Fazıl Say, 2010 yılının Ağustos ayında Habertürk gazetesinden Kutlu Esendemir’e verdiği röportajda kendisine Sezen Aksu ile ilgili sorulan soruya şu yanıtı vermişti;
-Geçmişte kendisiyle bir ortada bulunmaktan pişman mısınız?
Sezen Hanım ile Metin Altıok’u anma gecesinde, Onno Tunç bestesi “Kavaklar” müziğini çaldık. Niçin pişman olayım? Kıymetli bir duyarlılıktır. Hisli söylüyordu. Kaydı daha sonradan dinlediğimde biraz şaşırdım. Piyano, Do minör’den başlıyor, Sezen, Do diyez minör’den girip, Si minör’de arıyor parçayı. Son derece kirli… On notanın yedisi kirli. Detone ve kirli olunca da beni bu müziğin, “Duygulu” olduğuna inandıramazsınız. His dediğimiz şey tüm duyuların birleşimidir. Kulak da en kıymetli duyudur. Müzik yapıyoruz. Patlıcan yemeği değil…
SORUN YOK, AMA…
Fazıl Say’ın 2010 yılında detone ve kirli olarak isimlendirdiği Sezen Aksu, son günlerde malum niçinlerden dolayı gündemin ortasında yer alıyor. Tam da bugünlerde ajanslara bir haber düştü; “Fazıl Say, Sezen Aksu’nun ‘Avcı’ şiirini besteleyecek”.
Fazıl Say’ın Twitter üzerinden yaptığı açıklama şu biçimde idi:
“Hepinize hoş bir gün dilerim. Sessiz bir odadayım. Önümde “Avcı” ismindeki şiir… Nasıl bestelerim diye düşünüyorum. Merak etmeyin, şairinden müsaade aldım. Kendisi bestelemeyecekmiş, yapmak isterim bu durumda, elimden gelenin en uygununu yapmaya çalışırım layık olmak için.”
Her müzisyen beğendiği yahut sevdiği her şiiri besteleyebilir. Bu bahiste rastgele bir kuşku yok. Fazıl Say da Sezen Aksu’nun “Avcı” isimli şiirini beğenmiş ve besteleyecekmiş. Bu hususta da bir sorun yok, elbette besteleyebilir. Ama geçmiş senelerda Sezen Aksu’nun müziği için “piyano, Do minör’den başlıyor, Sezen, Do diyez minör’den girip, Si minör’de arıyor parçayı. Son derece kirli… On notanın yedisi kirli. Detone ve kirli olunca da beni bu müziğin, “duygulu” olduğuna inandıramazsınız. His dediğimiz şey tüm duyuların birleşimidir. Kulak da en kıymetli duyudur. Müzik yapıyoruz. Patlıcan yemeği değil…” kelamları de kendisini doğrulamış oluyor. Sezen Aksu’nun bir bestesini seslendirmek yani sahnede icra etmek yerine onun yazdığı bir müzik kelamını bestelemeyi yeğliyor. Hatta diyor ki; “Sezen’in doğal ki yanındayız. Her ne müziği kelamı döktürdüyse uygun etmiş, ortasından geldiği üzere yapsın sanatını hatta kelamların devamını da yazsın, Oratoryosunu da besteleyelim.”
Fazıl Say ve Sezen Aksu’nun birlikte besteleyecekleri oratoryoyu da merak etmiyor değilim. Sezen Aksu ile bir arada Fazıl Say bir oratoryo bestelesinler, beşerler da dinlesinler. Kesinlikle herkes yorumlarını dinledikten daha sonra söyler ve muharrir.
ORATORYO NEDİR
Yeri gelmişken “oratoryo” nedir, onu da yazayım:
Özgünü “oratorio”: Çoklukla kutsal temalı bir oyun metni üzerine tek müzikçiler ve koro tarafınca müzik eşliğiyle söylenmek üzere bestelenmiş eser. Operanın bilakis oratoryonun sahneye konması gerekmez. Bahisleri, sıklıkla Tevrat ve İncil’den alınır. tıpkı vakitte dinle ilintisiz konusu olan oratoryolar da vardır. Birinci oratoryolar operadan lakin bahislerinin dinle ilintili olması bakımından ayrılırlardı ve opera üzere dekor, kostüm, sahne hareketi ve gerektiğinde bale ile birlikte oynanırdı. İtalyan bestekar Giacomo Carissimi’nin oratoryoya “historicus” ismi verilen anlatıcıyı getirmesi oratoryoların sahneye konma zorunluluğundan vazgeçilmesine yol açmıştır. [1]
Fazıl Say’ın dün siyah söylemiş olduğine bugün beyaz demesine şaşırmıyorum. Tutarsızlıkları örneklemekte yarar var.
