semaver
Active member
Mehmet Ali Güller, ‘Bizim liberaller Arapları Türk topraklarında seviyor’ niye Mehmet Ali Güller? Afganistan’da köktendinci Taliban, hükümeti açıklamaya hazırlanıyor. Örgütün ele geçiremediği tek vilayet Pençşir ve burada şiddetli çatışmalar sürüyor. Bayanlar Kâbil’de hak ve özgürlükleri için meydanlarda… Bir yandan Türkiye, Katar ile bir arada Kâbil Havalimanı’nı işletecek mi, hâlâ tartışılıyor. Suriye göçünden daha sonra Afgan göçü masada “en büyük sorun” olarak duruyor. “Türkiye’yi Avrupa’nın istilasını önleyen tampon ülke haline getirdiler, üstelik bununla da övünüyorlar” diyen Cumhuriyet gazetesi müellifi Mehmet Ali Güller, uzun bir müddetdir bu bahiste yaptığı önemli tespitlerine, göç problemini tarihî bağlamında ele alıp bugüne getirdiği “Tampon Ülke: Emperyalizmin Göç Stratejisi” kitabını da ekledi. Bize de sormak kaldı.
AKP, Batı dayanağı almak için Türkiye’yi tampon ülke yaptı. AKP iktidara Batı dayanağıyla geldi, Batı’nın Ortadoğu planlarına eklemlenerek iktidarını sürdürdü ve Batı’nın gereksinimlerini karşılayabildiği ölçüde iktidarını korudu. Göç, AB için fazlaca değerli bir sorun. Türkiye AB’nin bu problemini, göçmenleri tutarak çözdü. Bunu AKP hükümetinin başbakanı Binali Yıldırım söylemiş oldu aslına bakarsan.
– Hatırlatın lütfen…
“Türkiye olmasa akın akın mülteciler Avrupa’yı istila edecek.” Yani Türkiye’yi yönetenler açık açık “Avrupa istila edilmesin” diye “Türkiye’nin istila edilmesini kabul ettiklerini” söyleyebiliyorlar. Bununla övünebiliyorlar. Problem yalnızca bunun karşılığında alınan para değil. Çünkü o para bu sorunun yükünü karşılamaz. Burada emel, AKP’nin Batı’nın fazlaca kıymetli bir sıkıntısını çözerek, Batı’nın nezdinde değerini artırmaktır. Zira Batı’nın siyasi ve ekonomik takviyesini aldıkça, Türkiye’de iktidarını koruyabileceğini hesaplıyor. Bunun için de kendi ülkesini ve halkını göç sıkıntısıyla karşı karşıya getirmekten hiç çekinmiyor. Kâfi ki iktidarda kalabilsin. Öbür taraftan Türkiye’nin farklı etnik kümelerle dolması, bu hükümet açısından ideolojik bir sorun da değil. Aksine “her türlü milliyetçiliği ayaklarımın altına aldım” diyen, milliyetçilik yerine ümmetçilik yapan bir iktidar var. Ümmetçilik ve yeni Osmanlıcılık esasen ABD’nin Büyük Ortadoğu Projesi’nin ortasındaydı. AKP’nin göç siyasetini bu 20 yıllık sürecin bütününün haricinde tutamayız yani.
– Göçmenlerle Yeni Osmanlıcılık, eyalet sistemi, federasyon, Büyük Ortadoğu Projesi’nin nasıl bir ilgisi var?
– Yani Erdoğan’ın Lozan ve misakımilli tartışmaları da bu planla mı ilgili?
Katiyetle. Irak’ın ve Suriye’nin kuzebir daha genişleme amaçlarının gereği olarak misakımilli savunuculuğu yapıyorlar. Halep 82. vilayet, Kerkük 83. vilayet diye propaganda yapmaları bu niçinle… Halep’i, Kerkük’ü, Irak ve Suriye’nin kuzeyini almayı, oralarla genişlemeyi hedefleyen bir iktidar için elbette üniter yapı yerine federasyon, olağan olarak millet yerine ümmet temel olacaktır.
– AKP’nin niyeti Suriye’de toprak bütünlüğü müydü, yoksa toprak kazanma niyeti mi vardı?
Resmi telaffuz toprak bütünlüğü olağan olarak ancak gerçek tersi… Suriye’nin kuzeyinde PYD özerk bir yapı kuracak, Kürt Açılımı da var, o yapı Türkiye’ye bağlanacak, AKP de tarih yazmış olacak… Alışılmış bunlar hayaldi, gerçekleşmedi… Lakin AKP hâlâ bu hayalden vazgeçmiş değil. Açılım bitti, PKK-PYD’yle bağlantıları bilakis döndü ancak hâlâ kurallar değiştiğinde bundan nasıl bir kar elde ederim diye bakıyor. Fırat’ın doğusunda PYD devletine karşılık, Fırat’ın batısında kendi denetiminde bir ÖSO devleti pazarlığı yapabileceğini hesaplıyor. Şam idaresinin alandaki dostları Rusya ve İran’la işbirliği yapmaya mecbur kalması fakat Şam idaresiyle anlaşmakta ayak sürüyor olması bu niçinle. İdlib’de, Afrin’de ısrar etmesi bu niçinle. Suriye ordusunun kendi topraklarında hükümran bulunmasına karşı Türk askerini oralarda tutmak istemekte ısrar etmesi bu niçinle. Güya kendi toprağıymış üzere oraya kaymakam ataması, Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle Türk üniversitesine bağlı fakülte açması, TL’yi dolanımda olmaya zorlaması, tabelalar, vakit zaman bayrak göstermeler daima bu niçinle. Lakin bu da hayal, gerçekleşmeyecek bir hayal…
– Bu ortada evvel AKP’nin “Sanayiyi göçmenler ayakta tutuyor” açıklamalarını, daha sonra “Türkiye’nin bir tane daha mülteci alacak kapasitesi yoktur” kelamlarını ve son olarak da MHP’nin göç raporunu bir arada değerlendirmenizi isteyeceğim. Göç raporundaki şu söze dikkat: “Harcanan 38.5 milyar dolarla Ford-Otosan’ın altı kat büyüğü kurulabilir, bu şirkette 79 bin istihdam sağlanabilirdi…” Ne oluyor?
AKP’nin “Suriye’yi göçmenler ayakta tutuyor” söylemi, nasıl bir iktisat inşa ettiklerinin de itirafı aslında. Ucuz işgücüne dayanan iktisat anlayışlarında sömürülecek göçmen emeği, büyük fırsat oldu bu iktidar için, bu iktidarın dayandığı sınıf için… Göçmenleri hem ucuz işgücü olarak kullanıyorlar, tıpkı vakitte sendika isteyen, artırım isteyen Türk çalışanına karşı “Bak alternatifin var” diyerek sopa gösteriyorlar. İki taraflı sömürü yani… MHP’nin milliyetçi anlayışla göçmenlere karşı olması ve Erdoğan’ın iktidarda kalabilmek için MHP’ye muhtaçlığı olması, vakit zaman dikkat çektiğiniz çeşitten çelişkiler doğuruyor şüphesiz. Erdoğan, iki tarafı da iki anlayışı da yönetim ederek yürütmeye çalışıyor süreci.
