Erdem OĞUZ / Hakan GÜLDAĞ / Vahap MUNYAR
Kültür Üniversitesi Mütevelli Heyeti Lideri Dr. Bahar Akıngüç Günver, “Gündem Özel” sorularımızı yanıtlarken, âlâ özel okulların eğitimde rekabeti tetiklediğini belirtti. Akıngüç Günver, “Bugün özel okullar için yalnızca varlıklı ailelerin çocuklarının okuduğu okul olmanın bir prestij göstergesi olmadığı herkes tarafınca biliniyor. Güzel örnekler içinde yer alan özel okullar birinci ve orta öğretimde fırsat eşitliği sağlamak için önemli gayret sarf ediyor” dedi.
Kültür Üniversitesi Mütevelli Heyeti Lideri Dr. Bahar Akıngüç Günver’e sorularımız ve karşılıkları şöyleki:
ÖZEL OKULLARDA FARKINDALIK GELİŞTİRDİ
● Babanız Fahamettin Akıngüç, Kültür Koleji’nin temelini 1960 yılında attı. Ailenizin eğitimde 61 yıllık bir geçmişi var. Kültür Koleji de özel okul işinde öncüler içinde. Özel okullar vakit içinde yaygınlaştı. Özel okulların yaygınlaşması ülkemiz eğitim sistemine neler kattı? Özel okullar ilk-orta eğitimde “fırsat eşitliği”ne nasıl yansıdı? Uçurum daha mı fazla açıldı?
Türkiye’de özel okullar eğitimde yönetişim teriminin yaygınlaşmasını sağladı. Eğitimin hem duygusal tıpkı vakitte işletme biliminin prensipleriyle yönetilebileceğini gösteren epeyce uygun örnekler doğdu. Düzgün özel okul örnekleri ise eğitimde rekabeti tetikledi. Örneğin yabancı lisan eğitiminin ehemmiyeti, bireyi yeteneklerine ve ilgi alanlarına göre yönlendiren rehberlik hizmetleri, öğrencinin potansiyelini açığa çıkarmayı hedefl eyen uygulamaların çıkış noktasında özel okulların ülkemiz ulusal eğitimine kattığı artılar göz arkası edilemez. birebir vakitte eğitimcinin eğitimi konusunda özel okullar kapsamlarını fazlaca genişletti ve bu gereksinime dikkati çekti.
Fırsat eşitliğinin sağlanması özel okulların vakit ortasında farkındalık geliştirdikleri bir öteki husustur. Öğrenci muvaffakiyetini desteklemek ve yüreklendirmek, âlâ öğrencileri okula kazandırmak, korumak her okul için bir prestij ögesidir. Bu noktada kolejler, tarihi boyunca, muhakkak öğrencileri desteklemişlerdir. Lakin fırsat eşitliğinin burs sistemiyle, kurumsal ve organize bir eforla gerçekleştirilmesi son 20 yıla yayılır. Uygun örnekler içinde yer alan özel okullar birinci ve ortaöğretimde fırsat eşitliğini sağlamak için önemli bir gayret sarf ediyorlar. Bu uğraş yardımıyla muhtemel uçurumların eskiye göre daraldığını söylemek mümkün. Türkiye’de özel okullar için muvaffakiyet ve prestij kriteri değişti. Bugün yalnızca, varlıklı ailelerin çocuklarının okuduğu bir okul olmanın prestij göstergesi olmadığı herkes tarafınca bilinen bir gerçek. Özel okulların hizmet verdikleri kentte ya da ülkede bilgi, iktisat temelli uçurumu, dijital eşitsizliği, cinsiyetlere yönelik olumlu ayrıma verdikleri dayanak bir prestij göstergesi.
MODELİMİZİ KURMAKTA AĞIR KALIYORUZ
● Kurucunuz, babanız Fahamettin Bey’le sohbetleriniz oluyordur. Babanızın 61 yıl öncesine baktığında, sizin işlerin içine girdiğiniz birinci devirleri dikkate aldığınızda ülkemizin eğitimi ne durumda? Geçmişe bakılırsa ne seviyede bir düzgünleşme var? Aksayan taraflar, eksikler var ise nelerdir?
Fahamettin Beyefendiyle sohbetlerimizin ana konusu eğitim. Gelişmeyi ön plana alan bir perspektifimiz var. Biz ülke eğitimi için her vakit daha fazlasının yapılması gerektiğine inandık. elbette aksayan istikametler var. Onursal Liderimiz ve kurucumuz İnş. Yük. Müh. Fahamettin Akıngüç her vakit özel okul idaresinin yalnızca bir finans işi değil bir gönül işi de olduğunu söyler.
