Hüseyin GÖKÇE – Maruf BUZCUGİL
Endüstricinin nitelikli eleman probleminin tahlili gayesiyle, talebe göre elemanı da, maaşını da devletin sağlayacağı yeni bir dayanak düzeneği yürürlüğe giriyor. İŞKUR’un önereceği elemanı istihdam eden sanayiciye, 1 yıl istihdam koşuluyla 3 ay boyunca primler dahil fiyat dayanağı verilecek. Gaziantep’te pilot olarak başlatılacak uygulama, istihdama olumlu katkı sağlanırsa ülke geneline yayılacak.
Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı, pandemi, güç maliyetlerindeki artış ve kurlarda yaşanan hareketliliğin istihdam piyasasına olumsuz tesirini azaltmak hedefiyle, yeni önlemeleri yürürlüğe sokmaya hazırlanıyor. 51 vilayette istihdama yönelik 6 puanlık prim takviyesinde mühlet uzatımına gitmeyecek olan Bakanlık, bunun yerine yeni bir takviye getirecek. İşbaşı Eğitim Programı takviyesinde ise 3 ay olan istihdam kuralı, 3 aylık takviye devri dahil 1 yıla çıkarıldı.
Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanı Prof. Dr. Vedat Alım, kamuoyunun merak ettiği 3600 dayanağı, 6 puanlık ek prim dayanağının akıbeti ve istihdama yönelik birinci sefer uygulamaya konulacak dayanakları DÜNYA’ya deklare etti.
Ankara Sohbetlerine konuk olan Bakan Alım, DÜNYA Üst Yöneticisi Hakan Güldağ, Ankara Temsilcisi Maruf Buzcugil ve Ankara Haber Müdürü Hüseyin Gökçe’nin sorularını yanıtlandırdı.
■ 3600 ek gösterge ile ilgili hangi basamaktayız? Seçim mi beklenecek?
Seçim beklenmeyecek, Sayın Cumhurbaşkanımız bu sene ortasında çıkacağız diye deklare etti. Çalışmalarımızı ona göre yürüttük, Mayıs’ta 3600 ile ilgili teknik çalışmaları bitirmiş olacağız. Kamuoyuna takdim edeceğiz. Kanun değişikliği gerekiyor, Mayıs’ta bütün çalışmamızı bitiririz, Meclis’e sunulacak hale getiririz, Meclis nasıl uygun görürse gerekli kararlar verilir.
■ Kapsam ile ilgili bir değişiklik olacak mı?
Sayın Cumhurbaşkanımız muhakkak kümeler açıklamıştı. Lakin kimi özellikler ve statüler de var. Örneğin, polisler var ortasında fakat vilayet emniyet müdürü ile tıpkı gösterge olmuyor. Hemşire ile vilayet sıhhat müdürü birebir olmaz. Bunların hepsini ele alıyoruz. Kamudaki bürokratik hiyerarşiyi tahrip etmeyen bir 3600 düzenlemesi yapacağız, ikincisi maliyet. Bu düzenleme, kamuya ek bir yük getirecek lakin bunun Türkiye’nin bütçe istikrarlarını, ekonomik problemlerini ağırlaştığı periyotta getireceği yükü dikkate alacağız. Önümüzde 3 farklı senaryo var kapsam ve maliyete nazaran. Bütün kamu çalışanını, statüleri elimizde, aldıkları fiyat, emekli ikramiyelerini bildiğimiz tablomuz var. Bunları Sayın Cumhurbaşkanına sunacağız, Mayıs ayında biter yani iş.
■ Ek 6 puanlık dayanak devam edecek mi?
Bu uygulamayı devam ettirmeyeceğiz. Bu primlerin her birisinin aslında, tesir tahlilini yapıp pahalandırmak gerekiyor. Daima uzatılarak geldi, ben uzatmaların muhakkak bir süre ortasında faydalı olduğunu düşünüyorum. Lakin uzatmak, bir şeyi ölçmek için düzenleme yapmak üzere kullanılan düzenek, daima hale getirmemek diye düşünüyorum.
