Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) öncülüğünde Türkiye’nin 81 vilayetindeki oda ve borsalarla bir ortaya gelen DÜNYA, “Başkanlar Konuşuyor” yazı dizisinde bu hafta Bursa iktisadının nabzını tuttu. Bursa Ticaret ve Sanayi Odası Lideri İbrahim Burkay ve Bursa Ticaret Borsası Lideri Özer Matlı, DÜNYA’nın sorularını yanıtlayarak, kentin iktisadını kıymetlendirerek, yaşanan sıkıntıları ve tahlil tekliflerini lisana getirdiler.
Bursa’da endüstriye ayrılan alan büyümeli
İbrahim Burkay / Bursa Ticaret ve Sanayi Odası Lideri
Pandeminin gerçek dalda ve finansal alanda yol açtığı sarsıntıları, maalesef fazlaca farklı boyutları ile deneyim ettiğimiz 2 yıla aşkın bir müddetyi geride bıraktık. Bilhassa tüm dünyanın bu virüse karşı almış olduğu tavır ve tedbirler niçiniyle bu süreçte sahiden çarkların neredeyse büyük bir kısmı durdu. yine dönmeye başladığında ise arzı ve biriken talebi karşılayamadığı bir sureci de daima birlikte yaşadık. Üreticilerimiz bilhassa hammadde bulmakta zorluklar yaşadı ve buldukları her neyse onları rekor düzeyde lojistik maliyetler ile karşıladı. Bu süreç, domino tesiri üzere global ticaretin ritmini bozdu. Tüm görüşmelere karşın Türkiye; devletin, toplumumuzun tüm bölümlerine uzanan dayanakları yardımıyla süratli bir toparlanma sürecine girdi. İş dünyası olarak biz de bilhassa yatırım ve tedarik zincirinde üstlenmiş olduğumuz rol ile bir taraftan piyasanın talebini karşılamaya çalışırken başka taraftan da pazar hissemizi ve ülkemize duyulan inancı artırmak için epeyce ağır çabalar sarf ettik.
Bursa iş dünyası olarak bizler her bölümde farklı tesirleri olan bu pandemi sürecinde üyelerimiz ile epey kuvvetli bir ilgi ortasındaydık, irtibat ağı oluşturduk. Bursa iş dünyamızda yapmış olduğumuz çalışmaların da tesiri ile 2021 yılında, 184 ülke ve 14 bölgeye yapmış olduğumuz 16 milyar doların üzerinde ihracat ve 8 milyar dolarlık ithalatla ülkemizin dış ticaret performansına yaklaşık 24 milyar dolar seviyesinde katkı sağladık. Firmalarımızın lojistik, personellik ve hammadde başta olmak üzere üretimde yüksek maliyetleri omuzlayarak elde ettikleri bu muvaffakiyetler, ulaşılan sayıları epeyce daha manalı hale getirdi.
BÜYÜMEK İÇİN PLANLAMA YAPILMALI
Ekonomik büyüklük açısından baktığımızda Türkiye 2000’lerin başında dünyada birinci 27 ülke içerisindeydi ve son 15 yılda sergilediği performansla en büyük 17 iktisat içine girdi. Artık birinci 10 iktisat ortasına girme gayesi var ve bunun için kuvvetli ve zayıf yanlarımızı belirlememiz, fırsatlar ve avantajlarımızı kıymetlendirmemiz gerekiyor. Büyümek için yatırım yapılması lazım. Bunun için de mekânsal planlama ve yere gereksinim var. Çok çalışmanın yanında Ar-Ge, inovasyon, tasarım ve markalaşma ile farklılaşmak gerekiyor. Artık ülkelerin yarışı kelam konusu değil. Birinci 10 iktisat içine girmek için öne çıkarılması gereken bölgeler var. Bursa bu açıdan kıymetli bir kent. Stuttgart otomotiv bölümü, makine, metal sürece, yazılım dalları, üniversiteleriyle, Ar-Ge merkezleriyle Almanya’nın lokomotifi pozisyonunda. Burası Almanya’nın zenginlik merkezi. Yani her ülkede artık zenginlik merkezi var. Bursa da bu açıdan desteklenmesi gereken bir kent. Bursa’da toplam yüzölçümünün binde 8’i endüstriye ilişkin. Bursa iktisadının büyüklüğü 800 milyar TL. Bunun yüzde 45.5’i endüstriden geliyor. Türkiye’de bu oranın ortalaması yüzde 16. Almanya’da endüstriye ayrılan alan yüzde 4,4. Üretmek ve ihracat yapmak istiyoruz lakin endüstriye ayrılan alan yok denecek kadar az.