2010 yılının Temmuz ayında Fazıl Say, Facebook sayfasında “Arabesk yavşaklığından utanıyorum” demesi üzerine biroldukca insanın reaksiyonunu çekmişti. Fazıl Say’ın o senelerda Facebook’ta yazdığı metin şöyleydi;
“Arabesk müzik, arabesk hayat şeklinin betimlemesidir. Aydınlığın, çağdaşlığın ve öncülüğün, sanatçılığın sırtına külfettir. Emek zıddıdır, duyarsızlıktır ve yaratamamaktır! Etik dışı “yalan dolanla” doludur. Ortadoğu işi, 3. sınıf, acındırmaca, tembellik, yeteneksizlik, rant, çamur, muallaklıklar üzerinden yaşar. Arabesk müziği yapan yapsın! Bu sayfaya tek gık diyeni üstteki sebeplerden çabucak atacağım! Türk halkının arabesk yavşaklığından utanıyorum, utanıyorum, utanıyorum!”
CNN Türk ekranlarında yayınlanan Enver Aysever’in sunduğu “Aykırı Sorular” programına 2012 yılında Fazıl Say konuk olmuştu ve şu kelamları söylemişti;
“Arabesk denilen iğrenç şeyi sevmemek vatanseverlik, sevmek ise vatan hainliğidir bana göre. Burada fikirler farklılaşır. Kalitesiz bir şeyden bahsediyoruz. Makûs armoni, berbat melodi ve bir yere varamamış bir müzikten bahsediyoruz.”
Hangi tıpta üretim yaparsa yapsın, bir müzisyenin öbür bir müzik tipi için toptancı bir yaklaşımla son derece bu ağır sözleri, o devir aslına bakarsan kamu vicdanını yaralamıştı.
Müslüm Gürses’in o senelerda geçirdiği bypass ameliyatından daha sonra ağır bakıma alınması üzerine Fazıl Say, bir daha Facebook sayfasından Müslüm Gürses için geçmiş olsun iletisi yayınlamıştı:
“Müslüm Baba’ya acil şifalar diliyorum, en derin hislerimle; dayansın ve yaşamak kazansın, hayata dönsün isterim. En sert tartışmalarda en ağır kelamları karşılıklı söylemiş olsak bile, bu hayatta değişik müzik kulaklarımız, farklı gelecek hayallerimiz olsa bile, sonuçta bütün arbedeler da insanidir, bir insanın yaşama dönmesini istemek de insanidir, sonuçta insanız, vefattan değil, yaşamaktan yanayız, hayata dön Müslüm baba.”
TEKRAREN ŞAHİT OLDUK
elbette bir sıhhat durumu niçiniyle geçmiş olsun bildirisi yayınlamak fazlaca insani bir durumdur. Lakin arabesk yavşaklıktan babalığa bu biçimdesine sert geçişleri toplumun sindirmesi ve anlaması kolay olmasa gerek.
Tekraren kendi köşemden müziğin siyasallaşmasını hakikat bulmadığımı anlatan yazılar yazdım. Müziğin siyasete alet edilmesi nereden bakarsanız bakın, berbattır. En azından güzel değildir. Siyasi olarak bir tarafı seçerseniz, ister istemez bir tarafa ilişkin olursunuz ve bu size yalnızca süreksiz muvaffakiyetler sağlar. Günümüzde her siyasi görüşün az ya da hayli besbelli bir medya gücü var. TV ekranlarında olmanız size ne sağlar ya da ne sağlamaz? Hususun daha kolay anlaşılması için örneklemekte yarar var. Sol bir partiyi destekleyen bir sanatkarın bir süre daha sonra sağ bir partiyi desteklemesi halinde kendisine yapılacak toplumsal medya linçlerini bir anlığına düşünün. Toplumsal medyada yaşanacak olan linç kampanyalarını az epey iddia edebilirsiniz. Ya da tam zıddını düşünelim; sağ bir partiyi destekleyen bir sanatkarın sol bir partiyi desteklemeye başladığını düşünün. Sonuç bir daha tıpkı olacaktır. Hakaretler havada uçuşacaktır. Buna benzeri durumlar tekraren yaşandı, hepsine şahit olduk.
Müzik tartışmalarının yıllardır uzağında duran ve sanatı kadar bu istikametiyle de takdir ettiğim büyük pianist İdil Biret’in söylemiş olduği üzere:
“Gündemi kesinlikle ki takip ediyorsun, hatta etkileniyorsun ama daha fazla odaklandığım şey kendi yaptığım işi yeterli yapmaya çalışmak… İşime odaklanmak… Bu kadar ağır gündem içinde bir yerde mecbursunuz kendinizi biraz izole etmeye zira öbür türlü tüm bunlarla uğraşırsanız üretemezsiniz. Klasik müzik, politik olmadan da bugünün seyircisine ulaşabilir.”
