semaver
Active member
Taliban’ın idaresi ele geçirdiği Afganistan’da uzmanlara nazaran Türkiye’nin stratejisi ne olmalı? Getty ImagesKabil Havaalanı
ABD’nin çekilme sürecini tamamlamadan, Taliban’ın idaresi ele geçirdiği Afganistan’da, NATO misyonu çerçevesinde bakılırsav yapan Türk askerinin ülkede kalıp kalmayacağı ve Kabil Hamid Karzai Memleketler arası Havaalanı’nın güvenliğini sağlama nazaranviyle ilgili tartışmalar sürüyor. Reuters, Taliban’ın Kabil’i ele geçirmesinin akabinde Türkiye’nin havaalanının güvenliğini sağlama planını durdurduğunu duyursa da, Ankara çabucak hemen bu hususta resmi bir açıklama yapmış değil. Türkiye açısından zahmetli alanlardan birisini ise Afganistan’dan gelebilecek göçmenler oluşturuyor.
Taliban’ın 20 yıl daha sonra bir daha ülke idaresini ele geçirdiği Afganistan’da Türkiye’nin askeri varlığının durumu ve bundan daha sonra yaşanabilecek muhtemel gelişmelerle ilgili izlenmesi gereken stratejiyle ilgili Prof. Dr. Ahmet Kasım Han ve Emekli Tuğgeneral Ali Er, BBC Türkçe’nin sorularını yanıtladı.
Han: Türkiye’nin havaalanı güvenliğini sağlaması için artık taban yok
Memleketler arası bağlar alanında uzman isimlerden Altınbaş Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr Ahmet Kasım Han, Türkiye’nin Kabil Hamid Karzai Havaalanı’nın güvenliğinin sağlanması bakılırsavinin temel olarak Taliban’la, bu biçimdeki Kabil hükümeti içindeki bir çeşit “kolaylaştırcı” rol üstlenmesine yönelik olduğunu, ondan sonrasında da bu rolüne ait daha geniş nazaranv tanımlamasının mümkün olup olmadığının tartışıldığına dikkat çekiyor. Han, Taliban’ın Kabil’i ele geçirmesinden itibaren ise artık bu biçimde bir yerin kalmadığı görüşünde:
“Biden ve Blinken haricinde herkes bir trajedi bulunduğu ve sorumlusunun ABD olduğu konusunda hemfikir. Artık tarih aktı, tekerler döndü. Bundan daha sonra yapılacak değerlendirmeler her biri tarihe not olarak düşülecek olsa da fiili durumu ve buradaki trajediyi tek başlarına dönüştürme ihtimalleri yok. Dönüşmesi için birilerinin tekrar Afganistan’a komuta etmesi lazım. Kimsenin de bu biçimde bir niyetinin olmadığı açık. bu biçimde bir ortamda Türkiye Cumhuriyeti’nin silahlı kuvvetleri pazartesi günü, ABD silahlı kuvvetleri ile işbirliği altında son derece kaotik, insan trajedisinin mümkün mertebe yönetilebilirlik parantezi içine almaya çalıştığını anlıyoruz. Pazartesi itibariyle bunun sonuçlarının fazlaca parlak olmadığı aşikar.”
Gayretlerin kıymetli olduğunu, fakat Taliban’ın Kabil’de tam egemenliğini kurmasından daha sonra insan trajedisi ortadan kalkmasa da görünürlüğünün azalacağını belirten Han’a nazaran, Hamid Karzai Havalanı’nın işlevinin, ülkedeki milletlerarası toplum temsilcilerinin ve askerlerinin Afganistan’ı terk ettiği yere dönüşecek.
“Türkiye en son terk eden olabilir”
Diplomatlarını çekmeyen, askerlerini çekip çekmeme konusunda çabucak hemen net tavır açıklamayan Türkiye, Taliban idaresine karşın ülkedeki varlığını sürdürebilir mi?
Han’a göre Türkiye Afganistan’ı terk eden en son ülke olabilir:
“Ama Türkiye’nin, her insanın ardında artçı olarak Kabil Havalimanı’nda kalmanın maliyetini ve getirisinin ne olacağını uygun hesaplaması lazım. Türk dış siyaseti, 2011 yılından beri – son periyotlarda azalmış olmak kaydıyla- kendi imkan ve kabiliyetleri ve kendi siyasi sınırlılıklarını, katı ve yumuşak gücünün sınırlılıklarını hesaba katmadan fırsat değerlendirmeleri yapmaktan maluldur. Bunun bedellerini ödedi, ödemekte ve ödemeye devam edecek maalesef. Artık şayet Afganistan’daki fırsat değerlendirmesini yaparken de tıpkı abartılı gözle bu iş yapılırsa, bunun kararınun maliyet hesaplaması açısından olumsuz sonuçlar vereceği açık. Her yapabileceğiniz şeyi yapmanız gerekmez.”
