Çanakkale’de 5 bin 600 yıllık geçmişe sahip Troya Örenyeri’nin bulunduğu Hisarlık Zirve’nin, 1871 yılında periyodun Maarif Nazırı (Milli Eğitim Bakanı) Saffet Paşa tarafınca kamulaştırılmasıyla Alman amatör arkeolog Heinrich Schliemann’ın çıkaracağı yapıtlarda hak sahibi olması engellendi. Troya Müze Müdürü Rıdvan Gölcük, Saffet Paşa’nın 3 bin kuruşa, 40 dönümlük araziyi kamulaştırarak yapıtları kurtardığını belirterek “Eğer Hisarlık Zirve kamulaştırılmasaydı, Schliemann çıkarılacak yapıtlarda büsbütün hisse sahibi olurdu” dedi.
Homeros’un İlyada Destanı’nda yer alan, 10 yıl süren savaşlar, yangınlar ve sarsıntılarla tekraren sefer yıkılıp bir daha kurulan 5 bin 600 yıllık geçmişe ışık tutan Troya Örenyeri’nde, 150’nci yıl hafriyatları sürüyor. 29 Haziran 1871’de başlayan hafriyatlar, Alman amatör arkeolog Heinrich Schliemann’ın Atina’ya kaçırdığı Troya Hazineleri ve Osmanlı Devleti’nin eski eserler ile ilgili verdiği hukuk gayreti, Osmanlı dokümanlarıyla de bugüne ışık tutuyor.
1870’te Troya’yı bulmak için Çanakkale’ye gelen Heinrich Schliemann, resmi olmayan kazılara başladı. Periyodun kimi tarla sahiplerinin şikayeti üzerine hafriyatlar durduruldu. Bunun üzerine Hisarlık Zirve’deki Troya Antik Kenti’ni bulmak isteyen Heinrich Schliemann, periyodun Maarif Nazırı (Milli Eğitim Bakanı) Saffet Paşa ile görüşerek, burayı almak istediğini söylemiş oldu. Gereken müsaadesi göndereceğini belirten Saffet Paşa, bir memur nazaranvlendirerek Hisarlık Zirve’yi kamulaştırdı. Hisarlık Zirve’nin kamulaştırılmasıyla hem de hafriyat yapmak isteyen Heinrich Schliemann’ın çıkaracağı yapıtlardan hak talep etmesi de engellendi.
“ÇALINAN HAZİNELERİN GERİ ALINMASI İÇİN OSMANLI DEVLETİ BÜYÜK UĞRAŞ VERDİ”
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Kısmı Öğretim Üyesi ve Troya Hafriyat Lideri Prof. Dr. Rüstem Aslan, Anadolu topraklarının, dünya kültür mirasında muhteşem güç olduğuna dikkat çekti. İnsanlık tarihli bir fazlaca gelişim, kademe ve sıçramanın bu topraklarda gerçekleştiğini söz eden Aslan “İşte bu topraklardaki en değerli yerleşmelerden bir tanesi de Troya’dır. Troya Örenyeri resmi hafriyatları, günümüzden 150 yıl evvel başlamıştır. 1870’li senelerda bu bölgede Troya’yı aramaya gelen Heinrich Schliemann, periyodun maddelerini ve birtakım zayıf noktalarını kendi lehine kullanmak isteyerek, hafriyat çalışmalarına başlamıştır. 1870 yılında resmi olmayan hafriyatları, o periyottaki birtakım tarla sahiplerinin şikayeti niçiniyle durdurulmuş ve Troya Höyüğü’nün bir kısmı Saffet Paşa tarafınca kamulaştırılmıştır. bu biçimdelikle hem Troya yapıtlarının pervasızca kaçırılması önlenmiş tıpkı vakitte Osmanlı Devleti’nin Troya’ya verdiği kıymet görülmüştür. Ancak ondan sonrasındaki senelerda Heinrich Schliemann, yaptığı hafriyatlarda farklı yollar ve sistemler deneyerek değerli buluntuları ve hazineleri çalmıştır. 1873’te çalınan hazinelerin geri alınması için Osmanlı Devleti’nin verdiği büyük bir eforun olduğunu görüyoruz. Atina’daki dava süreci de yine Osmanlı Devleti’nin, Troya yapıtlarını geri almak, sahiplenmek için verdiği çabayı gorebiliyoruz” dedi.
