semaver
Active member
Kalp ve damar (kardiyovasküler) hastalıklarının görülme sıklığı yaş ile birlikte artmaktadır. Yaşlanma sürecinin kendisi de kalp ve damar sistemini etkiliyor. İnme, koroner hastalıklar ve periferik damar hastalıkları yaş ilerledikçe en sık görülen damar hastalıkları içinde yer alıyor. Yaşlılık için yaş hududu (65-70 yaş arası) ülkelere göre farklılık göstermekle birlikte tek bir yaş sonu yanında biyolojik yaş ve kişinin genel durumunun kırılganlığı daha belirleyici oluyor.
KALP HASTALIKLARINDAN KORUNMAK İÇİN TEKLİFLERİ
Kalp ve damar hastalılarının erişkinlerde en sık görülen ve mevte en sık niye olan hastalıklar olduğunu belirten Medipol Üniversitesi Çamlıca Hastanesi Kalp ve Damar Hastalıkları uzmanı Prof. Dr. Yüksel Doğan, kalp krizini riskini en aza indirmek ve kalp sıhhatini korumak için altın bedelinde tavsiyeleri şu biçimde sıraladı:
1) SİGARA
Önlenebilir tüm ölümlerin yüzde 50’sinden sigara içimi sorumludur ve bunların yarısı kalp ve damar hastalıklarına bağlıdır. Ömür uzunluğu sigara içen bir kişinin sigara niçiniyle ölme mümkünlüğü yüzde 50’dir ve ortalama olarak hayatından 10 yıl kaybeder.
Sigara, bayanlar için erkeklere göre daha tehlikelidir. Tüm tütün eserleri kilo alımına niye olup olmamasına bakılmaksızın bırakılmalıdır.
Kilo alımı, sigarayı içiminden daha az ziyanlıdır. Pasif sigara içiciliğinden, nikotin içeren sakızlardan, nargileden ve elektronik sigaradan sağlıklı hayat için uzak durulmalıdır.
2) ANTRENMAN
Bir haftada en az 150-300 dakika orta seviyede (orta tempolu yürüyüş, yavaş bisiklete binme, boyama/dekorasyon, vakumlama, bahçe işleri vb.) yahut 75-150 dakika önemli aerobik fizikî aktivite (koşu yürüyüşleri, bisiklete binme, yüzme vb.) yapılmalıdır.
Yaşlı yetişkinler yahut kronik rahatsızlıkları olan bireyler, haftada 150 dakikalık orta yoğunlukta fizik aktiviteye ulaşamadığında, yetenekleri ve şartları kadar etkin olmalıdır.
Gençlerin tersine, önemli, çok ve denetimsiz efor ve idmanlar düşmelere, travma ve kemik kırılmalarına niye olabilir. Hareketsiz kalınmamalı ve gün boyunca en azından yavaşça fizikî aktivitelerde bulunulmalı.
3) SAĞLIKLI BESLENME VE TUZ ALIMI
Bütün yaş kümelerinde kalp ve damar hastalıklarından korunmanın köşe taşı tuzu azaltmaktır. Diyet alışkanlıkları, lipidler, kan basıncı, beden tartısı ve diyabet hastalığı üzere risk faktörleri aracılığıyla kalp ve damar hastalıkları riskini tesirler.
Tuza hassasiyeti hipertansiyon yaşlılarda yaygın. Günlük tuz gereksinimimizin 2-3 gram altında bulunmasına karşın günde 5 gramdan az tuz kullananlarda kan basıncın da önemli düşmeler sağlar. Tuz kısıtlaması tedrici olmalı, zira yaşlılarda ani tuz düşüklüğüne (hiponatremi) ve beslenme bozukluğuna niye olabilir.
Kırmızı et ve et mamüllerinin azaltılması, işlenmiş besinlerden uzak durulması günde 30-45 gram lifli-kepekli besin alımı, günlük en az 200 gram meyve yenmesi, günlük en az 200 gram zerzevat yenmesi, hafta da 1-2 sefer balık yenmesi, şekerli ve tatlandırıcılı içeceklerden uzak durulması, alkol tüketiminin haftalık 100 gram ile sonlu tutulması şiddetle önerilir.