Eğitimi gönül işiyle ele almak da değerli fakat temel sıkıntı bu alanda yönetişimin sağlanabilmesi. Ülkemizin eğitim sistemine baktığımızda yönetişimin pahasının yeni yeni kavrandığını görüyoruz. birebir vakitte eğitimin politize edilmesi süreçleri etkileyen bir öge olmuştur. Geçmişe bakılırsa güzelleşmenin en çok okul öncesi eğitimde olduğunu görüyoruz. 20 yıl öncesine nazaran okul öncesi eğitim hayli daha kapsamlı biçimde ele alınıyor. Gelişmemiz gereken taraflarda ise bilhassa fen ve matematik alanında öğrencide yaratılan telaş. Ders içerikleri ve uygulama sistemleri öğrencilerde bu başlıklarda önemli tasalar yarattı. COVID’le bir arada de ilerledi. Son periyotta öğrencilerin bilhassa matematikle ilgili ilgi ve bilgi seviyesinin geriye gittiğini gördük. Bunun yanı sıra şu anda duygusal ve toplumsal kayıplar var. Buradaki kayıpları telafi etmek fazlaca kıymetli. Bu manada epey önemli bir telafi projesi yapılmalı. Eğitimin kalitesiyle ilgili daha bütüncül bir yaklaşımla eğitimin ideolojisini gerçek kurmak lazım.
Değişime ahenk da gelişmemiz gereken taraflardan biri. Öğreten de değişiyor öğrenen de. ötürüsıyla geçmişe bakılırsa iyileştiğimiz alanlar da var yine geri kazanmamız gereken özellikler de. Örneğin 1954 yılında Köy Enstitülerinin kapanması, aramızdaki nesil farkına karşın kurucumuzun da benim de halâ üzerinde konuştuğumuz ve tartıştığımız bir başlıktır. Köy Enstitüsüyle sırf fiziki olarak okul binaları kapanmadı. Kendine yeten, hayatla iç içe eğitim ideolojisinin değerine dair bir zaman de kapandı. Geçmişe nazaran hâlâ güzelleşme gayreti verdiğimiz bir alandır bu. Bugün dünyanın örnek aldığı, Finlandiya eğitim sisteminin tahminen de birinci örneğidir. Yereldir ve Türkiye Ulusal Eğitimin en aydınlık isimlerinden, bir Cumhuriyet aydını olan Hasan Ali Yücel’in emeği, vizyonu büyüktür. Eğitim sistemimizin aksayan tarafları ise tartışmalı bir husus. Örneğin Kültür Koleji’nin geleneğinde eğitim sadece öğrenci için değildir. Biz öğretmeni de anne-babayı da faal öğrenen kabul ederiz. Uzun yıllar hem öğretmenlerin hizmet içi eğitimleri tıpkı vakitte anne-baba okulları için özel bir efor sarf ettik. Bir başka aksayan istikamet, entelektüel sermayenin bireye kazandırılması ki fotoğraf, müzik, vücut eğitimi üzere derslerde öğrencileri ne yazık ki halâ faal ve iştirakçi hale getiremiyoruz. Yabancı lisan halihazırda bir diğer aksayan istikametimiz. Bunun yanı sıra gerek eğitim gerekse ölçme ve yerleştirmede fazlaca fazla değişim yaşanıyor. Memleketler arası örnekleri transfer etmek uygun olmakla birlikte ülkemizin gerçeklerini göz gerisi ediyor, kendi modelimizi kurmakta ağır kalıyoruz. İyileştiğimiz alanlar var, bilhassa de öğretmen eğitiminde ve eğitim idaresinde pek ilerlediğimizi düşünüyorum. Öğretmen yetiştirme problemi 60 yıl öncesine göre hayli daha ağır, uzmanlıklara ayrılarak, disiplinler ortası bir vizyonla yapılıyor ki bu geleceğin eğitim sistemi ismine umut verici.
ÖNYARGI KABUĞU KIRILMALI
● Organize Sanayi Bölgesi (OSB), fabrika cinslerimizde iş insanlarından sıkça, “Ara eleman bulamıyoruz” yakınmasını duyuyoruz. Türkiye, orta eleman meselesini çözmek için neler yapmalı? Özel okullar bu mevzuda bir rol üstlenebilir mi?
Vakıf üniversitelerinin rolü kıymetli, stajın gerçek planlanması ve istihdama dönüşmesi değerli. Ulusal ve milletlerarası çapta bu hususa tartı veriyoruz. Bu yakınmayı, işin eğitim tarafı olarak bizler de farklı bir kanaldan ergenlerden, mezunlarımızdan ve mezun adaylarımızdan duyuyoruz. Ön lisans öğrencileri “ara eleman” teriminin Türkiye’de yeteri kadar anlaşılamadığını, kıymet görmediğini, iş arayış sürecindeki sancılarını paylaşıyorlar. İşe bu açıdan baktığımızda temel sorun üniversite ve sanayi işbirliğinin yeteri kadar sağlıklı olmamasından kaynaklanıyor. Evet, staj vb. saha tecrübelerini destekleyen protokoller yapılıyor, marka ders projeleriyle, alandan tecrübeli isimlerin iştirakiyle meslek yüksekokulu öğrencilerini buluşturuyoruz ancak temel problem önyargı. Orta eleman kavramına bakışı, orta elemanın pahasını hem öğrenci tıpkı vakitte bölümün zihninde bir daha tanımlamalı, önyargı kabuğunu kırmalıyız. “aslına bakarsanız iki yıllık mezun”, “İki yıllığa girebildi” üzere çabucak hemen öğrenciliğin fazlaca başında önyargıyla karşılanan ön lisans öğrencileri, mezuniyetleriyle bir arada orta eleman tarifine ait yanlışsız bilinen yanlışlarla çaba vermeye başlıyorlar. Bu noktada ön lisans eğitiminin pahasına ait iş dünyasının da aşikâr bir farkındalık kazanması gerekiyor. Aksi takdirde yapılan protokoller kâğıt üzerinde, tecrübeler ise makul müddetli stajlardan öteye geçemiyor. Türkiye’nin kalkınmasında ön lisans eğitiminin bedeline ait farkındalığı geliştirecek tüm projelerde, imkanlarımızla varlık göstermeye hazırız.
