semaver
Active member
SHP’den CHP’ye ‘Kürt sorunu’ Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu, geçen günlerde “Kürt sorunu”na ait davet yaparak TBMM’yi adres gösterdi. 1989 yılında SHP “Doğu ve Güneydoğu Problemlerine Bakış ve Tahlil Önerileri” başlıklı raporla tahlil teklifleri ortaya koymuş, 2015 yılında ise CHP “22 Soru 22 Cevap” başlıklı kitapçıkla “Kürt sorunu”na tahlil teklifleri getirmişti. Kılıçdaroğlu, geçen yıl düzenlenen 37. Olağan Kurultay’da ise “2. Yüzyıla Davet Beyannamesi”nde başta “Kürt sorunu” olmak üzere tüm toplumsal meselelere tahlil arayacaklarını açıklamıştı. CHP’nin sahiplendiği her iki raporda da parlamento ortasında insan hakları temelli tekliflere yer verilirken, 1989 ve 2015 çalışma raporlarında yer alan kimi başlık ve tahlil tekliflerini derledik.
SHP PM’DEN GEÇMİŞTİ
1989/1990 SHP PM’den geçen raporda yer alan başlıklar ve teklifler içinde özetle şu tabirlere yer veriliyordu:
İKTİSAT
Bölgenin ekonomik ve toplumsal geriliğini gidermeye yönelik siyasetler devlet eliyle ve tüm siyasal, toplumsal ve ekonomik kesitlerin iştirakini sağlayacak bir biçimde süratle uygulanarak, Doğu-Güneydoğu Bölgesi için özel olarak “Bölgesel Kalkınma Planı”nın hayata geçirilmesi öngörülüyordu. Plan kapsamında kısa, orta ve uzun devirli maksatların açık bir biçimde belirlenmesi ve bu planların yalnız özel kesime dönük teşviklerle sonlu kalmayarak devletin bölge iktisadında yerini almasını sağlayacak bir yaklaşımla yürütülmesi öneriliyordu. İktisadın gelişmesi için bölgenin farklı yerlerinde çimento fabrikası, dokuma sanayii üzere ekonomik çekim merkezlerinin oluşturulması ve buralarda bölgede yaşayan yurttaşların istihdam edilerek işsizlik sorunun tahlilinin yanı sıra bölgesel göçün önüne de geçilmesi planlanıyordu. bir daha hazırlanan raporda GAP’tan azami fayda elde edilecek biçimde eşgüdüm sağlanması planlanırken, bölgedeki su ve toprak kaynaklarının ziraî ve sanayi kullanmasına dönük planlamaya da öncelik verilmesi hedefleniyordu.
TERÖR
Teröre karşı serinkanlı, kendine ve halka güvenen bir anlayışla yaklaşılıp terör hareketlerini etkisiz kılmak için bölge halkına sahip çıkılması isteniyordu. Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da süren terör örgütlerinin aksiyonlarına karşı güvenliğin ağır bir biçimde oluşturularak bir otoriteye bağlanması, güvenlik örgütlerinde nazaranv alan takımların ise profosyenel elemanlardan oluşturulması öneriliyordu. Ayrıyeten, güvenliğin sağlanması istikametinde bir plan oluşturularak gelişen tekniklerden yararlanılması isteniyordu. Bölgede yaşayan yurttaşların da şikâyetine yolaçan sorgulama üzere ilgili usullere yeni bir anlayışın getirilmesi ve Türkiye ölçeğinde yeni bir ıslahat paketi hazırlanması öneriliyordu. Bu çerçevede; gözaltı müddeti, gözaltı ile birlikte avukat bulundurma, avukat nezaretinde sorgulama ve tutukevi şartlarının güzelleştirilmesi ile ilgili düzenlemeler demokratik bir anlayışla ele alınarak, makus muameleye karşı caydırıcı düzenlemeler yapılması tarafında davet yapılıyordu.