BURSA OSB, İLİ ENDÜSTRİDE BAŞŞEHİR POZİSYONUNA GETİRDİ
Bursa 17 OSB ile Türkiye’nin en çok OSB’sine sahip kent pozisyonunda. OSB’lerimizin toplam yüzölçümü 50 milyon metrekare. halbuki yalnızca Gaziantep OSB’nin büyüklüğü 43 milyon metrekare. Bir kentin endüstrileşmesi 2-3 yılda olacak bir iş değil. Bu bir kültür. Bursa’nın sanayi kenti olması, yüzlerce yıl bir maziye sahip olmasından geliyor. Bilhassa cumhuriyet devrinde ikinci sanayi sempozyumunda işte ipek fabrikasının buraya gelmesi epeyce kıymetli sanayi kültürü aşılamış Bursa’ya. Akabinde Türkiye’nin birinci OSB’sini 1969 yılında Bursa gerçekleştirmiş. Artık o bölge bugün Bursa’yı endüstride başşehir yapmış. O bölge bugün Bursa’yı ihracatta Türkiye’nin en büyük 2. kenti pozisyonuna taşımış.
Yeni devirde endüstrileşmede kıymetli olan makro seviyede yer planları yapılması. Bursa’da bu istikamette planımız var. Bursa Teknoloji Organize Sanayi Bölgesi’ni (TEKNOSAB) bu doğrultuda kurduk. Bölgemizde yüksek teknoloji üzerine yatırım yapan 136 değerli firmamız var. Olağan ki bu kâfi değil. Arz güvenliğini sağlamak da kıymetli. Tedarik zincirinde dayanılmaz bir değişim ve kırılma kelam konusu. ötürüsıyla yeni yatırımlara gereksinimimiz var. Bunun için de kesinlikle yeni kuşak sanayi bölgelerine gereksinim var. Altyapı ile ilgili bütün sorunları çözülmüş olan yeni jenerasyon sanayi bölgeleri kurulursa yalnızca Bursa değil, Türkiye’yi önemli manada farklılaştıracak adımlar atılabilir.
TARIMDA KATMA PAHA GEREKLİ
Tarıma baktığımız vakit ayrılan alan yüzde 30,8. Kesimin iktisada katkısı ise yüzde 5. Bizim kesinlikle tarımda inovasyonu, markalaşmayı ve Ar-Ge’yi artırmamız lazım. Eserleri tarladan çıktığı üzere satmaya kalkarsak bizim tarımda gideceğimiz nokta belirli. Endüstride Bursa’nın kilogram ihracat pahası 4,5 dolar. Toplam alanınızın binde 8’ini ayırdığınız sanayi, ekonominize yüzde 45 katkı sunuyorsa yüzde 31 ayırdığınız tarımın da bir şeyler yapması gerekiyor. Bu da lakin katma bedelli üretim ile olur. Tarladan çıktığı üzere satarsanız 1 lira, işlerseniz 10 lira getirir. Bunu marka yapıp rafl orta koyarsanız 100 lira gelir. ötürüsıyla endüstrinin seyahatine bizim tarımı kesinlikle dahil etmemiz lazım.
Turizmde de birebiri geçerli. Artık gelen turiste bakıyorsun 30 dolara akşam konaklamak istiyor. Lakin siz Avrupa’da yahut dünyanın farklı bir yerine gittiğiniz vakit 30 dolara otele bile ulaşamıyorsunuz. Ülkenin coğrafyasını ve kaynaklarını kıymete dönüştürmek orada yaşayan insanların kabiliyeti. Uludağ, Bursa’nın kıymetli turizm alanı. Fakat tam değerlendirildiğini düşünmüyorum. Uludağ’da dönem karla başlar. Aralıktan-mart Uludağ için turizm dönemidir. Lakin Uludağ’da idare kısmında kahır var. Yani orası Tarım ve Orman Bakanlığı’nın da yetkisinde. 2. Bölge de Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın turizm alanı ilan ettiği yer. Artık hizmeti kim götürecek oraya. Orada alan idaresi ile ilgili çalışma var. Bu alan idaresi konusu çözülürse Uludağ bir makro planlama ile daha da kuvvetli bir merkez olabilir. Uludağ yalnızca kış turizmi açısından değil sıhhat turimzi açısından da değerli. Bu potansiyeli 12 ay boyunca kullanmak lazım.
UZAY TEKNOLOJİSİ GELİŞTİRECEK YENİ NESİLE YÖNELİK GUHEM’İ KURDUK
Türkiye’nin dünyada birinci 10 iktisat ortasına girmesine en hayli katkıyı sağlayacak ilin Bursa olacağını düşünüyoruz. Bursa’yı bu seyahatte en değerli aktörlerden biri yapmak bizim 16 yıldır planımız. 2008 yılından bu yana uzay havacılığının kıymetini vurguluyoruz. Bir yol haritası çıkartdık ve Gökmen Uzay Havacılık Eğitim Merkezi’ni (GUHEM) devreye aldık. Bu merkezle 50 yıllık bir maksat belirledik. Uzay teknolojileri alanında başta sanayi olmak üzere tüm yazılım, bilişim, bağlantı teknolojilerinin geliştirilmesini sağlamayı hedefl edik. Bu alanlar, gayri safi hasılada en önemli hissesi alacak. Bu merkezi kurmaktaki esas gayemiz yeni kuşağın bu alana olan merakını, farkındalığını arttırmak. Bu merkeze pandemiye karşın önemli manada ziyaretçi alıyoruz. Bütün okullardan ilkokuldan ortaokula kadar epey önemli bir ziyaretçi profilimiz var. Yani bizim aslında insan kaynağımızı, yeni kuşağımızı de dönüştürmemiz lazım. Öte yandan yeni bir alanda oyun oynayacağız artık. Üretimin Avrupa’dan Asya Pasifik bölgesine kayması ile birlikte Avrupa ve Amerika dünya ticareti konusunda yeni bir oyun alanı inşa ediyor. Bu aslında her insanın eşit olduğu bir müsabaka. Burada biz, ya kuralları uygun uygulayan bir ülke olacağız ya da kural koyucu olacağız. Olağan bu süreçte sürdürülebilirlik kıymetli bir rol oynuyor. Bu manada yeşil dönüşümde bizim Türk endüstrisi olarak nitekim epey hazırlıklı olmamız lazım. Bunu görmezden gelmek mümkün değil.