Zerzevat ve meyvelerde bol bulunan potasyum, hipertansiyon ve inmeye olumlu tesirinden dolayı önerilirken; B, C ve D vitaminlerinin olumlu tesiri gösterilemiyor. Filtre kahve, kolesterolü yükselttiğinden dolayı fazla alımı önerilmez.
4) KOLESTEROL
Yüksek kolesterol artmış kalp ve damar hastalıkları riskine niye oluyor. Berbat kolesterol damar sertliğinin ana niçinlerindendir. Diyet ve antrenman ile birlikte ilaç tedavisi, kalp ve damar hastalıkları açısından 70 yaş altındaki riskli hastalara gaye kolesterol bedellerine ulaşmak için önerilmektedir.
70 yaş üstündeki kümeye ise kalp ve damar hastalıkları olanlara yahut kalp ve damar hastalıkları açısından yüksek riskli olanlara ilaç tedavisi önerilebilinir. Bu yaş kümelerinde, ilaç etkileşimleri ve karaciğer yan tesirleri niçiniyle düşük dozlarla tedaviye başlanmalı. Kolesterol ilacı kullanan hastalar, tertipli aralıklarla doz ayarlanması ve ilaca bağlı yan tesirler açısından takip edilmeli.
5) HİPERTANSİYON
Yaşla birlikte sıklığı artmakta ve inme, mevt ve kalp damar hastalıklarının önlenebilen bir sebebidir. Gaye kan basıncı 65 yaş altındakiler için eşlik eden hastalık yoksa 140/90 mmhg’e kadar, eşlik eden diyabet, böbrek yetersizliği, koroner hastalığına göre 120/80 mmhg’e kadar ve 80 yaş üstündekiler için 150/90 mmhg’e kadar hedeflenmelidir. Tuz kısıtlaması, tertipli antrenman ve ilaç kullanması hayat kurtarıcıdır.
6) DİYABET
Tip-2 diyabet, yaşlılarda sık görülüyor ve kolesterol yüksekliği, trigliserid yüksekliği, aralıklı düşük kan şekeri (hipoglisemi), makus beslenme alışkanlığı, kalp, böbrek ve karaciğer bozuklukları ile birlikte seyredebilir.
Ömür şekli değişikliği, çok kilolardan kurtulma, kan şeker düşmesini engellemek (hipoglisemi), hipertansiyon, açlık ve tokluk kan şeker ve HbA1C denetimi, sistemli fizik aktivite, yaşlı şeker hastalarında kalp ve damar hastalıklarının olumsuz sonuçlarını azaltır.
7) OBEZİTE VE FAZLA KİLOLAR
Sağlıklı kalmak ve daha hareketli olmak için fazla kilolardan kurtulmak zaruridir. Çok kilolar, hipertansiyon, kolesterol ve diyabet riski ile birliktedir. Kiloların verilmesi ile kan basıncı düşmesi, insülin direncin de azalma, kolesterol düzeyinde düşme içinde doğrusal bir bağlantı vardır.
Kalori alımının azaltılması ile birlikte birkaç hafta ortasında kan basıncı düşmeye başlar. Tuz kısıtlaması ve fizikî aktivite kan basıncında düşüşü daha besbelli yapar. Kilo kaybettiren ilaçlar yaşlılarda daha fazla yan tesirler yaptıkları için önerilmez.
Sıkı diyet ve tuz kısıtlaması beslenme bozukluğu yapabilir. Süratli ve çok kilo kaybı sistemik hastalıkların gelişmenine niye olabilir. Ferdi, istikrarlı ve uzman denetiminde bir diyet uygulanmalıdır. den kaçınılmalı ve ülkü kiloya sahip olunmalı.
