Şebnem TURHAN
Merkez Bankası Para Siyaseti Şurası (PPK) kasım ayı toplantısında piyasa beklentilerine paralel faizi 100 baz puan indirdi ve yüzde 15’e çekti. Tarihinde birinci kere PPK sonucu saat 14’te değil 5 dakika gecikmeli olarak belirtildi. Analistler beklenti 100 baz puanlık indirim olsa da metinde bir daha ucu açık sözlere yer verildiği, faiz indirimlerinin sonuna gelindiğine yönelik ne sinyal ne de ileti verilmediği ve net yönlendirme yapılmadığı için TL’de zayıflığın ve güç kaybının süreceği görüşünde.
5 dakika geciken karar
PPK sonucu için piyasalar nefesini tutmuş beklerken hiç rastlanmayan bir şey de yaşandı ve saat 14’te açıklanması beklenen karar fakat saat 14.05’te yayımlandı. Analistler bu gecikmenin bile bir irtibat zafiyeti oluşturduğuna dikkat çekerken Merkez Bankası’nın bir müddetdir bağlantı kazaları yaşadığına da işaret etti.
Karar metninde gelişmiş ülkelerin enflasyonda yükselişin ekim ayı PPK metninden farklı olarak beklenenden uzun sürebileceği değerlendirmesine yer verilirken tıpkı ekim metninde olduğu üzere gelişmiş ülke merkez bankaları destekleyici nakdî duruşlarını sürdürmekte, varlık alım programlarına devam ettiği yer aldı. Lakin Fed varlık alımlarının azaltılmasına ait tapering sürecinin başlayacağına ait iletileri bulunuyordu.
Metinde bir daha yurtarasında iktisadi faaliyetin dış talebin tesiriyle kuvvetli seyrettiği belirtilirken “İhracattaki kuvvetli artış eğilimiyle yılın geri kalanında yıllıklandırılmış cari süreçler istikrarındaki güzelleşmenin sürmesi beklenmekte, bu eğilimin güçlenerek devam etmesi fiyat istikrarı maksadı için kıymet arz etmektedir” denildi ve bir daha cari açıktaki düzelmeye ait yönlendirme metinde yer aldı.
Ticari kredilerde olumlu tesir görüldü
Enflasyonda artışa ait ithalat fiyatları artışı, arz taraflı ögeler ve talep gelişmelerinin tesirli olduğu kaydedilen metinde para siyaseti duruşunda yapılan güncellemenin yani faiz indirimlerinin ticari krediler üzerinde olumlu tesirleri görülmeye başlandığı lisana getirildi. Ferdî kredilerle ilgili gelişmelerin takip edildiği yer alan metinde “Kurul, para siyasetinin etkileyebildiği talep ögeleri, çekirdek enflasyon gelişmeleri ve arz şoklarının yarattığı tesirlerin ayrıştırılmasına yönelik tahlilleri kıymetlendirerek siyaset faizinin 100 baz puan indirilerek yüzde 15 olarak belirlenmesine karar vermiştir. Şura, arz istikametli ve para siyaseti tesir alanı haricindeki faktörlerin fiyat artışları üzerinde oluşturduğu süreksiz tesirlerin 2022 yılının birinci yarısı boyunca da tesirini sürdürmesini beklemektedir. Konsey, bu tesirlerin ima ettiği sonlu alanın kullanmasını aralık ayında tamamlamayı değerlendirecektir” denildi.
Dolar/TL’de yılsonu 11.30-11.50 düzeyleri
En tartışılan ileti da ekim metninden farklı olarak kasım metnine eklenen bu son iki cümle oldu. Enflasyondaki artışın süreksiz tesirlerinin 2022 yılı birinci yarısı boyunca sürebileceğini söyleyen Merkez Bankası, ekim metnine eklediği sonlu alanın ise aralıkta kullanmasının tamamlamayı değerlendireceğini söylemiş oldu. Bu tabirler de piyasa tarafınca net bir yönlendirme yapılmadığı yorumlarına yol açtı ve birden fazla analist aralık ayında da 100 baz puan indirimin geleceği vurgusunu yaptı. 2022’nin birinci aylarında ise faiz indirim sürecinin sona erip ermeyeceğine ait de bildiri verilmediğini kaydeden analistler TL’deki bedel kaybının durdurulmasının fazlaca da mümkün görülmediğine dikkat çekti. Siyaset faizinin yılı yüzde 14 düzeyinde tamamlamasını bekleyen analistler dolar/TL’de yılsonu için de 11.30-11.50 lira düzeylerinin konuşulmaya başladığına da işaret etti.