TARIM VE BESİN İÇİN MESLEK LİSESİNE HAMİLİK YAPIYORUZ
Bursa Ticaret Borsası olarak tarım konusunda yeni jenerasyonu yetiştirecek adımlar atıyoruz. Şu anda Hamidiye Tarım Meslek Lisesi’ne hamilik yapıyoruz. Ziraî ekonomiyi kuvvetli hale getirmek için lise seviyesindeki çocukların da şuurlu bir biçimde hazırlıklı hale gelmesi gerekiyor. Ayrıyeten Uludağ Üniversitesi ile bizim ortak protokolümüz var. Uludağ Üniversitesi’ne bir hizmet binası yapıyoruz. Hizmet binasıyla Hamidiye Tarım Meslek Lisesi’ndeki öğrenciler ortak eğitimler alacaklar. Mesleksel eğitim daha da güçlenecek. Bir bakıma lisedeki çocukların koluna altın bilezik takmış olacağız. Ayrıyeten kentin öbür okulları ile birlikte tarımda çalışan okuyan çocukların da bir fert olarak değerli bir iş yaptığını anlatmak emeliyle Bursa Büyükşehir Belediyesi ile ortak iş modelleri yaratıyoruz. Bu işbirliğiyle, mesleksel manada eğitimi, tarımı da yapacak insanların eğitim düzeyinin tanımlamasını amaçlıyoruz.
Bursa, marka şirketlerle besinde katma bedel üretiyor
Özer Matlı / Bursa Ticaret Borsası Lideri
Türkiye tarım bölümünü geçen sene vuran kuraklık, Bursa’yı az etkiledi. Bu sene de şimdiye kadar düzgün yağış oldu. Bu yağışlar ile birlikte aslında su kısmında sorunun büyük bir kısmı çözüldü. Lakin alışılmış ki tarım yapabilmek için tek başına su yetmiyor. Suyun dışında, güç gübre ve ziraî ilaçlar da var. Bu kalemlerde maliyetlerimiz artmış durumda. Bizim temel önceliğimiz evvela 83 milyonun besinini sürdürülebilir hale getirebilmek. Bunu yapmaya kalkarken ziraî eserler noktasında pandemi ile başlayan apayrı bir müddetç başladı. Paranızın olduğu lakin malı alamadığınız bir periyoda girmeye başladık. Ülkeler kendi mamüllerini, ileri periyottaki muhtaçlıklarını karşılamak hedefiyle stoklamaya başladılar. Kuraklık da bu eğilimi güçlendirdi.
Ziraî eser ihracatı 1,2 milyar dolar
Pandemi sürecinde besin ihracatımız arttı. 900 milyon dolar olan Bursa’nın ziraî eser ihracatı 1,2 milyar dolara yaklaştı. Meyve-sebze ve hayvansal besin eserleri ihracatı yapıyoruz. var. Lakin Türkiye buğday üzere temel besin unsurlarında açık veren bir ülke. Pandemi ile birlikte daima söylemiş olduk, tarımı keşfettik ancak herbiçimde keşfettiğimizi yinedan toparlamaya çalışırken biraz ağır gittik diye düşünüyorum.
Bursa’nın endüstrileşmesi değerli, lakin işin bir de şehircilik boyutu var. Kentlerin belediyecilik manasında planlama eksikliği olursa, önemli bir ziraî alan kaybı da yaşanır. Evvelki tesislere de bakalım. Bursa’nın birinci OSB’si, aslında ilin en verimli topraklarına kurulmuş. TEKNOSAB’ın kurulduğu yer, yapıya baktığınızda tamam marjinal tarım alanı. Fakat TEKNOSAB’dan daha sonra kentin büyümesi ile ilgili büyükşehirin planlamaları da epey ehemmiyet arz ediyor. Öte yandan Bursa besin bölümünde katma bedel üreten bir kent. Alanında Türkiye’nin en büyük tertibi olan Bursa Tarım Fuarı da bunu kanıtlıyor. Fuar, aslında bölgemizin tarım ve hayvancılık konusunda endüstrileştiğini gösteriyor. Bursa özeline baktığınızda Türkiye’nin en büyük süt işletmecisi burada. Türkiye’nin tohumu Bursa’da üretiliyor. Domates ve salça üretiminde de öne çıkıyoruz. Zeytine baktığımızda Gemlik zeytini de değerli bir marka. Fidancılık da yeni gelişim alanı olarak Bursa’da yaygınlaşıyor. Şoklanmış besine baktığımızda, büyük ölçekli firmalar kentimizde bulunuyor. Bunların hepsi Bursa olarak tarımda da endüstrileştiğimizi ve tarımda katma paha ürettiğimizi gösteriyor. Yani ziraî manada da markalar kentiyiz.
