Sacit Aslan’ın yeni kitabı “Bir Masalda İki Kral Olmaz” geçtiğimiz günlerde “Kırmızı Kedi Yayınevi” etiketiyle raflardaki yerini aldı. Sacit Aslan’ın Necef Uğurlu ile bir arada hazırladığı birinci kitabı olan “Kovadaki Balıklar” 2016 yılında piyasaya çıkmıştı. “Kovadaki Balıklar” da bir solukta okunan ve ışıltılı dünyaya dair birfazlaca değerli olayın anlatıldığı bir kitaptı. “Bir Masalda İki Kral Olmaz” kitabını okurken bu kez ışıltılı magazin ve cümbüş dünyasının hiç bilinmeyen detaylarını öğreneceksiniz. Ben de bu bedelli kitabı Sacit Aslan’ın cümleleriyle sizlere anlatmaya çalışacağım.
HAYALİM MOTEL, BELVÜ GAZİNOSU, MAKSİM GAZİNOSU
Sacit Aslan’ın 11 Mart 1953 günü başlayan ömür hikayesi son derece enteresan ve renkli olaylara sahne oluyor. Maksim’de geçen çocukluk ve gençlik yılları, şahit olunan son derece farklı olaylar, Sacit Aslan’ın tabiriyle hükümdarların masasında geçen bir yaşam… Maksim Gazinosu’nun tarihi art planı ve Frederick Bruce Thomas’ın 1921 yılında Maksim’i açmasının hikayesini bir daha bu kitaptan öğrenebilirsiniz. Sacit Aslan’ın babası Fahrettin Aslan’ın çocuk yaşlarda Erzurum’dan İstanbul’a gelişi, İpek Palas Oteli’nde işe başlaması çabucak sonrasında Yeniköy’deki Düşüm Motel’i işletmesi ve daha sonrasında ise Belvü Gazinosu ile devam etmesi… Emin Yeyman’ın Fahrettin Aslan’a yaptığı iştirak teklifi ve Mösyö Ligör’den alınan borç. Sacit Aslan’ın cümleleriyle “zirveye giden seyahat, Maksim iştirakinin başladığı günler”. bir süre daha sonra Emin Yeyman’ın paydaşlıktan ayrılarak Maksim’deki kalan paylarını Fahrettin Aslan’a devretmesi Fahrettin Aslan’ı tek işveren haline getiriyor. Belvü Gazinosu günlerinde, haftada 3-4 gün sahne alan Zeki Müren’in 11 yıl boyunca Maksim sahnesine de çıkması ve sahne nizamına getirdiği yenilikler elbet Maksim ismini gitgide büyütür. Maksim Gazinosu’nun başlangıç hikayesinin kısa özeti bu kadar demekle yetiniyorum. Daha detaylı ayrıntıları kitabı okuyarak edinebilirsiniz.
* Büyük Maksim Gazinosu
ASKERİ DARBELER VE PARANIN EL DEĞİŞTİRMESİ
Sacit Aslan, kitapta sayfalar dolusu anıyı okuyucuyla paylaşıyor. Bu her açıdan epeyce hoş ve özel bir durumu söz ediyor. Zira bir periyodun şahitlerinin yaşadıkları yılları birinci ağızdan anlatmaları en doğal bilgi edinme formülüdür. Birinci ağızdan ve içtenlikle… Sacit Aslan’ın anlatımı da tam olarak bu biçimde. Dürüst, dobra ve kelamını sakınmadan… Sacit Aslan’ın kitabın art planında vermek istediği bildiri ve asıl anlatmak istediği, bir değişimi okuyucuya aktarmak. 1968 yılında Maksim Gazino’sunda, matine ve suarede toplam 110 bin lira hasılatın yapıldığı günlerde Taksim’de büyükçe bir dairenin fiyatının 25 bin lira olduğu devirden kelam ediliyor. Sacit Aslan’ın cümleleri ile devam edelim; “işte bu büyük hasılatı oluşturan hesapları ödeyen beşerler kolay kimseler değillerdi. İstanbul’un, Ankara’nın, İzmir’in varlıklı insanlarıydı. Anadolu’dan İstanbul’a iş için gelen ve büyük paralar kazanan insanlardı.”