Her eğitim kurumu ülke için hizmet ve bedeldir
● Vakıf üniversiteleri ve hükümetin “her vilayette bir üniversite” amacı ülkemizde sayıyı yükseltti. Üniversite sayısı 200’ün üstüne çıktı. Bu kadar üniversite Türkiye için fazla mıdır?
Sorun nicelik değil niteliktir. Ben, sofralarında eğitimin konuşulduğu bir ailede büyüdüm ve bir eğitimciyim. Ne kadar okul açılır ve eğitime ne kadar yatırım yapılırsa ülke için, gençlik için, ortasında bulunduğu krizlerden çıkmaya çabalayan dünyayı ayağa kaldırmak için o kadar değerli. Bu kadar eğitim kurumuna gerek yok demek benim dünya görüşümle uyuşmaz. Eğitimin ideolojisini yanlışsız içselleştirmiş her eğitim kurumu, hangi kademede olursa olsun, ülke için bir hizmet ve bedeldir. Şayet, üniversitenin kozmik misyonu olan eğitim, araştırma ve toplumsal sorumluluk hizmetini sağlamak tarafındaki efor gerçekçiyse bu fakat artı bedeldir. Bu noktada vakıf üniversitelerinin ülke için kıymetli bir kaynak olduğunu söylemek yanlış olmaz. Özetle problem üniversite sayısındaki artış olmamalı, sıkıntı bu artışın karşılığını verebiliyor muyuz ya da nasıl verebiliriz, bunu sorgulamak gerek.
Üniversitenin olgunlaşması için gereken ülkü müddet 10 yıldır
● Hükümet “her vilayette üniversite” adımını atarken, “Üniversite eğitiminde fırsat eşitliği” sağlama maksadıyla yola çıktı. Üniversitelerin her vilayette olması nitekim “fırsat eşitliği”ni sağlamaya dönük bir formül müdür?
Bu fazlaca süratle gelişen bir atak oldu. halbuki bu epey düzgün bir planlama gerektiren bir müddetç. Bir üniversitenin açılışından daha sonra olgunlaşması için bir vakit gerekir ki bu mühlet ülkü olarak 10 yıldır. Her ile bir üniversitenin uygun istikametleri de oldu. Türkiye’de kendi vilayetinde, ilçesinde okul olmadığı için eğitimine başlayamayan ya da eğitim alamayan bir hayli insan var. Eğitimin sırf büyük kentlerde konumlandığı periyotlarda, devlet üniversitesi olduğu biçimde bir hayli kişi toplumsal, kültürel, ekonomik niçinlerden dolayı ne kadar zeki ve başarılı olursa olsun çocuklarını gönderemezdi. Artık her vilayette bir üniversite var. Aralığın yarattığı bariyer yıkıldıysa bu bir artı. Lakin ilin kalkınması, üniversitenin gerçek manasına ulaşması için elbette bina kâfi değil. Altyapıyı, insan kaynağını kurmak da lazım. O üniversiteyi kazanılabilir ve erişilebilir yer olarak öğrenci için cazip kılıyoruz. Fakat akademisyen için, araştırma yapacak, yayın yapacak bilim insanları için cazip kılabiliyor muyuz? Bu manada fırsat eşitliği sağlanıyor mu ya da daha fazla ne yapılabilir, burası tartışılmalı.
İşin anahtarı öğretmenler
● Üniversite mezunları içindeki işsizlik oranı yüzde 25 ötüründa seyrediyor. Üniversite mezunlarının işsizlik oranının yüksek seviyede seyretmesini nasıl yorumlarsınız? Üniversiteler, hedefl enen altın bileziği mezunlarının bileğine takamıyor mu? Kusur nerede? Üniversitelerde mi, sistemde mi?