Tarım ve hayvancılıkta verimlilik öne çıkıyor
Türkiye’nin 3’üncü büyük entegre tavukçuluk tesisi bizde. Bursa’da tarım ve hayvancılık kesiminde verimlilik öne çıkıyor. Bursa’nın işletme sayısına baktığımız vakit azalma var, fakat işletme verimliliği ve büyüme manasında büyüme ivmesi görülüyor. Yani ziraî markalar en son teknolojiyi kullanıyorlar. Artık güçten bahsettik. Öte yandan Türkiye’de endüstrileşmeden bahsediyoruz ancak güç yatırımları geriden giden bir müddetç içerisinde. Bu bahsetmiş olduğumiz çiftliklerin, tesislerin hepsinde şu anda güneş gücü yatırımları var, atıklardan dolayı biyogaz tesisi var. Tohumculuk firmalarını memleketler arası tohum firmalarının hepsi Bursa merkezde hatta Bursa’nın ilçesi Karacabey merkezde. Bu da şunu söylüyor yani Türkiye’nin üretilen ziraî rafl arda gördüğünüz firmalar, bilmiyorum ismini burada söylemek ne kadar hakikat. Raflara gittiğinizde Bursa gidip bir tüketici noktasında kendini kanıtlamış bir kent. Sütaş’ından SEK’ine kadar, Penguen’ine kadar, TAMEK, Tat bunlar hepimizin bildiği ulusal markalar. Bunların hepsinin de başlangıç kıssası Bursa başlangıçlı. Hizmet bölümünde de marka kıymetini sürdüren firmalarımız var. Bursa, coğrafik işaretli eserleri, endüstrisi ve turizmiyle her alanda bir marka. Bursa büyümeye devam ediyor. Benim tek telaşım denetimli büyüme.
Son periyotta maden alanları ve zeytinlikler gündeme oturdu. Bizdeki maden alanları âlâ tarafınca bakmak gerekirse zeytinlikler ile birebir bölgede değil. Maden alanlarının bulunduğu İnegöl ve Uludağ eteklerinde zeytinlik konusunda kasvetimiz yok. Bu sorun, daha fazlaca Ege Bölgesi’nde yaşanıyor. Lakin zeytinlik konusunda vilayetimizin öbür değerli sorunu var. Türkiye’nin otomotivi Gemlik’te üretiliyor. Gemlik zeytini de kendi içerisinde bir marka. 400 dolardan başlayan sanayi emlakı var Bursa’da. Artık 400 doların üzerinde sanayi emlakının bulunduğu bir yerde zeytin üreticisinin ziraî üretim rekabet etmeyi düşüneceğini sanmıyorum. Gemlik sınırı ile Bursa’nın birleşmesi en epeyce zeytin üretimini etkileyecek.
Bursa büyürse Türkiye büyür
Tarımda markalaşmak, katma pahası artırmak gerekiyor lakin tarımın hassas bir durumu var. 83 milyonu ilgilendiren bir besin enflasyonu ile uğraşta yeterli planlanma yapılması gerektiğini düşünüyorum. Pandemi gerekli dersleri dünyaya da bize de verdi. ABD’de besin enflasyonunun yüzde 9’a çıkması, bizde ki besin enflasyonunun yüzde 70 ila yüzde 100 artması önemli bir problem yaratıyor. Ukrayna- Rusya savaşı bu sorunu daha büyütüyor. Önemli önlemler alınması gerekiyor. Tarım ve hayvancılık risk altında. Avrupa’da yem kesimi de 25 günlük stoklara düştü. Ukrayna ve Rusya’nın oyundan çıkması ile birlikte fazlaca öteki bir surece everiliyoruz. Burada da Türkiye olarak siyasetimizi güzel belirlememiz, süratli hareket etmemiz gerekiyor. Rusya ile işbirliği konusunda temel besin üretimi konusunda almamız gereken eserler ile bir ayrıcalık mı alınmalı? Orta ve uzun vadeli Türkiye hangi eserleri stoklarında tutmalı? Hangi eserler konusunda destekleme yapılmalı? Bunların kararlaştırılması lazım.
Sonuç olarak Bursa büyürse Türkiye büyür. Bursa büyümeye, çalışmaya devam ediyor ve bunu daima farklılaşarak yapıyor. Savunma sanayiinde son devirlerde atılımlar yaptı. Togg Bursa’da üretiliyor. Tarım ve hayvancılıkta markalaşma ve ihracat odaklı çalışmayla farklı sürece geliyor. Bursa dinamik bir kent. Türkiye’de de yeni dünya nizamında de bu Avrupa ile Rusya-Ukrayna içinde ki süreçte de ben inanıyorum ki Ortadoğu ve Batı ile ilgili Türkiye kendi içerisinde daha olumlu daha karar verici, bölge oyunlarını daha yöneten apayrı bir ülke haline gelecek.
