Murat Çidamlı’nın beraberinde yönetip oynadığı PİRAYE Nazım Hikmet’in PİRAYE’ye MEKTUPLARI yüklü olmak üzere tıpkı periyotta Bursa ve Çankırı Cezaevlerinde yazdığı şiirlerinden oluşan bütünlüklü ve içtenlikli bir anlatımla sunduğu bir tiyatro oyunu. Biroldukca ödül de alan Murat Çidamlı Piraye’deki oyunculuğu ile sahnede giderek Nazım’laşan bir his yaratıyor. Nazım Hikmet’in cezaevi şartlarında bir yandan siyatik ağrıları bir yandan ekonomik sıkıntıları ve yalnızlık duygusu, aşık olduğu pirayesine hasreti, insan yanını öteki yandan politik yanı ile hengamesini görüyoruz. “Her şeye karşın yaşamak gerek” vurgusu direnen yanını ortaya koyuyor. Murat Çidamlı hayli incelikle Nazım’ın aşkını, hengamesini ve cezaevindeki insan Nazımı gerçeklerden uzaklaşmadan romantize etmeden izleyiciye ulaştırıyor.
“Piraye oyununda benim aradığım şuydu, Nâzım’ın bir insan olarak yaşadığı aslında bütün o 10 küsür yıllık süreci görmek ve anlatmak. Aşık olduğu bireyle kurduğu alakayı, kendi ortasındaki hengamesini ve bütün bunların getirdiği değişim sürecini, buna ait bir şey yapmaya çalıştım. Burada Piraye şüphesiz insan olarak, kişi olarak epeyce kıymetli. Ancak ben bu oyunda her şeydilk evvel Nazım’ın, Picasso, Kolu üzere büyük dahi bir sanatkarın süje, yani yapıtlarını üretirken kullandığı bahis ve kişi, bununla kurduğu bağlantı, yaşama tutunmak için kurduğu yol olarak Piraye ile olan bağlantısını, en çok bunları işlemek istedim. ” diyor oyuncu.
“Burada bana kalırsa iki türlü Nâzım görüyoruz. Bir tanesi olağan, aslında kolay olan kişi. Bu kişi mahpusa düşmüş, büyük bir hengamenin takipçisi de olabilir. Bunun üzere bir epey insan da var, bendilk evvel de diyor kendisi, birfazlaca insan daha büyük bir inatla bu arbedeye girişti diyor. İnsani olan, olağan olan tarafı. Başkası de şiirlerini yazarken tanrısallaşan tarafı, bu ikisinin ayrımını göstermek istedim izleyiciye. Olağan Nâzım evet vücudunda siyatik ağrıları olan, üşüyen, her tarafı ağrıyan, ruhsal olarak makûs durumda olan biri lakin şiirlerini yazarken öbür bir faza geçiyor. Bir sanatkara şiir yazma, fotoğraf yapma, müzik yapma esinini veren şey ne? Bu bir aşk duygusudur her şeydilk evvel. Bu bir aşk duygusudur ancak bu illa bir beşere yönelmek durumunda değil. Nâzım’da bunun bir epeyce boyutunu görüyoruz, Piraye’ye olan aşkıyla, hengamesine olan aşkı, bunun bir fazlaca yerde bütünleştiğini görüyoruz. Piraye oyununun çıkışı tüm bunların harmanlanmasının bir eseri.”
1938 yılında komünist, anti-nazi ve anti-frankocu faaliyetlerinden dolayı,28 yıl 4 ay ceza alan ve 1951’de kaçtığı Moskova’da ömrünü kaybeden Nazım Hikmet, ”mezarı ülkemize getirilsin mi? tartışmalarının gölgesinde bir tiyatro oyunu ile tekrar anıldı.
Nazım Hikmet 3 Haziran 1963’de vefat etti ve mezarı hala dünyanın en kıymetli şair ve müelliflerin bulunduğu Novodeviçi ‘de. Üzerinde Abidin Dino’nun ” Rüzgara karşı yürüyen Adam” figürünün olduğu siyah granit mermerle kaplı mezarı hala ziyaretçi akınına uğruyor.
Hasret Kalkan
“Piraye oyununda benim aradığım şuydu, Nâzım’ın bir insan olarak yaşadığı aslında bütün o 10 küsür yıllık süreci görmek ve anlatmak. Aşık olduğu bireyle kurduğu alakayı, kendi ortasındaki hengamesini ve bütün bunların getirdiği değişim sürecini, buna ait bir şey yapmaya çalıştım. Burada Piraye şüphesiz insan olarak, kişi olarak epeyce kıymetli. Ancak ben bu oyunda her şeydilk evvel Nazım’ın, Picasso, Kolu üzere büyük dahi bir sanatkarın süje, yani yapıtlarını üretirken kullandığı bahis ve kişi, bununla kurduğu bağlantı, yaşama tutunmak için kurduğu yol olarak Piraye ile olan bağlantısını, en çok bunları işlemek istedim. ” diyor oyuncu.
“Burada bana kalırsa iki türlü Nâzım görüyoruz. Bir tanesi olağan, aslında kolay olan kişi. Bu kişi mahpusa düşmüş, büyük bir hengamenin takipçisi de olabilir. Bunun üzere bir epey insan da var, bendilk evvel de diyor kendisi, birfazlaca insan daha büyük bir inatla bu arbedeye girişti diyor. İnsani olan, olağan olan tarafı. Başkası de şiirlerini yazarken tanrısallaşan tarafı, bu ikisinin ayrımını göstermek istedim izleyiciye. Olağan Nâzım evet vücudunda siyatik ağrıları olan, üşüyen, her tarafı ağrıyan, ruhsal olarak makûs durumda olan biri lakin şiirlerini yazarken öbür bir faza geçiyor. Bir sanatkara şiir yazma, fotoğraf yapma, müzik yapma esinini veren şey ne? Bu bir aşk duygusudur her şeydilk evvel. Bu bir aşk duygusudur ancak bu illa bir beşere yönelmek durumunda değil. Nâzım’da bunun bir epeyce boyutunu görüyoruz, Piraye’ye olan aşkıyla, hengamesine olan aşkı, bunun bir fazlaca yerde bütünleştiğini görüyoruz. Piraye oyununun çıkışı tüm bunların harmanlanmasının bir eseri.”
1938 yılında komünist, anti-nazi ve anti-frankocu faaliyetlerinden dolayı,28 yıl 4 ay ceza alan ve 1951’de kaçtığı Moskova’da ömrünü kaybeden Nazım Hikmet, ”mezarı ülkemize getirilsin mi? tartışmalarının gölgesinde bir tiyatro oyunu ile tekrar anıldı.
Nazım Hikmet 3 Haziran 1963’de vefat etti ve mezarı hala dünyanın en kıymetli şair ve müelliflerin bulunduğu Novodeviçi ‘de. Üzerinde Abidin Dino’nun ” Rüzgara karşı yürüyen Adam” figürünün olduğu siyah granit mermerle kaplı mezarı hala ziyaretçi akınına uğruyor.
Hasret Kalkan