Eğitimi anaokulundan üniversiteye masaya yatırmak gerek. Bilhassa COVID daha sonrasını düşünmek, bütüncül bakış açısıyla, bütün yaklaşımlara eşit arada duran bir eğitim sistemi planlamak gerek diye düşünüyorum. Bu işin anahtarı öğretmenlerdir, eğitim fakültelerini daha cazip hale getirmek, onları güzelleştirmek okulların kurallarını daha düzgün hale getirmek için bir sistem kurmak gerekir. Üniversite yetkinlik geliştirme, akademik özgürlüğün olduğu yayın ve araştırma yapılan, karakter şekillendirici bir yerdir. Lakin iş garantisi diğer bir husus. İşsizlik sayılarındaki yükselişi iş dünyasının değer bilmemesi ya da üniversitelerin nitelikli mezun vermemesi parantezine sıkıştırırsak, sonlanamaz bir döngüye gireriz. İşsizlik sistemsel bir problemdir. Burada kaliteyi bir daha gözden geçirip çeşitlilik ve kalite sağlanmalı. Tertibi, işbirliğini sağlamak ve itimat inşa etmek değerli. İnanç kazanmanın en değerli yolu, eğitimde hümanist bedellerle bilimin akılcılığı ve anayasa bedelleriyle Atatürk’ün unsur ve ihtilallerini içselleştirerek bir eğitim atağı yapılmalı. Üniversiteye girişi, meslek seçiminden itibaren bir daha gözden geçirmek gerek. Bir işte kendinizi geliştirmek için mecburiyetten öte o işi seviyor olmalısınız. Mezun kendi mesleğini sahiden severek ve isteyerek mi seçti? Onursal Liderimizin tabiriyle idarei maslahat ile meslek seçimi olmamalı. Öğrencinin kendine ait farkındalığını güçlendirecek bir temel eğitim epeyce kıymetli. Üniversiteye iş garantisi ile girmek zihniyeti de bir sorun. Burada hem aileleri hem bu vaadi neredeyse bir promosyon üzere telaff uz eden üniversite anlayışını da sorgulamalıyız. Bir işi buldunuz ve olmadı, bir öğrenciye kaç iş bulunabilir ya da yerleştirdiğiniz işte mezun keyifli olmadı, daha sonrası nasıl çözümlenecek? İstihdam konusu, iş bulmaya, meslek sahibi olmaya, bir paha üretmeye ait zihniyet ihtilali de gerektiriyor. Herkese yöneticiliği, bir anda yükselişi, epey kazanmayı, en yeterli olmayı vaat eden anlayış ve bu anlayışa geleceği teslim etmek formundaki yaklaşımı değiştirmeliyiz. Bireyler de iş ve eğitim kurumları da istihdam probleminde kendi hisselerine düşen eleştiriyi yapmalı. Gün sonunda sistem dediğimiz ve eleştirdiğimiz yapının bir kesimi da biziz, zihniyetimiz. Bir parçayı değiştirmeden sistemi değiştiremeyiz.
Yüksek öğretimde kalite konusunda önemli telaşlıyım
● Vakıf üniversiteniz 1997’de kuruldu. Şu anda üniversitenin Mütevelli Heyeti Liderisiniz. Vakıf üniversiteleri konusunda sizin gözlemleriniz, tecrübeniz size ne anlatıyor? Vakıf üniversiteleri ülkemizde üniversite eğitimine nasıl bir tesir yaptı? Üniversite eğitiminde vakıf üniversiteleri ile birlikte kalite yükseldi mi?
Vakıf üniversitelerinin Türkiye’de yüksek öğretimin üstündeki kıymetli bir yükü aldığı doğrudur. 2000’li senelerdan daha sonra da nicelik olarak önemli bir artış oldu. Bu noktada nitelik konusunda kalitenin arttığına dair korkularım olduğunu söylemeliyim. Onursal Liderimizin da tanımıyla elbette bu iş gönül işidir fakat finans idaresini de göz arkası edemeyiz. Ülkemizde vakıf üniversitelerinin tamamı eşit seviyede desteklenmelidir. Her bölümde düzgün örnekler kadar gelişmesi gereken, işin ideolojisini içselleştirmeye muhtaçlığı olan yapılar da bulunur. Vakıf üniversitelerinin yükseköğretim kulvarına katılması gençlere, daha fazla seçenek yarattı. birebir vakitte burslu eğitim öğrenci motivasyonuna ve teşviğine yeni bir soluk getirdi. Akademik eğitiminde yabancı lisanı önemseyenler için kıymetli alternatifl er sundu. Kesim ve yükseköğretim sinerjisi, vakıf üniversiteleriyle önemli ölçüde arttı ki bu ülke kalkınması için de hayli değerli.
İş dünyası akademiden ‘bilimsel metod’ almalı
Network’ü artırmak gerek diye düşünüyorum. Büyük resme baktığımızda üniversite ve sanayi işbirliğinde daha alınması gereken uzun bir yol var. Tüm üniversitelerde bu istikamette âlâ niyetli bir efor var, istek var, teşebbüs var lakin bir yerde tıkanıyoruz. Sanırım bu iş dünyası ve akademinin gerçeklerinin farklı olmasından kaynaklanıyor. Bir aile işletmesi yöneticisi ve bir eğitimci olarak üniversite-sanayi işbirliğini fazlaca önemsiyorum ve her iki taraf için de öğretici bir tecrübe olduğunu düşünüyorum. Akademi iş dünyasından çevikliği iş dünyası ise akademiden entellektüel sermayayi, bilimsel metodun pahalarını transfer edebilmeli. Daha tesirli bir işbirliği içim akademi ve endüstrinin anlaşılarını bütünleştirmeleri lazım. Birbirimizde ne bekliyoruz, sorunun bir işlirliği protokoller imzalanmalı. Staj mı, Ar-Ge’mi,? nitelikli iş gücü, danışmanlık mı? Üniversite-sanayi işbirliğinde istisnasız tüm protokoller birbirini yeniden ediyor, yeni bir anlayış yeni bir muahede üslubu yeni bir akıl ve fikir seti üzerine çalışmaya gereksinim var. Şu anda ulusal ve memleketler arası seviyede çeşitli kamu kurum ve kuruluşlarıyla temaslarımız var.