Okumaya devam et...
Bursa’da endüstriye ayrılan alan büyümeli
İbrahim Burkay / Bursa Ticaret ve Sanayi Odası Lideri
Pandeminin gerçek dalda ve finansal alanda yol açtığı sarsıntıları, maalesef fazlaca farklı boyutları ile deneyim ettiğimiz 2 yıla aşkın bir müddetyi geride bıraktık. Bilhassa tüm dünyanın bu virüse karşı almış olduğu tavır ve tedbirler niçiniyle bu süreçte sahiden çarkların neredeyse büyük bir kısmı durdu. yine dönmeye başladığında ise arzı ve biriken talebi karşılayamadığı bir sureci de daima birlikte yaşadık. Üreticilerimiz bilhassa hammadde bulmakta zorluklar yaşadı ve buldukları her neyse onları rekor düzeyde lojistik maliyetler ile karşıladı. Bu süreç, domino tesiri üzere global ticaretin ritmini bozdu. Tüm görüşmelere karşın Türkiye; devletin, toplumumuzun tüm bölümlerine uzanan dayanakları yardımıyla süratli bir toparlanma sürecine girdi. İş dünyası olarak biz de bilhassa yatırım ve tedarik zincirinde üstlenmiş olduğumuz rol ile bir taraftan piyasanın talebini karşılamaya çalışırken başka taraftan da pazar hissemizi ve ülkemize duyulan inancı artırmak için epeyce ağır çabalar sarf ettik.
Bursa iş dünyası olarak bizler her bölümde farklı tesirleri olan bu pandemi sürecinde üyelerimiz ile epey kuvvetli bir ilgi ortasındaydık, irtibat ağı oluşturduk. Bursa iş dünyamızda yapmış olduğumuz çalışmaların da tesiri ile 2021 yılında, 184 ülke ve 14 bölgeye yapmış olduğumuz 16 milyar doların üzerinde ihracat ve 8 milyar dolarlık ithalatla ülkemizin dış ticaret performansına yaklaşık 24 milyar dolar seviyesinde katkı sağladık. Firmalarımızın lojistik, personellik ve hammadde başta olmak üzere üretimde yüksek maliyetleri omuzlayarak elde ettikleri bu muvaffakiyetler, ulaşılan sayıları epeyce daha manalı hale getirdi.
BÜYÜMEK İÇİN PLANLAMA YAPILMALI
Ekonomik büyüklük açısından baktığımızda Türkiye 2000’lerin başında dünyada birinci 27 ülke içerisindeydi ve son 15 yılda sergilediği performansla en büyük 17 iktisat içine girdi. Artık birinci 10 iktisat ortasına girme gayesi var ve bunun için kuvvetli ve zayıf yanlarımızı belirlememiz, fırsatlar ve avantajlarımızı kıymetlendirmemiz gerekiyor. Büyümek için yatırım yapılması lazım. Bunun için de mekânsal planlama ve yere gereksinim var. Çok çalışmanın yanında Ar-Ge, inovasyon, tasarım ve markalaşma ile farklılaşmak gerekiyor. Artık ülkelerin yarışı kelam konusu değil. Birinci 10 iktisat içine girmek için öne çıkarılması gereken bölgeler var. Bursa bu açıdan kıymetli bir kent. Stuttgart otomotiv bölümü, makine, metal sürece, yazılım dalları, üniversiteleriyle, Ar-Ge merkezleriyle Almanya’nın lokomotifi pozisyonunda. Burası Almanya’nın zenginlik merkezi. Yani her ülkede artık zenginlik merkezi var. Bursa da bu açıdan desteklenmesi gereken bir kent. Bursa’da toplam yüzölçümünün binde 8’i endüstriye ilişkin. Bursa iktisadının büyüklüğü 800 milyar TL. Bunun yüzde 45.5’i endüstriden geliyor. Türkiye’de bu oranın ortalaması yüzde 16. Almanya’da endüstriye ayrılan alan yüzde 4,4. Üretmek ve ihracat yapmak istiyoruz lakin endüstriye ayrılan alan yok denecek kadar az.
BURSA OSB, İLİ ENDÜSTRİDE BAŞŞEHİR POZİSYONUNA GETİRDİ
Bursa 17 OSB ile Türkiye’nin en çok OSB’sine sahip kent pozisyonunda. OSB’lerimizin toplam yüzölçümü 50 milyon metrekare. halbuki yalnızca Gaziantep OSB’nin büyüklüğü 43 milyon metrekare. Bir kentin endüstrileşmesi 2-3 yılda olacak bir iş değil. Bu bir kültür. Bursa’nın sanayi kenti olması, yüzlerce yıl bir maziye sahip olmasından geliyor. Bilhassa cumhuriyet devrinde ikinci sanayi sempozyumunda işte ipek fabrikasının buraya gelmesi epeyce kıymetli sanayi kültürü aşılamış Bursa’ya. Akabinde Türkiye’nin birinci OSB’sini 1969 yılında Bursa gerçekleştirmiş. Artık o bölge bugün Bursa’yı endüstride başşehir yapmış. O bölge bugün Bursa’yı ihracatta Türkiye’nin en büyük 2. kenti pozisyonuna taşımış.
