Merve YİĞİTCAN
Salgın sürecinde başlayan, akabinde kurda yaşanan ani yükselişle hızlanan işletme sermayelerindeki erozyon, firmaların üretim ve yatırımda hareket alanını gitgide daraltıyor. Enflasyonist baskı ve artan maliyetlerin kıskaca aldığı işletmeler, nakit sıkışıklığını aşabilmek ismine birtakım vergi düzenlemelerinde güncellemeye gidilmesini bekliyor. Kanunen kabul edilmeyen sarfiyatlar kapsamındaki finansman sarfiyat kısıtlaması ile binek araç masraf kısıtlamasının, firmaları yorduğuna işaret eden iş dünyası temsilcileri, süreksiz verginin de artık kademeli olarak kaldırılmasını bekliyor. Piyasanın talepleri içinde, biriken KDV iadelerinde sürecin hızlandırılması ile kira stopaj oranının kalıcı olarak indirilmesi de öne çıkıyor.
Ne çeşit zorluklar yaşanıyor?
Pekala işletmelerin ‘yıpratıcı’ olarak nitelendirdiği vergi uygulamaları şirketlere ne cins zorluklar çıkarıyor? Kanunen kabul edilmeyen masraflar kapsamındaki finansman sarfiyat kısıtlaması ile işletmenin, kendi özsermayesini aşan fiyatta kullanılmış olan kredilerinin faiz masrafının yüzde 10’u kanunen kabul edilmeyen sarfiyat olarak kayıtlara alınmak zorunda. Yüzde 10’a denk gelen meblağ işletmelerin carisine gelir olarak yazılıp, üzerinden kurumlar vergisi alınıyor. Geçen yıl yürürlüğe giren bu uygulama, şirketlerin kredi yerine özkaynaklarını kullanmalarını teşvik etmeyi amaçlıyordu. Fakat işletmelerin yüzde 70’ten çoksının öz kaynaklarının haricinde kullandıkları krediler ile faaliyetlerine devam ettiği düşünüldüğünde uygulama özsermayesi düşük olan işletmeler için ek vergi maliyeti yaratıyor. bununla birlikte şirketlerin borç-özkaynak oranlarındaki artış da şirketlerin yatırım ve üretim için dış kaynak kullanmasının zorunluluğunu, bu haliyle finansman masraf kısıtlamasının yarattığı negatif etkiyi gösteriyor. İSO 500-2020 listesindeki işletmelerin yüzde 235’e dayanan borç-özkaynak oranı, piyasadaki genel görüntüyü da özetliyor.
Kanunen kabul edilmeyen masraflar kapsamında bir daha geçen yıl getirilen binek araç sarfiyat kısıtlaması da işletmelerin faaliyetlerinde kullandıkları binek araçlara ait sarfiyatların yüzde 30’unun vergi matrahından indirilmesini engelliyor. Şirketlerin bir öteki talebi ise kira-stopaj oranının kalıcı olarak yüzde 10’a indirilmesi… Kanun ile devlet, mal sahibinin ödemesi gereken kira gelir vergisinin yüzde 20’sini kiracısı olan işyerine tahakkuk ettiriyor. Lakin pandeminin başında işletmeleri desteklemek ismine bu oran yüzde 10’a indirilmişti. İşletmeler, kira-stopaj oranının kalıcı olarak yüzde 10’a indirilmesinin firmaların sermaye yapısını güçlendirebilmesi ve nakit akışlarını düzenleyebilmeleri ismine kıymetli olduğuna işaret ediyor. Firmaların nakit akışını zorlayan bir öbür uygulama da süreksiz vergi uygulaması. 17 Ağustos 1999 Marmara Zelzelesi daha sonrasında getirilen süreksiz vergi uygulaması ile devlet yılda 3 kere süreksiz vergi 1 defa de yıllık gelir vergisi beyanı alıyor. İş dünyası temsilcileri, 3 ayda bir devlete vergi ödemenin nakit akışını darbelediğini, yılda 1 kezde tamamının verilmesinin firmalara rahat nefes aldıracağını lisana getiriyorlar.