Günü Asya piyasalarındaki 10.98 liralık rekor ile karşılayan dolar/TL karar öncesinde 10.50 liranın altına kadar gerilemişti. Karar daha sonrası evvel 10.70 lirayı aşan dolar/TL indirimlerin ucunun açık olduğunun piyasa tarafınca kıymetlendirilmesi daha sonrasında ise bir daha yükseldi. Dolar 11,10 düzeyini aşarken, Euro/TL 12,60’ın üzerine çıktı.
EKONOMİSTLER KARARI NASIL YORUMLADI?
Piyasa fiyatlaması pek berbatlaştı
Dünya Gazetesi Muharriri Tuğrul Belirli: Piyasa beklentileri 100 baz puanda şekillenmişti hatta hafta başında şekillenmişti. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın evvelki günkü konuşmasıyla birlikte 100 baz puanın üzerinde bile beklenti oluşmaya başlamıştı. Her ne kadar 100 baz puan satın alındı üzere gözükse de kurun geldiği düzeyler hala piyasa oyuncularının bir kesim daha optimist kaldığını gösteriyor. Kurdaki artışın öbür sebebi de açıklanan metinde aralık ayına ait hatta ileriye ait bir faiz indirimi mümkünlüğünün da devam ettiğini gösteriyor net biçimde. Bu tesirlerin ima ettiği hudutlu alanın kullanmasın tamamlamayı değerlendirecektir demek en azından aralık ayında da indirim beklenecek. Piyasa fiyatlamasını kötüleştirmiş durumda.
Kaç aydır söylemiş olduğimiz üzere temelinde enflasyonla savaşı büsbütün bir kenara itmiş vaziyette ve olayı büyüme üzerine odaklıyor. Her ay değişik siyaset ve münasebetle faiz indirilmeye çalışıyordu. O münasebetler ne kadar realistik tartışılırdı fakat bu ay o münasebetleri bile net olarak nazaranmiyoruz. Enflasyonu artırarak cari açık azaltılabilir mi diye düşündüğümüzde gerçekçi değil. Enflasyonun artması iç faaliyetin hızlanması manasına geliyor ve kurlardaki kayıplar manasına geliyor. bu biçimde ortamda cari açığın dengelenmesi ve buradan gelebilecek döviz baskılarının önlenmesi ve daha ileri vadede kur baskılarının azaltılması olgusu epeyce gerçekçi yaklaşım değil.
Küresel konjektüre baktığımızda gelişen ülkelerde hem enflasyon var birebir vakitte faizleri artırma kararları alıyorlar. bu biçimde ortamda bizim eksi gerçek faize gidiyor olmamız TL üstündeki baskıların devam edeceği manasına gelebilir. Enflasyon geçişkenliğinden de bahsetmek gerekiyor. 2013’ten beri TL’de zayıflama var lakin artış kurdan epey daha önemli baskı yiyor ve daha evvelki geçişkenlikle ilgili çalışmalar bunu karşılayamıyor. Ben kurdan geçiş baskısının önemli arttığını ve yüzde 20’lerin fazlaca üzerinde enflasyonla karşı karşıya kalacağımızı düşünüyorum.
TL’de dilediğiniz üzere spekülasyon yapın diyor
TOBB ETÜ Öğretim Üyesi Doç. Dr. Atılım Murat: Merkez Bankası dünkü kararla açık biçimde piyasalara TL’de dilediğiniz üzere spekülasyon yapabilirsiniz diyor. Çok net bu. Bu karardan evvel önce pas geçebileceğini düşünüyordum hem pas geçip hem hareket alanımız kalmadı dese dolar/TL’de 10’a gerçek geri çekilme olurdu. Piyasanın beklentisinin gerçekleşmesi sonucun gerçek olduğunu göstermiyor. TL şu an için spekülasyona açıktır. Aralık toplantısına 1 ay var yapabiliriz de yapmayabiliriz diyor lakin bu spekülasyon devam edecek piyasa yapabilir beklentisiyle negatif fiyatlamaya devam edecektir. TL’yi epeyce net savunmasız bıraktı, kuru önemsemiyorum bildirisi verdi. TL konusunda bir kaygısının olmadığını gösteriyor. TL üzerinde baskı devam edecek.
sonucu iktisadi münasebetlerle açıklayamıyoruz
İş Yatırım Araştırma Yöneticisi Serhat Gürleyen: Alınan karar piyasanın ve İş Yatırım’ın 100 baz puan indirileceği beklentisiyle uyumlu. Karar daha sonrası piyasa yansısı Türk lirası ve tahvil piyasası için negatif, borsa ve bilhassa banka payları için olumlu oldu. Açıklanan metinde iki değerli ileti veriliyor:
(i) Enflasyon üzerinde süreksiz olarak tanımlanan faktörlerin 2022 yılının birinci yarısında da tesirli olacağı kabul ediliyor.
(ii) Aralık ayında son bir 100 baz puanlık indirim için kapı açık bırakılıyor. Para Siyaseti Kurulu’nca alınan faiz indirim sonucunı iktisadi münasebetlerle açıklayamıyoruz.
Enflasyonun yüzde 20’ye ulaştığı ve büyümenin yüzde 9’u geçtiği bir ortamda üç ay ortasında 400 baz puan faiz indirilmesi ve ek 100 baz puan için kapının açık bırakılmasını açıklamak kolay değil. Türk lirasında son üç ayda yaşanan %25’e yakın kıymet kaybı ve Aralık ayında 100 baz puan ek faiz indirimi niçiniyle 2021 yıl sonu enflasyon iddiamızı yüzde 20’den yüzde 21’e çekiyoruz. Eylül ayından bu yana döviz kurundaki artışın gecikmeli tesirleri niçiniyle önümüzdeki 12 ayda 6 puan kur geçişkenliği olacağını hesaplıyoruz. Genişleyici nakdî ve gelirler siyasetleri niçiniyle 2022 yıl sonu enflasyon varsayımımızı yüzde 16,5’ten yüzde 20’ye yükseltiyoruz.
Tapering süreci riskleri göz gerisi edilmiş
Şekerbank Baş Ekonomisti Dr. Gülay Elif Yıldırım: Birinci gözüme çarpan nokta olarak belirtmek isterim ki; ekim ayı karar metninde PPK gelişmiş ülkelerin enflasyonu süreksiz olarak değerlendirdiğine yer vermiş ve varlık alım programlarının devam ettiğini belirtmişti. Kasım karar metninde ise gelişmiş ülkelerin enflasyonun beklenenden daha uzun süreceğini değerlendirdiğine yer verilirken bir daha varlık alım programlarının süreceği kaydedildi. Kasım ayı ile birlikte, ABD Merkez Bankası Fed’in tapering süreci için harekete geçtiğini biliyoruz, küçük bir adım ile başlamış olsa da global taraf artık enflasyonu daha fazla ciddiye almaya başlamışlardır. PPK’nun bu kıymetli değişikliğe karar işlevinde pek de fazla yer vermediği ve hatta her biçimde gevşek ve destekleyici ortamın devamına inandığına açıkça görülmektedir. Bu çerçevede, bu sürecin gelişmekte olan ülkelere olabilecek tesiri de gözardı edilmiş üzere duruyor.
Bu muhtemel riskler PPK metninde görülmüyor. Öte yandan ben PPK’da üç ayda yapılan 400 baz puanlık indirim tercihinin daha ayrıntılı açıklanmasını beklerdim. bir müddetdir finansal istikrar önceliği fiyat istikrarının önüne koyulmuş durumda ve bu sürecin büyük bir üretim siyaseti değişikliği olduğu da aşikar. PPK’nın bunun tesirlerine ait daha net ve açık iletiler vermesini ve finansal istikrar tercihinin enflasyon üzerinde kur ile gelen baskının geçiciliği konusunda yönlendirme yapmasını isterdim zira bu durum önümüzdeki periyoda ait değerli bir belirsizlik deposudur.
Okumaya devam et...
Merkez Bankası Para Siyaseti Şurası (PPK) kasım ayı toplantısında piyasa beklentilerine paralel faizi 100 baz puan indirdi ve yüzde 15’e çekti. Tarihinde birinci kere PPK sonucu saat 14’te değil 5 dakika gecikmeli olarak belirtildi. Analistler beklenti 100 baz puanlık indirim olsa da metinde bir daha ucu açık sözlere yer verildiği, faiz indirimlerinin sonuna gelindiğine yönelik ne sinyal ne de ileti verilmediği ve net yönlendirme yapılmadığı için TL’de zayıflığın ve güç kaybının süreceği görüşünde.
5 dakika geciken karar
PPK sonucu için piyasalar nefesini tutmuş beklerken hiç rastlanmayan bir şey de yaşandı ve saat 14’te açıklanması beklenen karar fakat saat 14.05’te yayımlandı. Analistler bu gecikmenin bile bir irtibat zafiyeti oluşturduğuna dikkat çekerken Merkez Bankası’nın bir müddetdir bağlantı kazaları yaşadığına da işaret etti.
Karar metninde gelişmiş ülkelerin enflasyonda yükselişin ekim ayı PPK metninden farklı olarak beklenenden uzun sürebileceği değerlendirmesine yer verilirken tıpkı ekim metninde olduğu üzere gelişmiş ülke merkez bankaları destekleyici nakdî duruşlarını sürdürmekte, varlık alım programlarına devam ettiği yer aldı. Lakin Fed varlık alımlarının azaltılmasına ait tapering sürecinin başlayacağına ait iletileri bulunuyordu.
Metinde bir daha yurtarasında iktisadi faaliyetin dış talebin tesiriyle kuvvetli seyrettiği belirtilirken “İhracattaki kuvvetli artış eğilimiyle yılın geri kalanında yıllıklandırılmış cari süreçler istikrarındaki güzelleşmenin sürmesi beklenmekte, bu eğilimin güçlenerek devam etmesi fiyat istikrarı maksadı için kıymet arz etmektedir” denildi ve bir daha cari açıktaki düzelmeye ait yönlendirme metinde yer aldı.
Ticari kredilerde olumlu tesir görüldü
Enflasyonda artışa ait ithalat fiyatları artışı, arz taraflı ögeler ve talep gelişmelerinin tesirli olduğu kaydedilen metinde para siyaseti duruşunda yapılan güncellemenin yani faiz indirimlerinin ticari krediler üzerinde olumlu tesirleri görülmeye başlandığı lisana getirildi. Ferdî kredilerle ilgili gelişmelerin takip edildiği yer alan metinde “Kurul, para siyasetinin etkileyebildiği talep ögeleri, çekirdek enflasyon gelişmeleri ve arz şoklarının yarattığı tesirlerin ayrıştırılmasına yönelik tahlilleri kıymetlendirerek siyaset faizinin 100 baz puan indirilerek yüzde 15 olarak belirlenmesine karar vermiştir. Şura, arz istikametli ve para siyaseti tesir alanı haricindeki faktörlerin fiyat artışları üzerinde oluşturduğu süreksiz tesirlerin 2022 yılının birinci yarısı boyunca da tesirini sürdürmesini beklemektedir. Konsey, bu tesirlerin ima ettiği sonlu alanın kullanmasını aralık ayında tamamlamayı değerlendirecektir” denildi.
Dolar/TL’de yılsonu 11.30-11.50 düzeyleri
En tartışılan ileti da ekim metninden farklı olarak kasım metnine eklenen bu son iki cümle oldu. Enflasyondaki artışın süreksiz tesirlerinin 2022 yılı birinci yarısı boyunca sürebileceğini söyleyen Merkez Bankası, ekim metnine eklediği sonlu alanın ise aralıkta kullanmasının tamamlamayı değerlendireceğini söylemiş oldu. Bu tabirler de piyasa tarafınca net bir yönlendirme yapılmadığı yorumlarına yol açtı ve birden fazla analist aralık ayında da 100 baz puan indirimin geleceği vurgusunu yaptı. 2022’nin birinci aylarında ise faiz indirim sürecinin sona erip ermeyeceğine ait de bildiri verilmediğini kaydeden analistler TL’deki bedel kaybının durdurulmasının fazlaca da mümkün görülmediğine dikkat çekti. Siyaset faizinin yılı yüzde 14 düzeyinde tamamlamasını bekleyen analistler dolar/TL’de yılsonu için de 11.30-11.50 lira düzeylerinin konuşulmaya başladığına da işaret etti.
Günü Asya piyasalarındaki 10.98 liralık rekor ile karşılayan dolar/TL karar öncesinde 10.50 liranın altına kadar gerilemişti. Karar daha sonrası evvel 10.70 lirayı aşan dolar/TL indirimlerin ucunun açık olduğunun piyasa tarafınca kıymetlendirilmesi daha sonrasında ise bir daha yükseldi. Dolar 11,10 düzeyini aşarken, Euro/TL 12,60’ın üzerine çıktı.
EKONOMİSTLER KARARI NASIL YORUMLADI?
Piyasa fiyatlaması pek berbatlaştı
Dünya Gazetesi Muharriri Tuğrul Belirli: Piyasa beklentileri 100 baz puanda şekillenmişti hatta hafta başında şekillenmişti. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın evvelki günkü konuşmasıyla birlikte 100 baz puanın üzerinde bile beklenti oluşmaya başlamıştı. Her ne kadar 100 baz puan satın alındı üzere gözükse de kurun geldiği düzeyler hala piyasa oyuncularının bir kesim daha optimist kaldığını gösteriyor. Kurdaki artışın öbür sebebi de açıklanan metinde aralık ayına ait hatta ileriye ait bir faiz indirimi mümkünlüğünün da devam ettiğini gösteriyor net biçimde. Bu tesirlerin ima ettiği hudutlu alanın kullanmasın tamamlamayı değerlendirecektir demek en azından aralık ayında da indirim beklenecek. Piyasa fiyatlamasını kötüleştirmiş durumda.
Kaç aydır söylemiş olduğimiz üzere temelinde enflasyonla savaşı büsbütün bir kenara itmiş vaziyette ve olayı büyüme üzerine odaklıyor. Her ay değişik siyaset ve münasebetle faiz indirilmeye çalışıyordu. O münasebetler ne kadar realistik tartışılırdı fakat bu ay o münasebetleri bile net olarak nazaranmiyoruz. Enflasyonu artırarak cari açık azaltılabilir mi diye düşündüğümüzde gerçekçi değil. Enflasyonun artması iç faaliyetin hızlanması manasına geliyor ve kurlardaki kayıplar manasına geliyor. bu biçimde ortamda cari açığın dengelenmesi ve buradan gelebilecek döviz baskılarının önlenmesi ve daha ileri vadede kur baskılarının azaltılması olgusu epeyce gerçekçi yaklaşım değil.
Küresel konjektüre baktığımızda gelişen ülkelerde hem enflasyon var birebir vakitte faizleri artırma kararları alıyorlar. bu biçimde ortamda bizim eksi gerçek faize gidiyor olmamız TL üstündeki baskıların devam edeceği manasına gelebilir. Enflasyon geçişkenliğinden de bahsetmek gerekiyor. 2013’ten beri TL’de zayıflama var lakin artış kurdan epey daha önemli baskı yiyor ve daha evvelki geçişkenlikle ilgili çalışmalar bunu karşılayamıyor. Ben kurdan geçiş baskısının önemli arttığını ve yüzde 20’lerin fazlaca üzerinde enflasyonla karşı karşıya kalacağımızı düşünüyorum.
TL’de dilediğiniz üzere spekülasyon yapın diyor
TOBB ETÜ Öğretim Üyesi Doç. Dr. Atılım Murat: Merkez Bankası dünkü kararla açık biçimde piyasalara TL’de dilediğiniz üzere spekülasyon yapabilirsiniz diyor. Çok net bu. Bu karardan evvel önce pas geçebileceğini düşünüyordum hem pas geçip hem hareket alanımız kalmadı dese dolar/TL’de 10’a gerçek geri çekilme olurdu. Piyasanın beklentisinin gerçekleşmesi sonucun gerçek olduğunu göstermiyor. TL şu an için spekülasyona açıktır. Aralık toplantısına 1 ay var yapabiliriz de yapmayabiliriz diyor lakin bu spekülasyon devam edecek piyasa yapabilir beklentisiyle negatif fiyatlamaya devam edecektir. TL’yi epeyce net savunmasız bıraktı, kuru önemsemiyorum bildirisi verdi. TL konusunda bir kaygısının olmadığını gösteriyor. TL üzerinde baskı devam edecek.
sonucu iktisadi münasebetlerle açıklayamıyoruz
İş Yatırım Araştırma Yöneticisi Serhat Gürleyen: Alınan karar piyasanın ve İş Yatırım’ın 100 baz puan indirileceği beklentisiyle uyumlu. Karar daha sonrası piyasa yansısı Türk lirası ve tahvil piyasası için negatif, borsa ve bilhassa banka payları için olumlu oldu. Açıklanan metinde iki değerli ileti veriliyor:
(i) Enflasyon üzerinde süreksiz olarak tanımlanan faktörlerin 2022 yılının birinci yarısında da tesirli olacağı kabul ediliyor.
(ii) Aralık ayında son bir 100 baz puanlık indirim için kapı açık bırakılıyor. Para Siyaseti Kurulu’nca alınan faiz indirim sonucunı iktisadi münasebetlerle açıklayamıyoruz.
Enflasyonun yüzde 20’ye ulaştığı ve büyümenin yüzde 9’u geçtiği bir ortamda üç ay ortasında 400 baz puan faiz indirilmesi ve ek 100 baz puan için kapının açık bırakılmasını açıklamak kolay değil. Türk lirasında son üç ayda yaşanan %25’e yakın kıymet kaybı ve Aralık ayında 100 baz puan ek faiz indirimi niçiniyle 2021 yıl sonu enflasyon iddiamızı yüzde 20’den yüzde 21’e çekiyoruz. Eylül ayından bu yana döviz kurundaki artışın gecikmeli tesirleri niçiniyle önümüzdeki 12 ayda 6 puan kur geçişkenliği olacağını hesaplıyoruz. Genişleyici nakdî ve gelirler siyasetleri niçiniyle 2022 yıl sonu enflasyon varsayımımızı yüzde 16,5’ten yüzde 20’ye yükseltiyoruz.
Tapering süreci riskleri göz gerisi edilmiş
Şekerbank Baş Ekonomisti Dr. Gülay Elif Yıldırım: Birinci gözüme çarpan nokta olarak belirtmek isterim ki; ekim ayı karar metninde PPK gelişmiş ülkelerin enflasyonu süreksiz olarak değerlendirdiğine yer vermiş ve varlık alım programlarının devam ettiğini belirtmişti. Kasım karar metninde ise gelişmiş ülkelerin enflasyonun beklenenden daha uzun süreceğini değerlendirdiğine yer verilirken bir daha varlık alım programlarının süreceği kaydedildi. Kasım ayı ile birlikte, ABD Merkez Bankası Fed’in tapering süreci için harekete geçtiğini biliyoruz, küçük bir adım ile başlamış olsa da global taraf artık enflasyonu daha fazla ciddiye almaya başlamışlardır. PPK’nun bu kıymetli değişikliğe karar işlevinde pek de fazla yer vermediği ve hatta her biçimde gevşek ve destekleyici ortamın devamına inandığına açıkça görülmektedir. Bu çerçevede, bu sürecin gelişmekte olan ülkelere olabilecek tesiri de gözardı edilmiş üzere duruyor.
Bu muhtemel riskler PPK metninde görülmüyor. Öte yandan ben PPK’da üç ayda yapılan 400 baz puanlık indirim tercihinin daha ayrıntılı açıklanmasını beklerdim. bir müddetdir finansal istikrar önceliği fiyat istikrarının önüne koyulmuş durumda ve bu sürecin büyük bir üretim siyaseti değişikliği olduğu da aşikar. PPK’nın bunun tesirlerine ait daha net ve açık iletiler vermesini ve finansal istikrar tercihinin enflasyon üzerinde kur ile gelen baskının geçiciliği konusunda yönlendirme yapmasını isterdim zira bu durum önümüzdeki periyoda ait değerli bir belirsizlik deposudur.
Okumaya devam et...