Mehmet KAYA
Hazine nakit istikrarında 2022’nin başından itibaren süren enteresan durum, Mayıs ayında 149 milyar TL’lik rekor fazla ile yeni bir boyut kazandı. 2022’nin başından bu yana, Merkez Bankası transferleri, kartlı alışverişteki yükseliş niçiniyle süratli KDV ve öteki vergilerin tahsilatının yüksek seyretmesi, bankaların kurumlar vergisi artışı ve öbür vergi artışları niçiniyle yüksek gelir elde edildi. Buna karşılık Hazine borçlanmayı da hızlandırdı. Çeşitli gözlemciler, yüksek gelire karşın, yüksek borçlanmayla elde edilen toplam fiyatların, mümkün bir seçim öncesi kullanılacak kaynak biriktirme gayeli olduğu istikametinde yorumlarda bulunuyor. Öbür yandan, harcama artışındaki hızlanmanın birinci işareti Mart ayında görülmüştü.
Mayıs ayı bütçe gerçekleşmeleri, yüksek gelirlerin harcamasının hızlanması ya da frene basılması istikametinde ikinci işaret olacak. Hazine’nin gelirlerdeki artışla birlikte borçlanmayı da hızlandırmasının 2022 ortasında bir seçim yapılabileceği tarafındaki spekülasyonları da artırdı.
Yıllık öngörülen gelire altı ayda ulaşıldı
Hazine nakit istikrarında, Hazine gelirleri Ocak Mayıs devrinde bundan evvelki yıla nazaran yüzde 111,06 oranında arttı. Geçen yıl Ocak-Mayıs periyodunda 526,4 milyon gelir varken, bu yıl 1 trilyon 111 milyar TL gelir elde edildi. 2022 bütçesinde yılsonu geliri 1 trilyon 472,6 milyar TL iddia edilmişti. Yılın birinci yarısında neredeyse yılın tamamı için öngörülen gelire ulaşılmış durumda. Gelir artışında enflasyonun artışıyla oluşan şişme haricinde gelirlerdeki yüksek tahsilatlar da kıymetli yer tutuyor. Örneğin, mayıs ayı itibariyle yılsonu gelir kestirimine oranla gerçekleşme seviyesi çok yüksek olan kalemlere bakıldığında, gelir vergisinde yüzde 69,9, kurumlar vergisinde yüzde 67,4, pahalı konut vergisinde yüzde 79,7, KDV tevkifatında yüzde 59,6, akaryakıt ÖTV’sinde yüzde 71,7 oranında gerçekleşmeye ulaşıldı. KİT ve kamu banka gelirlerinde ise yılsonu gelir iddianın yüzde 185,4’ü oranında gelire ulaşıldı.
İç borçlanma meblağı 233 milyar lira
Hazine nakit istikrarına bakıldığında gelirlerdeki olağanüstü artışa karşılık, borçlanmanın da sürmesi dikkat çekiyor. Ocak-Mayıs periyodunda yeni iç borçlanma fiyatı 233 milyar 586 milyon TL’ye ulaşmış durumda. İç borç ödemelerinden daha sonra dahi net borçlanma 5 ayda 86,4 milyar, net dış borçlanmayla bir arada net borçlanma 95,7 milyar TL’ye ulaştı.
Bütçe bilgileri 15 Haziran’da açıklanacak
Bütçenin masraf tarafında, yılsonu iddialarına kıyasla gerçekleşmelerde, gelirler kadar büyük sapma görülmese de bir Hazine nakit istikrarı ortasındaki süratli harcama artışı dikkat çekiyor. Geçen yıl Ocak-Mayıs periyodunda 489 milyar 774 milyon TL’lik bir faiz dışı masraf varken, bu yıl faiz dışı masraflar de neredeyse ikiye katlanarak 921 milyar 774 milyon TL’ye ulaşmış durumda. Bu bilgiler ışığında 15 Haziran günü açıklanacak bütçe bilgilerinin kıymeti arttı. Sarfiyat artışlarının hangi kalemlerde ne seviyede geliştiği ve evvelki aylara bakılırsa harcama suratında artış olup olmadığı kıymet kazandı. Bu yıl bununla birlikte Hazine’nin kasa fazlası da son iki aya damgasını vurmuş durumda. Mayıs ayı sonu itibariyle Hazine’nin bankalardaki harcanabilir durumdaki fazlası 215 milyar 285 milyon TL düzebir daha çıktı. bundan evvelki yılda birebir ay sonunda yaklaşık 11 milyar TL fazla bulunuyordu. Gözlemciler, Hazine’nin yüksek gelir ve yüksek nakit fazlasına ulaşmasına karşılık, harcama ve borçlanmanın da süratli artmasına müsaade verilmesinde, 2022 ortasında bir seçim olması halinde kolay harcama yapma isteğinden kaynaklı olabileceği yorumlarını yapıyor. Öteki yandan, son periyotta yükü ve şiddeti artacağı istikametinde işaretler verilen global krizin Türkiye’yi zorlamaya devam edeceği ve bütçedeki bu durumun, tesirin azaltılmasında da kullanılabileceği kaydediliyor.