Her periyot olduğu üzere büyük toplumsal olaylar müziği, cümbüş ömrünü, şüphesiz gazino ve müzikholleri değiştirdi. Aslında değişen toplumsal statü sahibi insanların değişimiydi. Bu toplumsal statü değişimi doğal olarak cümbüş hayatı başta olmak üzere ülkedeki birfazlaca şeyi de değiştiriyordu. Sacit Aslan’ın kelamını ettiği 12 Mart 1971 muhtırası ile bir arada artık kuvvetli olan yeni beşerler türemeye başladığı gerçeği gözler önüne seriliyor. ötürüsı ile gazinoların müşterileri de bu yeni beşerler olmaya başlıyor. Gazinolardaki her şey yeni zenginlerin zevklerine nazaran bir daha şekilleniyor. Sacit Aslan’ın tabiriyle; facia artık başlamıştır, o denli büyük rezillikler yaşanmaya başlar ki gazinoya gelen yeni müşteriler lahmacun söyleyip yanında da viski içmeye başlar. Tüm problem paranın el değiştirmesi ve yeni para sahiplerinin zevksizliklerinin ön plana çıkıp gazino ömrünü kendi zevklerine bakılırsa şekillendirmeye başlamasından ibaret. 12 Mart 1971’den yaklaşık 10 yıl daha sonra ise bu kere 12 Eylül darbesi olur. 12 Eylül daha sonrası Turgut Özal’ın ANAP ile yaşadığı iktidar yılları gelir. 12 Mart periyodunda yeni para sahibi olan demircilerin yerini müteahhitler alır. olağan olarak kelamı edilenler bayağı müteahhitler değildirler, burada kelamı edilenler devlet ihaleleri ile büyük zenginlik elde eden müteahhitlerdir. Ülkenin cümbüş hayatı paranın bir daha el değiştirmesi ile birlikte öteki bir istikamete daha evrilir. Kalitesi daha da tartışmalı bir yöne…
ŞÜKRÜ BALCI, ANAP, İSMET SEZGİN, KUMARHANE DEVRİ
Maksim yıllar içerisinde biroldukça siyasetçiyi, bürokratı ve devlet bakılırsavlisini de ağırlar. Kitapta kelamı edilen o isimlerden birisi de devrin İstanbul Emniyet Müdürü Şükrü Balcı’dır. Fahrettin Aslan’la olan dostlukları bir süre daha sonra öteki bir boyuta gerçek ilerler. Karşılıklı çıkarların gözetildiği bir boyut… Şükrü Balcı ve Fahrettin Aslan içindeki yasa dışı bağlar 1984 yılında Fahrettin Aslan’ın tutuklanıp Mamak Askeri Cezaevi’ne konulması ile sonuçlanır. Babasının tutuklanması ile birlikte Maksim’deki tüm işler Sacit Aslan’ın sorumluluğu altına girer. Taşlık Maksim, Büyük Maksim, Caddebostan Maksim, Şadırvan Birahanesi… Bu esnada gazinonun assolistleri de ortadan kaybolurlar. Muazzez Abacı, Emel Sayın, Bülent Ersoy üzere isimler… İş o denli bir hale gelir ki Maksim Gazinoları açık lakin sahneye çıkarılacak assolistler ortada yok. Sacit Aslan, babasından kalan yüklü ölçüde borcu da ödeyip üstüne gazinoları kara geçirip 12 ay daha sonra babasına işi teslim eder. Şükrü Balcı ve Fahrettin Aslan olayının bilgilerinı bir daha kitapta detaylarıyla okuyabilirsiniz.
