Osteoporoz (kemik erimesi) nedir? Osteoporoz nasıl tedavi edilir?

semaver

Active member
Osteoporoz nedir?

Osteoporoz, hem bayan tıpkı vakitte erkekte bilhassa yaşlanmayla artan, kemiklerde zayıflık ve buna bağlı kırığa yatkınlık durumudur. pek yaygın görülür. Yaşlanmakla sıklığı artar; fakat risk faktörleri taşıyan genç-erişkin yaş kümesinde da osteoporoz gelişebilir. Kemik dokusu devamlı kendisini yenileyen bir dokudur; yıkıp yok ettiği dokunun yerine yenisi yapılır. Lakin 30’lu yaşların ortasında kemik yıkımı, imali biraz geçer bilhassa 50’li yaşlarda kemik yıkımı daha fazla olmaya başlar. Bu da kemik yapıda incelme ve dayanıksızlığa yol açar.

Osteoporoz, sessiz gelişir, rastgele bir yakınmaya niye olmaz. Ancak şahısta düşme üzere ufak faydalanmalarla kırık oluşur. en çok omurga, el bileği ve kalçada oluşur. Bilhassa kalça ve omurgada oluşan kırıklar, kronik ağrılara ve sakatlığa, hatta mevte niye olabilir. Osteoporoz tedavisinin de temel maksadı kırık gelişmenini önlemektir.

Osteoporozun niçinleri nelerdir?

Osteoporoz, kemik kitlesinin azalması (kemik yoğunluğu olarak ölçülür) ve kemik yapısında değişim kararında oluşur. Osteoporoz gelişmesinde tesirli pek fazlaca risk faktörleri vardır.

-Yaşlanma (Kadınlarda menopozdan daha sonra hormon replasman tedavisi almıyorsa ortalama 5 yıl, alıyorsa 10 yıl daha sonra, erkeklerde 70 yaşından daha sonra gelişir)

-Beyaz ırkta daha fazladır

-Küçük kemik yapısı

-Zayıf olmak: Beden kitle indeksi (VKİ) 19’un altındaysa (VKİ=Ağırlık (kg)/uzunluk (boy2)m2. Yani uzunluğunuzu metre cinsinden birbiriyle çarpıp, bulduğunuz kararı yükünüze böleceksiniz. Örneğin 160 cm uzunluk ve 54 kg kişi için VKİ= 54/1,6×1,6=54/2,56=21,09)

-Ailede birinci derecede akrabalarda; osteoporoz yahut onunla ilgili kırık öyküsü)

-Daha evvel bilhassa yavaşça dereceli faydalanma ile kırık gelişmesi

-Erken menopoz yahut cerrahi menopoz (ameliyat daha sonrası apansız menopoza girilmesi)

-Yeme bozukluğu; anoreksiya nervosa, bulimia üzere

-Sigara

-Alkol alışkanlığı

-Diyette yetersiz kalsiyum ve D vitamini alınması yahut bağırsaklarda emilim bozukluğu

-Sedanter hayat usulü yahut hareketsizlik

İlaçlara bağlı: kortizon, tiroit hormon tedavisi, heparin, seks hormonlarını baskılayan tedaviler, uzun müddetli mide kollayıcı olarak kullanılan proton pompa inhibitörleri üzere,

-Kemikleri etkileyen kimi hastalıklar; endokrin (hormon) hastalıkları (hipertroidizm, hiperparatiroidizm, Cushing hastalığı gibi), iltihabi bağırsak hastalıkları üzere.

Osteoporoz kimleri tesirler?

Osteoporoz, her yaşta bayan ve erkekleri ve tüm etnik kümeleri etkilese de en çok beyaz ırkta ve Asyalı yaşlı bayanlarda daha fazladır. 50 yaşından büyüklerde osteoporoz ve buna bağlı kırık daha fazladır. Üstte belirtilen risk faktörleri yok ise, bayanlarda bilhassa menopozdan 5 yıl daha sonra; hormon replasman tedavisi almışsa 10 yıl daha sonra, erkeklerde ise daha geç 70 yaşında ortaya çıkar. Çok fazla yapılan bir yanılgı; menopoza girerken bayanlar, kemik yoğunluğunu ölçtürüyorlar tahminen daha sonraki bir kaç yıl daha ölçtürüp olağan olduğunu görür görmez de bu işin peşini bırakıyor. halbuki menopozun 5. yılından daha sonra, kemik yoğunluğuna baktırmak kıymetle gereklidir.

Osteoporoz nasıl teşhis edilir?