Yeni devirde endüstrileşmede kıymetli olan makro seviyede yer planları yapılması. Bursa’da bu istikamette planımız var. Bursa Teknoloji Organize Sanayi Bölgesi’ni (TEKNOSAB) bu doğrultuda kurduk. Bölgemizde yüksek teknoloji üzerine yatırım yapan 136 değerli firmamız var. Olağan ki bu kâfi değil. Arz güvenliğini sağlamak da kıymetli. Tedarik zincirinde dayanılmaz bir değişim ve kırılma kelam konusu. ötürüsıyla yeni yatırımlara gereksinimimiz var. Bunun için de kesinlikle yeni kuşak sanayi bölgelerine gereksinim var. Altyapı ile ilgili bütün sorunları çözülmüş olan yeni jenerasyon sanayi bölgeleri kurulursa yalnızca Bursa değil, Türkiye’yi önemli manada farklılaştıracak adımlar atılabilir.
TARIMDA KATMA PAHA GEREKLİ
Tarıma baktığımız vakit ayrılan alan yüzde 30,8. Kesimin iktisada katkısı ise yüzde 5. Bizim kesinlikle tarımda inovasyonu, markalaşmayı ve Ar-Ge’yi artırmamız lazım. Eserleri tarladan çıktığı üzere satmaya kalkarsak bizim tarımda gideceğimiz nokta belirli. Endüstride Bursa’nın kilogram ihracat pahası 4,5 dolar. Toplam alanınızın binde 8’ini ayırdığınız sanayi, ekonominize yüzde 45 katkı sunuyorsa yüzde 31 ayırdığınız tarımın da bir şeyler yapması gerekiyor. Bu da lakin katma bedelli üretim ile olur. Tarladan çıktığı üzere satarsanız 1 lira, işlerseniz 10 lira getirir. Bunu marka yapıp rafl orta koyarsanız 100 lira gelir. ötürüsıyla endüstrinin seyahatine bizim tarımı kesinlikle dahil etmemiz lazım.
Turizmde de birebiri geçerli. Artık gelen turiste bakıyorsun 30 dolara akşam konaklamak istiyor. Lakin siz Avrupa’da yahut dünyanın farklı bir yerine gittiğiniz vakit 30 dolara otele bile ulaşamıyorsunuz. Ülkenin coğrafyasını ve kaynaklarını kıymete dönüştürmek orada yaşayan insanların kabiliyeti. Uludağ, Bursa’nın kıymetli turizm alanı. Fakat tam değerlendirildiğini düşünmüyorum. Uludağ’da dönem karla başlar. Aralıktan-mart Uludağ için turizm dönemidir. Lakin Uludağ’da idare kısmında kahır var. Yani orası Tarım ve Orman Bakanlığı’nın da yetkisinde. 2. Bölge de Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın turizm alanı ilan ettiği yer. Artık hizmeti kim götürecek oraya. Orada alan idaresi ile ilgili çalışma var. Bu alan idaresi konusu çözülürse Uludağ bir makro planlama ile daha da kuvvetli bir merkez olabilir. Uludağ yalnızca kış turizmi açısından değil sıhhat turimzi açısından da değerli. Bu potansiyeli 12 ay boyunca kullanmak lazım.
UZAY TEKNOLOJİSİ GELİŞTİRECEK YENİ NESİLE YÖNELİK GUHEM’İ KURDUK
Türkiye’nin dünyada birinci 10 iktisat ortasına girmesine en hayli katkıyı sağlayacak ilin Bursa olacağını düşünüyoruz. Bursa’yı bu seyahatte en değerli aktörlerden biri yapmak bizim 16 yıldır planımız. 2008 yılından bu yana uzay havacılığının kıymetini vurguluyoruz. Bir yol haritası çıkartdık ve Gökmen Uzay Havacılık Eğitim Merkezi’ni (GUHEM) devreye aldık. Bu merkezle 50 yıllık bir maksat belirledik. Uzay teknolojileri alanında başta sanayi olmak üzere tüm yazılım, bilişim, bağlantı teknolojilerinin geliştirilmesini sağlamayı hedefl edik. Bu alanlar, gayri safi hasılada en önemli hissesi alacak. Bu merkezi kurmaktaki esas gayemiz yeni kuşağın bu alana olan merakını, farkındalığını arttırmak. Bu merkeze pandemiye karşın önemli manada ziyaretçi alıyoruz. Bütün okullardan ilkokuldan ortaokula kadar epey önemli bir ziyaretçi profilimiz var. Yani bizim aslında insan kaynağımızı, yeni kuşağımızı de dönüştürmemiz lazım. Öte yandan yeni bir alanda oyun oynayacağız artık. Üretimin Avrupa’dan Asya Pasifik bölgesine kayması ile birlikte Avrupa ve Amerika dünya ticareti konusunda yeni bir oyun alanı inşa ediyor. Bu aslında her insanın eşit olduğu bir müsabaka. Burada biz, ya kuralları uygun uygulayan bir ülke olacağız ya da kural koyucu olacağız. Olağan bu süreçte sürdürülebilirlik kıymetli bir rol oynuyor. Bu manada yeşil dönüşümde bizim Türk endüstrisi olarak nitekim epey hazırlıklı olmamız lazım. Bunu görmezden gelmek mümkün değil.
TARIM VE BESİN İÇİN MESLEK LİSESİNE HAMİLİK YAPIYORUZ
Bursa Ticaret Borsası olarak tarım konusunda yeni jenerasyonu yetiştirecek adımlar atıyoruz. Şu anda Hamidiye Tarım Meslek Lisesi’ne hamilik yapıyoruz. Ziraî ekonomiyi kuvvetli hale getirmek için lise seviyesindeki çocukların da şuurlu bir biçimde hazırlıklı hale gelmesi gerekiyor. Ayrıyeten Uludağ Üniversitesi ile bizim ortak protokolümüz var. Uludağ Üniversitesi’ne bir hizmet binası yapıyoruz. Hizmet binasıyla Hamidiye Tarım Meslek Lisesi’ndeki öğrenciler ortak eğitimler alacaklar. Mesleksel eğitim daha da güçlenecek. Bir bakıma lisedeki çocukların koluna altın bilezik takmış olacağız. Ayrıyeten kentin öbür okulları ile birlikte tarımda çalışan okuyan çocukların da bir fert olarak değerli bir iş yaptığını anlatmak emeliyle Bursa Büyükşehir Belediyesi ile ortak iş modelleri yaratıyoruz. Bu işbirliğiyle, mesleksel manada eğitimi, tarımı da yapacak insanların eğitim düzeyinin tanımlamasını amaçlıyoruz.
Bursa, marka şirketlerle besinde katma bedel üretiyor
Özer Matlı / Bursa Ticaret Borsası Lideri
Türkiye tarım bölümünü geçen sene vuran kuraklık, Bursa’yı az etkiledi. Bu sene de şimdiye kadar düzgün yağış oldu. Bu yağışlar ile birlikte aslında su kısmında sorunun büyük bir kısmı çözüldü. Lakin alışılmış ki tarım yapabilmek için tek başına su yetmiyor. Suyun dışında, güç gübre ve ziraî ilaçlar da var. Bu kalemlerde maliyetlerimiz artmış durumda. Bizim temel önceliğimiz evvela 83 milyonun besinini sürdürülebilir hale getirebilmek. Bunu yapmaya kalkarken ziraî eserler noktasında pandemi ile başlayan apayrı bir müddetç başladı. Paranızın olduğu lakin malı alamadığınız bir periyoda girmeye başladık. Ülkeler kendi mamüllerini, ileri periyottaki muhtaçlıklarını karşılamak hedefiyle stoklamaya başladılar. Kuraklık da bu eğilimi güçlendirdi.
Ziraî eser ihracatı 1,2 milyar dolar
Pandemi sürecinde besin ihracatımız arttı. 900 milyon dolar olan Bursa’nın ziraî eser ihracatı 1,2 milyar dolara yaklaştı. Meyve-sebze ve hayvansal besin eserleri ihracatı yapıyoruz. var. Lakin Türkiye buğday üzere temel besin unsurlarında açık veren bir ülke. Pandemi ile birlikte daima söylemiş olduk, tarımı keşfettik ancak herbiçimde keşfettiğimizi yinedan toparlamaya çalışırken biraz ağır gittik diye düşünüyorum.
Bursa’nın endüstrileşmesi değerli, lakin işin bir de şehircilik boyutu var. Kentlerin belediyecilik manasında planlama eksikliği olursa, önemli bir ziraî alan kaybı da yaşanır. Evvelki tesislere de bakalım. Bursa’nın birinci OSB’si, aslında ilin en verimli topraklarına kurulmuş. TEKNOSAB’ın kurulduğu yer, yapıya baktığınızda tamam marjinal tarım alanı. Fakat TEKNOSAB’dan daha sonra kentin büyümesi ile ilgili büyükşehirin planlamaları da epey ehemmiyet arz ediyor. Öte yandan Bursa besin bölümünde katma bedel üreten bir kent. Alanında Türkiye’nin en büyük tertibi olan Bursa Tarım Fuarı da bunu kanıtlıyor. Fuar, aslında bölgemizin tarım ve hayvancılık konusunda endüstrileştiğini gösteriyor. Bursa özeline baktığınızda Türkiye’nin en büyük süt işletmecisi burada. Türkiye’nin tohumu Bursa’da üretiliyor. Domates ve salça üretiminde de öne çıkıyoruz. Zeytine baktığımızda Gemlik zeytini de değerli bir marka. Fidancılık da yeni gelişim alanı olarak Bursa’da yaygınlaşıyor. Şoklanmış besine baktığımızda, büyük ölçekli firmalar kentimizde bulunuyor. Bunların hepsi Bursa olarak tarımda da endüstrileştiğimizi ve tarımda katma paha ürettiğimizi gösteriyor. Yani ziraî manada da markalar kentiyiz.