ANADİL
Kürt kimliğini kabul eden yurttaşlara, hayatın her alanında istedikleri üzere ve özgürce belirtme hakkına sahip olmaları imkanı sağlayarak, anadil yasağı ile ilgili her türlü yasal düzenlemenin yürürlükten kaldırılması ve yurttaşların anadillerinde serbestçe konuşabilmeleri, yazabilmelerinin sağlanması öneriliyordu.
‘ANAYASAL ADIM ATILMALI’
CHP’nin 2015 yılında “22 Soru 22 Cevap” başlığıyla ismiyle kitapçıkta yer alan başlıklar ve tahlil teklifleri ise şu biçimde tabir ediliyordu:
TERÖR
Kürt sıkıntısının tahlilinde silahın bir formül olmaktan çıkması, silahların tekrar asla gündeme gelmemesi açısından çalışmalar yürütülmesi istikametinde davet yapılarak PKK’nin silahsızlanması istikametinde çalışmalar yapılması öneriliyordu. Örgüt üyelerinin silah bıraktıktan daha sonra toplumsal yaşama bir daha katılabilmeleri için gerekli yasal ve idari düzenlemelerin yapılması talep ediliyor, TBMM yerinde kurulacak “Toplumsal Mutabakat Komisyonu” nezaretinde çalışacak “Ortak Akıl Heyeti”yle de PKK’nin silahsızlanma sürecinin takip edilmesi isteniyordu. Kürt sıkıntısına rağmen tahlilin askeri değil, siyasi tekniklerle aranması istenerek, probleminin anayasal boyutlarının çözülmesi için somut model önerilmesi kaydediliyor. CHP bu kapsamda, seçim barajının yüzde 3’e düşürülmesi, siyasetteki lisan yasaklarının büsbütün bitmiş oldurilmesi, geçmişte yaşanan acı ve travmaları hatırlatan isimleri taşıyan meydan ve yol üzere isimlerin değiştirilmesi, isimleri değiştirilen köy, bucak, ilçe ve başka yerleşim yerleriyle coğrafik yerlerin eski ve yeni isimleriyle bir arada kullanılması, 21 Mart’ın “Nevruz Bayramı” olarak tatil ilan edilmesi ve eski Diyarbakır Cezaevi’nin “İnsan Hakları ve Demokrasi Müzesi”ne dönüştürülmesi üzere verilen 27 kanun teklifini örnek olarak göstermişti. AKP’nin İmralı ile yaptığı görüşmenin tahlili zorlaştırdığı ve bu doğrultuda tahlilin Meclis’te sağlanmasını önermişti.
ANAYASA
Kürt meselesine karşı yasal değişiklikler yerine gereken anayasal adımlar atılması hedefleniyordu. Bu kapsamda kurulacak olan “Toplumsal Mutabakat Komisyonu”nun tüm siyasi partilerin iştirakiyle gerçekleşmesi ve sorunun tüm boyutlarıyla tahlili için temel mutabakat yerinin oluşturularak, hükümetin niyet ve tekliflerinin alınması öneriliyordu. Ayrıyeten devletin ilgili kurum ve kuruluşlarının da görüşleri alınarak kurula iletilmesi isteniyordu. Kurulun hazırladığı raporun TBMM Genel Kurulu’na iletilmesi önerilirken, TBMM’de temsil edilmeyen kısımların de “Ortak Akıl Heyetine” istişaresi, akabinde “Toplumsal Mutabakat Komisyonu”na bildirilmesi tabir ediliyordu.
ANADİL
Yurttaşların, ortak lisan olan Türkçenin yanı sıra anadilini öğrenmesi, kullanımı konusundaki tüm mahzurların kaldırılması tarafında adımlar atılması isteniyordu. Anadilin, eğitim çerçevesinin hiç bir politik önyargı olmaksızın, çocuğun yüksek faydası gözetilerek pedagojik değerlendirmeler ışığında çizilmesi öneriliyordu.