Getty ImagesTaliban, Kabil’in caddelerinde devriye geziyor
“Türkiye, şeriat devletinin doğumunun gözetmeni olmamalı”
Ahmet Kasım Han, Türkiye’nin Afganistan’daki yeni durum niçiniyle, bundan daha sonraki halini memleketler arası toplumla birlikte belirlemesi gerektiğine vurgu yapıyor. Taliban rejimine karşı İngiltere’nin yeni rejimi tanımayacağı, Almanya’nın ise yardımları keseceği iletisini verdiğini anımsatan Han, Taliban’ınsa idaresine meşruiyet kazandırmak için “referansa” ihtiyacı olduğunu, bu niçinle de burka giymeleri şartıyla kız çocukların okullara gidebileceği üzere ölçülü bildiriler verdiğine işaret ediyor. Han, Taliban’ın bunu yapmasının altında ise 1996’da birinci idareye geldiği periyotta yaptığı kusurlardan bir manada ders çıkarmasına bağlıyor:
Han, Cumhurbaşkanı Erdoğan ve iktidarın temsilcilerinin Taliban’la temas arayışının ise “Türkiye’nin Ortadoğu’daki kredibilitesinin Afganistan’a da teşmil edilebileceği” kanaatinde bulunmasına bağlıyor. Milletlerarası toplumun dertlerini aktarmak açısından Taliban’la birilerinin konuşuyor olmasının kıymetli olduğunu vurgulayan Han, lakin bunun yaratacağı risklerin de göz önüne alınması gerektiğini vurguluyor:
“Uluslararası toplumun tasalarını aktarmak ve tahminen de Taliban’ın ülkeyi yönetme biçimi konusunda bir sınırlayıcılık bakımından birilerinin konuşması lazım, bu güzel bir şeydir. Türkiye, bu bahiste uygun durumda bir ülkedir. Fakat bu görüşmelerin büyükçe bir kısmı Taliban’ın yapmaması gerekenler üzerinden gerçekleşeceği için her vakit sempatik görüşmeler olmayacağı yahut söylenenlerin karşılık bulmaması niçiniyle, bu hal yine ettikçe ilgili aracının da tartısının azalacağı bir müddetç yaşanması tehlikesi var. Türkiye’nin imkan ve kabiliyetlerini, siyasi, askeri, ekonomik diplomatik tahditlerini hakikat kıymetlendirerek fırsatların ne olduğuna karar vermesi ve fırsatları değerlendirmesi gerekir.”
“Ağır Afgan göçmen dalgası yaşanmaz”
Getty ImagesTatvan’a ulaşmaya çalışan Afgan göçmenler
Türkiye’deki tasalardan birisi de Taliban’ın idaresi ele geçirmesiyle bir arada Afganistan’dan Türkiye’ye yönelebilecek göç dalgası. Ahmet Kasım Han Türkiye’de hala 5 milyondan fazla sistemsiz göçmen yaşadığını ve bu niçinle toplumsal bir rahatsızlık olduğuna dikkat çekerken, Afganistan’dan gelenlerin sayısının ise Türkiye’de yaşayan Afrikalılar’dan daha fazla olmadığı görüşünde. Afganistan’daki yeni durumun Türkiye’de göçmenlerden duyulan rahatsızlıkla ilgili tartışmaların alevlendiği bir periyoda denk geldiğine işaret eden Han, “Burada temel yükü Pakistan’la İran kaldıracak. Kaldı ki Türkiye’ye gelenlerin Türkiye’de kalmaya niyeti varmış üzere gözlemlemiyorum. Hepsi Avrupa’ya gitmek istiyor. Türkiye’nin Avrupa’yla alakalarını bu manada düzenlemesi gerekiyor. Avrupa Parlamentosu’nda Yeşiller temsilcisi ‘Parasını veriyoruz’ üzere bir açıklama yaptı. Türkiye açısından temel rencide edici olan budur” diyor.