“İSTİSMAR YOLUNU KAPATTIK, YENİ YOL BULURLARSA ONU DA KAPATIRIZ”
Bunun yerine alternatifimiz olacak. Bizim İŞKUR üzerinden yürütülen çeşitli programlar var. İşbaşı eğitim bunlardan birisi, epey yaygın kullanılmış. Bu sistemde kimi meseleler var. Birtakım işletmeler işbaşı eğitim takviyesini alıyorlar, istismar edenler vardı. Bunun yolunu kapattık. Tahminen bir daha yeni yollar bulurlar ancak onu da kapatacağız.
Oradan geçiş yok, zira o para İşsizlik Sigortası Fonu’ndandır. Bu fon, yeraltındaki maden çalışanının emeğinden kesilen paradan, direğin zirvesindeki çalışanın maaşından kesiliyor, yani bu ülkenin işçilerinin fiyatlarından kesilen para. Patronun de hissesi var, patron yatırımda kullanacağı parayı buraya ayırıyor. Bunu azami ölçüde dikkatle kullanmamız lazım. Burada istismara, en küçük bir fırsat vermememiz lazım. 3 ay dayanak, 3 ay da kendisi çalıştırıyor, 6 ay daha sonra çıkarıyordu. Öteki bir tabir ile minimum fiyata eleman çalıştırmış oluyor. 6 ay daha sonra tekrar alıyor. Bunlar artık olmayacak. Bu uygulama yeni istihdam yaratmıyordu.
“İŞBAŞI EĞİTİMDE İSTİHDAM KURALI 1 YILA ÇIKIYOR”
Bunu değiştirdik, işbaşı eğitiminde 3 ay için insan alan işletmeler, 3×3, yani 9 ay kendileri çalıştıracaklar. 9 ay primine bakacağız. bu biçimdece toplam 1 yıl olacak, bütün hakedişlerini alacak. 1 yıl daha sonra da işletme bu bir emek çeşididir esasen eğitim niyetli yapılan bir şeydir. bu biçimde işletmeye de üretime de katkı yapan bir nitelik hale geliyor. Yani nitelikli emek gereksinimini da karşılamış oluyoruz.
“Desteklerin istihdama tesirini ölçeceğiz, ülkenin kaynakları verimli kullanılmalı”
■ Yeni istihdamla finansmanı özdeşleştiren dayanaklar fazlaca başarılı olamadı…
Bütün istihdam teşviklerinin, ek istihdam teşviklerinin kesinlikle bir tesir tahlilinin yapılması lazım. İş Sürecine İştirak yardımıyla, bunu ölçeceğiz, bir yıl, iki yıl ölçeceğiz, bizden daha sonra gelenler de ölçmek zorunda kalacaklar. Zira bu ülkenin kaynakları, daha verimli biçimde kullanılması lazım. Yani verdiğimiz kredi, yaptığımız indirim, vergi iadesi yahut ek 6 puanlık dayanak, ne yaratıyor? İstihdamda değişim yaratıyor mu? İstihdam teşvikleriyle ilgili bir çalışma başlattık. Büyümenin yarattığı istihdam var, lakin teşviklerin tesirini ölçmek lazım.
“Elemanı da maaşını da biz vereceğiz”
Gaziantep’te pilot uygulamasını başlatacağımız fazlaca değerli bir takviye düzeneği daha yürürlüğe giriyor. Direkt İstihdam projesi başlayacak, işletmede eğitim filan değil, direkt istihdam olacak. Bugüne kadar pek epeyce endüstrici gelip, “Şu nitelikte adam bulamıyoruz, CNC tezgahının başında usta bulamıyoruz, mühendis bulamıyoruz” diyor. Yani eğitim yerine direkt eleman vereceğiz. 3 ay fiyat primlerini, bütün sigortasını filan biz ödeyeceğiz. daha sonra 9 ay istihdam yükümlülüğü ile süreç devam edecek.
■ Gaziantep’i seçmenizin özel bir sebebi var mı?