Okumaya devam et...
Kültür Üniversitesi Mütevelli Heyeti Lideri Dr. Bahar Akıngüç Günver, “Gündem Özel” sorularımızı yanıtlarken, âlâ özel okulların eğitimde rekabeti tetiklediğini belirtti. Akıngüç Günver, “Bugün özel okullar için yalnızca varlıklı ailelerin çocuklarının okuduğu okul olmanın bir prestij göstergesi olmadığı herkes tarafınca biliniyor. Güzel örnekler içinde yer alan özel okullar birinci ve orta öğretimde fırsat eşitliği sağlamak için önemli gayret sarf ediyor” dedi.
Kültür Üniversitesi Mütevelli Heyeti Lideri Dr. Bahar Akıngüç Günver’e sorularımız ve karşılıkları şöyleki:
ÖZEL OKULLARDA FARKINDALIK GELİŞTİRDİ
● Babanız Fahamettin Akıngüç, Kültür Koleji’nin temelini 1960 yılında attı. Ailenizin eğitimde 61 yıllık bir geçmişi var. Kültür Koleji de özel okul işinde öncüler içinde. Özel okullar vakit içinde yaygınlaştı. Özel okulların yaygınlaşması ülkemiz eğitim sistemine neler kattı? Özel okullar ilk-orta eğitimde “fırsat eşitliği”ne nasıl yansıdı? Uçurum daha mı fazla açıldı?
Türkiye’de özel okullar eğitimde yönetişim teriminin yaygınlaşmasını sağladı. Eğitimin hem duygusal tıpkı vakitte işletme biliminin prensipleriyle yönetilebileceğini gösteren epeyce uygun örnekler doğdu. Düzgün özel okul örnekleri ise eğitimde rekabeti tetikledi. Örneğin yabancı lisan eğitiminin ehemmiyeti, bireyi yeteneklerine ve ilgi alanlarına göre yönlendiren rehberlik hizmetleri, öğrencinin potansiyelini açığa çıkarmayı hedefl eyen uygulamaların çıkış noktasında özel okulların ülkemiz ulusal eğitimine kattığı artılar göz arkası edilemez. birebir vakitte eğitimcinin eğitimi konusunda özel okullar kapsamlarını fazlaca genişletti ve bu gereksinime dikkati çekti.
Fırsat eşitliğinin sağlanması özel okulların vakit ortasında farkındalık geliştirdikleri bir öteki husustur. Öğrenci muvaffakiyetini desteklemek ve yüreklendirmek, âlâ öğrencileri okula kazandırmak, korumak her okul için bir prestij ögesidir. Bu noktada kolejler, tarihi boyunca, muhakkak öğrencileri desteklemişlerdir. Lakin fırsat eşitliğinin burs sistemiyle, kurumsal ve organize bir eforla gerçekleştirilmesi son 20 yıla yayılır. Uygun örnekler içinde yer alan özel okullar birinci ve ortaöğretimde fırsat eşitliğini sağlamak için önemli bir gayret sarf ediyorlar. Bu uğraş yardımıyla muhtemel uçurumların eskiye göre daraldığını söylemek mümkün. Türkiye’de özel okullar için muvaffakiyet ve prestij kriteri değişti. Bugün yalnızca, varlıklı ailelerin çocuklarının okuduğu bir okul olmanın prestij göstergesi olmadığı herkes tarafınca bilinen bir gerçek. Özel okulların hizmet verdikleri kentte ya da ülkede bilgi, iktisat temelli uçurumu, dijital eşitsizliği, cinsiyetlere yönelik olumlu ayrıma verdikleri dayanak bir prestij göstergesi.
MODELİMİZİ KURMAKTA AĞIR KALIYORUZ
● Kurucunuz, babanız Fahamettin Bey’le sohbetleriniz oluyordur. Babanızın 61 yıl öncesine baktığında, sizin işlerin içine girdiğiniz birinci devirleri dikkate aldığınızda ülkemizin eğitimi ne durumda? Geçmişe bakılırsa ne seviyede bir düzgünleşme var? Aksayan taraflar, eksikler var ise nelerdir?
Fahamettin Beyefendiyle sohbetlerimizin ana konusu eğitim. Gelişmeyi ön plana alan bir perspektifimiz var. Biz ülke eğitimi için her vakit daha fazlasının yapılması gerektiğine inandık. elbette aksayan istikametler var. Onursal Liderimiz ve kurucumuz İnş. Yük. Müh. Fahamettin Akıngüç her vakit özel okul idaresinin yalnızca bir finans işi değil bir gönül işi de olduğunu söyler.