Türkiye’nin göçmenler konusunda “açık kapı” siyasetini da sürdürmeyeceğinin anlaşıldığını vurgulayan Han, “Bu niçinle Türkiye’nin fazlaca ağır Afganlı göç dalgasıyla karşılaşacağını düşünmüyorum. Ayrıyeten bu husustaki siyaset değiştiği için sonuçların bu kadar ağır olması fazlaca mümkün görünmüyor” görüşünü lisana getiriyor.
“Savaş beyefendileri taraf değiştirdi”
Afganistan idaresinin ve askerinin Taliban’a direnmemesi de dünyanın tartıştığı bahislerin başında. Prof. Dr. Han, bunun sebebini, ABD’nin yanılgılı tavrı ve 2001 yılında Taliban’ın idareden uzaklaştırılmasında rol oynayan “savaş beyleri”nin taraf değiştirmesine bağlıyor:
“Biden, ‘Biz ulus devlet inşa etmek için orada bulunmuyoruz’ diyor. bu biçimde 20 yıldır, bir ülkede kalıp o ülkede kurum inşası yapmadıysan ya da o denli bir uğraş ortasında değilsen ne yapıyorsun, diye sormak lazım. O kurumları inşa etmeyi beceremediler. Taliban’ın bu kadar süratli taban kazanmasının en değerli sebebi, ABD’nin yabancı olduğu bir sebep değil. Zira 2001’de onlar da bu biçimde kazandılar. Taraf değiştiriyor elinde silah olan savaş beyefendileri. ABD’nin günahlarının kıymetli bir tanesi ortaya çıkıyor, o savaş beyleriyle işbirliği yaptılar. En büyük yanılgıyı da Obama yaptı ‘Ben çıkıyorum’ dedi ve bir de tarih verdi. O gün itibariyle Afganistan’ın komşularının tamamı Amerika’nın gidici, Taliban’ın kalıcı olduğuna hükmettiler. Ve o andan itibaren Taliban’ın lojistik, askeri, siyasi ne kadar var ise hepsi tekrar kesilmemecesine muslukları açtı. Taliban kazansa da kaybetse de bir öge olacağı ortaya çıktıktan daha sonra muhatap alınası bir varlığa döndü. ‘Ben gidiyorum’ dediğin gün artık Taliban’ın kaybetmeyeceğini de kabul etmiş oldun. Kaybetmemek, kazanmaktır bu biçimde bir örgüt için. Bunun akabinde nasıl 2001’de taraf değiştirerek süratle Afganistan’ın Taliban’ın elinden çıkmasını sağladı o savaş beyefendileri, bu sefer de Amerikalılar gittikten daha sonra süratle taraf değiştirdiler.”
Getty Images
“2001’de neyi önlemek için geldilerse, bunların tamamı ABD’ye geri dönecek”
Washington’ın, çekilme sonucu neticelerina ait değerlendirmeleri yapmaması ve sonuçlarını öngörmemesinin mümkün olmadığını kaydeden Han, lakin bundan daha sonra ABD’nin işinin kolay olmayacağı görüşünde:
“Amerikan siyaseti bununla hatırlanacak. Bu ABD’nin Güneydoğu Asya’da kendi çıkarlarını savunmasını önemli biçimde zorlaştıracak. aslına bakarsan pamuk ipliğindeki kredibilitesini tekrar yerin tabanına sokacaktır ve uzun vadede de 2001’de neyi önlemek için geldilerse, bunların tamamı da geri dönecek Amerika’ya.”