Türkiye’nin Güneydoğu’sunda ve süratli endüstrileşen bir bölge olması ötürüsıyla Gaziantep’i seçtik. Bir de Gaziantep ziyaretimde sanayicilerin bu şikayetleri gelmişti. Buradan çıkacak sonuca bakılırsa projeyi tüm Türkiye’ye yayacağız. Ne kadar istihdam yaratacağını goreceğimiz projeye başlayacağız. Bu cins projeler epeyce yapılıyor, İŞKUR bünyesindeki mesleksel kurslarımız var. Ulusal Eğitim Bakanlığı’nın ve çeşitli kurumların programları var. Bunların somut istihdama ne kadar dönüştüğünü bilmiyoruz. Direkt istihdam, çabucak artık, yani hayli uzun vadede değil, tesirini ölçüyoruz, ne kadar kalıcı, verimli oluyor ona bakacağız.
■ Parasını devlet vereceğine bakılırsa nasıl bir fiyat siyaseti olacak?
İlkokul mezunu çalışmak isteyenler, meslek okulu yahut lise mezunu olanlar, yüksekokul yahut mühendislik eğitimi almış olanlara üç kademeli bir kategorizasyon için yeni bir istihdam modeli olacak. Programın ismi ‘Üretim Sürecine Katılım’ olacak. İşin özelliğine bakılırsa 6 ana dal seçiyoruz. 3 aylık dayanakta, 9 ay istihdam yükümlülüğü ile devam edecek bir program. Birinci kademeye minimum fiyattan başlayan farklılaşmış 3 cins fiyat kademesi olacak. daha sonrakini patron nasıl belirler onu biz bilemeyiz. Projenin Türk endüstrisine soluk aldıracağını, taleplerin karşılanacağını düşünüyorum.
“Neoliberalizm her şeyi tahrip etti”
■ Eğreti istihdam kavramı çıktı? Toplumsal devlet bir daha gündeme geldi.
Toplumsal devlet teriminin ve toplumsal devlet işlevlerinin epey kıymetli olduğunu düşünüyorum. Pandemi sürecinde, dünya bunu bir daha hissetti, aslına bakarsanız Türkiye Cumhuriyeti, kurulduğundan beri toplumsal devlet niteliğine sahiptir. Fert başına düşen gelirin 60 dolar olduğu yoksulluk günlerinde bile çalışanlarını koruyan bir devlettir, maden personellerini koruyan düzenlemeler yapan bir devlettir. Cumhuriyetin ideolojisi toplumsal devlet anayasaya geç girmiştir lakin Anayasa hususu olmadan da devletin tabiri caizse genetiğinde olan bir şeydir. Bizdeki toplumsal devlet Cumhuriyetin öncesine de uzanır. Zira neoliberalizm her şeyi tahrip etti, her şeyi metalaştırdı. “Kutsal meta”, insan yok. Neoliberal iktisat insanı kaybetti, toplumsal devlet bunu lakin terbiye eder, yaralarını kapatır, sarar, bunu Türkiye en uygun kaidelerde uyguluyor. örneğin sıhhat sistemi olağanüstü sistemli bir biçimde çalışıyor. Pandemide Avrupa’daki görünümleri gördünüz. Hastalığın dorukta olduğu periyotta bile başarılı olduk. Bizim sıhhat siyasetimiz herkesi kapsıyor. Bu harikulâde bir şey.
Toplumsal yardım, çalışanları müdafaa açısından da o denli. Minimum fiyatın 4 binin üzerinde olacağını söylemiş olduğimde, bunun altından kalkamayız diyenler oldu. Lakin toplumsal devlet, kendi vergisinden vaz geçerek tüm kesitlere dayanak sağladı. Yalnızca Kısa Çalışma Ödeneği, Nakdi Fiyat Dayanağı, İşsizlik Sigortası ile yaklaşık 70 milyar lira katkı yaptık. Ulusal gelire nazaran toplumsal harcamalarımızın oranı çok yüksek. Toplumsal devletin batıda da bir daha önemseneceğini ve tartışılacağını düşünüyorum. Her şeyi toplumsal kurumları tahrip edelim, toplumsal devlet uygulaması verimli değildir, sıhhat sistemini özelleştirelim….Bunların yanlış olduğu ortaya çıktı. Lakin kamu sıhhat sisteminde kaliteli sıhhat veriyorsa, özel kesim daha yeterli imkan sunabilecek biçimde devreye girerse faydalı olur.