Okumaya devam et...
Hazine nakit istikrarında 2022’nin başından itibaren süren enteresan durum, Mayıs ayında 149 milyar TL’lik rekor fazla ile yeni bir boyut kazandı. 2022’nin başından bu yana, Merkez Bankası transferleri, kartlı alışverişteki yükseliş niçiniyle süratli KDV ve öteki vergilerin tahsilatının yüksek seyretmesi, bankaların kurumlar vergisi artışı ve öbür vergi artışları niçiniyle yüksek gelir elde edildi. Buna karşılık Hazine borçlanmayı da hızlandırdı. Çeşitli gözlemciler, yüksek gelire karşın, yüksek borçlanmayla elde edilen toplam fiyatların, mümkün bir seçim öncesi kullanılacak kaynak biriktirme gayeli olduğu istikametinde yorumlarda bulunuyor. Öbür yandan, harcama artışındaki hızlanmanın birinci işareti Mart ayında görülmüştü.
Mayıs ayı bütçe gerçekleşmeleri, yüksek gelirlerin harcamasının hızlanması ya da frene basılması istikametinde ikinci işaret olacak. Hazine’nin gelirlerdeki artışla birlikte borçlanmayı da hızlandırmasının 2022 ortasında bir seçim yapılabileceği tarafındaki spekülasyonları da artırdı.
Yıllık öngörülen gelire altı ayda ulaşıldı
Hazine nakit istikrarında, Hazine gelirleri Ocak Mayıs devrinde bundan evvelki yıla nazaran yüzde 111,06 oranında arttı. Geçen yıl Ocak-Mayıs periyodunda 526,4 milyon gelir varken, bu yıl 1 trilyon 111 milyar TL gelir elde edildi. 2022 bütçesinde yılsonu geliri 1 trilyon 472,6 milyar TL iddia edilmişti. Yılın birinci yarısında neredeyse yılın tamamı için öngörülen gelire ulaşılmış durumda. Gelir artışında enflasyonun artışıyla oluşan şişme haricinde gelirlerdeki yüksek tahsilatlar da kıymetli yer tutuyor. Örneğin, mayıs ayı itibariyle yılsonu gelir kestirimine oranla gerçekleşme seviyesi çok yüksek olan kalemlere bakıldığında, gelir vergisinde yüzde 69,9, kurumlar vergisinde yüzde 67,4, pahalı konut vergisinde yüzde 79,7, KDV tevkifatında yüzde 59,6, akaryakıt ÖTV’sinde yüzde 71,7 oranında gerçekleşmeye ulaşıldı. KİT ve kamu banka gelirlerinde ise yılsonu gelir iddianın yüzde 185,4’ü oranında gelire ulaşıldı.
İç borçlanma meblağı 233 milyar lira
Hazine nakit istikrarına bakıldığında gelirlerdeki olağanüstü artışa karşılık, borçlanmanın da sürmesi dikkat çekiyor. Ocak-Mayıs periyodunda yeni iç borçlanma fiyatı 233 milyar 586 milyon TL’ye ulaşmış durumda. İç borç ödemelerinden daha sonra dahi net borçlanma 5 ayda 86,4 milyar, net dış borçlanmayla bir arada net borçlanma 95,7 milyar TL’ye ulaştı.
Bütçe bilgileri 15 Haziran’da açıklanacak
Bütçenin masraf tarafında, yılsonu iddialarına kıyasla gerçekleşmelerde, gelirler kadar büyük sapma görülmese de bir Hazine nakit istikrarı ortasındaki süratli harcama artışı dikkat çekiyor. Geçen yıl Ocak-Mayıs periyodunda 489 milyar 774 milyon TL’lik bir faiz dışı masraf varken, bu yıl faiz dışı masraflar de neredeyse ikiye katlanarak 921 milyar 774 milyon TL’ye ulaşmış durumda. Bu bilgiler ışığında 15 Haziran günü açıklanacak bütçe bilgilerinin kıymeti arttı. Sarfiyat artışlarının hangi kalemlerde ne seviyede geliştiği ve evvelki aylara bakılırsa harcama suratında artış olup olmadığı kıymet kazandı. Bu yıl bununla birlikte Hazine’nin kasa fazlası da son iki aya damgasını vurmuş durumda. Mayıs ayı sonu itibariyle Hazine’nin bankalardaki harcanabilir durumdaki fazlası 215 milyar 285 milyon TL düzebir daha çıktı. bundan evvelki yılda birebir ay sonunda yaklaşık 11 milyar TL fazla bulunuyordu. Gözlemciler, Hazine’nin yüksek gelir ve yüksek nakit fazlasına ulaşmasına karşılık, harcama ve borçlanmanın da süratli artmasına müsaade verilmesinde, 2022 ortasında bir seçim olması halinde kolay harcama yapma isteğinden kaynaklı olabileceği yorumlarını yapıyor. Öteki yandan, son periyotta yükü ve şiddeti artacağı istikametinde işaretler verilen global krizin Türkiye’yi zorlamaya devam edeceği ve bütçedeki bu durumun, tesirin azaltılmasında da kullanılabileceği kaydediliyor.
Okumaya devam et...