Emekli Tuğgeneral Ali Er: Türk askeri geri çekilmelidir
Emekli Tuğreneral Ali Er, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin Afganistan’daki varlığının meşruiyetini NATO misyonu çerçevesinde yapılacak operasyon kapsamında TBMM’de kabul edilen tezkereyle aldığına dikkat çekiyor. Geçen Haziran ayında yapılan dorukta NATO’nun Afganistan’daki vazifesine son verme sonucu aldığını kaydeden Er, Türkiye’nin de durumunu buna göre pahalandırmak zorunda olduğunu tabir ediyor:
“14 Haziran’daki NATO tepesinde de açık biçimde ‘Bizim Afganistan’da nazaranvimiz bitti’ dendi. Ben hukukçu değilim lakin biz askerler hareket buyruklarını yahut harekatı sevk ve yönetim ederken, bu meşruiyeti sağlayan bir misyon yeri vardır. Bu NATO kapsamındaysa, bunun altyapısını BM Güvenlik Kurulu Kararları çerçevesinde alır. Bu 51. Unsurdur. NATO’nun 5. Hususudur. Bunlar meşruiyet sağlar. Bunun ötesinde de, yasal devlet yapısı, legal bir ordu, yasal bir varlık vardır. Afganistan’da legal bir devlet mi var? Cumhurbaşkanı ülkeden ayrıldı, Kabil işgal altında ve üstüne üstlük Kabil’i işgal eden güçler bizim tarafımızdan da dünyada da terör örgütü olarak kabul ediliyor. ötürüsıyla biz hangi yasal tüzel altyapısı olan güce güvenerek, o gücü kendimize muhatap alarak Türk askerinin orada bakılırsav yapabileceğini düşünebiliriz? Oradaki askerin varlığının ne kadar muhariplik yeteneği olduğu biliniyor. Lakin karşınızda kana susamış bir terör örgütü var. Ve Karzai Havaalanı güvenlik açısından epey problemli olan bir alan. bu biçimde bir ortamda oranın güvenliğinin sağlanmasını ben yaparım demek dahi, Türk askerinin dünya üstündeki o gururlu ismini sorgulamaya açmak demektir. Zira yapılabilmesi için ne güç var, ne imkan var, ne de tüzel meşruiyeti sağlayacak bir altyapı var. Bu durumda sorumlu bir devlet adamının yapması gereken açıklama Türk askerinin geri çekilmesi olmalıdır.”
Çekilmenin, Türkiye’nin bakılırsavden kaçması manasına gelmeyeceğini vurgulayan Er, ABD’ye ilişkin Bagram Hava Üssü’nün müttefiklik bağları çerçevesinde Afganistan’dan çıkış için kullanılabileceğini vurguluyor.
MHP Başkanı Devlet Bahçeli’nin Türk askerinin Afganistan’da kalması gerektiği istikametindeki görüşüne katılmadığını belirten Er, ” Şayet Mehmetçik, bayrağa sarılmış tabutlarla dönmeye başlarsa Türkiye kaldıramaz. İdlib’de epeyce berbat anımız var. Burada İdlib’den daha berbat olaylarla karşılaşabiliriz. Bu da bizi, Cumhuriyetimizi. halkımızı epeyce yaralar” görüşünü lisana getiriyor.
ABD’nin çekilme sürecini tamamlamadan, Taliban’ın idaresi ele geçirdiği Afganistan’da, NATO misyonu çerçevesinde bakılırsav yapan Türk askerinin ülkede kalıp kalmayacağı ve Kabil Hamid Karzai Memleketler arası Havaalanı’nın güvenliğini sağlama nazaranviyle ilgili tartışmalar sürüyor. Reuters, Taliban’ın Kabil’i ele geçirmesinin akabinde Türkiye’nin havaalanının güvenliğini sağlama planını durdurduğunu duyursa da, Ankara çabucak hemen bu hususta resmi bir açıklama yapmış değil. Türkiye açısından zahmetli alanlardan birisini ise Afganistan’dan gelebilecek göçmenler oluşturuyor.
Taliban’ın 20 yıl daha sonra bir daha ülke idaresini ele geçirdiği Afganistan’da Türkiye’nin askeri varlığının durumu ve bundan daha sonra yaşanabilecek muhtemel gelişmelerle ilgili izlenmesi gereken stratejiyle ilgili Prof. Dr. Ahmet Kasım Han ve Emekli Tuğgeneral Ali Er, BBC Türkçe’nin sorularını yanıtladı.
Han: Türkiye’nin havaalanı güvenliğini sağlaması için artık taban yok
Memleketler arası bağlar alanında uzman isimlerden Altınbaş Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr Ahmet Kasım Han, Türkiye’nin Kabil Hamid Karzai Havaalanı’nın güvenliğinin sağlanması bakılırsavinin temel olarak Taliban’la, bu biçimdeki Kabil hükümeti içindeki bir çeşit “kolaylaştırcı” rol üstlenmesine yönelik olduğunu, ondan sonrasında da bu rolüne ait daha geniş nazaranv tanımlamasının mümkün olup olmadığının tartışıldığına dikkat çekiyor. Han, Taliban’ın Kabil’i ele geçirmesinden itibaren ise artık bu biçimde bir yerin kalmadığı görüşünde:
“Biden ve Blinken haricinde herkes bir trajedi bulunduğu ve sorumlusunun ABD olduğu konusunda hemfikir. Artık tarih aktı, tekerler döndü. Bundan daha sonra yapılacak değerlendirmeler her biri tarihe not olarak düşülecek olsa da fiili durumu ve buradaki trajediyi tek başlarına dönüştürme ihtimalleri yok. Dönüşmesi için birilerinin tekrar Afganistan’a komuta etmesi lazım. Kimsenin de bu biçimde bir niyetinin olmadığı açık. bu biçimde bir ortamda Türkiye Cumhuriyeti’nin silahlı kuvvetleri pazartesi günü, ABD silahlı kuvvetleri ile işbirliği altında son derece kaotik, insan trajedisinin mümkün mertebe yönetilebilirlik parantezi içine almaya çalıştığını anlıyoruz. Pazartesi itibariyle bunun sonuçlarının fazlaca parlak olmadığı aşikar.”