“SAFFET PAŞA 3 BİN KURUŞA KAMULAŞTIRIYOR”
Troya Müzesi Müdürü Rıdvan Gölcük de Troya ile ilgili hatırlanması gereken ismin devrin Maarif Nazırı Saffet Paşa olduğunu söylemiş oldu. Saffet Paşa’nın, 1869 yılında çıkardığı kanun ile yapıtların yurt dışına çıkartılmasının engellendiğini belirten Gölcük, “Fakat kanunda bir açıklık var. Açıkça, ‘Eğer eserler özel mülkiyette çıkarsa, çıkanların tamamı şahsa aittir’ diyor. Schliemann 1871 yılına gelindiğinde Troya’nın şurası olduğu Hisarlık Zirve alanının 40 dönümünü Kumkale köylüsünden satın almak istiyor. Zira satın aldığında topraktan çıkan her şey yüzde 100 kendisinin olacak. Ancak Saffet Paşa fazlaca uyanık bir devlet adamı. Schliemann müsaade için kendisine gittiğinde emelini soruyor. Hisarlık Tepe’de Troya Antik Kenti’ni çıkartmak istiyorum, bir yer alacağım kendime diyor. Kendine nereden yer alacağını soruyor. Şuradan, tam bu noktadan yer alacağım diyor. Saffet Paşa, Schliemann’a ‘tamam siz gidin, müsaadesi size göndereceğim’ dedikten daha sonra öbür kapıdan memuru çağırıp Hisarlık Tepe’yi kamulaştırma talimatı veriyor. Saffet Paşa 3 bin kuruşa, 40 dönümlük araziyi kamulaştırıyor. Şayet Hisarlık Zirve kamulaştırılmasaydı, Schliemann çıkarılacak yapıtlarda büsbütün hisse sahibi olurdu. Saffet Paşa, Hisarlık Tepe’yi kamulaştırdı. Devlet olarak çıkanlar için bizim mülkiyet hakkımız doğdu. Aslında ortasında bulunduğumuz 2021 yılı yalnızca Troya Örenyeri hafriyatlarının 150’nci yılı değil, Hisarlık Tepesi’nin kamulaştırılmasının da 150’nci yılı. Bu yalnızca bu mülkiyet kamulaştırması değil, Troya’daki hakkınızı elde edişiniz” diye konuştu.
“ESKİ ESER KANUNUNDAKİ BİRİNCİ DAVAYI AÇIYORSUNUZ”
1873 yılında Heinrich Schliemann tarafınca yapıtların Atina’ya kaçırdığını da hatırlatan Gölcük, şöyleki devam etti:
“Eserlerin kaçırıldığı anlaşılır, anlaşılmaz İzzetin Efendi soruşturmacı olarak Çanakkale’ye gönderiliyor. İzzettin Efendi yapıtların nasıl kaçırıldığını anlamaya çalışıyor. Atina’da Müze-i Hümayun Müdürü Anton Dethier’i gönderip, dava açıyoruz. Şu epey kıymetli, bir eski eser davası nasıl olur dünyada bunun örneği yokken, siz bu mevzuda gidip dava açıyorsunuz. Bu da dünyadaki birinci eski eser davasıdır. Dava açılıyor, birinci mahkeme kaybediliyor akabinde dava kaybedilir, kaybedilmez gazetelere protesto yazıyorsunuz. Diyorsunuz ki, ‘Bunları alan satan olursa peşini bırakmayacağım.’ Bugünkü manada temyize gidiyorsunuz. tekrar mahkeme açıyorsunuz, mahkemeyi kazanıyorsunuz. Heinrich Schliemann altınları saklamış, altınlar Atina’da bulunamıyor. Altınları araştırması için iki tane hafiye tutuyorsunuz. Şu gayretin büyüklüğüne bakın. Birinci kanunu çıkartıyorsunuz, yurt dışına çıkartmak yasak. Kamulaştırmayı yapıyorsunuz, arkeolojik alandaki birinci kamulaştırmalardan birisidir ve eski eser kanunundaki birinci davayı açıyorsunuz. Birinci hukuk uğraşını başlatıyorsunuz. Troya’da eser korumacılığı konusunda 1800’lü yıllar fazlaca büyük bir çabayla geçmiş. Bu gayretin ve geleneğin devamı olarak bugün de Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Kaçakçılıkla Gayret Dairesi Başkanlığı, eski eser kaçaklığı konusunda dünyada en tesirli ve büyük çabayı veren kurumların başında geliyorlar.”