– Tüm anketler tüm parti seçmenleri için şunu rahatlıkla söylüyor: Suriyeliler, Afganlar istenmiyor. Siyaset buradaki oy potansiyelinin mi farkına vardı da telaffuzun dozunu artırdı…
Alışılmış göç meselesinin doğurduğu zahmetlerin AKP tabanında da hissediliyor olması, Erdoğan’ı daima hareket yapmak zorunda bırakıyor. Göç konusunda son periyotta sık sık birbiriyle çelişen açıklamalar yapması bu niçinle. Yüzde 8’e varan bir göçmen varlığı, iktisadı kırılgan bir ülkede, herkes açısından sorun olağan olarak. AKP tabanı açısından da… Vatandaş, kendi ekonomisindeki gerileme niçiniyle suçlanacaklar listesine kolay kolay göçmenleri evvela yazabiliyor haliyle. Kuşkusuz burada okları göçmenlere değil, sorunun temel kaynağına yönlendirmek lazım. Çünkü göç probleminde sorunun sebebi olarak göçmenleri görmek kadar kusurlu ve sonuçları vahim olabilecek bir yaklaşım yoktur… Ekonomimiz, göç niçiniyle değil, üretim asıllı olmaması niçiniyle, tarımın bitirilmesi niçiniyle, endüstrinin ağır yara alması niçiniyle, gümrük birliği siyasetleri niçiniyle, borcu borçla çevirme anlayışı niçiniyle, memleketler arası kredilere bağımlı olması niçiniyle, kamucu olmaması niçiniyle kötü… Tüm bunların yanında göçmenlerin iktisada getirdiği yük, tali kalır.
– Türkiye’deki Suriyelilerin ülkesine dönmesine AKP kadar liberallerin de itiraz ettiğini söylüyorsunuz. Neyi eleştiriyorsunuz?
Liberallerin “insan hakları”na verdikleri değerden kaynaklanmıyor bu itirazları şüphesiz. O denli olsa, Suriye’de 10 yıldır süren iç savaşa dayanak vermezlerdi! Kaygıları şu, bunu da açık açık söylüyorlar: “Suriyeliler gönderilirse, Kuzey Suriye’nin demografisi bozulur” diyorlar. Yani Kürt bölgesine Araplar doluşur diye tasa ediyorlar. Yani bizim liberallerimiz Arapları Türk topraklarında seviyorlar, Kürt topraklarında değil. Zira Suriye’nin kuzeyini, Suriye toprağı olarak değil, Kürdistan olarak görmeyi istek ediyorlar.
– Kitabınızda altını bilhassa şöyleki çizmişsiniz: “Göç, evet, bir problemdir lakin bu meselede göçmenleri gaye almak gerçek değil.” Ama siyasetçileri durdurmak da mümkün değil.
Göç meselesinde sorunun sebebini yanlış belirlemek ve tahlilinde de kolaycılığa kaçmak, önemli problemdir. Mümkün sonuçları prestijiyle önemli sıkıntıdır. Siyasetçiler başta, hepimiz bu mevzuda sorumlu davranmalıyız. Göç sıkıntısının sebebi göçmenin kendisi değildir; göçmen, bu sorunun kararıdur. Göç sıkıntısında, ki temel göçmen varlığı Suriyeli olduğuna göre, oradan hareketle söylersek sorunun kaynağı, birincisi emperyalizmin saldırganlığ,ı ikincisi de AKP hükümetinin emperyalizmle işbirliği yapmasıdır. Artık burada ABD’nin ve AKP’nin siyasetlerine karşı çıkmadan, dahası o siyasetlerin değiştirilebilmesi için efor göstermeden, sorun niçiniyle göçmenlere yüklenmek, hem politik değildir tıpkı vakitte insani değildir. Sorunu doğuran sebebi değiştirerek, ortadan kaldırarak sorunu çözebiliriz.
– Yakın vakitte Altındağ’da yaşananlar bunun provası mıydı?
Altındağ hepimiz için erken ihtar olmalı. Bunun bir prova olmaması, tekil bir örnek olarak kalabilmesi için hepimiz sorumlu davranmalıyız.
– Sizce oradaki büyük resme baktığınızda tartışmadığımız bir şey kaldı mı?
Göçmen aksiliği doğuran, yabancı düşmanlığı geliştiren, toplum ortasındaki bu hisleri körükleyecek yaklaşımlardan uzak duracak bir telaffuzun temel olması gerektiğini, döne döne konuşmalıyız. Çünkü Türkiye bu sıkıntıyla daha bir süre yaşayacak ve kritik anlarda misal durumların yaşanmaması için telaffuzlar, hele de şu toplumsal medya çağında, kritik ehemmiyet kazanıyor.
– Aslında yaratılan bir algıyla düşmanlık körükleniyor güya. Bu göçleri fırsat bilip İstanbul’a gelerek zenginlik ya da yan gelip yatma peşinde olanların sayısı fazlaca mu?
Kuşkusuz bunu fırsata çevirenler var. Suriye’de hırsızlık yaparak, kamunun malına el koyarak süratle zenginleşen ve bu niçinle İstanbul’a, Dubai’ye yerleşenler olağan olarak var. Dahası Suriye’den kazandığını artık Suriye’nin vatan savunma savaşında kullanmayıp, Batı’ya transfer ederek kendine yeni ömürler kuranlar olağan olarak var. Fakat toplam göçmen ortasında bunlar epeyce az. Göçmenlerin çoğunluğu çaresiz insanlardır. Erdoğan’ın vatandaşlık kanunundan yararlanarak para karşılığı Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığı kazananlardan ibaret değil ki göçmenler. Çoğunluğu parasız, fakir halk kesimleri…
– Göçmenler yalnızca diğerinin hakkını dolaylı gasp eden insanlarmış üzere görünüyor. Siz kitabınızda Aziz Sancar, Hasret Türeci, Uğur Şahin örneklerine yer vermişsiniz…
Göçmenlere salt bir yük olarak bakmanın yanlış olduğunu somut anlatabilmek için verdim o örnekleri. Göçmenler gittikleri toplumlara katkı sunanlardır beraberinde. Savaşlardan kaçıp farklı Batı ülkelerine yerleşen ve o ülkelere atlet olarak, akademisyen olarak, işadamı olarak büyük katkı veren çok göçmen var. Bir toplumdan öteki bir topluma şu ya da bu niçinle göçen, göçmek zorunda kalan, mecburî olarak göçen ya da tercihen göçen bir hayli başarılı örnek de var.
Kaldı ki kitabın girişinde özetlemek gerekirse mevzunun tarihselliğine de değindim. Uygarlığın gelişmeninde yerel-göçer gayretinin, çiftçi-çoban çabasının rolüne ve ehemmiyetine de değindim. İnsan, ağaçtan inip ayakları üzerine dikildiğinden beri göçüyor, yer değiştiriyor, daha âlâ yaşayabileceği, daha hayli kazanacağı yerler arıyor. İşte Anadolu’nun kavimler kapısı özelliği bu tarihselliğin en somut halidir. Tarihte kavimler kavimleri itip büyük göç dalgaları yarattılar. Yeni çağda da bu değişik formlarda sürdü, sürüyor. Pamuk tarlalarında çalıştırmak üzere köleleştirilen ve yeni kıtaya taşınan siyahiler, günümüzde neo-liberal iktisadın bir yansıması olarak büyük yer değiştirmeler ve ABD emperyalizminin çıkarları için işgal ettiği topraklardan kaynaklanan kitlesel göçler…
– Muhalefet “geri göndereceğiz” diyor, o kadar kolay mı?