Kemik yoğunluğu DEXA yoluyla, kalça (femur kemiği ve boynu) ve bel (lomber) omurgadan ölçülür. Direkt sinema çekimi üzeredir ancak ondan daha az ışınım verir, ağrısız ve süratli bir ölçümdür. Gebelikte yapılmaz. Ölçülen kemik yoğunluğunuz, olması gereken genç – erişkin yaş kümesiyle karşılaştırılarak T-skoru elde edilir.

T-skoru; -1 ve üzerinde ise olağan,

T-skoru;-1 ile -2,5 içinde ise osteopeni (kemik yoğunluğunda yavaşça azalma)

T skoru; -2,5 yahut daha altında ise osteoporoz vardır.

Osteoporoz nasıl tedavi edilir?

Sırf osteopeniniz var ise (kemik yoğunluğunuz T skoru=-1 ila -2,5 arası) ve kırık hikayeniz yoksa, yalnızca kalsiyum ve D vitamini almanız ve önerilen idmanları yapmanız kafidir. 50 yaş üzerinde, menapoz daha sonrası bayanlar ve 70 yaş üzeri erkekler, 1200 mg kalsiyum ve 800-1000 IU D vitamini almalıdır. 50 yaşından genç yetişkinler ise 1000 mg kalsiyum, 400-800 IU D vitamini almaları önerilir.

Fizikî aktivite olarak, tartı binen antrenman (yürüme gibi) önerilir.

Osteoporozunuz var ise yahut osteopeniniz olup kırık hikayeniz var ise; bu biçimde günlük alacağınız kalsiyum ve D vitaminine ilaveten osteoporoz ilaçları kullanmanız önerilir. Bunlar:

Bifosfonatlar: Osteoporozu önlemek ve tedavi etmek gayesiyle en çok tercih edilen ve en aktif ilaçlardır. Bu ilaçlar kemik kaybını fazlaca azaltarak, kırık riskini azaltırlar. Türkiye’de alendronat (günlük yahut haftalık kullanımlı tabletler), risendronat (günlük yahut haftalık yahut ayda bir ardışık iki gün kullanılan tabletler), ibandronat (ayda bir kullanılan tablet yahut üç ayda bir kullanılan IV infüzyon) ve zolendronic acid (yılda bir defa uygulanan IV infüzyon) ismi altında farklı çeşitleri bulunmaktadır.

Bu ilaçların hepsiyle kesinlikle günlük önerilen dozda kalsiyum ve D vitamini de alınmalıdır. Günlük gereğince kalsiyum ve D vitamini alınmadığında; hem osteoporoz tedavisi tesirini göstermez, birebir vakitte bireyde kalsiyum düşüklüğüne bağlı krampların gelişmesine yol açarlar. Ağız yoluyla kullanılan tüm bu bifosfonatların en kıymetli yan tesiri, yemek borusunda tahrişe niye olmalarıdır. İlacın daha yeterli emilmesi için aç olarak bol su ile alınmalı ve 45-60 dakika daha sonra kahvaltı edilmeli; bu ortada yatmadan dik yahut oturarak durulmalıdır. Reflü ve mide yakınması olanlarda, damar yoluyla kullanılan ilaç formları tercih edilmelidir. Bifosfonatların; çenede osteonekroz ve atipik (anormal) femur kırığı üzere bildirilmiş olay takdimi halinde epeyce ender yan tesirleri de vardır.

Kalsitonin: Evvelden osteoporoz tedavisinde kullanılan bu ilacın tesiri hayli azdır; omurgada kırık riskini azaltabilir. Son vakit içinderda önemli yan tesirleri niçiniyle uzun vadeli kullanımları sakıncalı bulunarak artık kullanılmamaya başlanmıştır. Osteoporoza bağlı omurga kırığında ağrıyı azaltmak hedefiyle kullanılabilir. Burundan sprey halinde yahut enjeksiyon formunda epey kısa periyodik kullanılabilir.

Östrojen yahut hormon replasman tedavisi: Östrojen hormonu tek başına yahut progesteron ile kombine olarak kullanılabilir. Lakin östrojen ve progesteron kombinasyon tedavisi; göğüs kanseri, inme ve kan pıhtılaşmasını artırarak damar tıkanık riskinde artışa yol açar. Tek östrojen kullanması ise, inme riskini artırabilir ve adet gibisi kanamalara niye olabilir. Bu niçinle ekseriyetle, menopoza bağlı şikayetleri azaltmak maksadıyla kullanılır. Lakin bu ortada menopoz daha sonrası kemik dansitesindeki azalmayı da geciktirir.