Gayretlerin kıymetli olduğunu, fakat Taliban’ın Kabil’de tam egemenliğini kurmasından daha sonra insan trajedisi ortadan kalkmasa da görünürlüğünün azalacağını belirten Han’a nazaran, Hamid Karzai Havalanı’nın işlevinin, ülkedeki milletlerarası toplum temsilcilerinin ve askerlerinin Afganistan’ı terk ettiği yere dönüşecek.
“Türkiye en son terk eden olabilir”
Diplomatlarını çekmeyen, askerlerini çekip çekmeme konusunda çabucak hemen net tavır açıklamayan Türkiye, Taliban idaresine karşın ülkedeki varlığını sürdürebilir mi?
Han’a göre Türkiye Afganistan’ı terk eden en son ülke olabilir:
“Ama Türkiye’nin, her insanın ardında artçı olarak Kabil Havalimanı’nda kalmanın maliyetini ve getirisinin ne olacağını uygun hesaplaması lazım. Türk dış siyaseti, 2011 yılından beri – son periyotlarda azalmış olmak kaydıyla- kendi imkan ve kabiliyetleri ve kendi siyasi sınırlılıklarını, katı ve yumuşak gücünün sınırlılıklarını hesaba katmadan fırsat değerlendirmeleri yapmaktan maluldur. Bunun bedellerini ödedi, ödemekte ve ödemeye devam edecek maalesef. Artık şayet Afganistan’daki fırsat değerlendirmesini yaparken de tıpkı abartılı gözle bu iş yapılırsa, bunun kararınun maliyet hesaplaması açısından olumsuz sonuçlar vereceği açık. Her yapabileceğiniz şeyi yapmanız gerekmez.”
Getty ImagesTaliban, Kabil’in caddelerinde devriye geziyor
“Türkiye, şeriat devletinin doğumunun gözetmeni olmamalı”
Ahmet Kasım Han, Türkiye’nin Afganistan’daki yeni durum niçiniyle, bundan daha sonraki halini memleketler arası toplumla birlikte belirlemesi gerektiğine vurgu yapıyor. Taliban rejimine karşı İngiltere’nin yeni rejimi tanımayacağı, Almanya’nın ise yardımları keseceği iletisini verdiğini anımsatan Han, Taliban’ınsa idaresine meşruiyet kazandırmak için “referansa” ihtiyacı olduğunu, bu niçinle de burka giymeleri şartıyla kız çocukların okullara gidebileceği üzere ölçülü bildiriler verdiğine işaret ediyor. Han, Taliban’ın bunu yapmasının altında ise 1996’da birinci idareye geldiği periyotta yaptığı kusurlardan bir manada ders çıkarmasına bağlıyor:
Han, Cumhurbaşkanı Erdoğan ve iktidarın temsilcilerinin Taliban’la temas arayışının ise “Türkiye’nin Ortadoğu’daki kredibilitesinin Afganistan’a da teşmil edilebileceği” kanaatinde bulunmasına bağlıyor. Milletlerarası toplumun dertlerini aktarmak açısından Taliban’la birilerinin konuşuyor olmasının kıymetli olduğunu vurgulayan Han, lakin bunun yaratacağı risklerin de göz önüne alınması gerektiğini vurguluyor:
“Uluslararası toplumun tasalarını aktarmak ve tahminen de Taliban’ın ülkeyi yönetme biçimi konusunda bir sınırlayıcılık bakımından birilerinin konuşması lazım, bu güzel bir şeydir. Türkiye, bu bahiste uygun durumda bir ülkedir. Fakat bu görüşmelerin büyükçe bir kısmı Taliban’ın yapmaması gerekenler üzerinden gerçekleşeceği için her vakit sempatik görüşmeler olmayacağı yahut söylenenlerin karşılık bulmaması niçiniyle, bu hal yine ettikçe ilgili aracının da tartısının azalacağı bir müddetç yaşanması tehlikesi var. Türkiye’nin imkan ve kabiliyetlerini, siyasi, askeri, ekonomik diplomatik tahditlerini hakikat kıymetlendirerek fırsatların ne olduğuna karar vermesi ve fırsatları değerlendirmesi gerekir.”