■ Yabancı emekçi istihdamında konusunda rastgele bir çalışmanız var mı?
Bana nazaran kimi sıkıntıları yerelde çözmek lazım. Gaziantep’ten de bu biçimde talepler geliyordu. Çalışma müsaadeleri, evrakların azaltılması, sürecin kısalması açısından işi yerele bırakmak lazım. Gelir gelmez o uygulamayı başlattık. Suriyelilerle ilgili epeyce evrak vardı yerinde çözüldü.
“Asgari fiyat, olağanüstü koşullar olursa değerlendirilir”
■ Minimum fiyat tekrar gözden geçirilecek mi?
Taban fiyat konusunda evvela şunu söylemeliyiz: Bu sene yaptığımız taban fiyat artışı yüzde 50’nin üzerindedir ve taban fiyatın vergi dışı bırakılması hayli değerli bir şeydir. Bütün gelirlerde minimum fiyatın vergi dışı bırakılması değerli. Sabit fiyatla çalışanlar, AGİ kaldırıldı, fiyatı düşüreceğim diyen işletmeler yanlış yaptı. İş kanunu anlaşılan fiyattan geriye gidilmesini açıkça yasaklıyor. Taban fiyata kurallar içerisinde bakmak lazım. Minimum fiyatın şayet Meclis gündeme getirip değiştirmezse, Aralık’ta belirlenir, natürel olağanüstü koşullar olursa bu koşullara bakarak kıymetlendirilir. Lakin yasal durum Aralık ayını gösteriyor. Yeni minimum fiyatın yasal belirlenme tarihi Aralık’tır.
“Asgari fiyat işsizliğe niye olur tezi yanlışlandı”
■ Taban fiyat görüşmelerinde, patronlar kitlesel işten çıkarma ihtarında bulunmuştu? Şubat ayında da işsizlik sigortasına müracaatlarda artış var…
Bizim iktisat metodolojisinde üzerinde durduğumuz bir şey vardır. Tıpkı anda iki olay olduğunda, bunlar içindeki ait niçinsel, rastlantısal, konjonktürel bağ olabilir. İşsizlik maaşına başvurulardaki artış şu andaki konjonktür kaynaklı olabilir. Yani minimum fiyatın artışıyla ilgisi yok. Her minimum fiyat periyodunda işsizlik bir süre artıyor, daha sonra yeniden istihdam tıpkı düzeye geliyor. Minimum fiyat artışı işsizliğe niye olur tezi de Nobel İktisat Mükafatını alan David Cardin’in tezi ile yanlışlandı. İstihdamı olumsuz etkileyen faktörler farklı konjonktürel faktörler, dünya ekonomisindeki, teknolojideki değişim filan tesir ediyor.
Mevcut durumda, hem yasal hem ortasında bulunduğumuz iktisadi süreç içerisinde yapılan gerçek olarak taban fiyattaki artış kıymetli bir orandır. Bunu kısa müddette şu ayda yahut bu ayda değişmesini öngörmüyoruz.
“Beyaz Bayrak alan patrona prim indirimi sağlayacağız”
■ Çalışma ömrü ve çalışma şartlarının düzeltilmesine yönelik çalışmalarınız var mı?
Önümüzdeki günlerde, Beyaz Bayrak uygulamasına geçiyoruz. Bu bayrak, “Burada sendika var, toplu kontrat var, prim borcu yok, burada iş düzgün yürüyor” manasına gelecek. Bu işletmelere projelerde öncelik verip, birtakım primlerde indirim sağlayacağız.