Tarım ve hayvancılıkta verimlilik öne çıkıyor
Türkiye’nin 3’üncü büyük entegre tavukçuluk tesisi bizde. Bursa’da tarım ve hayvancılık kesiminde verimlilik öne çıkıyor. Bursa’nın işletme sayısına baktığımız vakit azalma var, fakat işletme verimliliği ve büyüme manasında büyüme ivmesi görülüyor. Yani ziraî markalar en son teknolojiyi kullanıyorlar. Artık güçten bahsettik. Öte yandan Türkiye’de endüstrileşmeden bahsediyoruz ancak güç yatırımları geriden giden bir müddetç içerisinde. Bu bahsetmiş olduğumiz çiftliklerin, tesislerin hepsinde şu anda güneş gücü yatırımları var, atıklardan dolayı biyogaz tesisi var. Tohumculuk firmalarını memleketler arası tohum firmalarının hepsi Bursa merkezde hatta Bursa’nın ilçesi Karacabey merkezde. Bu da şunu söylüyor yani Türkiye’nin üretilen ziraî rafl arda gördüğünüz firmalar, bilmiyorum ismini burada söylemek ne kadar hakikat. Raflara gittiğinizde Bursa gidip bir tüketici noktasında kendini kanıtlamış bir kent. Sütaş’ından SEK’ine kadar, Penguen’ine kadar, TAMEK, Tat bunlar hepimizin bildiği ulusal markalar. Bunların hepsinin de başlangıç kıssası Bursa başlangıçlı. Hizmet bölümünde de marka kıymetini sürdüren firmalarımız var. Bursa, coğrafik işaretli eserleri, endüstrisi ve turizmiyle her alanda bir marka. Bursa büyümeye devam ediyor. Benim tek telaşım denetimli büyüme.
Son periyotta maden alanları ve zeytinlikler gündeme oturdu. Bizdeki maden alanları âlâ tarafınca bakmak gerekirse zeytinlikler ile birebir bölgede değil. Maden alanlarının bulunduğu İnegöl ve Uludağ eteklerinde zeytinlik konusunda kasvetimiz yok. Bu sorun, daha fazlaca Ege Bölgesi’nde yaşanıyor. Lakin zeytinlik konusunda vilayetimizin öbür değerli sorunu var. Türkiye’nin otomotivi Gemlik’te üretiliyor. Gemlik zeytini de kendi içerisinde bir marka. 400 dolardan başlayan sanayi emlakı var Bursa’da. Artık 400 doların üzerinde sanayi emlakının bulunduğu bir yerde zeytin üreticisinin ziraî üretim rekabet etmeyi düşüneceğini sanmıyorum. Gemlik sınırı ile Bursa’nın birleşmesi en epeyce zeytin üretimini etkileyecek.
Bursa büyürse Türkiye büyür
Tarımda markalaşmak, katma pahası artırmak gerekiyor lakin tarımın hassas bir durumu var. 83 milyonu ilgilendiren bir besin enflasyonu ile uğraşta yeterli planlanma yapılması gerektiğini düşünüyorum. Pandemi gerekli dersleri dünyaya da bize de verdi. ABD’de besin enflasyonunun yüzde 9’a çıkması, bizde ki besin enflasyonunun yüzde 70 ila yüzde 100 artması önemli bir problem yaratıyor. Ukrayna- Rusya savaşı bu sorunu daha büyütüyor. Önemli önlemler alınması gerekiyor. Tarım ve hayvancılık risk altında. Avrupa’da yem kesimi de 25 günlük stoklara düştü. Ukrayna ve Rusya’nın oyundan çıkması ile birlikte fazlaca öteki bir surece everiliyoruz. Burada da Türkiye olarak siyasetimizi güzel belirlememiz, süratli hareket etmemiz gerekiyor. Rusya ile işbirliği konusunda temel besin üretimi konusunda almamız gereken eserler ile bir ayrıcalık mı alınmalı? Orta ve uzun vadeli Türkiye hangi eserleri stoklarında tutmalı? Hangi eserler konusunda destekleme yapılmalı? Bunların kararlaştırılması lazım.
Sonuç olarak Bursa büyürse Türkiye büyür. Bursa büyümeye, çalışmaya devam ediyor ve bunu daima farklılaşarak yapıyor. Savunma sanayiinde son devirlerde atılımlar yaptı. Togg Bursa’da üretiliyor. Tarım ve hayvancılıkta markalaşma ve ihracat odaklı çalışmayla farklı sürece geliyor. Bursa dinamik bir kent. Türkiye’de de yeni dünya nizamında de bu Avrupa ile Rusya-Ukrayna içinde ki süreçte de ben inanıyorum ki Ortadoğu ve Batı ile ilgili Türkiye kendi içerisinde daha olumlu daha karar verici, bölge oyunlarını daha yöneten apayrı bir ülke haline gelecek.
Okumaya devam et...