Bu hafta biraz Amerika gözlemlerimden bahsedeceğim. Geçen hafta yazdığım üzere bir açılış için buraya, Amerika’ya geldim. İki haftadır imkan el verdiğince gezmeye, ‘gidilecek’ diye işaretlediğim yerlere uğramaya çalıştım. Notlar aldım. Yerlerden ve lezzetlerinden bahsetmeye başlamadan evvelce buradaki genel atmosferden bahsetmek isterim.
ENFLASYON
Türkiye kadar olmasa da pandemide basılan trilyonlarca doların (9 trilyon dolar olduğu sav ediliyor) Amerika’da hiper enflasyona niye olacağı belirliydi. Bunun sağlamasını şu anda şahsen kendi gözlerimle görüyorum. O denli ki Amerika’da 2019’dan bu yana sirkülasyonda olan doların dörtte biri 2020’de Trump vaktinde basıldı.
Buraya geldiğim iki haftalık süreçte bile Amerika’da fiyat artışları hissediliyor, konuşuluyor. Hem akaryakıtta, hem temel besinde ve daha biroldukça sektörel eserde fiyatlar artmaya devam ediyor. Burada dahi hissedilir olan bu artışın ülkemize ithal ettiğimiz eserlerdeki fiyatlarının yansımalarının da önümüzdeki günlerde devasa dalgalar formunda olacağı kesin.
Sokaktan Manhattan’da sevdiğim bir pub olan Corner Bistro’dan örnek vereyim. 2019’da 10.75 USD olan bir cheeseburgerin fiyatı şu anda 12.75 USD. Tıpkı biçimde 2019 yılında 5.75 USD olan fıçı biranın fiyatı 8.50 USD’a yükselmiş.
Bunun üzere örnekleri sıralamak mümkün… Google Haritalar’da yerlerde birfazlaca kişi eski menülerin görsellerini de yüklüyor. Kıyaslamak için girip siz de bakabilirsiniz. Dolar ile Türk lirasını çarpmıyorum bile. Ben buraya geldiğimde (30 Kasım) 1 USD=13,5 TL idi. Ben bu satırları yazarken 16,5 TL. Birinci geldiğim günleri arıyorum.
TEDARİK ZİNCİRİ
Geçtiğimiz hafta New York Times bir haber yaptı ve haberde burada kahvaltıda ve öğünlerde oldukcaça tercih edilen bagelların (bizdeki muadili simit) ortasında kullanılan krem peynir tedariğinde eza olduğunu, bu biçimde giderse önümüzdeki günlerde bagellerın içine sürülen krem peynirin tedarik edilemeyeceğini belirtti. Bu sokaktan haberle birlikte bir besin krizinin de kapıda olduğu ortada.
Tıpkı biçimde konteynır fiyatlarının artması ile (2500 USD’dan 10.000 USD’ye çıkmış) Amerika’ya ithal eserlerde de emsal biçimde tedarik zahmeti ve fiyat artışları kendini bariz bir biçimde göstermeye başlamış.
COVİD-19
Buraya geldiğimde olay sayıları olağan seyrinde gidiyordu. Lakin bilhassa son bir haftada yüzde yüzün üzerinde artış ile New York’un neredeyse bir kere daha kapanışın eşiğine geldiğini söyleyebilirim. bir daha New York Times’ın iki gün evvelki haberine göre Broadway gösterileri oyuncuların Covid olması niçiniyle iptal edilmeye başlamış. Tıpkı biçimde hastanelerde yatan hasta sayıları artıyor ve kentte yeni varyantlarla birlikte olay sayıları aşıya karşın süratle ilerliyor.
Burada restoran/barlara aşı kartınızı ve Türk kimliğinizi göstererek girebiliyorsunuz. HES kodu üzere bir uygulama yok. Yani şayet Covidseniz ya da temaslıysanız ve hastalığı ayakta atlatıyorsanız, aşı kartınızla her yere girip çıkabilirsiniz. Ama bilhassa Manhattan’da neredeyse her adım başı fiyatsız Covid-19 testleri yapılıyor. Önlerindeki kuyruk da her geçen gün artıyor. Havaların soğuması ile birlikte hadise sayıları dramatik bir biçimde yükselişte.