Avdagiç: Firmalar zorlanıyor
DÜNYA’ya değerlendirmelerde bulunan İstanbul Ticaret Odası (İTO) Lideri Şekib Avdagiç, son periyotta hem yatırım muhtaçlığının artmasının birebir vakitte global boyuttaki enflasyon sıkıntısının işletme sermayesi gereksiniminin büyümesine niye olduğunu, firmaları da finansman konusunda çok zorladığını söylemiş oldu. Finansman maliyetlerinin de arttığı bu süreçte birtakım yasal düzenlemelerin nakit gereksinimini azaltma noktasında büyük yarar getirebileceğini kaydetti. Avdagiç, kanunen kabul edilmeyen masraflarda bir düzenlemeye gidilmesi, finansman sarfiyat kısıtlamasının limitlerinin gözden geçirilmesi, bilhassa yurtarasında ticaret yapan şirketlerde biriken KDV iade sürecinin hızlandırılması ve kira stopaj oranının kalıcı olarak indirilmesi üzere adımların işletme sermayesine katkı yapacak uygulamalar olduğuna dikkat çekti.
yine gözden geçirilmeli
Avdagiç şu biçimde devam etti: “Suiistimalleri engellemek ismine yapılan kimi düzenlemelerin tüm mükellefl eri etkilediğini unutmamak lazım. Halihazırda birtakım haklı sarfiyat kalemlerinin vergi matrahından düşülememesi niçiniyle ticari kâr ile vergi matrahı birbirinden uzaklaşıyor. Bu durum vergi hesaplamalarını ve kâr dağıtımıyla ilgili süreçleri zorlaştırıyor. Bunun için kanunen kabul edilmeyen sarfiyatları tekrar gözden geçirerek makul bir seviyeye indirmek değerli. Motorlu Taşıtlar Vergisi’nin ya da vergi cezalarına ilişkin gecikme faizinin sarfiyat kabul edilmemesi üzere unsurlar esnetilebilir. Sıkıntı durumda olan bir işletme, vergi borcunu taksitlendirerek faiz ödüyor, öteki yandan bunun masraf olarak vergi matrahından düşemiyor. Bu üzere adımların esasen işletme sermayesini güçlendirerek, kamu ismine da bir vergi kaybı doğurmayacağına inanıyoruz.”
Bahçıvan’dan süreksiz vergi kaldırılsın önerisi
İşletmelerin vergi yükü İstanbul Sanayi Odası’nın da (İSO) gündeminde. Odanın son meclis toplantısında Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’yi ağırlayan İSO Lideri Erdal Bahçıvan, burada yaptığı konuşmada devreden KDV sorunu ile süreksiz verginin işletme sermayeleri üzerinde baskısına dikkat çekerek, sanayicilerin taleplerini lisana getirdi. Yakın vakitte bir fazlaca eserin KDV oranlarında değişime gidildiğini hatırlatan Bahçıvan, “KDV düzenlemeleri başta temel tüketim unsurları olmak üzere makul eser kümelerinde fiyat artışlarını hafifçel ettiği aşikar. Lakin bilhassa endüstriciler açısından kesin eserin KDV’si yüzde 1’e indirilirken hammaddenin KDV’sinin yüzde 18’de tutulması, üreticinin üzerinde aslına bakarsan var olan devreden KDV yükünün daha da artmasına niye oluyor. Bu haliyle bir tüketim vergisi olmaktan çıkıp bir endüstrici vergisi niteliğine bürünen KDV’nin sadeleştirilerek kapsamlı bir ıslahattan geçirilmesi gerektiğini düşünüyoruz” tabirlerini kullandı. Süreksiz vergi uygulamasına da değinen Bahçıvan, “Geçici vergi uygulaması sanayicilerimizi, aslına bakarsan kısıtlı olan işletme sermayelerinin bir kısmını devlete aktarmak durumunda bırakıyor. Son düzenleme ile süreksiz vergide taksit sayısının 3’e indirilmesi olumlu bir gelişme olsa da önümüzdeki periyotta süreksiz verginin kademeli olarak büsbütün kaldırılması gündeme alınmalıdır” formunda konuştu.
