-“Anlayış ve yüzeysellik yaşla değil, her insanın hak ettiği yolla ilgilidir.”
Cümleyi İtalyan muharrir Susanna Tamaro, 80 yaşındaki bayanın torununa yazdığı, gönderilmemiş mektuplarından oluşan “Yüreğinin Götürdüğü Yere Git” romanında yazdı.
Bir haftadır iktidar yöneticilerin alaycı gülümsemesine sebep olan, bir çocuğun Kılıçdaroğlu için sarf ettiği “hain” sözcüğü konuşuluyor.
Bu hususta yazılanlar-çizilenler Tamaro’nun kelamını hatırlattı; yüzeysel bakmak bu lisan kadar yaralayıcı!
Açayım:
Lisan, niyetin ve dünya görüşünün irtibat aracı. Bu sebeple konuşmamız gereken sorun şu:
Bir çocuğun aklını-duygusunu zehirleyen o söz neyin kararı sarf edildi?
Bir çocuğun “hain” sözcüğünü etmesinden çok, iktidar hâkim ideolojisinin lisana nasıl hâkim olduğu gerçeğiyle yüzleşmek gerekmez mi?
Bir çocuğun lisanına yansıyan fanatizm, -iktidarı gülümsetecek düzeyde- nasıl olağanlaştı?
Alman filozof Franz Rosenzweig kelamını anımsatmalıyım:
-“Dil, kandan daha fazla bir şeydir.”
Çocuğun lisanındaki “hain” sözcüğünün bulaşıcı olduğunu öteki biçimlerde de gördük:
Kılıçdaroğlu’na yumruk atıldı…
Kılıçdaroğlu linç edilmek istendi…
Bunlar iktidarının fanatik lisanı kararı gerçekleşti.
Toplumun tüm gözeneklerine sızan faşist lisanın nelere yol açtığını öğrenmek isteyenlere kitap önereceğim:
-“LTI/ Nasyonal Sosyalizmin Lisanı.”
Müellifi, Victor Klemperer…
NAZİ ÖZEL LİSANI
Victor Klemperer (1881-1960)…
Almanya’da Yahudi ailenin çocuğuydu. Babası haham idi.
Alman olduğuna dair inancıyla Hristiyanlığı seçti. İstekli olarak Birinci Dünya Savaşı’na katıldı.
Dresden Teknik Üniversitesi’nde lisan konusunda profesör oldu.
Hitler/Naziler iktidara gelince eski bile olsa Yahudi kimliği sebebiyle güç günler yaşadı; üniversiteden uzaklaştırıldı, sürgüne ve toplama kampına gönderildi. Hıristiyan eşi/ “ari ırktan” Eva Schlemmer bile kocası yüzünden zulüm gördü.
Dilbilimci Klemperer’in Nazi periyodu boyunca tuttuğu günlükleri üstte yazdığım kitabın da doğmasına sebep oldu.
Toplumun gündelik ömrüne “Nazi dilinin” nasıl nüfuz ettiğini sözler üzerinden örnekler vererek yazdı. Problem yalnızca (“hain” gibi) şiddet içeren sözcükler değildi; sözlerin manası bile değiştirildi:
Örneğin, “fanatik” (fanatisch) sözü yüceltme manasında kullanıldı.
Örneğin, “alma” (holen) sözü tutuklama manasında kullanıldı.
Örneğin, “sorgulama” (Vernehmung) sözü azap manasında kullanıldı.
Örneğin, “tahliye” (evakuierung) sözü hudut dışı etmek manasında kullanıldı.
Örneğin, “özel muamele” (sonderbehandlung) sözü cinayet manasında kullanıldı.
Yani:
Savaşta- çatışmada -kimse pek farkında olmasa da- birinci kurşunu “dil” atıyordu.
O lisan, gün gelip yalanı-propagandayı gerçeğin yerine geçiriyordu.
O lisan, gün gelip olağanlaşıyor, günlük konuşmaya yansıtıyordu.
O lisan, gün gelip büyük acılara/ toplu kıyımlara/ soykırımlara sebep oluyordu.