Okumaya devam et...
Endüstricinin nitelikli eleman probleminin tahlili gayesiyle, talebe göre elemanı da, maaşını da devletin sağlayacağı yeni bir dayanak düzeneği yürürlüğe giriyor. İŞKUR’un önereceği elemanı istihdam eden sanayiciye, 1 yıl istihdam koşuluyla 3 ay boyunca primler dahil fiyat dayanağı verilecek. Gaziantep’te pilot olarak başlatılacak uygulama, istihdama olumlu katkı sağlanırsa ülke geneline yayılacak.
Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı, pandemi, güç maliyetlerindeki artış ve kurlarda yaşanan hareketliliğin istihdam piyasasına olumsuz tesirini azaltmak hedefiyle, yeni önlemeleri yürürlüğe sokmaya hazırlanıyor. 51 vilayette istihdama yönelik 6 puanlık prim takviyesinde mühlet uzatımına gitmeyecek olan Bakanlık, bunun yerine yeni bir takviye getirecek. İşbaşı Eğitim Programı takviyesinde ise 3 ay olan istihdam kuralı, 3 aylık takviye devri dahil 1 yıla çıkarıldı.
Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanı Prof. Dr. Vedat Alım, kamuoyunun merak ettiği 3600 dayanağı, 6 puanlık ek prim dayanağının akıbeti ve istihdama yönelik birinci sefer uygulamaya konulacak dayanakları DÜNYA’ya deklare etti.
Ankara Sohbetlerine konuk olan Bakan Alım, DÜNYA Üst Yöneticisi Hakan Güldağ, Ankara Temsilcisi Maruf Buzcugil ve Ankara Haber Müdürü Hüseyin Gökçe’nin sorularını yanıtlandırdı.
■ 3600 ek gösterge ile ilgili hangi basamaktayız? Seçim mi beklenecek?
Seçim beklenmeyecek, Sayın Cumhurbaşkanımız bu sene ortasında çıkacağız diye deklare etti. Çalışmalarımızı ona göre yürüttük, Mayıs’ta 3600 ile ilgili teknik çalışmaları bitirmiş olacağız. Kamuoyuna takdim edeceğiz. Kanun değişikliği gerekiyor, Mayıs’ta bütün çalışmamızı bitiririz, Meclis’e sunulacak hale getiririz, Meclis nasıl uygun görürse gerekli kararlar verilir.
■ Kapsam ile ilgili bir değişiklik olacak mı?
Sayın Cumhurbaşkanımız muhakkak kümeler açıklamıştı. Lakin kimi özellikler ve statüler de var. Örneğin, polisler var ortasında fakat vilayet emniyet müdürü ile tıpkı gösterge olmuyor. Hemşire ile vilayet sıhhat müdürü birebir olmaz. Bunların hepsini ele alıyoruz. Kamudaki bürokratik hiyerarşiyi tahrip etmeyen bir 3600 düzenlemesi yapacağız, ikincisi maliyet. Bu düzenleme, kamuya ek bir yük getirecek lakin bunun Türkiye’nin bütçe istikrarlarını, ekonomik problemlerini ağırlaştığı periyotta getireceği yükü dikkate alacağız. Önümüzde 3 farklı senaryo var kapsam ve maliyete nazaran. Bütün kamu çalışanını, statüleri elimizde, aldıkları fiyat, emekli ikramiyelerini bildiğimiz tablomuz var. Bunları Sayın Cumhurbaşkanına sunacağız, Mayıs ayında biter yani iş.
■ Ek 6 puanlık dayanak devam edecek mi?
Bu uygulamayı devam ettirmeyeceğiz. Bu primlerin her birisinin aslında, tesir tahlilini yapıp pahalandırmak gerekiyor. Daima uzatılarak geldi, ben uzatmaların muhakkak bir süre ortasında faydalı olduğunu düşünüyorum. Lakin uzatmak, bir şeyi ölçmek için düzenleme yapmak üzere kullanılan düzenek, daima hale getirmemek diye düşünüyorum.