Önel: Yazılmayan sarfiyatlar hareket alanını daralttı
Kanunen kabul edilmeyen masrafların piyasada firmaların hareket kabiliyetini engellediğini kaydeden İstanbul Tüccarlar Kulübü Lideri İlker Önel, işletmelerin yüzde 70’ten çoksının özkaynaklarının haricinde kullandıkları krediler ile faaliyetlerine devam ettiklerini vurguladı. Enflasyon kaynaklı hammadde ve girdi fiyatlarının yükseldiği bu vakitte bilhassa işletme sermayesinin önemli oranda azaldığına dikkat çeken Önel, “Bu uygulamanın işletmenin hareket alanını daralttığı görülüyor. ötürüsıyla kanunen kabul edilmeyen sarfiyatlar kapsamında finansman giderlerimin yüzde 90’ının yazılması, kalan yüzde 10 kısmının yazılmaması, ayrıyeten bilhassa pazarlama yapan şirketlerin binek araçlarına yaptığı masrafın yüzde 30’luk kısmın masraf gösterememesi bu vakitte bizi yoruyor. Beklentimiz en azından makul bir devir için bunların teğe bir düşülmesi. bu türlü başta KOBİ’ler olmak üzere işletmelere can suyu olabilir” sözlerini kullandı.
Şirketlere ek vergi maliyeti yaratıyor
İşletmelerin güncelleme istediği birtakım kanunen kabul edilmeyen masraflarla ilgili vergi uzmanı BDO Türkiye Vergi Ortağı Erdal Güleç, değerlendirmelerde bulundu. Türkiye’de tasarruf oranının pek düşük olduğunu, bu niçinle gerek hanehalkı ve gerekse şirketlerin sıklıkla kredi kullanarak yatırım ve işletme sermayesi muhtaçlıklarını finanse ettiğine işaret eden Güleç, finansman sarfiyat kısıtlamasının özünde şirketlerin kredi yerine özkaynaklarını kullanmalarını teşvik etmek gayesiyle getirilmiş bir düzenleme olduğunu, lakin mevcut konjonktürde özsermayesi düşük olan şirketler için ek vergi maliyeti yarattığına dikkat çekti. Güleç, “ötürüsıyla, bu uygulamanın mevcut ekonomik konjonktürde sürdürülmesinden vazgeçilmesi gerekir. Bunun yerine özsermayeyi teşvik eden nakit sermaye indirimi üzere uygulamalara daha fazlaca işlerlik kazandırılması tercih edilmelidir. Uygulama büsbütün kaldırılmayacaksa da kanundaki azami yüzde 10 oranından daha düşük bir oran belirlenmelidir” sözlerini kullandı. Güleç, binek araç masraf kısıtlamasına ait de şu açıklamaları yaptı: “Son periyotlarda binek araçlara ait vergi, akaryakıt, kira üzere sarfiyat ögelerinin fahiş oranlarda artmış olması niçiniyle kanundaki limitler çok düşük kalıyor. Bu durum da yapılan masrafların kıymetli bir kısmının vergi matrahından indirilememesine niye oluyor. Bu niçinle, işletmeleri zorlayan bu uygulamanın da bir süre askıya alınması yahut kanundaki limitlerin ekonomik gerçekliğe yakınsayacak biçimde güncellenmesi gerekir.”