İNSAN HAKLARI
CHP, Uludere’de 34 sivilin savaş uçakları tarafınca vurulması kararı hayatını yitirmesi üzere örnekleri vererek, kabahat işleyenlerin yargı önüne çıkarılması için adım atılmasını hedefliyordu. Hasta tutukluların cezaevinden salınması ve gerekli tedaviyi görmeleri istikametinde de davet yapıyordu.
FAZİLET: TAHLİL ADRESİ TBMM’DİR
SHP’nin “Doğu ve Güneydoğu Sıkıntılarına Bakış ve Tahlil Önerileri” isimli raporunu hazırlayan isimlerden eski SHP ve CHP Milletvekili Eşref Fazilet, Kılıçdaroğlu’nun çıkışına yönelik özetle şunları söylemiş oldu:
“Kürt sorunu derinlerden ve 40 yıldan fazladır gündeme gelen bir sorun. 1989’da SHP’nin parti meclisinin bakılırsavlendirilmesiyle bir rapor hazırladık ve o periyot hayli ses getirdi. Ülkemizde yüzde 20’lerde bir nüfusun, geniş bir bölgede konuştuğu lisanın, bilhassa eğitimde kullanılması istikametinde bir talebi var. Dünyada ‘anadilde eğitim temel haktır’ kategorisi kabul görüyor. Bence buna olumlu istikametten bakmak ve tartışmak gerekiyor. Sorunu ne kadar süratli çözer ve erken bir uzlaşmaya varırsak ülke ismine hakikat bir adım atmış oluruz. Sıkıntılara, ortasından geçilmekte olan konjonktürde tahlil getirilmediği takdirde, ilerleyen vakitte alınması gereken tedbirler artık tedbir olmaktan çıkmaktadır. Kürt sıkıntısı demokratik olarak çözülmek zorundadır. Anadilde eğitim, temel hak ve özgürlükler, demokrasi üzere konularda açık olmak gerekir. Kılıçdaroğlu’nun Kürt meselesinin tahlilini Meclis olarak görmesi kıymetlidir. Bir siyasi partinin muhatap olarak alınması, kıymetlendirilmesi ve tahlil odaklı bir niyetin ortaya atılması olumludur. Umarım Türkiye’yi yakan bu probleme mutabakatla bir tahlil bulunur. Bir milletvekili İmralı’yı adres gösterdi lakin kıymetli olan HDP’nin tutumudur. Hükmî kişilikten uzak olarak HDP bu hususta TBMM’yi adres göstermeli. Tahlil adresi TBMM’dir.”SHP ve CHP Milletvekili Eşref Fazilet
SHP PM’DEN GEÇMİŞTİ
1989/1990 SHP PM’den geçen raporda yer alan başlıklar ve teklifler içinde özetle şu tabirlere yer veriliyordu:
İKTİSAT
Bölgenin ekonomik ve toplumsal geriliğini gidermeye yönelik siyasetler devlet eliyle ve tüm siyasal, toplumsal ve ekonomik kesitlerin iştirakini sağlayacak bir biçimde süratle uygulanarak, Doğu-Güneydoğu Bölgesi için özel olarak “Bölgesel Kalkınma Planı”nın hayata geçirilmesi öngörülüyordu. Plan kapsamında kısa, orta ve uzun devirli maksatların açık bir biçimde belirlenmesi ve bu planların yalnız özel kesime dönük teşviklerle sonlu kalmayarak devletin bölge iktisadında yerini almasını sağlayacak bir yaklaşımla yürütülmesi öneriliyordu. İktisadın gelişmesi için bölgenin farklı yerlerinde çimento fabrikası, dokuma sanayii üzere ekonomik çekim merkezlerinin oluşturulması ve buralarda bölgede yaşayan yurttaşların istihdam edilerek işsizlik sorunun tahlilinin yanı sıra bölgesel göçün önüne de geçilmesi planlanıyordu. bir daha hazırlanan raporda GAP’tan azami fayda elde edilecek biçimde eşgüdüm sağlanması planlanırken, bölgedeki su ve toprak kaynaklarının ziraî ve sanayi kullanmasına dönük planlamaya da öncelik verilmesi hedefleniyordu.