Kitaptan devam edelim;
Maksim Gazinosu 1960 yılından 2002 yılına kadar geçen 42 yıl içerisinde biroldukca devlet kademelerinden birfazlaca ismi ağırlar. Başbakanlar, cumhurbaşkanları ve 12 Eylül devrinin ulusal güvenlik kurulu üyelerini… şüphesiz makul bir prosedür çerçevesinde. Maksim’e ANAP başta olmak üzere fazlaca sayıda milletvekili ve bakan da gelir. Bu siyasilerle oluşan dostluk bağı bir süre daha sonra gazinoların korunup kollanmasına da imkan sağlar. Sacit Aslan için arayı korumak kuralıyla bu bağların oluşup korunması olağan olarak sürdürebilir bir durumdur lakin kendisinin kelamını ettiği uzaklıkların yok olup ilgilerin öteki boyutlara gitmesi tercih ettiği bir durum değildir. İsmet Sezgin-Fahrettin Aslan dostluğunda olduğu gibi… 1990’lı yılların bir kısmında, Türkiye’de kumarhaneler yasaldı. Fakat kumarhane açmak için oluşturulan yasal çerçeve her işletmenin kumarhane haline dönüşmesine imkan vermiyordu. 5 yıldızlı oteller bu bahiste öncüydü. Tam da o devirde Fahrettin Aslan gazinoya kumarhane lisansı almak istemiş ancak oluşturulan yasal çerçeveyi Maksim sağlamıyor iken İsmet Sezgin ve birtakım öteki isimlerin yardımı ile çıkartılan 24 saatlik bir kanun ile Maksim kumarhane lisansını alır. O kanun 24 saat daha sonra yürürlükten kaldırılır. Büyük Maksim bu biçimdece kumarhane olmuş olur. Kumarhane sıkıntısı, Hülya Avşar’ın annesinin kumara düşkünlüğü ve kumarhanelerin insanların hayatını nasıl mahvettiğini bir daha kitaptan detayları ile okuyabilirsiniz.
Kitabın en değişik kısımlarından birisi ise Cerrahi Tarikatı’nın o tarihteki önderi pozisyonunda olan Muzaffer Özak, Mevlithanlar Cemiyeti Lideri Nusret Yeşilçay, bir daha o yılların mevlithanlarından Ali Gürses ve Zeki Altın. Fatih’teki dergah, Tepebaşı’ndaki Cumhuriyet Pavyonu hadisesi kısımları hakikaten kitabın tahminen de en enteresan kısmı.
FAHRETTİN ASLAN VE EROL SİMAVİ
Fahrettin Aslan’ın gazinocular hükümdarı olduğu periyotta Erol Simavi de Hürriyet Gazetesi’nin sahibi olarak adeta bir medya imparatoruymuş. Tam da bu noktada bir kitap tavsiyesinde de bulunmak isterim. İrem Barutçu’nun yazdığı “Babıali İlahları: Simavi Ailesi” kitabını bu medya imparatorluğunu anlamanız açısından okuyabilirsiniz. Ayrıyeten Simavi ailesinin tüm hikayesini bu kitapta bulabilirsiniz. Erol Simavi ve Fahrettin Aslan’ın bir münakaşa ile başlayan bağlantıları aslında Sacit Aslan’ın kitapta detayları ile anlattığı gazete reklamlarına dayanıyor. Yani reklamlardan elde edilen gelire… Erol Simavi uzun yıllar boyunca Maksim’in kıymetli bir müşterisi olmuş bir isim. İş artık o denli bir hale gelmiştir ki Erol Simavi gazinodaki programa bile müdahale edebilmektedir. Fahrettin Aslan’ın da kimi geceler Erol Simavi’yi arayarak sonraki gün çıkacak olan ve matbaada basımı devam eden Hürriyet’in birinci sayfasında değişiklik yapmasını istediği durumlar olurmuş. Hürriyet’in baskısı durdurulup o ana kadar basılan gazeteler kese kağıdı yapılırmış. Bunlar yaşanırken Hürriyet gazetesinde Oktay Ekşi başyazar, Nezih Demirkent ise genel yayın direktörüdür. Olan biten bu olayları her iki isme de şüphesiz anlatmak güç olmuş. Bu hadiseler niçiniyle Nezih Demirkent’le Simavi’nin ortası ister istemez açılmış. Bir tarafta gazete işvereninin isteğine nazaran değişen program, öbür tarafta gazino işvereninin isteğine bakılırsa çöpe giden gazeteler. Kitapta yer alan “Çöküşe Giden Yol” kısmı Erol Simavi ve Fahrettin Aslan’la ilgili öbür değerli ayrıntıları de barındırıyor. Dikkatle okunması gerekiyor.