Eğitimi gönül işiyle ele almak da değerli fakat temel sıkıntı bu alanda yönetişimin sağlanabilmesi. Ülkemizin eğitim sistemine baktığımızda yönetişimin pahasının yeni yeni kavrandığını görüyoruz. birebir vakitte eğitimin politize edilmesi süreçleri etkileyen bir öge olmuştur. Geçmişe bakılırsa güzelleşmenin en çok okul öncesi eğitimde olduğunu görüyoruz. 20 yıl öncesine nazaran okul öncesi eğitim hayli daha kapsamlı biçimde ele alınıyor. Gelişmemiz gereken taraflarda ise bilhassa fen ve matematik alanında öğrencide yaratılan telaş. Ders içerikleri ve uygulama sistemleri öğrencilerde bu başlıklarda önemli tasalar yarattı. COVID’le bir arada de ilerledi. Son periyotta öğrencilerin bilhassa matematikle ilgili ilgi ve bilgi seviyesinin geriye gittiğini gördük. Bunun yanı sıra şu anda duygusal ve toplumsal kayıplar var. Buradaki kayıpları telafi etmek fazlaca kıymetli. Bu manada epey önemli bir telafi projesi yapılmalı. Eğitimin kalitesiyle ilgili daha bütüncül bir yaklaşımla eğitimin ideolojisini gerçek kurmak lazım.
Değişime ahenk da gelişmemiz gereken taraflardan biri. Öğreten de değişiyor öğrenen de. ötürüsıyla geçmişe bakılırsa iyileştiğimiz alanlar da var yine geri kazanmamız gereken özellikler de. Örneğin 1954 yılında Köy Enstitülerinin kapanması, aramızdaki nesil farkına karşın kurucumuzun da benim de halâ üzerinde konuştuğumuz ve tartıştığımız bir başlıktır. Köy Enstitüsüyle sırf fiziki olarak okul binaları kapanmadı. Kendine yeten, hayatla iç içe eğitim ideolojisinin değerine dair bir zaman de kapandı. Geçmişe nazaran hâlâ güzelleşme gayreti verdiğimiz bir alandır bu. Bugün dünyanın örnek aldığı, Finlandiya eğitim sisteminin tahminen de birinci örneğidir. Yereldir ve Türkiye Ulusal Eğitimin en aydınlık isimlerinden, bir Cumhuriyet aydını olan Hasan Ali Yücel’in emeği, vizyonu büyüktür. Eğitim sistemimizin aksayan tarafları ise tartışmalı bir husus. Örneğin Kültür Koleji’nin geleneğinde eğitim sadece öğrenci için değildir. Biz öğretmeni de anne-babayı da faal öğrenen kabul ederiz. Uzun yıllar hem öğretmenlerin hizmet içi eğitimleri tıpkı vakitte anne-baba okulları için özel bir efor sarf ettik. Bir başka aksayan istikamet, entelektüel sermayenin bireye kazandırılması ki fotoğraf, müzik, vücut eğitimi üzere derslerde öğrencileri ne yazık ki halâ faal ve iştirakçi hale getiremiyoruz. Yabancı lisan halihazırda bir diğer aksayan istikametimiz. Bunun yanı sıra gerek eğitim gerekse ölçme ve yerleştirmede fazlaca fazla değişim yaşanıyor. Memleketler arası örnekleri transfer etmek uygun olmakla birlikte ülkemizin gerçeklerini göz gerisi ediyor, kendi modelimizi kurmakta ağır kalıyoruz. İyileştiğimiz alanlar var, bilhassa de öğretmen eğitiminde ve eğitim idaresinde pek ilerlediğimizi düşünüyorum. Öğretmen yetiştirme problemi 60 yıl öncesine göre hayli daha ağır, uzmanlıklara ayrılarak, disiplinler ortası bir vizyonla yapılıyor ki bu geleceğin eğitim sistemi ismine umut verici.
ÖNYARGI KABUĞU KIRILMALI
● Organize Sanayi Bölgesi (OSB), fabrika cinslerimizde iş insanlarından sıkça, “Ara eleman bulamıyoruz” yakınmasını duyuyoruz. Türkiye, orta eleman meselesini çözmek için neler yapmalı? Özel okullar bu mevzuda bir rol üstlenebilir mi?
Vakıf üniversitelerinin rolü kıymetli, stajın gerçek planlanması ve istihdama dönüşmesi değerli. Ulusal ve milletlerarası çapta bu hususa tartı veriyoruz. Bu yakınmayı, işin eğitim tarafı olarak bizler de farklı bir kanaldan ergenlerden, mezunlarımızdan ve mezun adaylarımızdan duyuyoruz. Ön lisans öğrencileri “ara eleman” teriminin Türkiye’de yeteri kadar anlaşılamadığını, kıymet görmediğini, iş arayış sürecindeki sancılarını paylaşıyorlar. İşe bu açıdan baktığımızda temel sorun üniversite ve sanayi işbirliğinin yeteri kadar sağlıklı olmamasından kaynaklanıyor. Evet, staj vb. saha tecrübelerini destekleyen protokoller yapılıyor, marka ders projeleriyle, alandan tecrübeli isimlerin iştirakiyle meslek yüksekokulu öğrencilerini buluşturuyoruz ancak temel problem önyargı. Orta eleman kavramına bakışı, orta elemanın pahasını hem öğrenci tıpkı vakitte bölümün zihninde bir daha tanımlamalı, önyargı kabuğunu kırmalıyız. “aslına bakarsanız iki yıllık mezun”, “İki yıllığa girebildi” üzere çabucak hemen öğrenciliğin fazlaca başında önyargıyla karşılanan ön lisans öğrencileri, mezuniyetleriyle bir arada orta eleman tarifine ait yanlışsız bilinen yanlışlarla çaba vermeye başlıyorlar. Bu noktada ön lisans eğitiminin pahasına ait iş dünyasının da aşikâr bir farkındalık kazanması gerekiyor. Aksi takdirde yapılan protokoller kâğıt üzerinde, tecrübeler ise makul müddetli stajlardan öteye geçemiyor. Türkiye’nin kalkınmasında ön lisans eğitiminin bedeline ait farkındalığı geliştirecek tüm projelerde, imkanlarımızla varlık göstermeye hazırız.