TERÖR
Teröre karşı serinkanlı, kendine ve halka güvenen bir anlayışla yaklaşılıp terör hareketlerini etkisiz kılmak için bölge halkına sahip çıkılması isteniyordu. Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da süren terör örgütlerinin aksiyonlarına karşı güvenliğin ağır bir biçimde oluşturularak bir otoriteye bağlanması, güvenlik örgütlerinde nazaranv alan takımların ise profosyenel elemanlardan oluşturulması öneriliyordu. Ayrıyeten, güvenliğin sağlanması istikametinde bir plan oluşturularak gelişen tekniklerden yararlanılması isteniyordu. Bölgede yaşayan yurttaşların da şikâyetine yolaçan sorgulama üzere ilgili usullere yeni bir anlayışın getirilmesi ve Türkiye ölçeğinde yeni bir ıslahat paketi hazırlanması öneriliyordu. Bu çerçevede; gözaltı müddeti, gözaltı ile birlikte avukat bulundurma, avukat nezaretinde sorgulama ve tutukevi şartlarının güzelleştirilmesi ile ilgili düzenlemeler demokratik bir anlayışla ele alınarak, makus muameleye karşı caydırıcı düzenlemeler yapılması tarafında davet yapılıyordu.
ANADİL
Kürt kimliğini kabul eden yurttaşlara, hayatın her alanında istedikleri üzere ve özgürce belirtme hakkına sahip olmaları imkanı sağlayarak, anadil yasağı ile ilgili her türlü yasal düzenlemenin yürürlükten kaldırılması ve yurttaşların anadillerinde serbestçe konuşabilmeleri, yazabilmelerinin sağlanması öneriliyordu.
‘ANAYASAL ADIM ATILMALI’
CHP’nin 2015 yılında “22 Soru 22 Cevap” başlığıyla ismiyle kitapçıkta yer alan başlıklar ve tahlil teklifleri ise şu biçimde tabir ediliyordu:
TERÖR
Kürt sıkıntısının tahlilinde silahın bir formül olmaktan çıkması, silahların tekrar asla gündeme gelmemesi açısından çalışmalar yürütülmesi istikametinde davet yapılarak PKK’nin silahsızlanması istikametinde çalışmalar yapılması öneriliyordu. Örgüt üyelerinin silah bıraktıktan daha sonra toplumsal yaşama bir daha katılabilmeleri için gerekli yasal ve idari düzenlemelerin yapılması talep ediliyor, TBMM yerinde kurulacak “Toplumsal Mutabakat Komisyonu” nezaretinde çalışacak “Ortak Akıl Heyeti”yle de PKK’nin silahsızlanma sürecinin takip edilmesi isteniyordu. Kürt sıkıntısına rağmen tahlilin askeri değil, siyasi tekniklerle aranması istenerek, probleminin anayasal boyutlarının çözülmesi için somut model önerilmesi kaydediliyor. CHP bu kapsamda, seçim barajının yüzde 3’e düşürülmesi, siyasetteki lisan yasaklarının büsbütün bitmiş oldurilmesi, geçmişte yaşanan acı ve travmaları hatırlatan isimleri taşıyan meydan ve yol üzere isimlerin değiştirilmesi, isimleri değiştirilen köy, bucak, ilçe ve başka yerleşim yerleriyle coğrafik yerlerin eski ve yeni isimleriyle bir arada kullanılması, 21 Mart’ın “Nevruz Bayramı” olarak tatil ilan edilmesi ve eski Diyarbakır Cezaevi’nin “İnsan Hakları ve Demokrasi Müzesi”ne dönüştürülmesi üzere verilen 27 kanun teklifini örnek olarak göstermişti. AKP’nin İmralı ile yaptığı görüşmenin tahlili zorlaştırdığı ve bu doğrultuda tahlilin Meclis’te sağlanmasını önermişti.