8) MENTAL VE PSİKOSOSYAL DURUM
Yaş aldıkça mental ve fizikî sıhhatte büyük değişiklikler olmaktadır. hem de kalp ve damar hastalıkları kendisi, anksiyete, depresyon üzere ruhsal bozukluklara niye olup bu hastaların, hayat usulü değişikliklerine ve ilaç tedavisine ahengi artırmak için psikoterapötik gerilim idaresine ve takviyeye muhtaçlıkları vardır. Geriliminizi azaltmak için, kitap okuyabilirsiniz, sinemaya gidebilirsiniz ya da arkadaş ziyareti yapabilirsiniz.
9) İLAÇLAR
Yaşa bağlı olarak, sindirim sistemindeki değişiklikler, bedendeki su-yağ oranının değişmesi, hayli sayıda ilaç kullanması, böbrek ve karaciğer işlevlerinde ki değişmeler ilaçların bedendeki metabolizması ve yan tesirlerini değiştirmektedir.
Antihipertansif, kan sulandırıcı ilaçlar, kolesterol ilaçları hala yaşlı kümede sistemli ve kâfi seviyede kullanılmıyor. Kalp ve damar hastalıklarından korunma ve tedavisi için kullanılan ilaçların sıkı doz, etkileşim ve yan tesir takibi yapılmalı. 65 yaş altında olanlar doktor tavsiyesi olmadan aspirin kullanmamalı.
10) ETRAF, HAVA KİRLİLİĞİ VE İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ
Sıhhatin toplumsal belirleyicileri içinde sosyoekonomik durum (eğitim, meslek ve gelir), servet eşitsizlikleri, mahalle ve kentsel tasarım ve toplumsal ağlar sayılabilir.
Hava kirliliği, kalp ve damar hastalıkları ve teneffüs sistemi hastalıklarına niye olarak, mortalite (ölüm) ve morbiditeye (hastalıklı yaşam) katkıda bulunur ve hayat beklentisinin kaybına yol açar. Kalp ve damar hastalıklarından korunma ve sağlıklı uzun bir hayat için güzel bir sosyoekonomik durum ve yaşanabilir bir etraf ortamı kaidedir.
Yaş mevt, kırılganlık ve hastalıkları engellemeyip sağlıklı ömür için bir bariyer değildir. Hayat stili değişiklikleri ve risk faktörlerinin tedavisi, medikal tedavi kadar tesirli olup hayatı uzatır ve daha kaliteli bir ömür sunar.
KALP HASTALIKLARINDAN KORUNMAK İÇİN TEKLİFLERİ
Kalp ve damar hastalılarının erişkinlerde en sık görülen ve mevte en sık niye olan hastalıklar olduğunu belirten Medipol Üniversitesi Çamlıca Hastanesi Kalp ve Damar Hastalıkları uzmanı Prof. Dr. Yüksel Doğan, kalp krizini riskini en aza indirmek ve kalp sıhhatini korumak için altın bedelinde tavsiyeleri şu biçimde sıraladı:
1) SİGARA
Önlenebilir tüm ölümlerin yüzde 50’sinden sigara içimi sorumludur ve bunların yarısı kalp ve damar hastalıklarına bağlıdır. Ömür uzunluğu sigara içen bir kişinin sigara niçiniyle ölme mümkünlüğü yüzde 50’dir ve ortalama olarak hayatından 10 yıl kaybeder.
Sigara, bayanlar için erkeklere göre daha tehlikelidir. Tüm tütün eserleri kilo alımına niye olup olmamasına bakılmaksızın bırakılmalıdır.
Kilo alımı, sigarayı içiminden daha az ziyanlıdır. Pasif sigara içiciliğinden, nikotin içeren sakızlardan, nargileden ve elektronik sigaradan sağlıklı hayat için uzak durulmalıdır.
2) ANTRENMAN
Bir haftada en az 150-300 dakika orta seviyede (orta tempolu yürüyüş, yavaş bisiklete binme, boyama/dekorasyon, vakumlama, bahçe işleri vb.) yahut 75-150 dakika önemli aerobik fizikî aktivite (koşu yürüyüşleri, bisiklete binme, yüzme vb.) yapılmalıdır.