MİT RAPORU
12 Eylül daha sonrası, ANAP’ın iktidar olduğu ve gitgide güçlendiği bir periyot. Turgut Özal periyodunun başbakanlık müşaviri ve özel kalem müdürü Tevfik Ertürk’le Sacit Aslan’ın yaşadığı münakaşa, Hasan gösterişli’nin olaylı Maksim geceleri, Süleyman Demirel’in yeğeni Yahya Demirel’i vurması, Sadettin Tantan’ın dürüstlüğü ve cüreti de kitapta tüm detaylarıyla yer alıyor. Dündar Kılıç, öbür kabadayılar, medya işverenleri ile olan bağlar, İlhan Selçuk-Dündar Kılıç dostluğu, 1987 yılında Mehmet Eymür imzasıyla başbakan Turgut Özal’a sunulan raporun içeriği ve detayları, bu raporda yer alan Necdet Üruğ ile ilgili satırlar, yıllar daha sonra Mehmet Eymür’ün bu rapor ile ilgili edindiği yanlış istihbaratı itiraf ederek özür dilemesi… Sacit Aslan’ın anlatımıyla; “MİT’in kıymetli isimlerinden birisi, senelerca teşkilatta yöneticilik yapmış, “hataydı, özür diliyoruz” diyor. Pekala, yaptığı başka işlere nasıl güvenilecek? Onlarda kusur yapmadığının garantisi var mı?
Sacit Aslan’ın kitabının en kıymetli kısmı bana nazaran kitabın 149. ve 150. sayfasında yer alan “Sonunu Kendileri Hazırladılar” isimli kısımda anlatılanlar. Kitaptan bir alıntıyla devam edelim; “Erol Simavi medyada başarılı olamayacağını anladığı an, bütün gücünü medyayı batırmak için kullanırdı. Keza Fahrettin Aslan da varını ağırı cümbüş dünyasını yok etmek için harcardı. İki hırslı ismin gençliklerinden itibaren büyük hırsları, kompleksleri vardı. hiç bir biçimde mütevazılığın yakınından bile geçmezlerdi. Bütün bunları düşünüp yaşananları gözümün önüne getirdiğimde Maksim’in sonunu kendileri hazırladıklarını planlarını buna nazaran yaptıklarına ikna oluyorum. Gelecek günleri sezip, “benden daha sonrası tufan” diyerek adım attılar. Bu yaptıklarının ziyanı yalnızca onlara ve yakınlarına dokunmadı, bütün bir ülke etkilendi.”
SON KELAM
Benim de epey kıymet verdiğim bir Zeki Müren röportajı vardır. Zeki Müren BBC’ye birisi 1976 yılında başkası ise 1983 yılında olmak üzere iki röportaj vermiştir. 1983 tarihindeki Zeki Müren röportajının bir kısmında şu tabirler yer alır; “arabesk bir modadır, geçecektir. Türk Sanat Müziği’ni hiç bir tesir yozlaştıramaz. Arabesk sezonluktur.” Sacit Aslan bu röportajın bir kısmıyla giriş yaptığı kitabın 13. kısmında bu hususa uzun uzun değinmiş. Hoş bir tahlil yapmış ve bu bahisle ilgili o devir tüm olan biteni anlatmış.