“İSTİSMAR YOLUNU KAPATTIK, YENİ YOL BULURLARSA ONU DA KAPATIRIZ”
Bunun yerine alternatifimiz olacak. Bizim İŞKUR üzerinden yürütülen çeşitli programlar var. İşbaşı eğitim bunlardan birisi, epey yaygın kullanılmış. Bu sistemde kimi meseleler var. Birtakım işletmeler işbaşı eğitim takviyesini alıyorlar, istismar edenler vardı. Bunun yolunu kapattık. Tahminen bir daha yeni yollar bulurlar ancak onu da kapatacağız.
Oradan geçiş yok, zira o para İşsizlik Sigortası Fonu’ndandır. Bu fon, yeraltındaki maden çalışanının emeğinden kesilen paradan, direğin zirvesindeki çalışanın maaşından kesiliyor, yani bu ülkenin işçilerinin fiyatlarından kesilen para. Patronun de hissesi var, patron yatırımda kullanacağı parayı buraya ayırıyor. Bunu azami ölçüde dikkatle kullanmamız lazım. Burada istismara, en küçük bir fırsat vermememiz lazım. 3 ay dayanak, 3 ay da kendisi çalıştırıyor, 6 ay daha sonra çıkarıyordu. Öteki bir tabir ile minimum fiyata eleman çalıştırmış oluyor. 6 ay daha sonra tekrar alıyor. Bunlar artık olmayacak. Bu uygulama yeni istihdam yaratmıyordu.
“İŞBAŞI EĞİTİMDE İSTİHDAM KURALI 1 YILA ÇIKIYOR”
Bunu değiştirdik, işbaşı eğitiminde 3 ay için insan alan işletmeler, 3×3, yani 9 ay kendileri çalıştıracaklar. 9 ay primine bakacağız. bu biçimdece toplam 1 yıl olacak, bütün hakedişlerini alacak. 1 yıl daha sonra da işletme bu bir emek çeşididir esasen eğitim niyetli yapılan bir şeydir. bu biçimde işletmeye de üretime de katkı yapan bir nitelik hale geliyor. Yani nitelikli emek gereksinimini da karşılamış oluyoruz.
“Desteklerin istihdama tesirini ölçeceğiz, ülkenin kaynakları verimli kullanılmalı”
■ Yeni istihdamla finansmanı özdeşleştiren dayanaklar fazlaca başarılı olamadı…
Bütün istihdam teşviklerinin, ek istihdam teşviklerinin kesinlikle bir tesir tahlilinin yapılması lazım. İş Sürecine İştirak yardımıyla, bunu ölçeceğiz, bir yıl, iki yıl ölçeceğiz, bizden daha sonra gelenler de ölçmek zorunda kalacaklar. Zira bu ülkenin kaynakları, daha verimli biçimde kullanılması lazım. Yani verdiğimiz kredi, yaptığımız indirim, vergi iadesi yahut ek 6 puanlık dayanak, ne yaratıyor? İstihdamda değişim yaratıyor mu? İstihdam teşvikleriyle ilgili bir çalışma başlattık. Büyümenin yarattığı istihdam var, lakin teşviklerin tesirini ölçmek lazım.
“Elemanı da maaşını da biz vereceğiz”
Gaziantep’te pilot uygulamasını başlatacağımız fazlaca değerli bir takviye düzeneği daha yürürlüğe giriyor. Direkt İstihdam projesi başlayacak, işletmede eğitim filan değil, direkt istihdam olacak. Bugüne kadar pek epeyce endüstrici gelip, “Şu nitelikte adam bulamıyoruz, CNC tezgahının başında usta bulamıyoruz, mühendis bulamıyoruz” diyor. Yani eğitim yerine direkt eleman vereceğiz. 3 ay fiyat primlerini, bütün sigortasını filan biz ödeyeceğiz. daha sonra 9 ay istihdam yükümlülüğü ile süreç devam edecek.
■ Gaziantep’i seçmenizin özel bir sebebi var mı?
Türkiye’nin Güneydoğu’sunda ve süratli endüstrileşen bir bölge olması ötürüsıyla Gaziantep’i seçtik. Bir de Gaziantep ziyaretimde sanayicilerin bu şikayetleri gelmişti. Buradan çıkacak sonuca bakılırsa projeyi tüm Türkiye’ye yayacağız. Ne kadar istihdam yaratacağını goreceğimiz projeye başlayacağız. Bu cins projeler epeyce yapılıyor, İŞKUR bünyesindeki mesleksel kurslarımız var. Ulusal Eğitim Bakanlığı’nın ve çeşitli kurumların programları var. Bunların somut istihdama ne kadar dönüştüğünü bilmiyoruz. Direkt istihdam, çabucak artık, yani hayli uzun vadede değil, tesirini ölçüyoruz, ne kadar kalıcı, verimli oluyor ona bakacağız.
■ Parasını devlet vereceğine bakılırsa nasıl bir fiyat siyaseti olacak?
İlkokul mezunu çalışmak isteyenler, meslek okulu yahut lise mezunu olanlar, yüksekokul yahut mühendislik eğitimi almış olanlara üç kademeli bir kategorizasyon için yeni bir istihdam modeli olacak. Programın ismi ‘Üretim Sürecine Katılım’ olacak. İşin özelliğine bakılırsa 6 ana dal seçiyoruz. 3 aylık dayanakta, 9 ay istihdam yükümlülüğü ile devam edecek bir program. Birinci kademeye minimum fiyattan başlayan farklılaşmış 3 cins fiyat kademesi olacak. daha sonrakini patron nasıl belirler onu biz bilemeyiz. Projenin Türk endüstrisine soluk aldıracağını, taleplerin karşılanacağını düşünüyorum.
“Neoliberalizm her şeyi tahrip etti”
■ Eğreti istihdam kavramı çıktı? Toplumsal devlet bir daha gündeme geldi.
Toplumsal devlet teriminin ve toplumsal devlet işlevlerinin epey kıymetli olduğunu düşünüyorum. Pandemi sürecinde, dünya bunu bir daha hissetti, aslına bakarsanız Türkiye Cumhuriyeti, kurulduğundan beri toplumsal devlet niteliğine sahiptir. Fert başına düşen gelirin 60 dolar olduğu yoksulluk günlerinde bile çalışanlarını koruyan bir devlettir, maden personellerini koruyan düzenlemeler yapan bir devlettir. Cumhuriyetin ideolojisi toplumsal devlet anayasaya geç girmiştir lakin Anayasa hususu olmadan da devletin tabiri caizse genetiğinde olan bir şeydir. Bizdeki toplumsal devlet Cumhuriyetin öncesine de uzanır. Zira neoliberalizm her şeyi tahrip etti, her şeyi metalaştırdı. “Kutsal meta”, insan yok. Neoliberal iktisat insanı kaybetti, toplumsal devlet bunu lakin terbiye eder, yaralarını kapatır, sarar, bunu Türkiye en uygun kaidelerde uyguluyor. örneğin sıhhat sistemi olağanüstü sistemli bir biçimde çalışıyor. Pandemide Avrupa’daki görünümleri gördünüz. Hastalığın dorukta olduğu periyotta bile başarılı olduk. Bizim sıhhat siyasetimiz herkesi kapsıyor. Bu harikulâde bir şey.
Toplumsal yardım, çalışanları müdafaa açısından da o denli. Minimum fiyatın 4 binin üzerinde olacağını söylemiş olduğimde, bunun altından kalkamayız diyenler oldu. Lakin toplumsal devlet, kendi vergisinden vaz geçerek tüm kesitlere dayanak sağladı. Yalnızca Kısa Çalışma Ödeneği, Nakdi Fiyat Dayanağı, İşsizlik Sigortası ile yaklaşık 70 milyar lira katkı yaptık. Ulusal gelire nazaran toplumsal harcamalarımızın oranı çok yüksek. Toplumsal devletin batıda da bir daha önemseneceğini ve tartışılacağını düşünüyorum. Her şeyi toplumsal kurumları tahrip edelim, toplumsal devlet uygulaması verimli değildir, sıhhat sistemini özelleştirelim….Bunların yanlış olduğu ortaya çıktı. Lakin kamu sıhhat sisteminde kaliteli sıhhat veriyorsa, özel kesim daha yeterli imkan sunabilecek biçimde devreye girerse faydalı olur.