Bu o kadar kolay değil. Birkaç niçinle. Birincisi “zorla hudut dışı” etmenizi engelleyen bir memleketler arası hukuk olağan olarak yok fakat mevcut memleketler arası hukuk, bir tarafıyla zorla hudut dışı edebilmenizi kolaylaştırmamaya çalışıyor. Dahası “zorla hudut dışı” eden devlet manzarasının, memleketler arası alakalarda elinizi bir epeyce açıdan zayıflatması da kelam konusu. İkincisi, 81 ile dağılmış Suriyelileri o denli kolay kolay toplayıp hudut dışı edebilmeniz teknik bakımından fazlaca mümkün değil. Üçüncüsü ve hepsinden kıymetlisi insani bir tahlil değil! ötürüsıyla tahlil perspektifimizin itici motoru “zor” değil, “ikna” olmalı, “gönüllülük” olmalı…
– Pekala, ne yapacağız? Ankara Şam ile anlaşınca, tablo değişecek mi?
Ankara ile Şam’ın mutabakatı gerekli kaide lakin kâfi koşul değil. İstanbul’a, Ankara’ya, İzmir’e yerleşmiş, güzel makûs bir iş bulmuş, büyük çocukları çalışan küçük çocukları okula giden bir aile, yalnızca Ankara ile Şam barıştı diye kalkıp Hama’ya, Humus’a niye dönsün? Şu anki kurallarına yakın olmasa bile, epeyce uzak olmayan kaideleri sağlamak lazım, geri dönmesine ikna edebilmek için. Bunun için önerdiğim bir proje var kitapta. Çok özetlemek gerekirse özetlersem; krizi fırsata çeviren, hem Suriyeliler için tıpkı vakitte Türk vatandaşları için, birlikte kalkınma modeli sağlayacak bir proje. Bir ortak iktisat alanı kurma ve ekonomik işbirliği yapma projesi.
– birlikte yaşamayı çözebilecek miyiz; çözemezsek ne olur?
birlikte yaşamayı değil, her insanın kendi ülkesinde memnun ve refah içerisinde yaşayabilmesini ana emel yapmalıyız evvela. Fakat son analizde, Türkiye’deki göçmenlerin tamamını istekli olarak, ikna ederek ülkelerine gönderebilmemiz mümkün değil. Burada bir kısmı yaşamaya devam edecek. Burada doğan çocukları ya da öbür niçinlerle… O bakımdan elbette birlikte yaşayabilmeyi de çözebilmemiz gerekiyor. Çözemezsek büyük badire olur. Hem göçmenler için ancak tıpkı vakitte yabancı tersliğinin hâkim olduğu bir siyasi iklimde yaşamak zorunda kalacağımızdan, hepimiz için… Ama ben umutsuz değilim. Altındağ üzere tekil örneklere ya da geniş geçen yüzyıl ortasında 5-6 Eylül’lere, Maraş’lara, Sivas’lara bakarak, zorluklar görülebilir. Lakin daha geniş perspektiften bakınca, gerimizde Gladyo tertipli bu tekil örnekler değil, daha epeyce birlikte yaşama külçeşidinin gelişmiş olduğu bir toplum var… Türk toplumu, kendisi de köklerinde göçerlik olduğu için, dahası imparatorluk mirasına sahip olduğu için, aslında dünyada “beraber yaşama” kültürüne en sahip toplulukların başında gelir. Bakmayın siz o tekil örneklere, aslında biz pek hoşgörülü bir toplumuz. Uygar Avrupalıların göçmenleri karada ve denizde nasıl geri ittikleri, nasıl vefat seyahatlerine zorladıkları ortada. Her gün bunun örnekleri yaşanıyor ne yazık ki… O bakımdan Türk toplumunun, Avrupalara nazaran hayli daha birlikte yaşama kültürüne, müsamahasına sahip olduğunu söyleyebilirim.
– İşin aslında korkutan boyutu cihatçıların Türkiye’ye girmesi… Buna ne dersiniz?
Toplumun temel tasası bu aslına bakarsanız. Çünkü iktidarın, Suriye’ye dünyanın bir fazlaca yerinden savaşmaya gelen cihatçılara kapı açmasından bu yana, toplumun IŞİD vb. kaynaklı bombalı hücumlarda ödediği büyük bedeller var… Göç dalgaları haliyle bu tasaları artırıyor. Çünkü Türkiye’de bir epeyce cihatçı örgütün “uyuyan hücre” olarak bulunduğu ortada. Bunun en kıymetli göstergesi vakit zaman “IŞİD’li yakalandı” formundaki polis operasyonu haberleridir esasen.
ABD ‘ÖZEL SAVAŞ’I ÖNE ALIYOR
– Kritik tarih olarak “14 Haziran 2021, Biden-Erdoğan” görüşmesini gösteriyorsunuz. Sır dolu o dorukta Afgan göçüyle ilgili bir pazarlık yürütüldüğünü düşünüyor musunuz?
Bir kez aileden tercüman haricinde, toplantıda bir Dışişleri yetkilisi olmadığı içi, ne konuşuldu, bilmiyoruz. Bu iktidar, geçmişte de misal görüşmelerde benzeri muahedeler yaptığı için kaygılıyız. Anımsayın, AKP’li Dışişleri Bakanı Abdullah Gül, Colin Powell ile “İki sayfalık dokuz unsurluk zımnî bir anlaşma” yaptığını açıklamıştı! 14 Haziran’da Kâbil Havalimanı’nın güvenliği için bir “genel mutabakat” olduğunu biliyoruz; hem Erdoğan hem Biden deklare etti. Fakat bunun tek olmadığı, paketin ögelerinden yalnızca biri olduğu anlaşılıyor. Tablo değişti ve 15 Ağustos’tan itibaren Kâbil’e Taliban hükümran oldu, bu biçimdece o mutabakat da kadük oldu. Fakat Türkiye’nin hâlâ havalimanında “işletmecilik” yapma ısrarını sürdürmesi, bunun ABD ve İngiltere tarafınca destekleniyor olması, Taliban’la bu çerçevede pazarlık yapılıyor olması, Türkiye ve Katar’ın bu maksatla G7 toplantısına katılması, sıkıntının paket boyutuna işaret ediyor. bir daha İngiltere, Almanya ve Yunanistan yetkilileriyle yapılan ve o başkentlerden Türkiye’nin Afgan göçü konusundaki değerine işaret edilen açıklamalar dikkat çekici… Türkiye, Afganistan göçü için en değerli koridor. Bunu Ankara da dünya da görüyor. Batı Türkiye’nin koridor olmasından öte, son durak bulunmasına gayret gösteriyor. bu biçimdece göç meselesini Türkiye’ye havale etmek istiyor. AKP hükümetinin de kritik seçim sürecinde Batı’nın siyasi takviyesi ve kredi musluklarını açması karşılığında buna razı olabildiğini, Suriye meselade yaşadık ne yazık ki…
– Havalimanı ABD açısından niye değerli?
ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price, bu soruya şu karşılığı veriyor. “Ticari ve hava nakliyatının ötesinde ehemmiyete sahip. Bölgede diplomatik olarak da bulunmanın şartı” diyor. 15 Ağustos’a kadar gayeleri şuydu: Türkiye, havalimanının ve havalimanından büyükelçilikler bölgesine kadar olan bölgenin toplamının güvenliğini sağlayacaktı. Artık bunu, Türk askeriyle değil, SADAT üzere yapılarla, “işletmeciliğin güvenliği” çerçevesinde yaptırabilmeye çalışıyorlar.
– Ulusal Savunma Bakanı Akar’ın, “Türkiye, NATO’yu kendi güvenliğinin merkezine koymaktadır” açıklamasını hatırlayalım. Bu, stratejik bir kusur mı, değil mi?
Stratejik yanılgıdır şüphesiz. Dün de küsurdu, bugün de hata… NATO demek son analizde ABD demektir. ABD’yi kendi güvenliğinin merkezine almak, vahimdir. Dün de vahimdi bugün de… Dün bu yanılgıyı ABD’nin “Yeşil Kuşak” projesinde, ABD’nin stratejisine eklemlenerek yapmışlardı… Bugün de ABD’nin Orta Asya planlarında rol alabilmek hevesindeler ne yazık ki…
– Türkiye, Kâbil Havalimanı’nda nazaranv üstlenecek mi, üstlenmeyecek mi; açıklamalar çelişkili… bu biçimde bir bakılırsav, sonunda nasıl bir sorun yumağını birlikteinde getirir?
Türk askerinin Kâbil Havalimanı’nın güvenliği bakılırsavine soyundurulması vahim yanılgıydı. her neyse ki tablo değişti, bu bakılırsav de değişti. Lakin AKP, NATO doruklarında ve Erdoğan-Biden görüşmelerinde konuşulan vazifeleri farklı yollarla sürdürebilme niyetinde. Artık işletmecilik ismi altında bakılırsavi farklı bir formda da olsa sürdürmeye çabalamaları bu niçinle… Türkiye için vahim sonuçlar doğurma potansiyeli taşıyan işler bunlar. Çünkü ABD’nin Orta Asya hesapları bağlamında, “özel savaş” kapsamında olma potansiyeli taşıyan bir nazaranv bu…
– “Afganistan ile ilgili bu karar yalnızca Afganistan ile ilgili değil. Başka ülkeleri bir daha inşa etmek için büyük askeri operasyonlar çağını bitmiş oldurmekle ilgili” dendi. İnandırıcı mı?
Hegemonyası zayıflayan ABD için bu bir mecburilik artık. “Ulus inşa projesi” dedikleri kapsamlı işgal ve hücumları sürdüremeyecek durumdalar. O niçinle ABD “özel savaş”ı öne alıyor artık. Pentagon bünyesinde kurulan ve sivil şirketlere bağlı görünümlü 60 bin kişilik yeni ordu bu hedefle kuruldu. ABD işgal edemeyeceği yerlerde karışıklıklar çıkarma, sabotaj düzenleme, suikastlar yapmaya yönelecek ağırlıkla… ABD iktisadı geriliyor; ABD’nin en varlıklı yüzde 1’inin serveti, geçen yıl yüzde 50’nin servetini geçti. Yani ABD ortasında zengin-yoksul makası açılıyor. Amerikan kamuoyu bu niçinle büyük paralara mal olan “ulus inşa projelerine” karşı. Emperyalist monopoller mevcut çıkarlarını o niçinle “özel savaş” düzleminde sağlamaya çalışacak yeni periyotta.
– Biden ”Afganistan ordusunun bu kadar kolay çökmesini önnazaranmedik” dedi.
Napolyon’un tarihi başarısı, paralı asker yerine zarurî askerlikle oluşturulmuş bir orduya sahip olmasıydı. Ulusal devletler çağı, ulusal ordular çağı başlamış oldu. Afganistan ne yazık ki uluslaşma amacını gerçekleştiremedi geçen yüzyılda. Afgan kimliği bir üst kimlik, bir ulus kimliği olamadı. Beşerler hâlâ kendini Peştun diye, Tacik diye, Özbek diye, Hazara diye isimlendiriyor… Bu niçinle “vatan” yerine, “bölge” var; vatanın savunması değil, kendi bölgesinin savunması var. Uluslaşamamış bir toplumda ulusal ordu kurulamıyor haliyle; aslında zıddı daha doğrudur, ulusal ordu kurabildiğiniz ölçüde uluslaşabilirsiniz. Emperyalist ABD’nin kurduğu ordu bu niçinle süratle dağıldı. Ortada bir ulusal ordu yok zira, kukla hükümetin maaşını ödediği askerler var. O askerler, tablo değiştiğinde dağılıyor ve “vatan” yerine, kendi kavminin bölgesini; ulus yerine kendi kavmini, hatta yalnızca kendi ailesini düşünüyor…
TÜRKİYE, YENİ DÜNYADA YERİNİ ALABİLMELİ
– Önümüzdeki devirle ilgili bir öngörünüz var mı? Tüm bu NATO 2030 planları… Afganistan’daki durum… Bize ne olacağını söylüyor?
Yeni bir dünya kuruluyor. Amerikan düşü bitti, Neo-Conların “21. yüzyılı Amerikan yüzyılı” yapma amacı ortadan kalktı. Uygarlığın lokomotifi adım adım Batı’dan Doğu’ya geçiyor. 500 yılın akabinde bir büyük değişim başlıyor. Kuşkusuz her değişim, hele de büyük değişimler sancılı olur. Bu büyük değişimleri anlayabilmenin ölçütlerinden biri ticaret yollarıdır. Evvelden de bu biçimdeydi. İşte Pers uygarlığının öne çıktığı çağda ünlü Kral Yolu, bir daha Doğu’nun uygarlığa liderlik ettiği çağda İpek Yolu, Roma’nın uygarlığa liderlik ettiği çağda Akdeniz ticareti, Avrupa’nın uygarlığa liderlik ettiği çağda sömürgeleri birbirine bağlayan ticaret yolları, ABD’nin uygarlığa liderlik etmeye başlamasıyla da Amerika ile Avrupa içindeki Atlantik’in en büyük ticaret yolu olması… Artık tablo değişiyor. İnternette kolaylıkla gemi ticaretini uydu marifetiyle anlık gösteren sitelere baktığınızda nazaranceğiniz şudur: Asya-Pasifik, ticaret gemilerinin ağırlaştığı bölgedir. İşte bu niçinle artık Çağdaş İpek Yolu denilebilecek Doğu Asya’yı Avrupa ve Afrika’ya bağlayan Nesil ve Yol İnisiyatifi fazlaca ehemmiyet kazanmıştır.
– Türkiye’nin yapacağı en büyük kusur ne olur? O yanılgıyı yapmaya ne kadar yakın?
Türkiye, dünyanın bu büyük gelişmenini gorerek konumlanmalı; yeni bir dünya kurulurken orada yerini alabilmeli. Atlantik’e çapalı, NATO stratejilerine eklemli bir Türkiye yerine, ekonomik ve siyaseten tam bağımsız bir ülke olarak, yeni dünyada yer almalı…
- Altındağ hepimiz için erken ihtar olmalı. Bunun bir prova olmaması, tekil bir örnek olarak kalabilmesi için hepimiz sorumlu davranmalıyız.