Ne yazık ki olaylar Zeki Müren’in arzuladığı üzere olmadı. Aslına bakacak olursak olması da mümkün değildi. İşin müzik kısmını bu işten para kazanan plakçılar açısından değerlendirirsek o devir yapılan arabesk plaklar ve kasetler vasıtası ile tuttuğunu nazarann Unkapanı işverenleri bu üslup müziklere yatırım yaptılar ve ortaya yeni yeni isimlerin çıkmasına niye oldular. Her yıl onlarca albüm plakçıların raflarında yerlerini aldı. Bir müziğin tutması ve toplumda yaygınlaşması için iki kıymetli öge vardır. Bunlardan birisi plak, kaset, cd üzere müzik dinleme mecralarıdır. İkinci olarak ise sahneler yani gazino ve müzikholler bir müziğin tutması ve yayılması için şayet olmazsa olmazlardandır. Arabesk için her iki öge da muvaffakiyetle yerine getirilmişti.
olağan olarak arabeski yalnızca müzik olayı olarak algılamak yanlış olur. Arabesk giysisiyle, kuşamıyla, ömür üslubuyla, dünyaya bakış açısıyla, hali ve hali ile bir kültür haline gelmiştir. 2. Dünya Savaşı’ndan daha sonra tüm dünyada nasıl rock’n roll, müziğiyle ve genel manada kültürü ile ortaya çıktıysa Türkiye’de de 12 Eylül’dilk evvel başlamakla bir arada 12 Eylül’den daha sonra uygunca alevlenmiş bir biçimde arabesk bir kültür ortaya çıktı. Arabesk müziğin ortaya çıkmasının en büyük sosyolojik sebebi şüphesiz köylerden ya da küçük kentlerden büyük kentlere göçün başlamasıdır. Sacit Aslan kitabının 13. kısmında bu hususları detayları ile epeyce net bir biçimde ve açıkça anlatmış.
Sacit Aslan kitabında da belirttiği üzere Maksim’le bir arada Türkiye’nin yakın devir tarihini anlatmaya çalışmış. Zira Maksim bir simge olarak hem ekonomik birebir vakitte kültürel çöküşün anlatabileceği en hoş örnek. Türkiye’nin son 70 yılında değişen kültür-sanat ömrünü bilhassa gençlere anlatmış. Bu kitap bana nazaran bir kaynak kitap niteliğinde. Bu kitaptan yapılacak onlarca alıntı ve çıkartılacak onlarca ders var. Bu tıp içten, samimi, dobra, mert ve hakikat kitapların daha fazla yazılması dileğiyle.
Sevgiyle kalın.
Küçük Bir Not: 2015 yılında yazdığım yazıları sakıncalı buldukları için yayınlamak istemeyen ana akım medyaya karşın Sacit Aslan, kendi web sitesinde çalıntı müziklerle ilgili yazdığım “İntihal Nağmeler” isimli yazıma büyük bir içtenlik ve yürekle yermişti. Kendisine bir sefer daha bu satırlar aracılığı ile teşekkür ediyorum.
SACİT ASLAN: 11 Mart 1953 yılından İstanbul’da doğdu. 1970 yılında Tarhan Koleji’nden mezun oldu ve 1971 yılında lisan eğitimi için Londra’ya gitti. Akabinde Türkiye’ye gelerek 1973 yılında yirmi aylık vatani nazaranvini yapmak için askere gitti. Askerlikten daha sonra babası Fahrettin Aslan ile bir arada çalışmaya başladı. hayatının 35 yılı Maksim gazinolarında geçti. Burada çekirdekten yetişerek 1984’de Maksim gazinolarının işvereni oldu ve gazinolarının kapandığı 2002 yılına kadar bu işletmeleri yönetti.