İŞ DÜNYASININ BEKLEDİĞİ ADIMLAR
Salgın sürecinde başlayan, akabinde kurda yaşanan ani yükselişle hızlanan işletme sermayelerindeki erozyon, firmaların üretim ve yatırımda hareket alanını gitgide daraltıyor. Enflasyonist baskı ve artan maliyetlerin kıskaca aldığı işletmeler, nakit sıkışıklığını aşabilmek ismine birtakım vergi düzenlemelerinde güncellemeye gidilmesini bekliyor. Kanunen kabul edilmeyen sarfiyatlar kapsamındaki finansman sarfiyat kısıtlaması ile binek araç masraf kısıtlamasının, firmaları yorduğuna işaret eden iş dünyası temsilcileri, süreksiz verginin de artık kademeli olarak kaldırılmasını bekliyor. Piyasanın talepleri içinde, biriken KDV iadelerinde sürecin hızlandırılması ile kira stopaj oranının kalıcı olarak indirilmesi de öne çıkıyor.
Ne çeşit zorluklar yaşanıyor?
Pekala işletmelerin ‘yıpratıcı’ olarak nitelendirdiği vergi uygulamaları şirketlere ne cins zorluklar çıkarıyor? Kanunen kabul edilmeyen masraflar kapsamındaki finansman sarfiyat kısıtlaması ile işletmenin, kendi özsermayesini aşan fiyatta kullanılmış olan kredilerinin faiz masrafının yüzde 10’u kanunen kabul edilmeyen sarfiyat olarak kayıtlara alınmak zorunda. Yüzde 10’a denk gelen meblağ işletmelerin carisine gelir olarak yazılıp, üzerinden kurumlar vergisi alınıyor. Geçen yıl yürürlüğe giren bu uygulama, şirketlerin kredi yerine özkaynaklarını kullanmalarını teşvik etmeyi amaçlıyordu. Fakat işletmelerin yüzde 70’ten çoksının öz kaynaklarının haricinde kullandıkları krediler ile faaliyetlerine devam ettiği düşünüldüğünde uygulama özsermayesi düşük olan işletmeler için ek vergi maliyeti yaratıyor. bununla birlikte şirketlerin borç-özkaynak oranlarındaki artış da şirketlerin yatırım ve üretim için dış kaynak kullanmasının zorunluluğunu, bu haliyle finansman masraf kısıtlamasının yarattığı negatif etkiyi gösteriyor. İSO 500-2020 listesindeki işletmelerin yüzde 235’e dayanan borç-özkaynak oranı, piyasadaki genel görüntüyü da özetliyor.
Kanunen kabul edilmeyen masraflar kapsamında bir daha geçen yıl getirilen binek araç sarfiyat kısıtlaması da işletmelerin faaliyetlerinde kullandıkları binek araçlara ait sarfiyatların yüzde 30’unun vergi matrahından indirilmesini engelliyor. Şirketlerin bir öteki talebi ise kira-stopaj oranının kalıcı olarak yüzde 10’a indirilmesi… Kanun ile devlet, mal sahibinin ödemesi gereken kira gelir vergisinin yüzde 20’sini kiracısı olan işyerine tahakkuk ettiriyor. Lakin pandeminin başında işletmeleri desteklemek ismine bu oran yüzde 10’a indirilmişti. İşletmeler, kira-stopaj oranının kalıcı olarak yüzde 10’a indirilmesinin firmaların sermaye yapısını güçlendirebilmesi ve nakit akışlarını düzenleyebilmeleri ismine kıymetli olduğuna işaret ediyor. Firmaların nakit akışını zorlayan bir öbür uygulama da süreksiz vergi uygulaması. 17 Ağustos 1999 Marmara Zelzelesi daha sonrasında getirilen süreksiz vergi uygulaması ile devlet yılda 3 kere süreksiz vergi 1 defa de yıllık gelir vergisi beyanı alıyor. İş dünyası temsilcileri, 3 ayda bir devlete vergi ödemenin nakit akışını darbelediğini, yılda 1 kezde tamamının verilmesinin firmalara rahat nefes aldıracağını lisana getiriyorlar.