TROYA ÖRENYERİ HAFRİYATLARI
Troya Örenyeri’nde birinci resmi hafriyatlar, (SOR) 1871 yılında amatör arkeolog Heinrich Schliemann tarafınca başladı. 1893-1894 yılları içinde hafriyatlar Wilhelm Dörpfeld, 1932-1938 yılındaki hafriyatlar Amerikalı arkeolog Carl W. Blegen ve 1988-2005 yılları içindeki hafriyatlar ise Alman arkeolog Manfred Korfmann tarafınca gerçekleştirildi. 2013 yılından bu yana ise Troya Örenyeri hafriyatları Prof. Dr. Rüstem Aslan başkanlığında yapılıyor.
İşte o yapıtların görselleri:
Homeros’un İlyada Destanı’nda yer alan, 10 yıl süren savaşlar, yangınlar ve sarsıntılarla tekraren sefer yıkılıp bir daha kurulan 5 bin 600 yıllık geçmişe ışık tutan Troya Örenyeri’nde, 150’nci yıl hafriyatları sürüyor. 29 Haziran 1871’de başlayan hafriyatlar, Alman amatör arkeolog Heinrich Schliemann’ın Atina’ya kaçırdığı Troya Hazineleri ve Osmanlı Devleti’nin eski eserler ile ilgili verdiği hukuk gayreti, Osmanlı dokümanlarıyla de bugüne ışık tutuyor.
1870’te Troya’yı bulmak için Çanakkale’ye gelen Heinrich Schliemann, resmi olmayan kazılara başladı. Periyodun kimi tarla sahiplerinin şikayeti üzerine hafriyatlar durduruldu. Bunun üzerine Hisarlık Zirve’deki Troya Antik Kenti’ni bulmak isteyen Heinrich Schliemann, periyodun Maarif Nazırı (Milli Eğitim Bakanı) Saffet Paşa ile görüşerek, burayı almak istediğini söylemiş oldu. Gereken müsaadesi göndereceğini belirten Saffet Paşa, bir memur nazaranvlendirerek Hisarlık Zirve’yi kamulaştırdı. Hisarlık Zirve’nin kamulaştırılmasıyla hem de hafriyat yapmak isteyen Heinrich Schliemann’ın çıkaracağı yapıtlardan hak talep etmesi de engellendi.
“ÇALINAN HAZİNELERİN GERİ ALINMASI İÇİN OSMANLI DEVLETİ BÜYÜK UĞRAŞ VERDİ”
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Kısmı Öğretim Üyesi ve Troya Hafriyat Lideri Prof. Dr. Rüstem Aslan, Anadolu topraklarının, dünya kültür mirasında muhteşem güç olduğuna dikkat çekti. İnsanlık tarihli bir fazlaca gelişim, kademe ve sıçramanın bu topraklarda gerçekleştiğini söz eden Aslan “İşte bu topraklardaki en değerli yerleşmelerden bir tanesi de Troya’dır. Troya Örenyeri resmi hafriyatları, günümüzden 150 yıl evvel başlamıştır. 1870’li senelerda bu bölgede Troya’yı aramaya gelen Heinrich Schliemann, periyodun maddelerini ve birtakım zayıf noktalarını kendi lehine kullanmak isteyerek, hafriyat çalışmalarına başlamıştır. 1870 yılında resmi olmayan hafriyatları, o periyottaki birtakım tarla sahiplerinin şikayeti niçiniyle durdurulmuş ve Troya Höyüğü’nün bir kısmı Saffet Paşa tarafınca kamulaştırılmıştır. bu biçimdelikle hem Troya yapıtlarının pervasızca kaçırılması önlenmiş tıpkı vakitte Osmanlı Devleti’nin Troya’ya verdiği kıymet görülmüştür. Ancak ondan sonrasındaki senelerda Heinrich Schliemann, yaptığı hafriyatlarda farklı yollar ve sistemler deneyerek değerli buluntuları ve hazineleri çalmıştır. 1873’te çalınan hazinelerin geri alınması için Osmanlı Devleti’nin verdiği büyük bir eforun olduğunu görüyoruz. Atina’daki dava süreci de yine Osmanlı Devleti’nin, Troya yapıtlarını geri almak, sahiplenmek için verdiği çabayı gorebiliyoruz” dedi.