Kaan Çağlayangöl
HAYALİM MOTEL, BELVÜ GAZİNOSU, MAKSİM GAZİNOSU
Sacit Aslan’ın 11 Mart 1953 günü başlayan ömür hikayesi son derece enteresan ve renkli olaylara sahne oluyor. Maksim’de geçen çocukluk ve gençlik yılları, şahit olunan son derece farklı olaylar, Sacit Aslan’ın tabiriyle hükümdarların masasında geçen bir yaşam… Maksim Gazinosu’nun tarihi art planı ve Frederick Bruce Thomas’ın 1921 yılında Maksim’i açmasının hikayesini bir daha bu kitaptan öğrenebilirsiniz. Sacit Aslan’ın babası Fahrettin Aslan’ın çocuk yaşlarda Erzurum’dan İstanbul’a gelişi, İpek Palas Oteli’nde işe başlaması çabucak sonrasında Yeniköy’deki Düşüm Motel’i işletmesi ve daha sonrasında ise Belvü Gazinosu ile devam etmesi… Emin Yeyman’ın Fahrettin Aslan’a yaptığı iştirak teklifi ve Mösyö Ligör’den alınan borç. Sacit Aslan’ın cümleleriyle “zirveye giden seyahat, Maksim iştirakinin başladığı günler”. bir süre daha sonra Emin Yeyman’ın paydaşlıktan ayrılarak Maksim’deki kalan paylarını Fahrettin Aslan’a devretmesi Fahrettin Aslan’ı tek işveren haline getiriyor. Belvü Gazinosu günlerinde, haftada 3-4 gün sahne alan Zeki Müren’in 11 yıl boyunca Maksim sahnesine de çıkması ve sahne nizamına getirdiği yenilikler elbet Maksim ismini gitgide büyütür. Maksim Gazinosu’nun başlangıç hikayesinin kısa özeti bu kadar demekle yetiniyorum. Daha detaylı ayrıntıları kitabı okuyarak edinebilirsiniz.
* Büyük Maksim Gazinosu
ASKERİ DARBELER VE PARANIN EL DEĞİŞTİRMESİ
Sacit Aslan, kitapta sayfalar dolusu anıyı okuyucuyla paylaşıyor. Bu her açıdan epeyce hoş ve özel bir durumu söz ediyor. Zira bir periyodun şahitlerinin yaşadıkları yılları birinci ağızdan anlatmaları en doğal bilgi edinme formülüdür. Birinci ağızdan ve içtenlikle… Sacit Aslan’ın anlatımı da tam olarak bu biçimde. Dürüst, dobra ve kelamını sakınmadan… Sacit Aslan’ın kitabın art planında vermek istediği bildiri ve asıl anlatmak istediği, bir değişimi okuyucuya aktarmak. 1968 yılında Maksim Gazino’sunda, matine ve suarede toplam 110 bin lira hasılatın yapıldığı günlerde Taksim’de büyükçe bir dairenin fiyatının 25 bin lira olduğu devirden kelam ediliyor. Sacit Aslan’ın cümleleri ile devam edelim; “işte bu büyük hasılatı oluşturan hesapları ödeyen beşerler kolay kimseler değillerdi. İstanbul’un, Ankara’nın, İzmir’in varlıklı insanlarıydı. Anadolu’dan İstanbul’a iş için gelen ve büyük paralar kazanan insanlardı.”