Avdagiç: Firmalar zorlanıyor
DÜNYA’ya değerlendirmelerde bulunan İstanbul Ticaret Odası (İTO) Lideri Şekib Avdagiç, son periyotta hem yatırım muhtaçlığının artmasının birebir vakitte global boyuttaki enflasyon sıkıntısının işletme sermayesi gereksiniminin büyümesine niye olduğunu, firmaları da finansman konusunda çok zorladığını söylemiş oldu. Finansman maliyetlerinin de arttığı bu süreçte birtakım yasal düzenlemelerin nakit gereksinimini azaltma noktasında büyük yarar getirebileceğini kaydetti. Avdagiç, kanunen kabul edilmeyen masraflarda bir düzenlemeye gidilmesi, finansman sarfiyat kısıtlamasının limitlerinin gözden geçirilmesi, bilhassa yurtarasında ticaret yapan şirketlerde biriken KDV iade sürecinin hızlandırılması ve kira stopaj oranının kalıcı olarak indirilmesi üzere adımların işletme sermayesine katkı yapacak uygulamalar olduğuna dikkat çekti.
yine gözden geçirilmeli
Avdagiç şu biçimde devam etti: “Suiistimalleri engellemek ismine yapılan kimi düzenlemelerin tüm mükellefl eri etkilediğini unutmamak lazım. Halihazırda birtakım haklı sarfiyat kalemlerinin vergi matrahından düşülememesi niçiniyle ticari kâr ile vergi matrahı birbirinden uzaklaşıyor. Bu durum vergi hesaplamalarını ve kâr dağıtımıyla ilgili süreçleri zorlaştırıyor. Bunun için kanunen kabul edilmeyen sarfiyatları tekrar gözden geçirerek makul bir seviyeye indirmek değerli. Motorlu Taşıtlar Vergisi’nin ya da vergi cezalarına ilişkin gecikme faizinin sarfiyat kabul edilmemesi üzere unsurlar esnetilebilir. Sıkıntı durumda olan bir işletme, vergi borcunu taksitlendirerek faiz ödüyor, öteki yandan bunun masraf olarak vergi matrahından düşemiyor. Bu üzere adımların esasen işletme sermayesini güçlendirerek, kamu ismine da bir vergi kaybı doğurmayacağına inanıyoruz.”
Bahçıvan’dan süreksiz vergi kaldırılsın önerisi
İşletmelerin vergi yükü İstanbul Sanayi Odası’nın da (İSO) gündeminde. Odanın son meclis toplantısında Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’yi ağırlayan İSO Lideri Erdal Bahçıvan, burada yaptığı konuşmada devreden KDV sorunu ile süreksiz verginin işletme sermayeleri üzerinde baskısına dikkat çekerek, sanayicilerin taleplerini lisana getirdi. Yakın vakitte bir fazlaca eserin KDV oranlarında değişime gidildiğini hatırlatan Bahçıvan, “KDV düzenlemeleri başta temel tüketim unsurları olmak üzere makul eser kümelerinde fiyat artışlarını hafifçel ettiği aşikar. Lakin bilhassa endüstriciler açısından kesin eserin KDV’si yüzde 1’e indirilirken hammaddenin KDV’sinin yüzde 18’de tutulması, üreticinin üzerinde aslına bakarsan var olan devreden KDV yükünün daha da artmasına niye oluyor. Bu haliyle bir tüketim vergisi olmaktan çıkıp bir endüstrici vergisi niteliğine bürünen KDV’nin sadeleştirilerek kapsamlı bir ıslahattan geçirilmesi gerektiğini düşünüyoruz” tabirlerini kullandı. Süreksiz vergi uygulamasına da değinen Bahçıvan, “Geçici vergi uygulaması sanayicilerimizi, aslına bakarsan kısıtlı olan işletme sermayelerinin bir kısmını devlete aktarmak durumunda bırakıyor. Son düzenleme ile süreksiz vergide taksit sayısının 3’e indirilmesi olumlu bir gelişme olsa da önümüzdeki periyotta süreksiz verginin kademeli olarak büsbütün kaldırılması gündeme alınmalıdır” formunda konuştu.