Kaan Çağlayangöl
[1] Faruk Yener-Küçük Batı Müziği Ansiklopedisi-sayfa:215
-Geçmişte kendisiyle bir ortada bulunmaktan pişman mısınız?
Sezen Hanım ile Metin Altıok’u anma gecesinde, Onno Tunç bestesi “Kavaklar” müziğini çaldık. Niçin pişman olayım? Kıymetli bir duyarlılıktır. Hisli söylüyordu. Kaydı daha sonradan dinlediğimde biraz şaşırdım. Piyano, Do minör’den başlıyor, Sezen, Do diyez minör’den girip, Si minör’de arıyor parçayı. Son derece kirli… On notanın yedisi kirli. Detone ve kirli olunca da beni bu müziğin, “Duygulu” olduğuna inandıramazsınız. His dediğimiz şey tüm duyuların birleşimidir. Kulak da en kıymetli duyudur. Müzik yapıyoruz. Patlıcan yemeği değil…
SORUN YOK, AMA…
Fazıl Say’ın 2010 yılında detone ve kirli olarak isimlendirdiği Sezen Aksu, son günlerde malum niçinlerden dolayı gündemin ortasında yer alıyor. Tam da bugünlerde ajanslara bir haber düştü; “Fazıl Say, Sezen Aksu’nun ‘Avcı’ şiirini besteleyecek”.
Fazıl Say’ın Twitter üzerinden yaptığı açıklama şu biçimde idi:
“Hepinize hoş bir gün dilerim. Sessiz bir odadayım. Önümde “Avcı” ismindeki şiir… Nasıl bestelerim diye düşünüyorum. Merak etmeyin, şairinden müsaade aldım. Kendisi bestelemeyecekmiş, yapmak isterim bu durumda, elimden gelenin en uygununu yapmaya çalışırım layık olmak için.”
Her müzisyen beğendiği yahut sevdiği her şiiri besteleyebilir. Bu bahiste rastgele bir kuşku yok. Fazıl Say da Sezen Aksu’nun “Avcı” isimli şiirini beğenmiş ve besteleyecekmiş. Bu hususta da bir sorun yok, elbette besteleyebilir. Ama geçmiş senelerda Sezen Aksu’nun müziği için “piyano, Do minör’den başlıyor, Sezen, Do diyez minör’den girip, Si minör’de arıyor parçayı. Son derece kirli… On notanın yedisi kirli. Detone ve kirli olunca da beni bu müziğin, “duygulu” olduğuna inandıramazsınız. His dediğimiz şey tüm duyuların birleşimidir. Kulak da en kıymetli duyudur. Müzik yapıyoruz. Patlıcan yemeği değil…” kelamları de kendisini doğrulamış oluyor. Sezen Aksu’nun bir bestesini seslendirmek yani sahnede icra etmek yerine onun yazdığı bir müzik kelamını bestelemeyi yeğliyor. Hatta diyor ki; “Sezen’in doğal ki yanındayız. Her ne müziği kelamı döktürdüyse uygun etmiş, ortasından geldiği üzere yapsın sanatını hatta kelamların devamını da yazsın, Oratoryosunu da besteleyelim.”
Fazıl Say ve Sezen Aksu’nun birlikte besteleyecekleri oratoryoyu da merak etmiyor değilim. Sezen Aksu ile bir arada Fazıl Say bir oratoryo bestelesinler, beşerler da dinlesinler. Kesinlikle herkes yorumlarını dinledikten daha sonra söyler ve muharrir.
ORATORYO NEDİR
Yeri gelmişken “oratoryo” nedir, onu da yazayım:
Özgünü “oratorio”: Çoklukla kutsal temalı bir oyun metni üzerine tek müzikçiler ve koro tarafınca müzik eşliğiyle söylenmek üzere bestelenmiş eser. Operanın bilakis oratoryonun sahneye konması gerekmez. Bahisleri, sıklıkla Tevrat ve İncil’den alınır. tıpkı vakitte dinle ilintisiz konusu olan oratoryolar da vardır. Birinci oratoryolar operadan lakin bahislerinin dinle ilintili olması bakımından ayrılırlardı ve opera üzere dekor, kostüm, sahne hareketi ve gerektiğinde bale ile birlikte oynanırdı. İtalyan bestekar Giacomo Carissimi’nin oratoryoya “historicus” ismi verilen anlatıcıyı getirmesi oratoryoların sahneye konma zorunluluğundan vazgeçilmesine yol açmıştır. [1]
Fazıl Say’ın dün siyah söylemiş olduğine bugün beyaz demesine şaşırmıyorum. Tutarsızlıkları örneklemekte yarar var.