- Göçmenleri göndermek o kadar kolay değil. Tahlil perspektifimizin itici motoru “zor” değil, “ikna” olmalı, “gönüllülük” olmalı…
- Suriye’nin kuzeyinde PYD özerk bir yapı kuracak, Kürt Açılımı var, o yapı Türkiye’ye bağlanacak, AKP de tarih yazmış olacak… Gerçekleşmedi, fakat AKP bu hayalden vazgeçmedi.
- Bizim liberallerimiz Arapları Türk topraklarında seviyorlar, Kürt topraklarında değil. Zira Suriye’nin kuzeyini, Suriye toprağı olarak değil, Kürdistan olarak görmeyi dilek ediyorlar.
- AKP, işletmecilik ismi altında bakılırsavi farklı bir formda da olsa sürdürmeye çabalıyor. ABD’nin Orta Asya hesapları bağlamında, “özel savaş” kapsamında olma potansiyeli taşıyan bir bakılırsav bu…
- Yeni bir dünya kuruluyor. Amerikan düşü bitti, Neo-Conların “21. Yüzyılı Amerikan Yüzyılı” yapma maksadı ortadan kalktı. Uygarlığın lokomotifi adım adım Batı’dan Doğu’ya geçiyor.
AKP, Batı dayanağı almak için Türkiye’yi tampon ülke yaptı. AKP iktidara Batı dayanağıyla geldi, Batı’nın Ortadoğu planlarına eklemlenerek iktidarını sürdürdü ve Batı’nın gereksinimlerini karşılayabildiği ölçüde iktidarını korudu. Göç, AB için fazlaca değerli bir sorun. Türkiye AB’nin bu problemini, göçmenleri tutarak çözdü. Bunu AKP hükümetinin başbakanı Binali Yıldırım söylemiş oldu aslına bakarsan.
– Hatırlatın lütfen…
“Türkiye olmasa akın akın mülteciler Avrupa’yı istila edecek.” Yani Türkiye’yi yönetenler açık açık “Avrupa istila edilmesin” diye “Türkiye’nin istila edilmesini kabul ettiklerini” söyleyebiliyorlar. Bununla övünebiliyorlar. Problem yalnızca bunun karşılığında alınan para değil. Çünkü o para bu sorunun yükünü karşılamaz. Burada emel, AKP’nin Batı’nın fazlaca kıymetli bir sıkıntısını çözerek, Batı’nın nezdinde değerini artırmaktır. Zira Batı’nın siyasi ve ekonomik takviyesini aldıkça, Türkiye’de iktidarını koruyabileceğini hesaplıyor. Bunun için de kendi ülkesini ve halkını göç sıkıntısıyla karşı karşıya getirmekten hiç çekinmiyor. Kâfi ki iktidarda kalabilsin. Öbür taraftan Türkiye’nin farklı etnik kümelerle dolması, bu hükümet açısından ideolojik bir sorun da değil. Aksine “her türlü milliyetçiliği ayaklarımın altına aldım” diyen, milliyetçilik yerine ümmetçilik yapan bir iktidar var. Ümmetçilik ve yeni Osmanlıcılık esasen ABD’nin Büyük Ortadoğu Projesi’nin ortasındaydı. AKP’nin göç siyasetini bu 20 yıllık sürecin bütününün haricinde tutamayız yani.
– Göçmenlerle Yeni Osmanlıcılık, eyalet sistemi, federasyon, Büyük Ortadoğu Projesi’nin nasıl bir ilgisi var?
– Yani Erdoğan’ın Lozan ve misakımilli tartışmaları da bu planla mı ilgili?
Katiyetle. Irak’ın ve Suriye’nin kuzebir daha genişleme amaçlarının gereği olarak misakımilli savunuculuğu yapıyorlar. Halep 82. vilayet, Kerkük 83. vilayet diye propaganda yapmaları bu niçinle… Halep’i, Kerkük’ü, Irak ve Suriye’nin kuzeyini almayı, oralarla genişlemeyi hedefleyen bir iktidar için elbette üniter yapı yerine federasyon, olağan olarak millet yerine ümmet temel olacaktır.
– AKP’nin niyeti Suriye’de toprak bütünlüğü müydü, yoksa toprak kazanma niyeti mi vardı?
Resmi telaffuz toprak bütünlüğü olağan olarak ancak gerçek tersi… Suriye’nin kuzeyinde PYD özerk bir yapı kuracak, Kürt Açılımı da var, o yapı Türkiye’ye bağlanacak, AKP de tarih yazmış olacak… Alışılmış bunlar hayaldi, gerçekleşmedi… Lakin AKP hâlâ bu hayalden vazgeçmiş değil. Açılım bitti, PKK-PYD’yle bağlantıları bilakis döndü ancak hâlâ kurallar değiştiğinde bundan nasıl bir kar elde ederim diye bakıyor. Fırat’ın doğusunda PYD devletine karşılık, Fırat’ın batısında kendi denetiminde bir ÖSO devleti pazarlığı yapabileceğini hesaplıyor. Şam idaresinin alandaki dostları Rusya ve İran’la işbirliği yapmaya mecbur kalması fakat Şam idaresiyle anlaşmakta ayak sürüyor olması bu niçinle. İdlib’de, Afrin’de ısrar etmesi bu niçinle. Suriye ordusunun kendi topraklarında hükümran bulunmasına karşı Türk askerini oralarda tutmak istemekte ısrar etmesi bu niçinle. Güya kendi toprağıymış üzere oraya kaymakam ataması, Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle Türk üniversitesine bağlı fakülte açması, TL’yi dolanımda olmaya zorlaması, tabelalar, vakit zaman bayrak göstermeler daima bu niçinle. Lakin bu da hayal, gerçekleşmeyecek bir hayal…
– Bu ortada evvel AKP’nin “Sanayiyi göçmenler ayakta tutuyor” açıklamalarını, daha sonra “Türkiye’nin bir tane daha mülteci alacak kapasitesi yoktur” kelamlarını ve son olarak da MHP’nin göç raporunu bir arada değerlendirmenizi isteyeceğim. Göç raporundaki şu söze dikkat: “Harcanan 38.5 milyar dolarla Ford-Otosan’ın altı kat büyüğü kurulabilir, bu şirkette 79 bin istihdam sağlanabilirdi…” Ne oluyor?
AKP’nin “Suriye’yi göçmenler ayakta tutuyor” söylemi, nasıl bir iktisat inşa ettiklerinin de itirafı aslında. Ucuz işgücüne dayanan iktisat anlayışlarında sömürülecek göçmen emeği, büyük fırsat oldu bu iktidar için, bu iktidarın dayandığı sınıf için… Göçmenleri hem ucuz işgücü olarak kullanıyorlar, tıpkı vakitte sendika isteyen, artırım isteyen Türk çalışanına karşı “Bak alternatifin var” diyerek sopa gösteriyorlar. İki taraflı sömürü yani… MHP’nin milliyetçi anlayışla göçmenlere karşı olması ve Erdoğan’ın iktidarda kalabilmek için MHP’ye muhtaçlığı olması, vakit zaman dikkat çektiğiniz çeşitten çelişkiler doğuruyor şüphesiz. Erdoğan, iki tarafı da iki anlayışı da yönetim ederek yürütmeye çalışıyor süreci.
