNESCO’da da bunun bir tanıtımını yapmayı düşünüyoruz. Bu hepimizin tarihine ışık tutacak ortak ve bedelli bir buluştur.”
KİMDİR?
İlteriş Kutluğ Kağan, Çin’de doğup büyüdü. 681 yılında 17 arkadaşı ile Türk devletini bir daha kurmak için harekete geçti. Birfazlaca kavmi tek bayrak altında toplayarak Çin’e karşı isyan etti. 682 yılında Göktürk Devleti’ni ikinci defa kurarak ülkenin başına geçti. hiç bir savaşta mağlubiyete uğramadığı rivayet ediliyor.
BİLİMİNSANLARI ‘ÇOK KIYMETLİ BİR KEŞİF’
Prof. Dr. Ahmet Taşağıl: Türk dünyası ve Türk tarihi açısından fazlaca kıymetli bir keşif. Kültigin ve Bilge Kağan yazıtları kadar değerli bir keşif olabilir.
Doç. Dr. Elvin Yıldırım: Kutlu olsun. Milletlerarası Türk Akademisi ile Moğolistan Arkeoloji Enstitüsü’nü kutluyoruz.
Prof. Dr. Kürşad Güçlü: Türk tarihi için kıymetli buluş. “Türk” ve “Tengri” sözleri var. Yazıt bu tarafıyla Türk isminin geçtiği birinci eser olacak. İyi olsun.
KURGANDAKİ HAZİNE
Hürriyet’ten Ali İstek Akbulut ve Emin Mert Kırarslan’ın haberine nazaran Memleketler arası Türk Akademisi ile Moğolistan Arkeoloji Enstitüsü’nden biliminsanları 2016’da Nomgon Ovası’nda yüzey araştırmalarına başladı. Bölgenin İkinci Göktürk Devleti’nin kurucusu olan İlteriş Kutluğ Kağan’ın tüm Türk uzunluklarını topladığı yer olduğuna inanılıyordu. Evvel üzerine 19 Türk uzunluğunun tamgalarının kazındığı bir bengü taşı keşfedildi. Akabinde fazlaca sayıda heykel ve elinde ant kadehi bulunan Türk beyefendilerine ilişkin heykeller ortaya çıktı. Pandemi niçiniyle orta verilen ve Temmuz 2022’de bir daha başlatılan çalışmalarda, yaklaşık 250 metrekarelik bir kurganda yapılan hafriyatta dev bir külliye keşfedildi.
4 SÖZ ÇÖZÜLDÜ
Külliyede ibadet yeri olduğu tespit edilen alanda ise, üzerinde iki yüzünde Türkçe ve bir yüzünde Soğdca yazılar bulunan bir taş ile kaplumbağa formundaki temeli bulundu. Bilim insanları taşın üstündeki metinde “Tanrı”, “Türk”, “Kutluk”, “Tümen” üzere bir dizi söz tespit etti. Yazıtın İkinci Göktürk Kağanlığı’nı bir daha canlandıran Kültegin ve Bilge Kağan’ın babası İlteriş Kutluk Kağan ismine dikildiği kararına varıldı. Keşifle ‘Türk’ isminin birinci sefer geçtiği var sayılan Orhun Anıtları’ndan daha eski bir Türk Anıtı bulunmuş oldu.
UNESCO’YA TANITILACAK
Türk Akademisi Lideri Darhan Kıdıralı, iki yüzünde 12 satırlık eski Türk yazısı, üçüncü yüzünde ise eski Soğd yazısı bulunan anıttaki “Tanrı”, “Türk”, “Kutluk” ve “Tümen” sözlerini okuduklarını söylemiş oldu. Kıdıralı, Hürriyet’e şu ayrıntıları verdi: “Orhun Yazıtları fazlaca kıymetlidir lakin bu yazıt da büyük değere sahiptir. Bizim yazı tarihimizi daha ileri götürmektedir. Ek olarak Türk sözü birinci sefer Türk biliminsanlarınca keşfedilmiştir. Biz akademiye üye ülkelerimizde bunun (keşfin) bilimsel tanıtımını yapacağız. Ayrıyeten UNESCO’da da bunun bir tanıtımını yapmayı düşünüyoruz. Bu hepimizin tarihine ışık tutacak ortak ve bedelli bir buluştur.”
KİMDİR?
İlteriş Kutluğ Kağan, Çin’de doğup büyüdü. 681 yılında 17 arkadaşı ile Türk devletini bir daha kurmak için harekete geçti. Birfazlaca kavmi tek bayrak altında toplayarak Çin’e karşı isyan etti. 682 yılında Göktürk Devleti’ni ikinci defa kurarak ülkenin başına geçti. hiç bir savaşta mağlubiyete uğramadığı rivayet ediliyor.
BİLİMİNSANLARI ‘ÇOK KIYMETLİ BİR KEŞİF’
Prof. Dr. Ahmet Taşağıl: Türk dünyası ve Türk tarihi açısından fazlaca kıymetli bir keşif. Kültigin ve Bilge Kağan yazıtları kadar değerli bir keşif olabilir.
Doç. Dr. Elvin Yıldırım: Kutlu olsun. Milletlerarası Türk Akademisi ile Moğolistan Arkeoloji Enstitüsü’nü kutluyoruz.
Prof. Dr. Kürşad Güçlü: Türk tarihi için kıymetli buluş. “Türk” ve “Tengri” sözleri var. Yazıt bu tarafıyla Türk isminin geçtiği birinci eser olacak. İyi olsun.