Her periyot olduğu üzere büyük toplumsal olaylar müziği, cümbüş ömrünü, şüphesiz gazino ve müzikholleri değiştirdi. Aslında değişen toplumsal statü sahibi insanların değişimiydi. Bu toplumsal statü değişimi doğal olarak cümbüş hayatı başta olmak üzere ülkedeki birfazlaca şeyi de değiştiriyordu. Sacit Aslan’ın kelamını ettiği 12 Mart 1971 muhtırası ile bir arada artık kuvvetli olan yeni beşerler türemeye başladığı gerçeği gözler önüne seriliyor. ötürüsı ile gazinoların müşterileri de bu yeni beşerler olmaya başlıyor. Gazinolardaki her şey yeni zenginlerin zevklerine nazaran bir daha şekilleniyor. Sacit Aslan’ın tabiriyle; facia artık başlamıştır, o denli büyük rezillikler yaşanmaya başlar ki gazinoya gelen yeni müşteriler lahmacun söyleyip yanında da viski içmeye başlar. Tüm problem paranın el değiştirmesi ve yeni para sahiplerinin zevksizliklerinin ön plana çıkıp gazino ömrünü kendi zevklerine bakılırsa şekillendirmeye başlamasından ibaret. 12 Mart 1971’den yaklaşık 10 yıl daha sonra ise bu kere 12 Eylül darbesi olur. 12 Eylül daha sonrası Turgut Özal’ın ANAP ile yaşadığı iktidar yılları gelir. 12 Mart periyodunda yeni para sahibi olan demircilerin yerini müteahhitler alır. olağan olarak kelamı edilenler bayağı müteahhitler değildirler, burada kelamı edilenler devlet ihaleleri ile büyük zenginlik elde eden müteahhitlerdir. Ülkenin cümbüş hayatı paranın bir daha el değiştirmesi ile birlikte öteki bir istikamete daha evrilir. Kalitesi daha da tartışmalı bir yöne…
ŞÜKRÜ BALCI, ANAP, İSMET SEZGİN, KUMARHANE DEVRİ
Maksim yıllar içerisinde biroldukça siyasetçiyi, bürokratı ve devlet bakılırsavlisini de ağırlar. Kitapta kelamı edilen o isimlerden birisi de devrin İstanbul Emniyet Müdürü Şükrü Balcı’dır. Fahrettin Aslan’la olan dostlukları bir süre daha sonra öteki bir boyuta gerçek ilerler. Karşılıklı çıkarların gözetildiği bir boyut… Şükrü Balcı ve Fahrettin Aslan içindeki yasa dışı bağlar 1984 yılında Fahrettin Aslan’ın tutuklanıp Mamak Askeri Cezaevi’ne konulması ile sonuçlanır. Babasının tutuklanması ile birlikte Maksim’deki tüm işler Sacit Aslan’ın sorumluluğu altına girer. Taşlık Maksim, Büyük Maksim, Caddebostan Maksim, Şadırvan Birahanesi… Bu esnada gazinonun assolistleri de ortadan kaybolurlar. Muazzez Abacı, Emel Sayın, Bülent Ersoy üzere isimler… İş o denli bir hale gelir ki Maksim Gazinoları açık lakin sahneye çıkarılacak assolistler ortada yok. Sacit Aslan, babasından kalan yüklü ölçüde borcu da ödeyip üstüne gazinoları kara geçirip 12 ay daha sonra babasına işi teslim eder. Şükrü Balcı ve Fahrettin Aslan olayının bilgilerinı bir daha kitapta detaylarıyla okuyabilirsiniz.