Yaşlı yetişkinler yahut kronik rahatsızlıkları olan bireyler, haftada 150 dakikalık orta yoğunlukta fizik aktiviteye ulaşamadığında, yetenekleri ve şartları kadar etkin olmalıdır.
Gençlerin tersine, önemli, çok ve denetimsiz efor ve idmanlar düşmelere, travma ve kemik kırılmalarına niye olabilir. Hareketsiz kalınmamalı ve gün boyunca en azından yavaşça fizikî aktivitelerde bulunulmalı.
3) SAĞLIKLI BESLENME VE TUZ ALIMI
Bütün yaş kümelerinde kalp ve damar hastalıklarından korunmanın köşe taşı tuzu azaltmaktır. Diyet alışkanlıkları, lipidler, kan basıncı, beden tartısı ve diyabet hastalığı üzere risk faktörleri aracılığıyla kalp ve damar hastalıkları riskini tesirler.
Tuza hassasiyeti hipertansiyon yaşlılarda yaygın. Günlük tuz gereksinimimizin 2-3 gram altında bulunmasına karşın günde 5 gramdan az tuz kullananlarda kan basıncın da önemli düşmeler sağlar. Tuz kısıtlaması tedrici olmalı, zira yaşlılarda ani tuz düşüklüğüne (hiponatremi) ve beslenme bozukluğuna niye olabilir.
Kırmızı et ve et mamüllerinin azaltılması, işlenmiş besinlerden uzak durulması günde 30-45 gram lifli-kepekli besin alımı, günlük en az 200 gram meyve yenmesi, günlük en az 200 gram zerzevat yenmesi, hafta da 1-2 sefer balık yenmesi, şekerli ve tatlandırıcılı içeceklerden uzak durulması, alkol tüketiminin haftalık 100 gram ile sonlu tutulması şiddetle önerilir.
Zerzevat ve meyvelerde bol bulunan potasyum, hipertansiyon ve inmeye olumlu tesirinden dolayı önerilirken; B, C ve D vitaminlerinin olumlu tesiri gösterilemiyor. Filtre kahve, kolesterolü yükselttiğinden dolayı fazla alımı önerilmez.
4) KOLESTEROL
Yüksek kolesterol artmış kalp ve damar hastalıkları riskine niye oluyor. Berbat kolesterol damar sertliğinin ana niçinlerindendir. Diyet ve antrenman ile birlikte ilaç tedavisi, kalp ve damar hastalıkları açısından 70 yaş altındaki riskli hastalara gaye kolesterol bedellerine ulaşmak için önerilmektedir.
70 yaş üstündeki kümeye ise kalp ve damar hastalıkları olanlara yahut kalp ve damar hastalıkları açısından yüksek riskli olanlara ilaç tedavisi önerilebilinir. Bu yaş kümelerinde, ilaç etkileşimleri ve karaciğer yan tesirleri niçiniyle düşük dozlarla tedaviye başlanmalı. Kolesterol ilacı kullanan hastalar, tertipli aralıklarla doz ayarlanması ve ilaca bağlı yan tesirler açısından takip edilmeli.
5) HİPERTANSİYON
Yaşla birlikte sıklığı artmakta ve inme, mevt ve kalp damar hastalıklarının önlenebilen bir sebebidir. Gaye kan basıncı 65 yaş altındakiler için eşlik eden hastalık yoksa 140/90 mmhg’e kadar, eşlik eden diyabet, böbrek yetersizliği, koroner hastalığına göre 120/80 mmhg’e kadar ve 80 yaş üstündekiler için 150/90 mmhg’e kadar hedeflenmelidir. Tuz kısıtlaması, tertipli antrenman ve ilaç kullanması hayat kurtarıcıdır.
6) DİYABET
Tip-2 diyabet, yaşlılarda sık görülüyor ve kolesterol yüksekliği, trigliserid yüksekliği, aralıklı düşük kan şekeri (hipoglisemi), makus beslenme alışkanlığı, kalp, böbrek ve karaciğer bozuklukları ile birlikte seyredebilir.