– Tüm anketler tüm parti seçmenleri için şunu rahatlıkla söylüyor: Suriyeliler, Afganlar istenmiyor. Siyaset buradaki oy potansiyelinin mi farkına vardı da telaffuzun dozunu artırdı…
Alışılmış göç meselesinin doğurduğu zahmetlerin AKP tabanında da hissediliyor olması, Erdoğan’ı daima hareket yapmak zorunda bırakıyor. Göç konusunda son periyotta sık sık birbiriyle çelişen açıklamalar yapması bu niçinle. Yüzde 8’e varan bir göçmen varlığı, iktisadı kırılgan bir ülkede, herkes açısından sorun olağan olarak. AKP tabanı açısından da… Vatandaş, kendi ekonomisindeki gerileme niçiniyle suçlanacaklar listesine kolay kolay göçmenleri evvela yazabiliyor haliyle. Kuşkusuz burada okları göçmenlere değil, sorunun temel kaynağına yönlendirmek lazım. Çünkü göç probleminde sorunun sebebi olarak göçmenleri görmek kadar kusurlu ve sonuçları vahim olabilecek bir yaklaşım yoktur… Ekonomimiz, göç niçiniyle değil, üretim asıllı olmaması niçiniyle, tarımın bitirilmesi niçiniyle, endüstrinin ağır yara alması niçiniyle, gümrük birliği siyasetleri niçiniyle, borcu borçla çevirme anlayışı niçiniyle, memleketler arası kredilere bağımlı olması niçiniyle, kamucu olmaması niçiniyle kötü… Tüm bunların yanında göçmenlerin iktisada getirdiği yük, tali kalır.
– Türkiye’deki Suriyelilerin ülkesine dönmesine AKP kadar liberallerin de itiraz ettiğini söylüyorsunuz. Neyi eleştiriyorsunuz?
Liberallerin “insan hakları”na verdikleri değerden kaynaklanmıyor bu itirazları şüphesiz. O denli olsa, Suriye’de 10 yıldır süren iç savaşa dayanak vermezlerdi! Kaygıları şu, bunu da açık açık söylüyorlar: “Suriyeliler gönderilirse, Kuzey Suriye’nin demografisi bozulur” diyorlar. Yani Kürt bölgesine Araplar doluşur diye tasa ediyorlar. Yani bizim liberallerimiz Arapları Türk topraklarında seviyorlar, Kürt topraklarında değil. Zira Suriye’nin kuzeyini, Suriye toprağı olarak değil, Kürdistan olarak görmeyi istek ediyorlar.
– Kitabınızda altını bilhassa şöyleki çizmişsiniz: “Göç, evet, bir problemdir lakin bu meselede göçmenleri gaye almak gerçek değil.” Ama siyasetçileri durdurmak da mümkün değil.
Göç meselesinde sorunun sebebini yanlış belirlemek ve tahlilinde de kolaycılığa kaçmak, önemli problemdir. Mümkün sonuçları prestijiyle önemli sıkıntıdır. Siyasetçiler başta, hepimiz bu mevzuda sorumlu davranmalıyız. Göç sıkıntısının sebebi göçmenin kendisi değildir; göçmen, bu sorunun kararıdur. Göç sıkıntısında, ki temel göçmen varlığı Suriyeli olduğuna göre, oradan hareketle söylersek sorunun kaynağı, birincisi emperyalizmin saldırganlığ,ı ikincisi de AKP hükümetinin emperyalizmle işbirliği yapmasıdır. Artık burada ABD’nin ve AKP’nin siyasetlerine karşı çıkmadan, dahası o siyasetlerin değiştirilebilmesi için efor göstermeden, sorun niçiniyle göçmenlere yüklenmek, hem politik değildir tıpkı vakitte insani değildir. Sorunu doğuran sebebi değiştirerek, ortadan kaldırarak sorunu çözebiliriz.
– Yakın vakitte Altındağ’da yaşananlar bunun provası mıydı?
Altındağ hepimiz için erken ihtar olmalı. Bunun bir prova olmaması, tekil bir örnek olarak kalabilmesi için hepimiz sorumlu davranmalıyız.
– Sizce oradaki büyük resme baktığınızda tartışmadığımız bir şey kaldı mı?
Göçmen aksiliği doğuran, yabancı düşmanlığı geliştiren, toplum ortasındaki bu hisleri körükleyecek yaklaşımlardan uzak duracak bir telaffuzun temel olması gerektiğini, döne döne konuşmalıyız. Çünkü Türkiye bu sıkıntıyla daha bir süre yaşayacak ve kritik anlarda misal durumların yaşanmaması için telaffuzlar, hele de şu toplumsal medya çağında, kritik ehemmiyet kazanıyor.
– Aslında yaratılan bir algıyla düşmanlık körükleniyor güya. Bu göçleri fırsat bilip İstanbul’a gelerek zenginlik ya da yan gelip yatma peşinde olanların sayısı fazlaca mu?
Kuşkusuz bunu fırsata çevirenler var. Suriye’de hırsızlık yaparak, kamunun malına el koyarak süratle zenginleşen ve bu niçinle İstanbul’a, Dubai’ye yerleşenler olağan olarak var. Dahası Suriye’den kazandığını artık Suriye’nin vatan savunma savaşında kullanmayıp, Batı’ya transfer ederek kendine yeni ömürler kuranlar olağan olarak var. Fakat toplam göçmen ortasında bunlar epeyce az. Göçmenlerin çoğunluğu çaresiz insanlardır. Erdoğan’ın vatandaşlık kanunundan yararlanarak para karşılığı Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığı kazananlardan ibaret değil ki göçmenler. Çoğunluğu parasız, fakir halk kesimleri…
– Göçmenler yalnızca diğerinin hakkını dolaylı gasp eden insanlarmış üzere görünüyor. Siz kitabınızda Aziz Sancar, Hasret Türeci, Uğur Şahin örneklerine yer vermişsiniz…
Göçmenlere salt bir yük olarak bakmanın yanlış olduğunu somut anlatabilmek için verdim o örnekleri. Göçmenler gittikleri toplumlara katkı sunanlardır beraberinde. Savaşlardan kaçıp farklı Batı ülkelerine yerleşen ve o ülkelere atlet olarak, akademisyen olarak, işadamı olarak büyük katkı veren çok göçmen var. Bir toplumdan öteki bir topluma şu ya da bu niçinle göçen, göçmek zorunda kalan, mecburî olarak göçen ya da tercihen göçen bir hayli başarılı örnek de var.
Kaldı ki kitabın girişinde özetlemek gerekirse mevzunun tarihselliğine de değindim. Uygarlığın gelişmeninde yerel-göçer gayretinin, çiftçi-çoban çabasının rolüne ve ehemmiyetine de değindim. İnsan, ağaçtan inip ayakları üzerine dikildiğinden beri göçüyor, yer değiştiriyor, daha âlâ yaşayabileceği, daha hayli kazanacağı yerler arıyor. İşte Anadolu’nun kavimler kapısı özelliği bu tarihselliğin en somut halidir. Tarihte kavimler kavimleri itip büyük göç dalgaları yarattılar. Yeni çağda da bu değişik formlarda sürdü, sürüyor. Pamuk tarlalarında çalıştırmak üzere köleleştirilen ve yeni kıtaya taşınan siyahiler, günümüzde neo-liberal iktisadın bir yansıması olarak büyük yer değiştirmeler ve ABD emperyalizminin çıkarları için işgal ettiği topraklardan kaynaklanan kitlesel göçler…
– Muhalefet “geri göndereceğiz” diyor, o kadar kolay mı?