AKLI – DUYGUYU YOK EDİYOR
Dilbilimci Klemperer kapalı tuttuğu günlüklerine yazdı:
-“Nazizm, insanların etine ve kanına tek tek sözlerle, tabirlerle, cümle formlarıyla giriyor, milyonlarca kez yenidenlayarak kendini dayatıyor, bunların mekanik ve bilinçsiz halde devralınmasını sağlıyor…”
-“Dil yalnızca benim için nazmetmek ve düşünmekle kalmaz, hisleri da yönlendirir, kendimi ona doğallıkla, bilinçsizce bıraktığım oranda tüm ruhsal varlığıma istikamet verir. Pekala ya gelişkin lisan, zehirli ögelere dayanarak gelişmiş yahut zehirli hususların taşıyıcısı kılındıysa?”
-“Kelimelerin küçücük arsenik (zehirli) dozajları olabilir: Farkında olmaksızın yutulurlar, tesir yaratmıyor üzere görünürler ancak bir vakit daha sonra zehir tesirini gösterir…”
-”Birisi gereğince uzun müddet boyunca fanatiği kahraman ve faziletli diye tanımlarsa, sonunda gerçekten inanır; bir fanatiğin faziletli kahraman olduğuna ve fanatizm olmadan kahraman olunamayacağına…”
-“Fanatik ve fanatizm sözlerini Naziler icat etmedi lakin bedellerini ve kullanım sıklığını değiştirdi…”
Toparlarsam:
Kürsüye çıkarılıp eline mikrofon verilen çocuğun lisanındaki “hain” sözcüğünün ne derece tehlike barındırdığını görüp olağan bulunmasına müsaade vermemek lazım.
Toplumu öldürecek bu zehiri açıkça ortaya koymak ve ona karşı koymak/ikazda bulunmak elzemdir. Olağanlaştırmak en az bu sözcük kadar tehlikelidir, hıza vurulan tokata boyun eğmektir.
Unutmayınız ki:
Almanya’da Yahudi soykırımı birden olmadı; lisan ile başladı her şey…
Soner Yalçın
Cümleyi İtalyan muharrir Susanna Tamaro, 80 yaşındaki bayanın torununa yazdığı, gönderilmemiş mektuplarından oluşan “Yüreğinin Götürdüğü Yere Git” romanında yazdı.
Bir haftadır iktidar yöneticilerin alaycı gülümsemesine sebep olan, bir çocuğun Kılıçdaroğlu için sarf ettiği “hain” sözcüğü konuşuluyor.
Bu hususta yazılanlar-çizilenler Tamaro’nun kelamını hatırlattı; yüzeysel bakmak bu lisan kadar yaralayıcı!
Açayım:
Lisan, niyetin ve dünya görüşünün irtibat aracı. Bu sebeple konuşmamız gereken sorun şu:
Bir çocuğun aklını-duygusunu zehirleyen o söz neyin kararı sarf edildi?
Bir çocuğun “hain” sözcüğünü etmesinden çok, iktidar hâkim ideolojisinin lisana nasıl hâkim olduğu gerçeğiyle yüzleşmek gerekmez mi?
Bir çocuğun lisanına yansıyan fanatizm, -iktidarı gülümsetecek düzeyde- nasıl olağanlaştı?
Alman filozof Franz Rosenzweig kelamını anımsatmalıyım:
-“Dil, kandan daha fazla bir şeydir.”
Çocuğun lisanındaki “hain” sözcüğünün bulaşıcı olduğunu öteki biçimlerde de gördük:
Kılıçdaroğlu’na yumruk atıldı…
Kılıçdaroğlu linç edilmek istendi…
Bunlar iktidarının fanatik lisanı kararı gerçekleşti.
Toplumun tüm gözeneklerine sızan faşist lisanın nelere yol açtığını öğrenmek isteyenlere kitap önereceğim:
-“LTI/ Nasyonal Sosyalizmin Lisanı.”
Müellifi, Victor Klemperer…
NAZİ ÖZEL LİSANI
Victor Klemperer (1881-1960)…
Almanya’da Yahudi ailenin çocuğuydu. Babası haham idi.