“Ağır Afgan göçmen dalgası yaşanmaz”
Getty ImagesTatvan’a ulaşmaya çalışan Afgan göçmenler
Türkiye’deki tasalardan birisi de Taliban’ın idaresi ele geçirmesiyle bir arada Afganistan’dan Türkiye’ye yönelebilecek göç dalgası. Ahmet Kasım Han Türkiye’de hala 5 milyondan fazla sistemsiz göçmen yaşadığını ve bu niçinle toplumsal bir rahatsızlık olduğuna dikkat çekerken, Afganistan’dan gelenlerin sayısının ise Türkiye’de yaşayan Afrikalılar’dan daha fazla olmadığı görüşünde. Afganistan’daki yeni durumun Türkiye’de göçmenlerden duyulan rahatsızlıkla ilgili tartışmaların alevlendiği bir periyoda denk geldiğine işaret eden Han, “Burada temel yükü Pakistan’la İran kaldıracak. Kaldı ki Türkiye’ye gelenlerin Türkiye’de kalmaya niyeti varmış üzere gözlemlemiyorum. Hepsi Avrupa’ya gitmek istiyor. Türkiye’nin Avrupa’yla alakalarını bu manada düzenlemesi gerekiyor. Avrupa Parlamentosu’nda Yeşiller temsilcisi ‘Parasını veriyoruz’ üzere bir açıklama yaptı. Türkiye açısından temel rencide edici olan budur” diyor.
Türkiye’nin göçmenler konusunda “açık kapı” siyasetini da sürdürmeyeceğinin anlaşıldığını vurgulayan Han, “Bu niçinle Türkiye’nin fazlaca ağır Afganlı göç dalgasıyla karşılaşacağını düşünmüyorum. Ayrıyeten bu husustaki siyaset değiştiği için sonuçların bu kadar ağır olması fazlaca mümkün görünmüyor” görüşünü lisana getiriyor.
“Savaş beyefendileri taraf değiştirdi”
Afganistan idaresinin ve askerinin Taliban’a direnmemesi de dünyanın tartıştığı bahislerin başında. Prof. Dr. Han, bunun sebebini, ABD’nin yanılgılı tavrı ve 2001 yılında Taliban’ın idareden uzaklaştırılmasında rol oynayan “savaş beyleri”nin taraf değiştirmesine bağlıyor:
“Biden, ‘Biz ulus devlet inşa etmek için orada bulunmuyoruz’ diyor. bu biçimde 20 yıldır, bir ülkede kalıp o ülkede kurum inşası yapmadıysan ya da o denli bir uğraş ortasında değilsen ne yapıyorsun, diye sormak lazım. O kurumları inşa etmeyi beceremediler. Taliban’ın bu kadar süratli taban kazanmasının en değerli sebebi, ABD’nin yabancı olduğu bir sebep değil. Zira 2001’de onlar da bu biçimde kazandılar. Taraf değiştiriyor elinde silah olan savaş beyefendileri. ABD’nin günahlarının kıymetli bir tanesi ortaya çıkıyor, o savaş beyleriyle işbirliği yaptılar. En büyük yanılgıyı da Obama yaptı ‘Ben çıkıyorum’ dedi ve bir de tarih verdi. O gün itibariyle Afganistan’ın komşularının tamamı Amerika’nın gidici, Taliban’ın kalıcı olduğuna hükmettiler. Ve o andan itibaren Taliban’ın lojistik, askeri, siyasi ne kadar var ise hepsi tekrar kesilmemecesine muslukları açtı. Taliban kazansa da kaybetse de bir öge olacağı ortaya çıktıktan daha sonra muhatap alınası bir varlığa döndü. ‘Ben gidiyorum’ dediğin gün artık Taliban’ın kaybetmeyeceğini de kabul etmiş oldun. Kaybetmemek, kazanmaktır bu biçimde bir örgüt için. Bunun akabinde nasıl 2001’de taraf değiştirerek süratle Afganistan’ın Taliban’ın elinden çıkmasını sağladı o savaş beyefendileri, bu sefer de Amerikalılar gittikten daha sonra süratle taraf değiştirdiler.”