Bu o kadar kolay değil. Birkaç niçinle. Birincisi “zorla hudut dışı” etmenizi engelleyen bir memleketler arası hukuk olağan olarak yok fakat mevcut memleketler arası hukuk, bir tarafıyla zorla hudut dışı edebilmenizi kolaylaştırmamaya çalışıyor. Dahası “zorla hudut dışı” eden devlet manzarasının, memleketler arası alakalarda elinizi bir epeyce açıdan zayıflatması da kelam konusu. İkincisi, 81 ile dağılmış Suriyelileri o denli kolay kolay toplayıp hudut dışı edebilmeniz teknik bakımından fazlaca mümkün değil. Üçüncüsü ve hepsinden kıymetlisi insani bir tahlil değil! ötürüsıyla tahlil perspektifimizin itici motoru “zor” değil, “ikna” olmalı, “gönüllülük” olmalı…
– Pekala, ne yapacağız? Ankara Şam ile anlaşınca, tablo değişecek mi?
Ankara ile Şam’ın mutabakatı gerekli kaide lakin kâfi koşul değil. İstanbul’a, Ankara’ya, İzmir’e yerleşmiş, güzel makûs bir iş bulmuş, büyük çocukları çalışan küçük çocukları okula giden bir aile, yalnızca Ankara ile Şam barıştı diye kalkıp Hama’ya, Humus’a niye dönsün? Şu anki kurallarına yakın olmasa bile, epeyce uzak olmayan kaideleri sağlamak lazım, geri dönmesine ikna edebilmek için. Bunun için önerdiğim bir proje var kitapta. Çok özetlemek gerekirse özetlersem; krizi fırsata çeviren, hem Suriyeliler için tıpkı vakitte Türk vatandaşları için, birlikte kalkınma modeli sağlayacak bir proje. Bir ortak iktisat alanı kurma ve ekonomik işbirliği yapma projesi.
– birlikte yaşamayı çözebilecek miyiz; çözemezsek ne olur?
birlikte yaşamayı değil, her insanın kendi ülkesinde memnun ve refah içerisinde yaşayabilmesini ana emel yapmalıyız evvela. Fakat son analizde, Türkiye’deki göçmenlerin tamamını istekli olarak, ikna ederek ülkelerine gönderebilmemiz mümkün değil. Burada bir kısmı yaşamaya devam edecek. Burada doğan çocukları ya da öbür niçinlerle… O bakımdan elbette birlikte yaşayabilmeyi de çözebilmemiz gerekiyor. Çözemezsek büyük badire olur. Hem göçmenler için ancak tıpkı vakitte yabancı tersliğinin hâkim olduğu bir siyasi iklimde yaşamak zorunda kalacağımızdan, hepimiz için… Ama ben umutsuz değilim. Altındağ üzere tekil örneklere ya da geniş geçen yüzyıl ortasında 5-6 Eylül’lere, Maraş’lara, Sivas’lara bakarak, zorluklar görülebilir. Lakin daha geniş perspektiften bakınca, gerimizde Gladyo tertipli bu tekil örnekler değil, daha epeyce birlikte yaşama külçeşidinin gelişmiş olduğu bir toplum var… Türk toplumu, kendisi de köklerinde göçerlik olduğu için, dahası imparatorluk mirasına sahip olduğu için, aslında dünyada “beraber yaşama” kültürüne en sahip toplulukların başında gelir. Bakmayın siz o tekil örneklere, aslında biz pek hoşgörülü bir toplumuz. Uygar Avrupalıların göçmenleri karada ve denizde nasıl geri ittikleri, nasıl vefat seyahatlerine zorladıkları ortada. Her gün bunun örnekleri yaşanıyor ne yazık ki… O bakımdan Türk toplumunun, Avrupalara nazaran hayli daha birlikte yaşama kültürüne, müsamahasına sahip olduğunu söyleyebilirim.
– İşin aslında korkutan boyutu cihatçıların Türkiye’ye girmesi… Buna ne dersiniz?
Toplumun temel tasası bu aslına bakarsanız. Çünkü iktidarın, Suriye’ye dünyanın bir fazlaca yerinden savaşmaya gelen cihatçılara kapı açmasından bu yana, toplumun IŞİD vb. kaynaklı bombalı hücumlarda ödediği büyük bedeller var… Göç dalgaları haliyle bu tasaları artırıyor. Çünkü Türkiye’de bir epeyce cihatçı örgütün “uyuyan hücre” olarak bulunduğu ortada. Bunun en kıymetli göstergesi vakit zaman “IŞİD’li yakalandı” formundaki polis operasyonu haberleridir esasen.
ABD ‘ÖZEL SAVAŞ’I ÖNE ALIYOR
– Kritik tarih olarak “14 Haziran 2021, Biden-Erdoğan” görüşmesini gösteriyorsunuz. Sır dolu o dorukta Afgan göçüyle ilgili bir pazarlık yürütüldüğünü düşünüyor musunuz?
Bir kez aileden tercüman haricinde, toplantıda bir Dışişleri yetkilisi olmadığı içi, ne konuşuldu, bilmiyoruz. Bu iktidar, geçmişte de misal görüşmelerde benzeri muahedeler yaptığı için kaygılıyız. Anımsayın, AKP’li Dışişleri Bakanı Abdullah Gül, Colin Powell ile “İki sayfalık dokuz unsurluk zımnî bir anlaşma” yaptığını açıklamıştı! 14 Haziran’da Kâbil Havalimanı’nın güvenliği için bir “genel mutabakat” olduğunu biliyoruz; hem Erdoğan hem Biden deklare etti. Fakat bunun tek olmadığı, paketin ögelerinden yalnızca biri olduğu anlaşılıyor. Tablo değişti ve 15 Ağustos’tan itibaren Kâbil’e Taliban hükümran oldu, bu biçimdece o mutabakat da kadük oldu. Fakat Türkiye’nin hâlâ havalimanında “işletmecilik” yapma ısrarını sürdürmesi, bunun ABD ve İngiltere tarafınca destekleniyor olması, Taliban’la bu çerçevede pazarlık yapılıyor olması, Türkiye ve Katar’ın bu maksatla G7 toplantısına katılması, sıkıntının paket boyutuna işaret ediyor. bir daha İngiltere, Almanya ve Yunanistan yetkilileriyle yapılan ve o başkentlerden Türkiye’nin Afgan göçü konusundaki değerine işaret edilen açıklamalar dikkat çekici… Türkiye, Afganistan göçü için en değerli koridor. Bunu Ankara da dünya da görüyor. Batı Türkiye’nin koridor olmasından öte, son durak bulunmasına gayret gösteriyor. bu biçimdece göç meselesini Türkiye’ye havale etmek istiyor. AKP hükümetinin de kritik seçim sürecinde Batı’nın siyasi takviyesi ve kredi musluklarını açması karşılığında buna razı olabildiğini, Suriye meselade yaşadık ne yazık ki…
– Havalimanı ABD açısından niye değerli?
ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price, bu soruya şu karşılığı veriyor. “Ticari ve hava nakliyatının ötesinde ehemmiyete sahip. Bölgede diplomatik olarak da bulunmanın şartı” diyor. 15 Ağustos’a kadar gayeleri şuydu: Türkiye, havalimanının ve havalimanından büyükelçilikler bölgesine kadar olan bölgenin toplamının güvenliğini sağlayacaktı. Artık bunu, Türk askeriyle değil, SADAT üzere yapılarla, “işletmeciliğin güvenliği” çerçevesinde yaptırabilmeye çalışıyorlar.
– Ulusal Savunma Bakanı Akar’ın, “Türkiye, NATO’yu kendi güvenliğinin merkezine koymaktadır” açıklamasını hatırlayalım. Bu, stratejik bir kusur mı, değil mi?
Stratejik yanılgıdır şüphesiz. Dün de küsurdu, bugün de hata… NATO demek son analizde ABD demektir. ABD’yi kendi güvenliğinin merkezine almak, vahimdir. Dün de vahimdi bugün de… Dün bu yanılgıyı ABD’nin “Yeşil Kuşak” projesinde, ABD’nin stratejisine eklemlenerek yapmışlardı… Bugün de ABD’nin Orta Asya planlarında rol alabilmek hevesindeler ne yazık ki…
– Türkiye, Kâbil Havalimanı’nda nazaranv üstlenecek mi, üstlenmeyecek mi; açıklamalar çelişkili… bu biçimde bir bakılırsav, sonunda nasıl bir sorun yumağını birlikteinde getirir?
Türk askerinin Kâbil Havalimanı’nın güvenliği bakılırsavine soyundurulması vahim yanılgıydı. her neyse ki tablo değişti, bu bakılırsav de değişti. Lakin AKP, NATO doruklarında ve Erdoğan-Biden görüşmelerinde konuşulan vazifeleri farklı yollarla sürdürebilme niyetinde. Artık işletmecilik ismi altında bakılırsavi farklı bir formda da olsa sürdürmeye çabalamaları bu niçinle… Türkiye için vahim sonuçlar doğurma potansiyeli taşıyan işler bunlar. Çünkü ABD’nin Orta Asya hesapları bağlamında, “özel savaş” kapsamında olma potansiyeli taşıyan bir nazaranv bu…
– “Afganistan ile ilgili bu karar yalnızca Afganistan ile ilgili değil. Başka ülkeleri bir daha inşa etmek için büyük askeri operasyonlar çağını bitmiş oldurmekle ilgili” dendi. İnandırıcı mı?
Hegemonyası zayıflayan ABD için bu bir mecburilik artık. “Ulus inşa projesi” dedikleri kapsamlı işgal ve hücumları sürdüremeyecek durumdalar. O niçinle ABD “özel savaş”ı öne alıyor artık. Pentagon bünyesinde kurulan ve sivil şirketlere bağlı görünümlü 60 bin kişilik yeni ordu bu hedefle kuruldu. ABD işgal edemeyeceği yerlerde karışıklıklar çıkarma, sabotaj düzenleme, suikastlar yapmaya yönelecek ağırlıkla… ABD iktisadı geriliyor; ABD’nin en varlıklı yüzde 1’inin serveti, geçen yıl yüzde 50’nin servetini geçti. Yani ABD ortasında zengin-yoksul makası açılıyor. Amerikan kamuoyu bu niçinle büyük paralara mal olan “ulus inşa projelerine” karşı. Emperyalist monopoller mevcut çıkarlarını o niçinle “özel savaş” düzleminde sağlamaya çalışacak yeni periyotta.
– Biden ”Afganistan ordusunun bu kadar kolay çökmesini önnazaranmedik” dedi.
Napolyon’un tarihi başarısı, paralı asker yerine zarurî askerlikle oluşturulmuş bir orduya sahip olmasıydı. Ulusal devletler çağı, ulusal ordular çağı başlamış oldu. Afganistan ne yazık ki uluslaşma amacını gerçekleştiremedi geçen yüzyılda. Afgan kimliği bir üst kimlik, bir ulus kimliği olamadı. Beşerler hâlâ kendini Peştun diye, Tacik diye, Özbek diye, Hazara diye isimlendiriyor… Bu niçinle “vatan” yerine, “bölge” var; vatanın savunması değil, kendi bölgesinin savunması var. Uluslaşamamış bir toplumda ulusal ordu kurulamıyor haliyle; aslında zıddı daha doğrudur, ulusal ordu kurabildiğiniz ölçüde uluslaşabilirsiniz. Emperyalist ABD’nin kurduğu ordu bu niçinle süratle dağıldı. Ortada bir ulusal ordu yok zira, kukla hükümetin maaşını ödediği askerler var. O askerler, tablo değiştiğinde dağılıyor ve “vatan” yerine, kendi kavminin bölgesini; ulus yerine kendi kavmini, hatta yalnızca kendi ailesini düşünüyor…
TÜRKİYE, YENİ DÜNYADA YERİNİ ALABİLMELİ
– Önümüzdeki devirle ilgili bir öngörünüz var mı? Tüm bu NATO 2030 planları… Afganistan’daki durum… Bize ne olacağını söylüyor?
Yeni bir dünya kuruluyor. Amerikan düşü bitti, Neo-Conların “21. yüzyılı Amerikan yüzyılı” yapma amacı ortadan kalktı. Uygarlığın lokomotifi adım adım Batı’dan Doğu’ya geçiyor. 500 yılın akabinde bir büyük değişim başlıyor. Kuşkusuz her değişim, hele de büyük değişimler sancılı olur. Bu büyük değişimleri anlayabilmenin ölçütlerinden biri ticaret yollarıdır. Evvelden de bu biçimdeydi. İşte Pers uygarlığının öne çıktığı çağda ünlü Kral Yolu, bir daha Doğu’nun uygarlığa liderlik ettiği çağda İpek Yolu, Roma’nın uygarlığa liderlik ettiği çağda Akdeniz ticareti, Avrupa’nın uygarlığa liderlik ettiği çağda sömürgeleri birbirine bağlayan ticaret yolları, ABD’nin uygarlığa liderlik etmeye başlamasıyla da Amerika ile Avrupa içindeki Atlantik’in en büyük ticaret yolu olması… Artık tablo değişiyor. İnternette kolaylıkla gemi ticaretini uydu marifetiyle anlık gösteren sitelere baktığınızda nazaranceğiniz şudur: Asya-Pasifik, ticaret gemilerinin ağırlaştığı bölgedir. İşte bu niçinle artık Çağdaş İpek Yolu denilebilecek Doğu Asya’yı Avrupa ve Afrika’ya bağlayan Nesil ve Yol İnisiyatifi fazlaca ehemmiyet kazanmıştır.
– Türkiye’nin yapacağı en büyük kusur ne olur? O yanılgıyı yapmaya ne kadar yakın?
Türkiye, dünyanın bu büyük gelişmenini gorerek konumlanmalı; yeni bir dünya kurulurken orada yerini alabilmeli. Atlantik’e çapalı, NATO stratejilerine eklemli bir Türkiye yerine, ekonomik ve siyaseten tam bağımsız bir ülke olarak, yeni dünyada yer almalı…