Alman olduğuna dair inancıyla Hristiyanlığı seçti. İstekli olarak Birinci Dünya Savaşı’na katıldı.
Dresden Teknik Üniversitesi’nde lisan konusunda profesör oldu.
Hitler/Naziler iktidara gelince eski bile olsa Yahudi kimliği sebebiyle güç günler yaşadı; üniversiteden uzaklaştırıldı, sürgüne ve toplama kampına gönderildi. Hıristiyan eşi/ “ari ırktan” Eva Schlemmer bile kocası yüzünden zulüm gördü.
Dilbilimci Klemperer’in Nazi periyodu boyunca tuttuğu günlükleri üstte yazdığım kitabın da doğmasına sebep oldu.
Toplumun gündelik ömrüne “Nazi dilinin” nasıl nüfuz ettiğini sözler üzerinden örnekler vererek yazdı. Problem yalnızca (“hain” gibi) şiddet içeren sözcükler değildi; sözlerin manası bile değiştirildi:
Örneğin, “fanatik” (fanatisch) sözü yüceltme manasında kullanıldı.
Örneğin, “alma” (holen) sözü tutuklama manasında kullanıldı.
Örneğin, “sorgulama” (Vernehmung) sözü azap manasında kullanıldı.
Örneğin, “tahliye” (evakuierung) sözü hudut dışı etmek manasında kullanıldı.
Örneğin, “özel muamele” (sonderbehandlung) sözü cinayet manasında kullanıldı.
Yani:
Savaşta- çatışmada -kimse pek farkında olmasa da- birinci kurşunu “dil” atıyordu.
O lisan, gün gelip yalanı-propagandayı gerçeğin yerine geçiriyordu.
O lisan, gün gelip olağanlaşıyor, günlük konuşmaya yansıtıyordu.
O lisan, gün gelip büyük acılara/ toplu kıyımlara/ soykırımlara sebep oluyordu.
AKLI – DUYGUYU YOK EDİYOR
Dilbilimci Klemperer kapalı tuttuğu günlüklerine yazdı:
-“Nazizm, insanların etine ve kanına tek tek sözlerle, tabirlerle, cümle formlarıyla giriyor, milyonlarca kez yenidenlayarak kendini dayatıyor, bunların mekanik ve bilinçsiz halde devralınmasını sağlıyor…”
-“Dil yalnızca benim için nazmetmek ve düşünmekle kalmaz, hisleri da yönlendirir, kendimi ona doğallıkla, bilinçsizce bıraktığım oranda tüm ruhsal varlığıma istikamet verir. Pekala ya gelişkin lisan, zehirli ögelere dayanarak gelişmiş yahut zehirli hususların taşıyıcısı kılındıysa?”
-“Kelimelerin küçücük arsenik (zehirli) dozajları olabilir: Farkında olmaksızın yutulurlar, tesir yaratmıyor üzere görünürler ancak bir vakit daha sonra zehir tesirini gösterir…”
-”Birisi gereğince uzun müddet boyunca fanatiği kahraman ve faziletli diye tanımlarsa, sonunda gerçekten inanır; bir fanatiğin faziletli kahraman olduğuna ve fanatizm olmadan kahraman olunamayacağına…”
-“Fanatik ve fanatizm sözlerini Naziler icat etmedi lakin bedellerini ve kullanım sıklığını değiştirdi…”
Toparlarsam:
Kürsüye çıkarılıp eline mikrofon verilen çocuğun lisanındaki “hain” sözcüğünün ne derece tehlike barındırdığını görüp olağan bulunmasına müsaade vermemek lazım.
Toplumu öldürecek bu zehiri açıkça ortaya koymak ve ona karşı koymak/ikazda bulunmak elzemdir. Olağanlaştırmak en az bu sözcük kadar tehlikelidir, hıza vurulan tokata boyun eğmektir.
Unutmayınız ki:
Almanya’da Yahudi soykırımı birden olmadı; lisan ile başladı her şey…
Soner Yalçın