2010 yılının Temmuz ayında Fazıl Say, Facebook sayfasında “Arabesk yavşaklığından utanıyorum” demesi üzerine biroldukca insanın reaksiyonunu çekmişti. Fazıl Say’ın o senelerda Facebook’ta yazdığı metin şöyleydi;
“Arabesk müzik, arabesk hayat şeklinin betimlemesidir. Aydınlığın, çağdaşlığın ve öncülüğün, sanatçılığın sırtına külfettir. Emek zıddıdır, duyarsızlıktır ve yaratamamaktır! Etik dışı “yalan dolanla” doludur. Ortadoğu işi, 3. sınıf, acındırmaca, tembellik, yeteneksizlik, rant, çamur, muallaklıklar üzerinden yaşar. Arabesk müziği yapan yapsın! Bu sayfaya tek gık diyeni üstteki sebeplerden çabucak atacağım! Türk halkının arabesk yavşaklığından utanıyorum, utanıyorum, utanıyorum!”
CNN Türk ekranlarında yayınlanan Enver Aysever’in sunduğu “Aykırı Sorular” programına 2012 yılında Fazıl Say konuk olmuştu ve şu kelamları söylemişti;
“Arabesk denilen iğrenç şeyi sevmemek vatanseverlik, sevmek ise vatan hainliğidir bana göre. Burada fikirler farklılaşır. Kalitesiz bir şeyden bahsediyoruz. Makûs armoni, berbat melodi ve bir yere varamamış bir müzikten bahsediyoruz.”
Hangi tıpta üretim yaparsa yapsın, bir müzisyenin öbür bir müzik tipi için toptancı bir yaklaşımla son derece bu ağır sözleri, o devir aslına bakarsan kamu vicdanını yaralamıştı.
Müslüm Gürses’in o senelerda geçirdiği bypass ameliyatından daha sonra ağır bakıma alınması üzerine Fazıl Say, bir daha Facebook sayfasından Müslüm Gürses için geçmiş olsun iletisi yayınlamıştı:
“Müslüm Baba’ya acil şifalar diliyorum, en derin hislerimle; dayansın ve yaşamak kazansın, hayata dönsün isterim. En sert tartışmalarda en ağır kelamları karşılıklı söylemiş olsak bile, bu hayatta değişik müzik kulaklarımız, farklı gelecek hayallerimiz olsa bile, sonuçta bütün arbedeler da insanidir, bir insanın yaşama dönmesini istemek de insanidir, sonuçta insanız, vefattan değil, yaşamaktan yanayız, hayata dön Müslüm baba.”
TEKRAREN ŞAHİT OLDUK
elbette bir sıhhat durumu niçiniyle geçmiş olsun bildirisi yayınlamak fazlaca insani bir durumdur. Lakin arabesk yavşaklıktan babalığa bu biçimdesine sert geçişleri toplumun sindirmesi ve anlaması kolay olmasa gerek.
Tekraren kendi köşemden müziğin siyasallaşmasını hakikat bulmadığımı anlatan yazılar yazdım. Müziğin siyasete alet edilmesi nereden bakarsanız bakın, berbattır. En azından güzel değildir. Siyasi olarak bir tarafı seçerseniz, ister istemez bir tarafa ilişkin olursunuz ve bu size yalnızca süreksiz muvaffakiyetler sağlar. Günümüzde her siyasi görüşün az ya da hayli besbelli bir medya gücü var. TV ekranlarında olmanız size ne sağlar ya da ne sağlamaz? Hususun daha kolay anlaşılması için örneklemekte yarar var. Sol bir partiyi destekleyen bir sanatkarın bir süre daha sonra sağ bir partiyi desteklemesi halinde kendisine yapılacak toplumsal medya linçlerini bir anlığına düşünün. Toplumsal medyada yaşanacak olan linç kampanyalarını az epey iddia edebilirsiniz. Ya da tam zıddını düşünelim; sağ bir partiyi destekleyen bir sanatkarın sol bir partiyi desteklemeye başladığını düşünün. Sonuç bir daha tıpkı olacaktır. Hakaretler havada uçuşacaktır. Buna benzeri durumlar tekraren yaşandı, hepsine şahit olduk.
Müzik tartışmalarının yıllardır uzağında duran ve sanatı kadar bu istikametiyle de takdir ettiğim büyük pianist İdil Biret’in söylemiş olduği üzere:
“Gündemi kesinlikle ki takip ediyorsun, hatta etkileniyorsun ama daha fazla odaklandığım şey kendi yaptığım işi yeterli yapmaya çalışmak… İşime odaklanmak… Bu kadar ağır gündem içinde bir yerde mecbursunuz kendinizi biraz izole etmeye zira öbür türlü tüm bunlarla uğraşırsanız üretemezsiniz. Klasik müzik, politik olmadan da bugünün seyircisine ulaşabilir.”
Kaan Çağlayangöl
[1] Faruk Yener-Küçük Batı Müziği Ansiklopedisi-sayfa:215