Önel: Yazılmayan sarfiyatlar hareket alanını daralttı
Kanunen kabul edilmeyen masrafların piyasada firmaların hareket kabiliyetini engellediğini kaydeden İstanbul Tüccarlar Kulübü Lideri İlker Önel, işletmelerin yüzde 70’ten çoksının özkaynaklarının haricinde kullandıkları krediler ile faaliyetlerine devam ettiklerini vurguladı. Enflasyon kaynaklı hammadde ve girdi fiyatlarının yükseldiği bu vakitte bilhassa işletme sermayesinin önemli oranda azaldığına dikkat çeken Önel, “Bu uygulamanın işletmenin hareket alanını daralttığı görülüyor. ötürüsıyla kanunen kabul edilmeyen sarfiyatlar kapsamında finansman giderlerimin yüzde 90’ının yazılması, kalan yüzde 10 kısmının yazılmaması, ayrıyeten bilhassa pazarlama yapan şirketlerin binek araçlarına yaptığı masrafın yüzde 30’luk kısmın masraf gösterememesi bu vakitte bizi yoruyor. Beklentimiz en azından makul bir devir için bunların teğe bir düşülmesi. bu türlü başta KOBİ’ler olmak üzere işletmelere can suyu olabilir” sözlerini kullandı.
Şirketlere ek vergi maliyeti yaratıyor
İşletmelerin güncelleme istediği birtakım kanunen kabul edilmeyen masraflarla ilgili vergi uzmanı BDO Türkiye Vergi Ortağı Erdal Güleç, değerlendirmelerde bulundu. Türkiye’de tasarruf oranının pek düşük olduğunu, bu niçinle gerek hanehalkı ve gerekse şirketlerin sıklıkla kredi kullanarak yatırım ve işletme sermayesi muhtaçlıklarını finanse ettiğine işaret eden Güleç, finansman sarfiyat kısıtlamasının özünde şirketlerin kredi yerine özkaynaklarını kullanmalarını teşvik etmek gayesiyle getirilmiş bir düzenleme olduğunu, lakin mevcut konjonktürde özsermayesi düşük olan şirketler için ek vergi maliyeti yarattığına dikkat çekti. Güleç, “ötürüsıyla, bu uygulamanın mevcut ekonomik konjonktürde sürdürülmesinden vazgeçilmesi gerekir. Bunun yerine özsermayeyi teşvik eden nakit sermaye indirimi üzere uygulamalara daha fazlaca işlerlik kazandırılması tercih edilmelidir. Uygulama büsbütün kaldırılmayacaksa da kanundaki azami yüzde 10 oranından daha düşük bir oran belirlenmelidir” sözlerini kullandı. Güleç, binek araç masraf kısıtlamasına ait de şu açıklamaları yaptı: “Son periyotlarda binek araçlara ait vergi, akaryakıt, kira üzere sarfiyat ögelerinin fahiş oranlarda artmış olması niçiniyle kanundaki limitler çok düşük kalıyor. Bu durum da yapılan masrafların kıymetli bir kısmının vergi matrahından indirilememesine niye oluyor. Bu niçinle, işletmeleri zorlayan bu uygulamanın da bir süre askıya alınması yahut kanundaki limitlerin ekonomik gerçekliğe yakınsayacak biçimde güncellenmesi gerekir.”
İŞ DÜNYASININ BEKLEDİĞİ ADIMLAR
- Finansman sarfiyat kısıtlamasının bir daha gözden geçirilmesi
- Binek araç sarfiyat kısıtlamasında limitlerin güncellenmesi
- Kira-stopaj oranının kalıcı olarak yüzde 10’a indirilmesi
- Süreksiz verginin kademeli olarak kaldırılması
- KDV iadelerinin hızlandırılması
- Arabalara ilişkin Motorlu Taşıtlar Vergisi’nin ve vergi cezalarına ilişkin gecikme faizinin sarfiyat kabul edilmesi