“SAFFET PAŞA 3 BİN KURUŞA KAMULAŞTIRIYOR”
Troya Müzesi Müdürü Rıdvan Gölcük de Troya ile ilgili hatırlanması gereken ismin devrin Maarif Nazırı Saffet Paşa olduğunu söylemiş oldu. Saffet Paşa’nın, 1869 yılında çıkardığı kanun ile yapıtların yurt dışına çıkartılmasının engellendiğini belirten Gölcük, “Fakat kanunda bir açıklık var. Açıkça, ‘Eğer eserler özel mülkiyette çıkarsa, çıkanların tamamı şahsa aittir’ diyor. Schliemann 1871 yılına gelindiğinde Troya’nın şurası olduğu Hisarlık Zirve alanının 40 dönümünü Kumkale köylüsünden satın almak istiyor. Zira satın aldığında topraktan çıkan her şey yüzde 100 kendisinin olacak. Ancak Saffet Paşa fazlaca uyanık bir devlet adamı. Schliemann müsaade için kendisine gittiğinde emelini soruyor. Hisarlık Tepe’de Troya Antik Kenti’ni çıkartmak istiyorum, bir yer alacağım kendime diyor. Kendine nereden yer alacağını soruyor. Şuradan, tam bu noktadan yer alacağım diyor. Saffet Paşa, Schliemann’a ‘tamam siz gidin, müsaadesi size göndereceğim’ dedikten daha sonra öbür kapıdan memuru çağırıp Hisarlık Tepe’yi kamulaştırma talimatı veriyor. Saffet Paşa 3 bin kuruşa, 40 dönümlük araziyi kamulaştırıyor. Şayet Hisarlık Zirve kamulaştırılmasaydı, Schliemann çıkarılacak yapıtlarda büsbütün hisse sahibi olurdu. Saffet Paşa, Hisarlık Tepe’yi kamulaştırdı. Devlet olarak çıkanlar için bizim mülkiyet hakkımız doğdu. Aslında ortasında bulunduğumuz 2021 yılı yalnızca Troya Örenyeri hafriyatlarının 150’nci yılı değil, Hisarlık Tepesi’nin kamulaştırılmasının da 150’nci yılı. Bu yalnızca bu mülkiyet kamulaştırması değil, Troya’daki hakkınızı elde edişiniz” diye konuştu.
“ESKİ ESER KANUNUNDAKİ BİRİNCİ DAVAYI AÇIYORSUNUZ”
1873 yılında Heinrich Schliemann tarafınca yapıtların Atina’ya kaçırdığını da hatırlatan Gölcük, şöyleki devam etti:
“Eserlerin kaçırıldığı anlaşılır, anlaşılmaz İzzetin Efendi soruşturmacı olarak Çanakkale’ye gönderiliyor. İzzettin Efendi yapıtların nasıl kaçırıldığını anlamaya çalışıyor. Atina’da Müze-i Hümayun Müdürü Anton Dethier’i gönderip, dava açıyoruz. Şu epey kıymetli, bir eski eser davası nasıl olur dünyada bunun örneği yokken, siz bu mevzuda gidip dava açıyorsunuz. Bu da dünyadaki birinci eski eser davasıdır. Dava açılıyor, birinci mahkeme kaybediliyor akabinde dava kaybedilir, kaybedilmez gazetelere protesto yazıyorsunuz. Diyorsunuz ki, ‘Bunları alan satan olursa peşini bırakmayacağım.’ Bugünkü manada temyize gidiyorsunuz. tekrar mahkeme açıyorsunuz, mahkemeyi kazanıyorsunuz. Heinrich Schliemann altınları saklamış, altınlar Atina’da bulunamıyor. Altınları araştırması için iki tane hafiye tutuyorsunuz. Şu gayretin büyüklüğüne bakın. Birinci kanunu çıkartıyorsunuz, yurt dışına çıkartmak yasak. Kamulaştırmayı yapıyorsunuz, arkeolojik alandaki birinci kamulaştırmalardan birisidir ve eski eser kanunundaki birinci davayı açıyorsunuz. Birinci hukuk uğraşını başlatıyorsunuz. Troya’da eser korumacılığı konusunda 1800’lü yıllar fazlaca büyük bir çabayla geçmiş. Bu gayretin ve geleneğin devamı olarak bugün de Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Kaçakçılıkla Gayret Dairesi Başkanlığı, eski eser kaçaklığı konusunda dünyada en tesirli ve büyük çabayı veren kurumların başında geliyorlar.”
TROYA ÖRENYERİ HAFRİYATLARI
Troya Örenyeri’nde birinci resmi hafriyatlar, (SOR) 1871 yılında amatör arkeolog Heinrich Schliemann tarafınca başladı. 1893-1894 yılları içinde hafriyatlar Wilhelm Dörpfeld, 1932-1938 yılındaki hafriyatlar Amerikalı arkeolog Carl W. Blegen ve 1988-2005 yılları içindeki hafriyatlar ise Alman arkeolog Manfred Korfmann tarafınca gerçekleştirildi. 2013 yılından bu yana ise Troya Örenyeri hafriyatları Prof. Dr. Rüstem Aslan başkanlığında yapılıyor.
İşte o yapıtların görselleri: