Şebnem TURHAN
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Lideri Şahap Kavcıoğlu, yılın ikinci enflasyon raporunu deklare etti. Merkez Bankası, 2022 yıl sonu enflasyon kestirimini 19,6 puanlık güncellemeyle yüzde 23,2’ten yüzde 42,8′a çıkardı. TCMB, bundan evvelki raporda 80,4 dolar olan ham petrol varsayımını 102 dolara; yüzde 24,2 olan besin enflasyonu iddiasını ise yüzde 49’a yükseltti. Enflasyon 2023 için yüzde 12,9 ve 2024 yılı için yüzde 8,3 olarak öngörüldü.
TCMB Lideri Kavcıoğlu, “Enflasyon kestirim aralığımızın orta noktaları 2022 sonunda yüzde 42,8, 2023 sonunda yüzde 12,9 ve 2024 sonunda yüzde 8,3 düzeylerine tekabül etmektedir. Enflasyonun mayıstan daha sonra inmeye başlayacağını görüyoruz, olumlu gelişmelerle düşündüğümüzün altında gerçekleşeceğini iddia ediyoruz. Halkımız bize güvensin, kalıcı fiyat istikrarını en kısa müddette sağlayacağız” açıklamasını yaptı.
Liralaşma stratejisinin TCMB’nin gözden geçirme çalışmasının asli ögesi olduğunu vurgulayan Kavcıoğlu, “TL cinsinden değerlerin teminat olarak kullanmasını artıracak ek adımlar yakında devreye alınacak” dedi.
TCMB Lideri Kavcıoğlu ticari kredilere dönük zarurî karşılık düzenlemesi için “Kredilerin dövize, farklı yerlere gitmesini istek etmiyoruz” değerlendirmesini yaptı.
Kavcıoğlu’nun açıklamalarından satır başları:
– Şubat ayında çatışmaya dönüşen jeopolitik riskler tedarik zinciri ıstırabı ve arz kısıtlarına niye olmaktadır. Çin’de karantina tedbirlerinin genişletilmesi arz zahmetini derinleştiriyor. Rusya Ukrayna çatışması emtia meblağları ve ticaret kanallarıyla riskleri artırmaktadır. Ticaret ortaklarımızdaki büyüme beklentileri evvelki rapora nazaran aşağı istikametli güncellenmektedir.
– Manşet ve çekirdek enflasyon oranları dünya genelinde yüksek seyirlere ulaştı. Salgının tesirlerinin zayıflamasıyla ortadan kalkması beklenen arz ve tedarik problemleri çabucak hemen düzelme eğilimine girmedi. Jeopolitik risklerde bahsedilen kanallar da enflasyonu olumsuz etkilemeye devam etti.
– Birinci çeyrekte düzgünleşme devam ediyor. Bu niçinle iç talep bir ölçü ivme kaybetmekle bir arada üretim dış talebin katkısıyla gücünü korudu. Sanayi üretimi ocak şubat ortalaması bundan evvelki çeyreğe kıyasla arındırılmış olarak yüzde 2 oranında arttı. Sanayi üretimi takvim tesirinden arındırılmış yüzde 13.3 birinci çeyrekte arttı.
– Sanayi üretimi arz kısıtların karşın esnek ve sağlam yapısıyla büyümeyi ve işgücü piyasasını desteklemektedir. Yatırım harcamaları kuvvetli eğilimde, makine teçhizat yatırımları 2019 son çeyrekten bu yana artış kaydetti. Makine teçhizatta ortalama büyüme yüzde 20 düzeyinde gerçekleşti. Net ihracat üzere cari dengeyi destekleyen bileşenlerin katkısı yüksek düzeylerde gerçekleşti. Büyümenin kompozisyonunda sürdürülebilir bileşenlerin güçlendiğine işaret ediyor.
– Anket bilgileri nisan itibariyle firmaların gelecek periyot yatırım harcamalarını artırmayı planladıklarını gösteriyor. İhracatçı ve yatırım malı üretenlerden başlayıp yayılıyor. Sanayi üretiminde görülen artışlar sabit sermaye malları talebinin kuvvetli seyrettiğini gösteriyor. Kapasite kullanım oranı tarihi ortalamaların üzerinde seyrediyor. Ek kapasite muhtaçlığı yatırımları gereksinimini artıracak. Artan gereksinimin TL uzun vadeli kredilerle karşılanması ehemmiyet kazanıyor.
– İktisadın istihdam oluşturma kapasitesi daima artıyor. İşgücüne iştirak oranı artarken işsizlik oranı geriledi. Türkiye salgın daha sonrasında OECD ülkeleri içinde istihdamını en çok artıran ülke oldu.
– İhracatımız salgın periyodunda yakaladığı artış eğilimini birinci çeyrekte bölgesel risklere karşın sürdürdü. Rusya ve Ukrayna ihracatı azalırken AB’ye ihracat bariz artış göstererek ihracattaki kayıpları önledi.
– Ticari kredi büyümesi enflasyona kıyasla daha yavaş seyretti. Ticari krediler ivmelemenin uyumlu olmayan kısmıyla ilgili duyduğumuz rahatsızlığı PPK’da lisana getirmiş, mikroihtiyati önlemleri artıracğımızı söylemiştik. Kredilerin yatırım ve ihrcatta kullanılması için önlemleri kararlılıkla uygulamaktayız.
– Enflasyonda tüm alt kümelerde artış gözlendi. Global emtia fiyatlarındaki kuvvetli artışlar da belirleyici oldu. Emtia fiyatlarında martta en yüksek artışlar kaydedildi. İthalat fiyatlarındaki artışın yanı sıra tedarik zinciri aksaklıkları ve yüksek taşıma maliyetleri enflasyon görünümünde olumsuz tesir yapıyor.
– Tahliller enflasyondaki yükselişin temel belirleyicilerinin global emtia fiyatları, döviz kuru ve arz istikametli aksaklıklar olduğuna işaret ediyor. İthalat ünite bedel endeksi bariz artış gösterdi. Güç endeksi yüzde 44 oranında yükseliş ile öne çıkarken, emtia artışı da alt endeksler geneline yayıldı.
– Besinde riskler barizleşti. Çatışmayla memleketler arası emtia fiyatlarında yüksek artışlar gözlendi. Memleketler arası besin fiyatları, tarihi olarak en yüksek düzeyine ulaştı. Yılın birinci çeyreğinde global tedarik aksaklıkları sürdü. Çin salgın önlemlerini sıkılaştırması tedarik zincirinde güzelleşmeyi sınırlıyor.
Beklentiler ve kestirimler
– Sıcak çatışma ortamına dönüşen gerginliğin tesiriyle memleketler arası emtia fiyatları bariz yükseldi. Yılın birinci çeyreğinde elektrik ve doğalgaz fiyatlarında yüksek artışlar görüldü. Vadeli fiyat ham petrol meblağları, enflasyon var iseyımlarının değerli oranda üzerinde kalacağına işaret ediyor.
– Ham petrolde ortalama beklentimizi bu yıl için 102,2; 2023 için 93.9 dolar olarak güncelledik.
– İthalat meblağlarının genel düzeyine ait var iseyımlar da üst taraflı güncellendi. Ziraî kuraklık gelişmelerinin tesiriyle besin fiyatlarını 2022 ve 2023 için üst taraflı güncelledik. Dış talebe ait var iseyımları geçen rapor devrine görü aşağı taraflı revize ettik.
– Enflasyon yükseldikçe enflasyon beklentilerinde aralık açılmakta iddia aralığı genişlemektedir. Bu çerçevede enflasyon kestirim aralığının orta noktası 2022 sonunda yüzde 42,8; 2023 yılsonunda yüzde 12,9; 2024 yılsonunda yüzde 8,3’tür.
– 10,6 puanlık güncelleme TL cinsinden ithalat enflasyon kestirimini 5.5 puan, besin meblağları 2.8 puan etkiledi. Yönetilen yönlendirilen fiyatlar büyük ölçüde alkol tütün ve doğal gazdaki artışla 2.1 puan üst çekti.
– 2023 yılsonu enflasyon varsayımı de yüzde 8,2’den yüzde 12,9’a yükseldi. Başlangıç noktası eğilimleri 1.9 puan arttırdı. Besin enflasyonu güncellemesi kestirimi 0.7 puan üst çekmektedir. TL cinsinden ithalat fiyatları 2.2 puan yükseltirken çıktı açığı da 0.1 puan düşürücü istikamette etkilemektedir.
Liralaşma stratejisi
– Hane halkı, firma, banka bilançolarında mili paranın artması, tek ödeme maksadının TL olması en son amacımızdır.
– Kıymetli bir bileşen de uygun maliyetli vadeli kredilerin üretim yatırım ve ihracat artışlarıyla sürdürülebilir fiyat istikrarını desteklemesidir. Kredilerin gerçek kompozisyonla tabana yayılması için mikroihtiyati önlemleri kuvvetli biçimde kullanmaya devam edeceğiz.
– Öteki taraftan MB olarak firmaların ödemelerini TL ile yapmasını önemsiyoruz. Bu hususta son periyotta atılan adımları kıymetli buluyoruz. Sağlıklı, kuvvetli istikrarlı TL altyapısını sağlamak, kalıcı fiyat istikrarı için en değerli eşiktir.
SORU – KARŞILIK
Enflasyonla gayret için somut olarak öteki ne adımlar bakılırsaceğiz? Besin fiyatları için MB nasıl adım atacak. Erken ihtar sistemini konuşmuştuk o hususta gelişme var mı? Kademeli azalıştan bahsettiniz pik noktasından daha sonra düşüşe ne vakit geçilecek?
Kavcıoğlu: Enflasyondaki artışa evvel küresel ve lokal bakmak lazım. Son rapordaki iddiaları savaş olmasaydı bugün epeyce daha farklı noktalarda revizyona gereksinim duymadan sürdürebilecektik. Birinci derecede memleketler arası piyasalardaki gelişmeler pandemi ile başlayıp tedarik zincirindeki ıstıraplar ve Rusya Ukrayna çatışmasıyla birlikte emtia meblağlarının global artış göstermesi dünyadaki ve bizdeki enflasyonun yükselişinde epey büyük bir tesiri olmuştur. Onun haricinde içeride de iç talep ve talepten kaynaklanan değerli bir artışa para siyasetiyle karşılık vereceğimiz yükseliş yok.
Bu noktada hem MB hem hükümet gerekli adımları atmıştır atmaya devam ediyor. Kararlılığımız son derece kuvvetli biçimde devam ediyor. Aldığımız önlemler lokale bakınca bizim tarafta kredilerin iktisadi faaliyetle buluşması değer arz ediyor. Cari istikrarın gerçekleşmesi sürdürülebilir fiyat istikrarı için ehemmiyet arz ediyor. Cari istikrarda badire varmış üzere görünse de olağana dönmesiyle bir arada ölçü bazında ihracattaki artışı çatışmalar sonunda fiyat bazındaki güç ve besin fiyatlarının olağana gelmesiyle cari istikrarımızın kıymetli biçimde düşündüğümüz noktaya gelecek.
Uzun vadeli kredilerin iktisadi faaliyetle buluşması kıymet arz ediyor. Son PPK metni ve aldığımız makroihtiyati önlemler kıymetli oranda enflasyonla çabayı desteklemektedir. Enflasyon patikasında da görüldüğü üzere mayıstan daha sonra aşağı yanlışsız enflasyonun inmeye başlayacağını nazaranceğiz.
DB’nin son raporunda besin ve güç fiyatlarındaki şokların sürebileceği kelam konusu artış eğiliminin sürmesi öngörülerinizin ortasında mi? Cari istikrarda düzgünleşme açısından turizmin de kıymetli olduğunu biliyoruz, Rus turistlere ait beklenildiği kadar turist gelmeyeceği belirtiliyor beklentileriniz nedir? Mayıs ayında tepe görüyoruz yüzde 70-75 bandında yıl ortasında güncelleme yapılacak maaşlarda bu Türkiye’de klasik fiyatlama davranışı var fiyatlar artınca fiyatlar artıyor bu hesaplarınızda var mı? TCMB’nin İstanbul’a taşınmada bir erteleme mi var mı?
Kavcıoğlu: Turizme yönelik beklentilerimiz epeyce olumlu 2019 öncesi sayılarının üzerine çıktı. ötürüsıyla rezervasyonlar ve talep Avrupa Ortadoğu fazlaca büyük artış kelam konusu. Çatışma ve kahırların nasıl sonuçlanacağı kıymetli. Türkiye bu coğrafyada komşularıyla yakın alakaları olan bir ülke. Bu düşüncelerden yahut oluşacak iyileşmelerden kısa müddette olumlu olumsuz etkileniyoruz.
Turizmde önemli eza görmüyor güzel bir artış bekliyoruz, cari istikrar söylemimize olumlu yansıyacak.
Global manada besin meblağlarından etkileniyor Türkiye. Başka ülkelere göre avantajlı pozisyonda üretebilen bir ülke. Bu sene verimli bir üretim periyoduna girdik, fiyatlara ve enflasyona mayıstan daha sonra fazlaca olumlu yansıyacağını öngörüyoruz.
Taşınma ile ilgili rastgele zahmet yok. Yol haritası, inşaat planlandığı üzere devam ediyor. Planladığımız üzere eylül ayı üzere taşınma süreci gerçekleşir.
Medyan enflasyon çekirdek endekslerin trendlerinde arındırılmış olarak mart ayında bir ivme kaybı gördük bu eğilimin korunabileceğini düşünür müsünüz? Talepte bir yavaşlama var onu yansıtılmış olabilir mi? Ticari kredilerde nasıl bir risk görüldü? Ek enflasyonist tesir mi yoksa dövize yönelim mi görüldü? Gerçek kur endeksi 2021’in altında lakin son devirde artış kaydediyor rekabetçi kur siyaseti düşünüldüğünde gerçek kurdaki artışı risk görür müsünüz?
Kavcıoğlu: Enflasyonda çekirdek medyan mart ayındaki gelişmelerin doğal seyri iç talepte daralma fakat bir artış kelam konusu değil, enflasyonist baskı yok. Zarurî karşılık denince ilgili etkini pasifi gerçek okumak lazım. En son maksadımız kredilerin iktisadi faaliyetle buluşması. KOBİ’ler, yatırım, üretim ve ihracatı etkileyen krediler düzenlemenin haricinde. Bunun epeyce geniş okumamız gerekirse iktisadi faaliyet dövize gitmesi farklı yere gitmesi var bunu arzulamıyoruz. Kredilerin dövize, farklı yerlere gitmesini dilek etmiyoruz. Maksadımız düşük faiz siyaseti uygularken üretimi ihracatı finanse etmek ve sürdürülebilir fiyat istikrarını sağlamak.
– İvme kaybı ihracat artışının önünde mahzur oluşturabilir mi?
Kavcıoğlu: Güçlenen dolar ile Euro/dolar paritesi geriledi. Türkiye’nin ihracat noktasında Eurozone var. Kıymetli gelirlerimizde düşüş olacak üzere bunu nasıl denetim etmesi gerekir ihracatçı firmaların? Öngörüleriniz nedir dış ticaret istikrarı açısından kasvet yaratır mı? 2021 yılının üçüncü sunumunuzda bilhassa ticari krediler bacağındaki ivmelenme epeyce zayıf hareketlendirmemiz lazım faizleri indirmemiz gerekiyor demiştiniz istediğiniz randımanı alabildiniz mi?
O devirdeki ivme kaybı hayli olağan. Teknik arkadaşlar da arizi şeyler haricinde Türkiye, makine teçhizat yatırımlarında kıymetli süreci yaşıyor. Bu kapasite kullanım oranlarının da tarihi ortalamasının üzerinde seyretmesinde kendini gösteriyor. Bizim de faiz indirerek takviye olma siyasetimizle uyumlu. Kur ataklarıyla yaşananlar bu işi sekteye uğratmış üzere gösterse de maksatlara hakikat gidiyoruz. Dünyadaki yaşananlara tüm ülkeler büyümelerini revize ediyor. Türkiye birinci çeyrekte yüzde 7’ye yakın büyüme gösterecek.
Finansmana erişimin kolaylaştırılması kıymetli. Merkez bankası cari istikrar siyasetine uyumlu biçimde artırılması için bu finansmanın 2 yıl ödemesiz yüzde 9 faizle TL kredi bu vakitte söylemiş olduğimiz sav ettiğimiz politikayı destekleyen en kıymetli noktadır. TL’ye inancın. MB olarak yüzde 9 ile krediyi TL olarak veriyorsak ve firmalar buna ulaşabiliyorsa bu bizim politikayı uygulamakta ne kadar kararlı olduğumuzu gösteriyor.
6-7 ay geri gittiğimizde dolar endeksinin 90’lardan 103e gelmiş olması bu yalnızca bizim paramızda yaşanmıyor. Dünyada gelişmeler yaşanıyor. Biz de buna uygun, ülkemizin kendine mahsus siyasetler yaratarak, karar almaya çalışıyoruz.
Türkiye, büyük bir imtihanı muvaffakiyetle verdi. Enflasyon kasvetimizi ciddiye alıyoruz. Tüm paydaşlar hayli sıkı çalışıyoruz. Vatandaşın alım gücü olumsuz etkilendi. Önemli kararlı önlemler alarak en kısa müddette çözeceğimize inanıyoruz. Halkımız bize güvensin kalıcı fiyat istikrarını en kısa müddette sağlayacağız.
İktisadi faaliyetle yanlışsız buluşma noktasındaki kaymayı makroihtiyati önlemlerle dengelemeye çalışıyoruz. Bunlar kısıtlama olarak görülmesin. Kalıcı fiyat istikrarını sağlayacak tüm bileşenlerin gerçek olmasını sağlayacak siyaset yürütüyoruz. Kredilerin yanlışsız yerlere gitmesi için karar alıyoruz. Ben yüzde 14 para takasında yüzde 12-13’lerde fonladığımız da oluyor.
Merkez bankasının amacı maksadı mali genişlemeye fırsat vermeden selektif kredilerin üretimi, yatırımı artıracak ihracatın artırılmasıyla cari dengeyi kalıcı fiyat istikrarını sağlayacak istikrara geleceğiz. Faiz artırımlarıyla sağlanan süreç sürdürülebilir değildi hepimiz gördük.
Kendine mahsus siyasetleri uygulayarak süreci düzgün yöneteceğini görüyoruz. Çin’de farklı kararlar alıyor. Japonya tıpkı biçimde. Dünyayı Fed olarak görmemek lazım. Resesyonu konuşuyorlar. Her ülkenin kendine has kararları alarak yoluna devam etmesi sağlıklı.
Halkın besine ulaşması konusunda yeni bir artırıma gereksinim olduğunu düşünüyor musunuz? Her yerde TL’nin kullanılmasını önemsiyorsunuz; kamu işbirliğinde TL kullanılmıyor?
Kavcıoğlu: Enflasyonla ilgili sunumlarda söylemiş oldum önemli ve kararlı adımlar atıyoruz.Tüm paydaşların bu işi gerçek kesim finans bölümü hükümet önemli olarak her insanın üzerine düşeni yapması gereken bir müddetçteyiz. İngiltere’de pek epey kuruluş marketler artırım yapmayacağını, indirim yaparak devam edeceğini söylüyor. Bu bir fedakarlık. Dünyada yaşananları göz gerisi ederek bakmamak lazım. En değerli sorun enflasyondur. Tüm paydaşlarımız enflasyonun düşürülmesi için büyük uğraş önlemler alıyoruz, alacağız da. Bu süreçte dar gelirli kesim kasvet hükümetimiz epey yerinde kararlar aldı. O mevzuda hükümet önlemlerini alınacak kararları gelişmeler ışığında alacaktır. Biz para siyaseti araçlarını kullanmaya devam edeceğiz. Alınan kararlarla uyumlu biçimde.
Liralaşma Türkiye yıllardır süreci yaşıyor; Dolarizasyon… Firmaların bankaların hane halkı birikimleri bu tarafta oluşuyor. Sürdürülebilir fiyat istikrarının, enflasyonun, kur artışlarının enflasyon üzerinde önemli tesiri var. Ana kaynaklarından biri bu. Liralaşma epey kıymetli sonuçlar doğurmaya başladı Meyvelerini veriyor. Tüm hususlar bu noktaya evrilecektir. Türkiye’nin küresel dünya ticaret yaptığını göz arkası etmeyelim. Taraflar değerli. Yurtdışı taraflar süreç ortasında alınacak kararlarla istek ettiğimiz noktaya gelecek.
Okumaya devam et...
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Lideri Şahap Kavcıoğlu, yılın ikinci enflasyon raporunu deklare etti. Merkez Bankası, 2022 yıl sonu enflasyon kestirimini 19,6 puanlık güncellemeyle yüzde 23,2’ten yüzde 42,8′a çıkardı. TCMB, bundan evvelki raporda 80,4 dolar olan ham petrol varsayımını 102 dolara; yüzde 24,2 olan besin enflasyonu iddiasını ise yüzde 49’a yükseltti. Enflasyon 2023 için yüzde 12,9 ve 2024 yılı için yüzde 8,3 olarak öngörüldü.
TCMB Lideri Kavcıoğlu, “Enflasyon kestirim aralığımızın orta noktaları 2022 sonunda yüzde 42,8, 2023 sonunda yüzde 12,9 ve 2024 sonunda yüzde 8,3 düzeylerine tekabül etmektedir. Enflasyonun mayıstan daha sonra inmeye başlayacağını görüyoruz, olumlu gelişmelerle düşündüğümüzün altında gerçekleşeceğini iddia ediyoruz. Halkımız bize güvensin, kalıcı fiyat istikrarını en kısa müddette sağlayacağız” açıklamasını yaptı.
Liralaşma stratejisinin TCMB’nin gözden geçirme çalışmasının asli ögesi olduğunu vurgulayan Kavcıoğlu, “TL cinsinden değerlerin teminat olarak kullanmasını artıracak ek adımlar yakında devreye alınacak” dedi.
TCMB Lideri Kavcıoğlu ticari kredilere dönük zarurî karşılık düzenlemesi için “Kredilerin dövize, farklı yerlere gitmesini istek etmiyoruz” değerlendirmesini yaptı.
Kavcıoğlu’nun açıklamalarından satır başları:
– Şubat ayında çatışmaya dönüşen jeopolitik riskler tedarik zinciri ıstırabı ve arz kısıtlarına niye olmaktadır. Çin’de karantina tedbirlerinin genişletilmesi arz zahmetini derinleştiriyor. Rusya Ukrayna çatışması emtia meblağları ve ticaret kanallarıyla riskleri artırmaktadır. Ticaret ortaklarımızdaki büyüme beklentileri evvelki rapora nazaran aşağı istikametli güncellenmektedir.
– Manşet ve çekirdek enflasyon oranları dünya genelinde yüksek seyirlere ulaştı. Salgının tesirlerinin zayıflamasıyla ortadan kalkması beklenen arz ve tedarik problemleri çabucak hemen düzelme eğilimine girmedi. Jeopolitik risklerde bahsedilen kanallar da enflasyonu olumsuz etkilemeye devam etti.
– Birinci çeyrekte düzgünleşme devam ediyor. Bu niçinle iç talep bir ölçü ivme kaybetmekle bir arada üretim dış talebin katkısıyla gücünü korudu. Sanayi üretimi ocak şubat ortalaması bundan evvelki çeyreğe kıyasla arındırılmış olarak yüzde 2 oranında arttı. Sanayi üretimi takvim tesirinden arındırılmış yüzde 13.3 birinci çeyrekte arttı.
– Sanayi üretimi arz kısıtların karşın esnek ve sağlam yapısıyla büyümeyi ve işgücü piyasasını desteklemektedir. Yatırım harcamaları kuvvetli eğilimde, makine teçhizat yatırımları 2019 son çeyrekten bu yana artış kaydetti. Makine teçhizatta ortalama büyüme yüzde 20 düzeyinde gerçekleşti. Net ihracat üzere cari dengeyi destekleyen bileşenlerin katkısı yüksek düzeylerde gerçekleşti. Büyümenin kompozisyonunda sürdürülebilir bileşenlerin güçlendiğine işaret ediyor.
– Anket bilgileri nisan itibariyle firmaların gelecek periyot yatırım harcamalarını artırmayı planladıklarını gösteriyor. İhracatçı ve yatırım malı üretenlerden başlayıp yayılıyor. Sanayi üretiminde görülen artışlar sabit sermaye malları talebinin kuvvetli seyrettiğini gösteriyor. Kapasite kullanım oranı tarihi ortalamaların üzerinde seyrediyor. Ek kapasite muhtaçlığı yatırımları gereksinimini artıracak. Artan gereksinimin TL uzun vadeli kredilerle karşılanması ehemmiyet kazanıyor.
– İktisadın istihdam oluşturma kapasitesi daima artıyor. İşgücüne iştirak oranı artarken işsizlik oranı geriledi. Türkiye salgın daha sonrasında OECD ülkeleri içinde istihdamını en çok artıran ülke oldu.
– İhracatımız salgın periyodunda yakaladığı artış eğilimini birinci çeyrekte bölgesel risklere karşın sürdürdü. Rusya ve Ukrayna ihracatı azalırken AB’ye ihracat bariz artış göstererek ihracattaki kayıpları önledi.
– Ticari kredi büyümesi enflasyona kıyasla daha yavaş seyretti. Ticari krediler ivmelemenin uyumlu olmayan kısmıyla ilgili duyduğumuz rahatsızlığı PPK’da lisana getirmiş, mikroihtiyati önlemleri artıracğımızı söylemiştik. Kredilerin yatırım ve ihrcatta kullanılması için önlemleri kararlılıkla uygulamaktayız.
– Enflasyonda tüm alt kümelerde artış gözlendi. Global emtia fiyatlarındaki kuvvetli artışlar da belirleyici oldu. Emtia fiyatlarında martta en yüksek artışlar kaydedildi. İthalat fiyatlarındaki artışın yanı sıra tedarik zinciri aksaklıkları ve yüksek taşıma maliyetleri enflasyon görünümünde olumsuz tesir yapıyor.
– Tahliller enflasyondaki yükselişin temel belirleyicilerinin global emtia fiyatları, döviz kuru ve arz istikametli aksaklıklar olduğuna işaret ediyor. İthalat ünite bedel endeksi bariz artış gösterdi. Güç endeksi yüzde 44 oranında yükseliş ile öne çıkarken, emtia artışı da alt endeksler geneline yayıldı.
– Besinde riskler barizleşti. Çatışmayla memleketler arası emtia fiyatlarında yüksek artışlar gözlendi. Memleketler arası besin fiyatları, tarihi olarak en yüksek düzeyine ulaştı. Yılın birinci çeyreğinde global tedarik aksaklıkları sürdü. Çin salgın önlemlerini sıkılaştırması tedarik zincirinde güzelleşmeyi sınırlıyor.
Beklentiler ve kestirimler
– Sıcak çatışma ortamına dönüşen gerginliğin tesiriyle memleketler arası emtia fiyatları bariz yükseldi. Yılın birinci çeyreğinde elektrik ve doğalgaz fiyatlarında yüksek artışlar görüldü. Vadeli fiyat ham petrol meblağları, enflasyon var iseyımlarının değerli oranda üzerinde kalacağına işaret ediyor.
– Ham petrolde ortalama beklentimizi bu yıl için 102,2; 2023 için 93.9 dolar olarak güncelledik.
– İthalat meblağlarının genel düzeyine ait var iseyımlar da üst taraflı güncellendi. Ziraî kuraklık gelişmelerinin tesiriyle besin fiyatlarını 2022 ve 2023 için üst taraflı güncelledik. Dış talebe ait var iseyımları geçen rapor devrine görü aşağı taraflı revize ettik.
– Enflasyon yükseldikçe enflasyon beklentilerinde aralık açılmakta iddia aralığı genişlemektedir. Bu çerçevede enflasyon kestirim aralığının orta noktası 2022 sonunda yüzde 42,8; 2023 yılsonunda yüzde 12,9; 2024 yılsonunda yüzde 8,3’tür.
– 10,6 puanlık güncelleme TL cinsinden ithalat enflasyon kestirimini 5.5 puan, besin meblağları 2.8 puan etkiledi. Yönetilen yönlendirilen fiyatlar büyük ölçüde alkol tütün ve doğal gazdaki artışla 2.1 puan üst çekti.
– 2023 yılsonu enflasyon varsayımı de yüzde 8,2’den yüzde 12,9’a yükseldi. Başlangıç noktası eğilimleri 1.9 puan arttırdı. Besin enflasyonu güncellemesi kestirimi 0.7 puan üst çekmektedir. TL cinsinden ithalat fiyatları 2.2 puan yükseltirken çıktı açığı da 0.1 puan düşürücü istikamette etkilemektedir.
Liralaşma stratejisi
– Hane halkı, firma, banka bilançolarında mili paranın artması, tek ödeme maksadının TL olması en son amacımızdır.
– Kıymetli bir bileşen de uygun maliyetli vadeli kredilerin üretim yatırım ve ihracat artışlarıyla sürdürülebilir fiyat istikrarını desteklemesidir. Kredilerin gerçek kompozisyonla tabana yayılması için mikroihtiyati önlemleri kuvvetli biçimde kullanmaya devam edeceğiz.
– Öteki taraftan MB olarak firmaların ödemelerini TL ile yapmasını önemsiyoruz. Bu hususta son periyotta atılan adımları kıymetli buluyoruz. Sağlıklı, kuvvetli istikrarlı TL altyapısını sağlamak, kalıcı fiyat istikrarı için en değerli eşiktir.
SORU – KARŞILIK
Enflasyonla gayret için somut olarak öteki ne adımlar bakılırsaceğiz? Besin fiyatları için MB nasıl adım atacak. Erken ihtar sistemini konuşmuştuk o hususta gelişme var mı? Kademeli azalıştan bahsettiniz pik noktasından daha sonra düşüşe ne vakit geçilecek?
Kavcıoğlu: Enflasyondaki artışa evvel küresel ve lokal bakmak lazım. Son rapordaki iddiaları savaş olmasaydı bugün epeyce daha farklı noktalarda revizyona gereksinim duymadan sürdürebilecektik. Birinci derecede memleketler arası piyasalardaki gelişmeler pandemi ile başlayıp tedarik zincirindeki ıstıraplar ve Rusya Ukrayna çatışmasıyla birlikte emtia meblağlarının global artış göstermesi dünyadaki ve bizdeki enflasyonun yükselişinde epey büyük bir tesiri olmuştur. Onun haricinde içeride de iç talep ve talepten kaynaklanan değerli bir artışa para siyasetiyle karşılık vereceğimiz yükseliş yok.
Bu noktada hem MB hem hükümet gerekli adımları atmıştır atmaya devam ediyor. Kararlılığımız son derece kuvvetli biçimde devam ediyor. Aldığımız önlemler lokale bakınca bizim tarafta kredilerin iktisadi faaliyetle buluşması değer arz ediyor. Cari istikrarın gerçekleşmesi sürdürülebilir fiyat istikrarı için ehemmiyet arz ediyor. Cari istikrarda badire varmış üzere görünse de olağana dönmesiyle bir arada ölçü bazında ihracattaki artışı çatışmalar sonunda fiyat bazındaki güç ve besin fiyatlarının olağana gelmesiyle cari istikrarımızın kıymetli biçimde düşündüğümüz noktaya gelecek.
Uzun vadeli kredilerin iktisadi faaliyetle buluşması kıymet arz ediyor. Son PPK metni ve aldığımız makroihtiyati önlemler kıymetli oranda enflasyonla çabayı desteklemektedir. Enflasyon patikasında da görüldüğü üzere mayıstan daha sonra aşağı yanlışsız enflasyonun inmeye başlayacağını nazaranceğiz.
DB’nin son raporunda besin ve güç fiyatlarındaki şokların sürebileceği kelam konusu artış eğiliminin sürmesi öngörülerinizin ortasında mi? Cari istikrarda düzgünleşme açısından turizmin de kıymetli olduğunu biliyoruz, Rus turistlere ait beklenildiği kadar turist gelmeyeceği belirtiliyor beklentileriniz nedir? Mayıs ayında tepe görüyoruz yüzde 70-75 bandında yıl ortasında güncelleme yapılacak maaşlarda bu Türkiye’de klasik fiyatlama davranışı var fiyatlar artınca fiyatlar artıyor bu hesaplarınızda var mı? TCMB’nin İstanbul’a taşınmada bir erteleme mi var mı?
Kavcıoğlu: Turizme yönelik beklentilerimiz epeyce olumlu 2019 öncesi sayılarının üzerine çıktı. ötürüsıyla rezervasyonlar ve talep Avrupa Ortadoğu fazlaca büyük artış kelam konusu. Çatışma ve kahırların nasıl sonuçlanacağı kıymetli. Türkiye bu coğrafyada komşularıyla yakın alakaları olan bir ülke. Bu düşüncelerden yahut oluşacak iyileşmelerden kısa müddette olumlu olumsuz etkileniyoruz.
Turizmde önemli eza görmüyor güzel bir artış bekliyoruz, cari istikrar söylemimize olumlu yansıyacak.
Global manada besin meblağlarından etkileniyor Türkiye. Başka ülkelere göre avantajlı pozisyonda üretebilen bir ülke. Bu sene verimli bir üretim periyoduna girdik, fiyatlara ve enflasyona mayıstan daha sonra fazlaca olumlu yansıyacağını öngörüyoruz.
Taşınma ile ilgili rastgele zahmet yok. Yol haritası, inşaat planlandığı üzere devam ediyor. Planladığımız üzere eylül ayı üzere taşınma süreci gerçekleşir.
Medyan enflasyon çekirdek endekslerin trendlerinde arındırılmış olarak mart ayında bir ivme kaybı gördük bu eğilimin korunabileceğini düşünür müsünüz? Talepte bir yavaşlama var onu yansıtılmış olabilir mi? Ticari kredilerde nasıl bir risk görüldü? Ek enflasyonist tesir mi yoksa dövize yönelim mi görüldü? Gerçek kur endeksi 2021’in altında lakin son devirde artış kaydediyor rekabetçi kur siyaseti düşünüldüğünde gerçek kurdaki artışı risk görür müsünüz?
Kavcıoğlu: Enflasyonda çekirdek medyan mart ayındaki gelişmelerin doğal seyri iç talepte daralma fakat bir artış kelam konusu değil, enflasyonist baskı yok. Zarurî karşılık denince ilgili etkini pasifi gerçek okumak lazım. En son maksadımız kredilerin iktisadi faaliyetle buluşması. KOBİ’ler, yatırım, üretim ve ihracatı etkileyen krediler düzenlemenin haricinde. Bunun epeyce geniş okumamız gerekirse iktisadi faaliyet dövize gitmesi farklı yere gitmesi var bunu arzulamıyoruz. Kredilerin dövize, farklı yerlere gitmesini dilek etmiyoruz. Maksadımız düşük faiz siyaseti uygularken üretimi ihracatı finanse etmek ve sürdürülebilir fiyat istikrarını sağlamak.
– İvme kaybı ihracat artışının önünde mahzur oluşturabilir mi?
Kavcıoğlu: Güçlenen dolar ile Euro/dolar paritesi geriledi. Türkiye’nin ihracat noktasında Eurozone var. Kıymetli gelirlerimizde düşüş olacak üzere bunu nasıl denetim etmesi gerekir ihracatçı firmaların? Öngörüleriniz nedir dış ticaret istikrarı açısından kasvet yaratır mı? 2021 yılının üçüncü sunumunuzda bilhassa ticari krediler bacağındaki ivmelenme epeyce zayıf hareketlendirmemiz lazım faizleri indirmemiz gerekiyor demiştiniz istediğiniz randımanı alabildiniz mi?
O devirdeki ivme kaybı hayli olağan. Teknik arkadaşlar da arizi şeyler haricinde Türkiye, makine teçhizat yatırımlarında kıymetli süreci yaşıyor. Bu kapasite kullanım oranlarının da tarihi ortalamasının üzerinde seyretmesinde kendini gösteriyor. Bizim de faiz indirerek takviye olma siyasetimizle uyumlu. Kur ataklarıyla yaşananlar bu işi sekteye uğratmış üzere gösterse de maksatlara hakikat gidiyoruz. Dünyadaki yaşananlara tüm ülkeler büyümelerini revize ediyor. Türkiye birinci çeyrekte yüzde 7’ye yakın büyüme gösterecek.
Finansmana erişimin kolaylaştırılması kıymetli. Merkez bankası cari istikrar siyasetine uyumlu biçimde artırılması için bu finansmanın 2 yıl ödemesiz yüzde 9 faizle TL kredi bu vakitte söylemiş olduğimiz sav ettiğimiz politikayı destekleyen en kıymetli noktadır. TL’ye inancın. MB olarak yüzde 9 ile krediyi TL olarak veriyorsak ve firmalar buna ulaşabiliyorsa bu bizim politikayı uygulamakta ne kadar kararlı olduğumuzu gösteriyor.
6-7 ay geri gittiğimizde dolar endeksinin 90’lardan 103e gelmiş olması bu yalnızca bizim paramızda yaşanmıyor. Dünyada gelişmeler yaşanıyor. Biz de buna uygun, ülkemizin kendine mahsus siyasetler yaratarak, karar almaya çalışıyoruz.
Türkiye, büyük bir imtihanı muvaffakiyetle verdi. Enflasyon kasvetimizi ciddiye alıyoruz. Tüm paydaşlar hayli sıkı çalışıyoruz. Vatandaşın alım gücü olumsuz etkilendi. Önemli kararlı önlemler alarak en kısa müddette çözeceğimize inanıyoruz. Halkımız bize güvensin kalıcı fiyat istikrarını en kısa müddette sağlayacağız.
İktisadi faaliyetle yanlışsız buluşma noktasındaki kaymayı makroihtiyati önlemlerle dengelemeye çalışıyoruz. Bunlar kısıtlama olarak görülmesin. Kalıcı fiyat istikrarını sağlayacak tüm bileşenlerin gerçek olmasını sağlayacak siyaset yürütüyoruz. Kredilerin yanlışsız yerlere gitmesi için karar alıyoruz. Ben yüzde 14 para takasında yüzde 12-13’lerde fonladığımız da oluyor.
Merkez bankasının amacı maksadı mali genişlemeye fırsat vermeden selektif kredilerin üretimi, yatırımı artıracak ihracatın artırılmasıyla cari dengeyi kalıcı fiyat istikrarını sağlayacak istikrara geleceğiz. Faiz artırımlarıyla sağlanan süreç sürdürülebilir değildi hepimiz gördük.
Kendine mahsus siyasetleri uygulayarak süreci düzgün yöneteceğini görüyoruz. Çin’de farklı kararlar alıyor. Japonya tıpkı biçimde. Dünyayı Fed olarak görmemek lazım. Resesyonu konuşuyorlar. Her ülkenin kendine has kararları alarak yoluna devam etmesi sağlıklı.
Halkın besine ulaşması konusunda yeni bir artırıma gereksinim olduğunu düşünüyor musunuz? Her yerde TL’nin kullanılmasını önemsiyorsunuz; kamu işbirliğinde TL kullanılmıyor?
Kavcıoğlu: Enflasyonla ilgili sunumlarda söylemiş oldum önemli ve kararlı adımlar atıyoruz.Tüm paydaşların bu işi gerçek kesim finans bölümü hükümet önemli olarak her insanın üzerine düşeni yapması gereken bir müddetçteyiz. İngiltere’de pek epey kuruluş marketler artırım yapmayacağını, indirim yaparak devam edeceğini söylüyor. Bu bir fedakarlık. Dünyada yaşananları göz gerisi ederek bakmamak lazım. En değerli sorun enflasyondur. Tüm paydaşlarımız enflasyonun düşürülmesi için büyük uğraş önlemler alıyoruz, alacağız da. Bu süreçte dar gelirli kesim kasvet hükümetimiz epey yerinde kararlar aldı. O mevzuda hükümet önlemlerini alınacak kararları gelişmeler ışığında alacaktır. Biz para siyaseti araçlarını kullanmaya devam edeceğiz. Alınan kararlarla uyumlu biçimde.
Liralaşma Türkiye yıllardır süreci yaşıyor; Dolarizasyon… Firmaların bankaların hane halkı birikimleri bu tarafta oluşuyor. Sürdürülebilir fiyat istikrarının, enflasyonun, kur artışlarının enflasyon üzerinde önemli tesiri var. Ana kaynaklarından biri bu. Liralaşma epey kıymetli sonuçlar doğurmaya başladı Meyvelerini veriyor. Tüm hususlar bu noktaya evrilecektir. Türkiye’nin küresel dünya ticaret yaptığını göz arkası etmeyelim. Taraflar değerli. Yurtdışı taraflar süreç ortasında alınacak kararlarla istek ettiğimiz noktaya gelecek.
Okumaya devam et...