■ Yabancı emekçi istihdamında konusunda rastgele bir çalışmanız var mı?
Bana nazaran kimi sıkıntıları yerelde çözmek lazım. Gaziantep’ten de bu biçimde talepler geliyordu. Çalışma müsaadeleri, evrakların azaltılması, sürecin kısalması açısından işi yerele bırakmak lazım. Gelir gelmez o uygulamayı başlattık. Suriyelilerle ilgili epeyce evrak vardı yerinde çözüldü.
“Asgari fiyat, olağanüstü koşullar olursa değerlendirilir”
■ Minimum fiyat tekrar gözden geçirilecek mi?
Taban fiyat konusunda evvela şunu söylemeliyiz: Bu sene yaptığımız taban fiyat artışı yüzde 50’nin üzerindedir ve taban fiyatın vergi dışı bırakılması hayli değerli bir şeydir. Bütün gelirlerde minimum fiyatın vergi dışı bırakılması değerli. Sabit fiyatla çalışanlar, AGİ kaldırıldı, fiyatı düşüreceğim diyen işletmeler yanlış yaptı. İş kanunu anlaşılan fiyattan geriye gidilmesini açıkça yasaklıyor. Taban fiyata kurallar içerisinde bakmak lazım. Minimum fiyatın şayet Meclis gündeme getirip değiştirmezse, Aralık’ta belirlenir, natürel olağanüstü koşullar olursa bu koşullara bakarak kıymetlendirilir. Lakin yasal durum Aralık ayını gösteriyor. Yeni minimum fiyatın yasal belirlenme tarihi Aralık’tır.
“Asgari fiyat işsizliğe niye olur tezi yanlışlandı”
■ Taban fiyat görüşmelerinde, patronlar kitlesel işten çıkarma ihtarında bulunmuştu? Şubat ayında da işsizlik sigortasına müracaatlarda artış var…
Bizim iktisat metodolojisinde üzerinde durduğumuz bir şey vardır. Tıpkı anda iki olay olduğunda, bunlar içindeki ait niçinsel, rastlantısal, konjonktürel bağ olabilir. İşsizlik maaşına başvurulardaki artış şu andaki konjonktür kaynaklı olabilir. Yani minimum fiyatın artışıyla ilgisi yok. Her minimum fiyat periyodunda işsizlik bir süre artıyor, daha sonra yeniden istihdam tıpkı düzeye geliyor. Minimum fiyat artışı işsizliğe niye olur tezi de Nobel İktisat Mükafatını alan David Cardin’in tezi ile yanlışlandı. İstihdamı olumsuz etkileyen faktörler farklı konjonktürel faktörler, dünya ekonomisindeki, teknolojideki değişim filan tesir ediyor.
Mevcut durumda, hem yasal hem ortasında bulunduğumuz iktisadi süreç içerisinde yapılan gerçek olarak taban fiyattaki artış kıymetli bir orandır. Bunu kısa müddette şu ayda yahut bu ayda değişmesini öngörmüyoruz.
“Beyaz Bayrak alan patrona prim indirimi sağlayacağız”
■ Çalışma ömrü ve çalışma şartlarının düzeltilmesine yönelik çalışmalarınız var mı?
Önümüzdeki günlerde, Beyaz Bayrak uygulamasına geçiyoruz. Bu bayrak, “Burada sendika var, toplu kontrat var, prim borcu yok, burada iş düzgün yürüyor” manasına gelecek. Bu işletmelere projelerde öncelik verip, birtakım primlerde indirim sağlayacağız.
Okumaya devam et...