Maalesef 2022 pek de beğenilen gelmiyor.
Hoş şeyler anlatmak istiyorum fakat maalesef dünya buna müsaade vermiyor.
Salih Seçkin Sevinç
ENFLASYON
Türkiye kadar olmasa da pandemide basılan trilyonlarca doların (9 trilyon dolar olduğu sav ediliyor) Amerika’da hiper enflasyona niye olacağı belirliydi. Bunun sağlamasını şu anda şahsen kendi gözlerimle görüyorum. O denli ki Amerika’da 2019’dan bu yana sirkülasyonda olan doların dörtte biri 2020’de Trump vaktinde basıldı.
Buraya geldiğim iki haftalık süreçte bile Amerika’da fiyat artışları hissediliyor, konuşuluyor. Hem akaryakıtta, hem temel besinde ve daha biroldukça sektörel eserde fiyatlar artmaya devam ediyor. Burada dahi hissedilir olan bu artışın ülkemize ithal ettiğimiz eserlerdeki fiyatlarının yansımalarının da önümüzdeki günlerde devasa dalgalar formunda olacağı kesin.
Sokaktan Manhattan’da sevdiğim bir pub olan Corner Bistro’dan örnek vereyim. 2019’da 10.75 USD olan bir cheeseburgerin fiyatı şu anda 12.75 USD. Tıpkı biçimde 2019 yılında 5.75 USD olan fıçı biranın fiyatı 8.50 USD’a yükselmiş.
Bunun üzere örnekleri sıralamak mümkün… Google Haritalar’da yerlerde birfazlaca kişi eski menülerin görsellerini de yüklüyor. Kıyaslamak için girip siz de bakabilirsiniz. Dolar ile Türk lirasını çarpmıyorum bile. Ben buraya geldiğimde (30 Kasım) 1 USD=13,5 TL idi. Ben bu satırları yazarken 16,5 TL. Birinci geldiğim günleri arıyorum.
TEDARİK ZİNCİRİ
Geçtiğimiz hafta New York Times bir haber yaptı ve haberde burada kahvaltıda ve öğünlerde oldukcaça tercih edilen bagelların (bizdeki muadili simit) ortasında kullanılan krem peynir tedariğinde eza olduğunu, bu biçimde giderse önümüzdeki günlerde bagellerın içine sürülen krem peynirin tedarik edilemeyeceğini belirtti. Bu sokaktan haberle birlikte bir besin krizinin de kapıda olduğu ortada.
Tıpkı biçimde konteynır fiyatlarının artması ile (2500 USD’dan 10.000 USD’ye çıkmış) Amerika’ya ithal eserlerde de emsal biçimde tedarik zahmeti ve fiyat artışları kendini bariz bir biçimde göstermeye başlamış.
COVİD-19
Buraya geldiğimde olay sayıları olağan seyrinde gidiyordu. Lakin bilhassa son bir haftada yüzde yüzün üzerinde artış ile New York’un neredeyse bir kere daha kapanışın eşiğine geldiğini söyleyebilirim. bir daha New York Times’ın iki gün evvelki haberine göre Broadway gösterileri oyuncuların Covid olması niçiniyle iptal edilmeye başlamış. Tıpkı biçimde hastanelerde yatan hasta sayıları artıyor ve kentte yeni varyantlarla birlikte olay sayıları aşıya karşın süratle ilerliyor.
Burada restoran/barlara aşı kartınızı ve Türk kimliğinizi göstererek girebiliyorsunuz. HES kodu üzere bir uygulama yok. Yani şayet Covidseniz ya da temaslıysanız ve hastalığı ayakta atlatıyorsanız, aşı kartınızla her yere girip çıkabilirsiniz. Ama bilhassa Manhattan’da neredeyse her adım başı fiyatsız Covid-19 testleri yapılıyor. Önlerindeki kuyruk da her geçen gün artıyor. Havaların soğuması ile birlikte hadise sayıları dramatik bir biçimde yükselişte.
Maalesef 2022 pek de beğenilen gelmiyor.
Hoş şeyler anlatmak istiyorum fakat maalesef dünya buna müsaade vermiyor.
Salih Seçkin Sevinç