Getty Images
“2001’de neyi önlemek için geldilerse, bunların tamamı ABD’ye geri dönecek”
Washington’ın, çekilme sonucu neticelerina ait değerlendirmeleri yapmaması ve sonuçlarını öngörmemesinin mümkün olmadığını kaydeden Han, lakin bundan daha sonra ABD’nin işinin kolay olmayacağı görüşünde:
“Amerikan siyaseti bununla hatırlanacak. Bu ABD’nin Güneydoğu Asya’da kendi çıkarlarını savunmasını önemli biçimde zorlaştıracak. aslına bakarsan pamuk ipliğindeki kredibilitesini tekrar yerin tabanına sokacaktır ve uzun vadede de 2001’de neyi önlemek için geldilerse, bunların tamamı da geri dönecek Amerika’ya.”
Emekli Tuğgeneral Ali Er: Türk askeri geri çekilmelidir
Emekli Tuğreneral Ali Er, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin Afganistan’daki varlığının meşruiyetini NATO misyonu çerçevesinde yapılacak operasyon kapsamında TBMM’de kabul edilen tezkereyle aldığına dikkat çekiyor. Geçen Haziran ayında yapılan dorukta NATO’nun Afganistan’daki vazifesine son verme sonucu aldığını kaydeden Er, Türkiye’nin de durumunu buna göre pahalandırmak zorunda olduğunu tabir ediyor:
“14 Haziran’daki NATO tepesinde de açık biçimde ‘Bizim Afganistan’da nazaranvimiz bitti’ dendi. Ben hukukçu değilim lakin biz askerler hareket buyruklarını yahut harekatı sevk ve yönetim ederken, bu meşruiyeti sağlayan bir misyon yeri vardır. Bu NATO kapsamındaysa, bunun altyapısını BM Güvenlik Kurulu Kararları çerçevesinde alır. Bu 51. Unsurdur. NATO’nun 5. Hususudur. Bunlar meşruiyet sağlar. Bunun ötesinde de, yasal devlet yapısı, legal bir ordu, yasal bir varlık vardır. Afganistan’da legal bir devlet mi var? Cumhurbaşkanı ülkeden ayrıldı, Kabil işgal altında ve üstüne üstlük Kabil’i işgal eden güçler bizim tarafımızdan da dünyada da terör örgütü olarak kabul ediliyor. ötürüsıyla biz hangi yasal tüzel altyapısı olan güce güvenerek, o gücü kendimize muhatap alarak Türk askerinin orada bakılırsav yapabileceğini düşünebiliriz? Oradaki askerin varlığının ne kadar muhariplik yeteneği olduğu biliniyor. Lakin karşınızda kana susamış bir terör örgütü var. Ve Karzai Havaalanı güvenlik açısından epey problemli olan bir alan. bu biçimde bir ortamda oranın güvenliğinin sağlanmasını ben yaparım demek dahi, Türk askerinin dünya üstündeki o gururlu ismini sorgulamaya açmak demektir. Zira yapılabilmesi için ne güç var, ne imkan var, ne de tüzel meşruiyeti sağlayacak bir altyapı var. Bu durumda sorumlu bir devlet adamının yapması gereken açıklama Türk askerinin geri çekilmesi olmalıdır.”
Çekilmenin, Türkiye’nin bakılırsavden kaçması manasına gelmeyeceğini vurgulayan Er, ABD’ye ilişkin Bagram Hava Üssü’nün müttefiklik bağları çerçevesinde Afganistan’dan çıkış için kullanılabileceğini vurguluyor.
MHP Başkanı Devlet Bahçeli’nin Türk askerinin Afganistan’da kalması gerektiği istikametindeki görüşüne katılmadığını belirten Er, ” Şayet Mehmetçik, bayrağa sarılmış tabutlarla dönmeye başlarsa Türkiye kaldıramaz. İdlib’de epeyce berbat anımız var. Burada İdlib’den daha berbat olaylarla karşılaşabiliriz. Bu da bizi, Cumhuriyetimizi. halkımızı epeyce yaralar” görüşünü lisana getiriyor.