ANAYASA
Kürt meselesine karşı yasal değişiklikler yerine gereken anayasal adımlar atılması hedefleniyordu. Bu kapsamda kurulacak olan “Toplumsal Mutabakat Komisyonu”nun tüm siyasi partilerin iştirakiyle gerçekleşmesi ve sorunun tüm boyutlarıyla tahlili için temel mutabakat yerinin oluşturularak, hükümetin niyet ve tekliflerinin alınması öneriliyordu. Ayrıyeten devletin ilgili kurum ve kuruluşlarının da görüşleri alınarak kurula iletilmesi isteniyordu. Kurulun hazırladığı raporun TBMM Genel Kurulu’na iletilmesi önerilirken, TBMM’de temsil edilmeyen kısımların de “Ortak Akıl Heyetine” istişaresi, akabinde “Toplumsal Mutabakat Komisyonu”na bildirilmesi tabir ediliyordu.
ANADİL
Yurttaşların, ortak lisan olan Türkçenin yanı sıra anadilini öğrenmesi, kullanımı konusundaki tüm mahzurların kaldırılması tarafında adımlar atılması isteniyordu. Anadilin, eğitim çerçevesinin hiç bir politik önyargı olmaksızın, çocuğun yüksek faydası gözetilerek pedagojik değerlendirmeler ışığında çizilmesi öneriliyordu.
İNSAN HAKLARI
CHP, Uludere’de 34 sivilin savaş uçakları tarafınca vurulması kararı hayatını yitirmesi üzere örnekleri vererek, kabahat işleyenlerin yargı önüne çıkarılması için adım atılmasını hedefliyordu. Hasta tutukluların cezaevinden salınması ve gerekli tedaviyi görmeleri istikametinde de davet yapıyordu.
FAZİLET: TAHLİL ADRESİ TBMM’DİR
SHP’nin “Doğu ve Güneydoğu Sıkıntılarına Bakış ve Tahlil Önerileri” isimli raporunu hazırlayan isimlerden eski SHP ve CHP Milletvekili Eşref Fazilet, Kılıçdaroğlu’nun çıkışına yönelik özetle şunları söylemiş oldu:
“Kürt sorunu derinlerden ve 40 yıldan fazladır gündeme gelen bir sorun. 1989’da SHP’nin parti meclisinin bakılırsavlendirilmesiyle bir rapor hazırladık ve o periyot hayli ses getirdi. Ülkemizde yüzde 20’lerde bir nüfusun, geniş bir bölgede konuştuğu lisanın, bilhassa eğitimde kullanılması istikametinde bir talebi var. Dünyada ‘anadilde eğitim temel haktır’ kategorisi kabul görüyor. Bence buna olumlu istikametten bakmak ve tartışmak gerekiyor. Sorunu ne kadar süratli çözer ve erken bir uzlaşmaya varırsak ülke ismine hakikat bir adım atmış oluruz. Sıkıntılara, ortasından geçilmekte olan konjonktürde tahlil getirilmediği takdirde, ilerleyen vakitte alınması gereken tedbirler artık tedbir olmaktan çıkmaktadır. Kürt sıkıntısı demokratik olarak çözülmek zorundadır. Anadilde eğitim, temel hak ve özgürlükler, demokrasi üzere konularda açık olmak gerekir. Kılıçdaroğlu’nun Kürt meselesinin tahlilini Meclis olarak görmesi kıymetlidir. Bir siyasi partinin muhatap olarak alınması, kıymetlendirilmesi ve tahlil odaklı bir niyetin ortaya atılması olumludur. Umarım Türkiye’yi yakan bu probleme mutabakatla bir tahlil bulunur. Bir milletvekili İmralı’yı adres gösterdi lakin kıymetli olan HDP’nin tutumudur. Hükmî kişilikten uzak olarak HDP bu hususta TBMM’yi adres göstermeli. Tahlil adresi TBMM’dir.”SHP ve CHP Milletvekili Eşref Fazilet