Her eğitim kurumu ülke için hizmet ve bedeldir
● Vakıf üniversiteleri ve hükümetin “her vilayette bir üniversite” amacı ülkemizde sayıyı yükseltti. Üniversite sayısı 200’ün üstüne çıktı. Bu kadar üniversite Türkiye için fazla mıdır?
Sorun nicelik değil niteliktir. Ben, sofralarında eğitimin konuşulduğu bir ailede büyüdüm ve bir eğitimciyim. Ne kadar okul açılır ve eğitime ne kadar yatırım yapılırsa ülke için, gençlik için, ortasında bulunduğu krizlerden çıkmaya çabalayan dünyayı ayağa kaldırmak için o kadar değerli. Bu kadar eğitim kurumuna gerek yok demek benim dünya görüşümle uyuşmaz. Eğitimin ideolojisini yanlışsız içselleştirmiş her eğitim kurumu, hangi kademede olursa olsun, ülke için bir hizmet ve bedeldir. Şayet, üniversitenin kozmik misyonu olan eğitim, araştırma ve toplumsal sorumluluk hizmetini sağlamak tarafındaki efor gerçekçiyse bu fakat artı bedeldir. Bu noktada vakıf üniversitelerinin ülke için kıymetli bir kaynak olduğunu söylemek yanlış olmaz. Özetle problem üniversite sayısındaki artış olmamalı, sıkıntı bu artışın karşılığını verebiliyor muyuz ya da nasıl verebiliriz, bunu sorgulamak gerek.
Üniversitenin olgunlaşması için gereken ülkü müddet 10 yıldır
● Hükümet “her vilayette üniversite” adımını atarken, “Üniversite eğitiminde fırsat eşitliği” sağlama maksadıyla yola çıktı. Üniversitelerin her vilayette olması nitekim “fırsat eşitliği”ni sağlamaya dönük bir formül müdür?
Bu fazlaca süratle gelişen bir atak oldu. halbuki bu epey düzgün bir planlama gerektiren bir müddetç. Bir üniversitenin açılışından daha sonra olgunlaşması için bir vakit gerekir ki bu mühlet ülkü olarak 10 yıldır. Her ile bir üniversitenin uygun istikametleri de oldu. Türkiye’de kendi vilayetinde, ilçesinde okul olmadığı için eğitimine başlayamayan ya da eğitim alamayan bir hayli insan var. Eğitimin sırf büyük kentlerde konumlandığı periyotlarda, devlet üniversitesi olduğu biçimde bir hayli kişi toplumsal, kültürel, ekonomik niçinlerden dolayı ne kadar zeki ve başarılı olursa olsun çocuklarını gönderemezdi. Artık her vilayette bir üniversite var. Aralığın yarattığı bariyer yıkıldıysa bu bir artı. Lakin ilin kalkınması, üniversitenin gerçek manasına ulaşması için elbette bina kâfi değil. Altyapıyı, insan kaynağını kurmak da lazım. O üniversiteyi kazanılabilir ve erişilebilir yer olarak öğrenci için cazip kılıyoruz. Fakat akademisyen için, araştırma yapacak, yayın yapacak bilim insanları için cazip kılabiliyor muyuz? Bu manada fırsat eşitliği sağlanıyor mu ya da daha fazla ne yapılabilir, burası tartışılmalı.
İşin anahtarı öğretmenler
● Üniversite mezunları içindeki işsizlik oranı yüzde 25 ötüründa seyrediyor. Üniversite mezunlarının işsizlik oranının yüksek seviyede seyretmesini nasıl yorumlarsınız? Üniversiteler, hedefl enen altın bileziği mezunlarının bileğine takamıyor mu? Kusur nerede? Üniversitelerde mi, sistemde mi?
