Sudan’da toprak kiralama; 8 yıllık macera

Zeytin

Global Mod
Global Mod
Ali Ekber YILDIRIM

Sudan Egemenlik Kurulu Lideri Abdulfettah El-Burhan’ın Ankara’yı ziyareti, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı ziyareti ile Türkiye’nin Sudan’da toprak kiralaması konusu bir defa daha gündeme geldi.

Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Burhan başkanlığında gerçekleşen temaslar kararında Sudan’da birinci etapta 100 bin hektarlık alanın yani 1 milyon dönüm tarım yerinin işletmeye alınmasıyla ilgili görüş birliğine varıldığını deklare etti. Oktay, şunları söylemiş oldu: “Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğünün (TİGEM) pilot çiftlik projesi öncülüğünde bu alanda başlatılacak ziraî üretim işbirliği, Türk iş insanlarımız için Sudan’da kıymetli bir yatırım fırsatı sunarken beraberinde Sudan’a istihdam, ziraî teknoloji ve besin arz güvenliği üzere alanlarda katkı sağlayacaktır.”

Sudan’da toprak kiralamanın 8 yıllık öyküsü

— AKP Hükümeti, Her devir Sudan’a özel ilgi gösteriyor. Bilhassa tarım konusunda bu ülkeyle işbirliği için çalışmalar yıllardır sürdürülüyor. Türkiye’nin Sudan’da arazi kiralama teşebbüsü 2013 yılında Mehdi Eker’in bakanlığı devrinde başladı.

— Sudan’da 99 yıllığına 780 bin 500 hektar tarım toprağı kiralandı. Bu yerlerde tıpkı zamandavlet hem özel kesim ziraî üretim yapacak diye duyuruldu.

Ortak şirket kuruldu

— Bakanlar Kurulu’nun 9.11.2015 tarih ve 2015/8234 sayılı sonucu ile onaylanan ” Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Sudan Cumhuriyeti Hükümeti içinde İkili Ziraî İşbirliği ve İştirakine Ait Anlaşma”ya dayanarak “Türk Sudan Memleketler arası Tarım ve Hayvancılık Anonim Şirketi kuruldu. Şirket sermayesinin yüzde 80’i, Tarım Bakanlığı Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğüne, yüzde 20’si Sudan’a ilişkin.

— Türkiye-Sudan Ticaret ve Ekonomik Paydaşlık Muahedesi Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 24 Aralık 2017 tarihinde Sudan’a gerçekleştirdiği ziyaret sırasında devrin İktisat Bakanı Nihat Zeybekçi ve Sudan Cumhuriyeti Ticaret Bakanı Hatim El Sir Ali tarafınca imzalandı.

— Nisan 2019’da Sudan’da darbe ile idare devrilince, Türkiye’nin bu ülkedeki tarımla ilgili faaliyetleri belirsizlik sürecine girdi.

— 2019’da Sudan ile imzalanan Ekonomik İştirak Muahedesi bir defa daha toprak problemini gündeme getirdi.

İthalat ödünleri verildi

— Türkiye Büyük Millet Meclisi Dışişleri Komisyonu’nun 4 Aralık 2019’da Kurul Lideri Volkan Bozkır başkanlığındaki görüşmede “Türkiye Cumhuriyeti ve Sudan Cumhuriyeti içinde Ticaret ve Ekonomik Paydaşlık Muahedesinin Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna ve Muahedenin Eklerine Ait Değişikliklerin Cumhurbaşkanınca Direkt Onaylanmasına Yetki Verilmesine Ait Kanun Teklifi” ele alındı.

— Tarımda 802 eser için taviz verildi

Ticaret Bakanlığı Memleketler arası Mutabakatlar ve Avrupa Birliği Genel Müdürü Hüsnü Dilemre’nin 4 Aralık 2019’daki görüşmede verdiği bilgiye nazaran; Sudan’dan ithal edilecek 802 tarım eserinde gümrük vergilerini kaldırmayı taahhüt etti. Bu eserler Sudan’dan tarım eserleri ithalatımızın yüzde 8’ine, 3.5 milyon dolara denk geliyor. 35 adet eserde ise gümrük vergilerinde yüzde 50 oranında indirim taahhüt edildi. Buna karşılık olarak Sudan tarafı, ticarete mevzu olan hem sanayi hem tarım mamüllerinin yüzde 87’sinde ülkemize taviz vermeyi taahhüt etti. Kelam konusu eserler Sudan’a ihracatımızın yüzde 55’ine denk geliyor.

İthal edilecek tarım eserleri ve ölçüleri

Sudan’dan ithal edileceği taahhüt edilen kimi eserler ve ölçüleri; 50 bin büyükbaş hayvan , 2 bin küçükbaş hayvan, 8 bin ton et, 2 bin ton tereyağı, 2 milyon adet yumurta, 500 ton bal, 5 bin ton patates, 5 bin ton domates, bin ton sarımsak, 2 bin ton üzüm, her biri 5 biner ton olmak üzere buğday, arpa, yulaf, mısır ve 2 bin ton buğday unu.

— Sudan ile bir sefer daha toprak kiralama konusu gündemde. Bir yandan “toprak kiralıyoruz, orada üretim yapılacak” demek, öteki tarafta ödünlerle ithalat yapmak çiftçi açısından kabul edilebilir bir durum değil.
Türkiye’nin evvela kendi çiftçisini destekleyerek kendi topraklarında üretim yapılmasını sağlamalı.

Ayrıyeten, ister ülke bazında isterse şirket bazında olsun, bir öbür ülkenin toprağını kiralayıp yahut satın alarak ziraî üretim yapmanın o ülkedeki halka haksızlık olduğunu da vurgulamamız gerekiyor. Bugün açlık yaşanan Afrika’da, toprakların diğer ülkeler yahut şirketler tarafınca kullanıldığını unutmayalım.

Okumaya devam et...