Selektif östrojen reseptör düzenleyicileri (modülatörleri)-Raloksifen: Bu tedavilerin kemik üzerine olumlu tesirleri vardır ve göğüs kanseri riskini artırmaz lakin hala damarda pıhtılaşma ve inme riski vardır.

Teriparatide: Paratiroid hormonunun bir formu olup, kemiğin uyarılmasını sağlar. Osteoporotik kırık riski yüksek erkekler ve menapoz daha sonrası bayanlarda kullanması ve steroide bağlı osteoporoz tedavisinde onaylanmıştır. Günlük cilt altı enjeksiyonlar halinde, en çok iki yıla kadar uygulanabilir. Daha evvel ışınım tedavisi görmüş olanlarda yahut paratiroid hormon düzeyi yüksek bireylerde kullanılmaz.

Strontium renalate: Bu ilaç menapoz daha sonrası osteoporoz tedavisinde Amerika Birleşik Devletleri haricindeki birtakım ülkelerde (Türkiye de dahil) kullanılmaktadır. Günlük kullanılır ve suda eriyen poşetler halindedir. Kanın pıhtılaşma riskini artırarak damar tıkanıklığına niye olabilir. Çok nadir-vaka bildirimleri halinde lakin önemli ölümcül yan tesir de bildirilmiştir.

Denosumab: İnsan kaynaklı bir monoklonal antikor tedavisidir. Kemik yıkımında sorumlu hücreler üzerine tesir eder. pek faal ancak kıymetli bir tedavidir. Yüksek kırık riski bulunan menapoz daha sonrası bayanlarda onaylanmıştır. Ayrıyeten, göğüs kanseri yahut prostat kanseri niçiniyle, hormon azaltıcı tedavi görmüş bireylerdeki, osteoporoz ve kırıklarda onaylanmıştır. Her 6 ayda bir cilt altına uygulanmaktadır. Bu tedavi başlanacak bireylerde kalsiyum ve D vitamini düşük olmamalıdır. Türkiye’de ‘Prolia’ ismi altında satılmaktadır.

Osteoporoz için kullanılan ilaçların hiçbiri gebelik ve süt verme devrinde inançlı değildir, önerilmez.

Osteoporozdan korunma:

Hayat üslubunuzda değişiklik yaparak osteoporozun önlenmesi mümkündür.

Beslenmeyle yahut dışardan takviyeyle gereğince kalsiyum aldığınızdan emin olun (kabaca 1000-1200mg/gün; yaşa bağlı değişir; menapoz daha sonrası ve 70 yaş üstü erkeklerde 1200-1500m/gün).

Gereğince D vitamini (400-880 IU/gün) alın; bu yaşınıza ve kan D vitamini ölçümünüze bağlıdır. Menapoz daha sonrası ve erkeklerde 70 yaş daha sonrası muhtaçlık 880-1000 IU/gün içindedır.

Sigara kullanmayınız

Çok alkol almayınız; günde 1-2 kadehten çok değil.

Tartı binen antrenman yapın (her gün yarım saat yahut haftada üç kere 50 dakika). Dengeyi geliştiren Tai Chi yahut yoga üzere antrenmanlar, düşmeyi önlediği için önerilir.

Osteoporoza yatkınlık sağlayan, üstte sıralanmış risk faktörlerinin azaltılmasına yönelik yaklaşımlar yapılmalıdır.

Osteoporozlu hastalara teklifler:

Unutmayın bu teklifler osteoporoz tedaviniz kadar değerli.

Yürüme aygıtı kullanın. Şayet istikrar bozukluğunuz var ise baston yahut yürüteç kullanın.

Konuttaki tehlikeleri uzaklaştırın. Halı ve kilimleri çıkartın. Ortalıkta kablo yahut takılıp düşebileceğiniz bir şey olmasın. Gece lambası kullanın; gece banyoya giderken yardımcı olacaktır. Banyoda düşmeyi engellemek için tutunma kolları, küvet ve lavabonun yanına kaymaz paspaslar yerleştirin.

Ağır eşyaları kaldırırken yahut taşırken yardım alın. Dikkat etmezseniz düşebilir yahut düşme olmadan da omurganızda kırık olabilir.

Sağlam ayakkabılar giyin. Özelikle kış aylarında ve yağmurlu havalarda kaymayan, yeri kavrayan ve istikrar sorunu yaratmayan (yüksek topuklu olmayan, ayak tabanınızı destekleyen, yumuşak) ayakkabılar giyin.