Eğitimi anaokulundan üniversiteye masaya yatırmak gerek. Bilhassa COVID daha sonrasını düşünmek, bütüncül bakış açısıyla, bütün yaklaşımlara eşit arada duran bir eğitim sistemi planlamak gerek diye düşünüyorum. Bu işin anahtarı öğretmenlerdir, eğitim fakültelerini daha cazip hale getirmek, onları güzelleştirmek okulların kurallarını daha düzgün hale getirmek için bir sistem kurmak gerekir. Üniversite yetkinlik geliştirme, akademik özgürlüğün olduğu yayın ve araştırma yapılan, karakter şekillendirici bir yerdir. Lakin iş garantisi diğer bir husus. İşsizlik sayılarındaki yükselişi iş dünyasının değer bilmemesi ya da üniversitelerin nitelikli mezun vermemesi parantezine sıkıştırırsak, sonlanamaz bir döngüye gireriz. İşsizlik sistemsel bir problemdir. Burada kaliteyi bir daha gözden geçirip çeşitlilik ve kalite sağlanmalı. Tertibi, işbirliğini sağlamak ve itimat inşa etmek değerli. İnanç kazanmanın en değerli yolu, eğitimde hümanist bedellerle bilimin akılcılığı ve anayasa bedelleriyle Atatürk’ün unsur ve ihtilallerini içselleştirerek bir eğitim atağı yapılmalı. Üniversiteye girişi, meslek seçiminden itibaren bir daha gözden geçirmek gerek. Bir işte kendinizi geliştirmek için mecburiyetten öte o işi seviyor olmalısınız. Mezun kendi mesleğini sahiden severek ve isteyerek mi seçti? Onursal Liderimizin tabiriyle idarei maslahat ile meslek seçimi olmamalı. Öğrencinin kendine ait farkındalığını güçlendirecek bir temel eğitim epeyce kıymetli. Üniversiteye iş garantisi ile girmek zihniyeti de bir sorun. Burada hem aileleri hem bu vaadi neredeyse bir promosyon üzere telaff uz eden üniversite anlayışını da sorgulamalıyız. Bir işi buldunuz ve olmadı, bir öğrenciye kaç iş bulunabilir ya da yerleştirdiğiniz işte mezun keyifli olmadı, daha sonrası nasıl çözümlenecek? İstihdam konusu, iş bulmaya, meslek sahibi olmaya, bir paha üretmeye ait zihniyet ihtilali de gerektiriyor. Herkese yöneticiliği, bir anda yükselişi, epey kazanmayı, en yeterli olmayı vaat eden anlayış ve bu anlayışa geleceği teslim etmek formundaki yaklaşımı değiştirmeliyiz. Bireyler de iş ve eğitim kurumları da istihdam probleminde kendi hisselerine düşen eleştiriyi yapmalı. Gün sonunda sistem dediğimiz ve eleştirdiğimiz yapının bir kesimi da biziz, zihniyetimiz. Bir parçayı değiştirmeden sistemi değiştiremeyiz.
Yüksek öğretimde kalite konusunda önemli telaşlıyım
● Vakıf üniversiteniz 1997’de kuruldu. Şu anda üniversitenin Mütevelli Heyeti Liderisiniz. Vakıf üniversiteleri konusunda sizin gözlemleriniz, tecrübeniz size ne anlatıyor? Vakıf üniversiteleri ülkemizde üniversite eğitimine nasıl bir tesir yaptı? Üniversite eğitiminde vakıf üniversiteleri ile birlikte kalite yükseldi mi?
Vakıf üniversitelerinin Türkiye’de yüksek öğretimin üstündeki kıymetli bir yükü aldığı doğrudur. 2000’li senelerdan daha sonra da nicelik olarak önemli bir artış oldu. Bu noktada nitelik konusunda kalitenin arttığına dair korkularım olduğunu söylemeliyim. Onursal Liderimizin da tanımıyla elbette bu iş gönül işidir fakat finans idaresini de göz arkası edemeyiz. Ülkemizde vakıf üniversitelerinin tamamı eşit seviyede desteklenmelidir. Her bölümde düzgün örnekler kadar gelişmesi gereken, işin ideolojisini içselleştirmeye muhtaçlığı olan yapılar da bulunur. Vakıf üniversitelerinin yükseköğretim kulvarına katılması gençlere, daha fazla seçenek yarattı. birebir vakitte burslu eğitim öğrenci motivasyonuna ve teşviğine yeni bir soluk getirdi. Akademik eğitiminde yabancı lisanı önemseyenler için kıymetli alternatifl er sundu. Kesim ve yükseköğretim sinerjisi, vakıf üniversiteleriyle önemli ölçüde arttı ki bu ülke kalkınması için de hayli değerli.
İş dünyası akademiden ‘bilimsel metod’ almalı
Network’ü artırmak gerek diye düşünüyorum. Büyük resme baktığımızda üniversite ve sanayi işbirliğinde daha alınması gereken uzun bir yol var. Tüm üniversitelerde bu istikamette âlâ niyetli bir efor var, istek var, teşebbüs var lakin bir yerde tıkanıyoruz. Sanırım bu iş dünyası ve akademinin gerçeklerinin farklı olmasından kaynaklanıyor. Bir aile işletmesi yöneticisi ve bir eğitimci olarak üniversite-sanayi işbirliğini fazlaca önemsiyorum ve her iki taraf için de öğretici bir tecrübe olduğunu düşünüyorum. Akademi iş dünyasından çevikliği iş dünyası ise akademiden entellektüel sermayayi, bilimsel metodun pahalarını transfer edebilmeli. Daha tesirli bir işbirliği içim akademi ve endüstrinin anlaşılarını bütünleştirmeleri lazım. Birbirimizde ne bekliyoruz, sorunun bir işlirliği protokoller imzalanmalı. Staj mı, Ar-Ge’mi,? nitelikli iş gücü, danışmanlık mı? Üniversite-sanayi işbirliğinde istisnasız tüm protokoller birbirini yeniden ediyor, yeni bir anlayış yeni bir muahede üslubu yeni bir akıl ve fikir seti üzerine çalışmaya gereksinim var. Şu anda ulusal ve memleketler arası seviyede çeşitli kamu kurum ve kuruluşlarıyla temaslarımız var.
Okumaya devam et...