Ömür şekli değişikliği, çok kilolardan kurtulma, kan şeker düşmesini engellemek (hipoglisemi), hipertansiyon, açlık ve tokluk kan şeker ve HbA1C denetimi, sistemli fizik aktivite, yaşlı şeker hastalarında kalp ve damar hastalıklarının olumsuz sonuçlarını azaltır.
7) OBEZİTE VE FAZLA KİLOLAR
Sağlıklı kalmak ve daha hareketli olmak için fazla kilolardan kurtulmak zaruridir. Çok kilolar, hipertansiyon, kolesterol ve diyabet riski ile birliktedir. Kiloların verilmesi ile kan basıncı düşmesi, insülin direncin de azalma, kolesterol düzeyinde düşme içinde doğrusal bir bağlantı vardır.
Kalori alımının azaltılması ile birlikte birkaç hafta ortasında kan basıncı düşmeye başlar. Tuz kısıtlaması ve fizikî aktivite kan basıncında düşüşü daha besbelli yapar. Kilo kaybettiren ilaçlar yaşlılarda daha fazla yan tesirler yaptıkları için önerilmez.
Sıkı diyet ve tuz kısıtlaması beslenme bozukluğu yapabilir. Süratli ve çok kilo kaybı sistemik hastalıkların gelişmenine niye olabilir. Ferdi, istikrarlı ve uzman denetiminde bir diyet uygulanmalıdır. den kaçınılmalı ve ülkü kiloya sahip olunmalı.
8) MENTAL VE PSİKOSOSYAL DURUM
Yaş aldıkça mental ve fizikî sıhhatte büyük değişiklikler olmaktadır. hem de kalp ve damar hastalıkları kendisi, anksiyete, depresyon üzere ruhsal bozukluklara niye olup bu hastaların, hayat usulü değişikliklerine ve ilaç tedavisine ahengi artırmak için psikoterapötik gerilim idaresine ve takviyeye muhtaçlıkları vardır. Geriliminizi azaltmak için, kitap okuyabilirsiniz, sinemaya gidebilirsiniz ya da arkadaş ziyareti yapabilirsiniz.
9) İLAÇLAR
Yaşa bağlı olarak, sindirim sistemindeki değişiklikler, bedendeki su-yağ oranının değişmesi, hayli sayıda ilaç kullanması, böbrek ve karaciğer işlevlerinde ki değişmeler ilaçların bedendeki metabolizması ve yan tesirlerini değiştirmektedir.
Antihipertansif, kan sulandırıcı ilaçlar, kolesterol ilaçları hala yaşlı kümede sistemli ve kâfi seviyede kullanılmıyor. Kalp ve damar hastalıklarından korunma ve tedavisi için kullanılan ilaçların sıkı doz, etkileşim ve yan tesir takibi yapılmalı. 65 yaş altında olanlar doktor tavsiyesi olmadan aspirin kullanmamalı.
10) ETRAF, HAVA KİRLİLİĞİ VE İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ
Sıhhatin toplumsal belirleyicileri içinde sosyoekonomik durum (eğitim, meslek ve gelir), servet eşitsizlikleri, mahalle ve kentsel tasarım ve toplumsal ağlar sayılabilir.
Hava kirliliği, kalp ve damar hastalıkları ve teneffüs sistemi hastalıklarına niye olarak, mortalite (ölüm) ve morbiditeye (hastalıklı yaşam) katkıda bulunur ve hayat beklentisinin kaybına yol açar. Kalp ve damar hastalıklarından korunma ve sağlıklı uzun bir hayat için güzel bir sosyoekonomik durum ve yaşanabilir bir etraf ortamı kaidedir.
Yaş mevt, kırılganlık ve hastalıkları engellemeyip sağlıklı ömür için bir bariyer değildir. Hayat stili değişiklikleri ve risk faktörlerinin tedavisi, medikal tedavi kadar tesirli olup hayatı uzatır ve daha kaliteli bir ömür sunar.