Kitaptan devam edelim;
Maksim Gazinosu 1960 yılından 2002 yılına kadar geçen 42 yıl içerisinde biroldukca devlet kademelerinden birfazlaca ismi ağırlar. Başbakanlar, cumhurbaşkanları ve 12 Eylül devrinin ulusal güvenlik kurulu üyelerini… şüphesiz makul bir prosedür çerçevesinde. Maksim’e ANAP başta olmak üzere fazlaca sayıda milletvekili ve bakan da gelir. Bu siyasilerle oluşan dostluk bağı bir süre daha sonra gazinoların korunup kollanmasına da imkan sağlar. Sacit Aslan için arayı korumak kuralıyla bu bağların oluşup korunması olağan olarak sürdürebilir bir durumdur lakin kendisinin kelamını ettiği uzaklıkların yok olup ilgilerin öteki boyutlara gitmesi tercih ettiği bir durum değildir. İsmet Sezgin-Fahrettin Aslan dostluğunda olduğu gibi… 1990’lı yılların bir kısmında, Türkiye’de kumarhaneler yasaldı. Fakat kumarhane açmak için oluşturulan yasal çerçeve her işletmenin kumarhane haline dönüşmesine imkan vermiyordu. 5 yıldızlı oteller bu bahiste öncüydü. Tam da o devirde Fahrettin Aslan gazinoya kumarhane lisansı almak istemiş ancak oluşturulan yasal çerçeveyi Maksim sağlamıyor iken İsmet Sezgin ve birtakım öteki isimlerin yardımı ile çıkartılan 24 saatlik bir kanun ile Maksim kumarhane lisansını alır. O kanun 24 saat daha sonra yürürlükten kaldırılır. Büyük Maksim bu biçimdece kumarhane olmuş olur. Kumarhane sıkıntısı, Hülya Avşar’ın annesinin kumara düşkünlüğü ve kumarhanelerin insanların hayatını nasıl mahvettiğini bir daha kitaptan detayları ile okuyabilirsiniz.
Kitabın en değişik kısımlarından birisi ise Cerrahi Tarikatı’nın o tarihteki önderi pozisyonunda olan Muzaffer Özak, Mevlithanlar Cemiyeti Lideri Nusret Yeşilçay, bir daha o yılların mevlithanlarından Ali Gürses ve Zeki Altın. Fatih’teki dergah, Tepebaşı’ndaki Cumhuriyet Pavyonu hadisesi kısımları hakikaten kitabın tahminen de en enteresan kısmı.
FAHRETTİN ASLAN VE EROL SİMAVİ
Fahrettin Aslan’ın gazinocular hükümdarı olduğu periyotta Erol Simavi de Hürriyet Gazetesi’nin sahibi olarak adeta bir medya imparatoruymuş. Tam da bu noktada bir kitap tavsiyesinde de bulunmak isterim. İrem Barutçu’nun yazdığı “Babıali İlahları: Simavi Ailesi” kitabını bu medya imparatorluğunu anlamanız açısından okuyabilirsiniz. Ayrıyeten Simavi ailesinin tüm hikayesini bu kitapta bulabilirsiniz. Erol Simavi ve Fahrettin Aslan’ın bir münakaşa ile başlayan bağlantıları aslında Sacit Aslan’ın kitapta detayları ile anlattığı gazete reklamlarına dayanıyor. Yani reklamlardan elde edilen gelire… Erol Simavi uzun yıllar boyunca Maksim’in kıymetli bir müşterisi olmuş bir isim. İş artık o denli bir hale gelmiştir ki Erol Simavi gazinodaki programa bile müdahale edebilmektedir. Fahrettin Aslan’ın da kimi geceler Erol Simavi’yi arayarak sonraki gün çıkacak olan ve matbaada basımı devam eden Hürriyet’in birinci sayfasında değişiklik yapmasını istediği durumlar olurmuş. Hürriyet’in baskısı durdurulup o ana kadar basılan gazeteler kese kağıdı yapılırmış. Bunlar yaşanırken Hürriyet gazetesinde Oktay Ekşi başyazar, Nezih Demirkent ise genel yayın direktörüdür. Olan biten bu olayları her iki isme de şüphesiz anlatmak güç olmuş. Bu hadiseler niçiniyle Nezih Demirkent’le Simavi’nin ortası ister istemez açılmış. Bir tarafta gazete işvereninin isteğine nazaran değişen program, öbür tarafta gazino işvereninin isteğine bakılırsa çöpe giden gazeteler. Kitapta yer alan “Çöküşe Giden Yol” kısmı Erol Simavi ve Fahrettin Aslan’la ilgili öbür değerli ayrıntıları de barındırıyor. Dikkatle okunması gerekiyor.
MİT RAPORU
12 Eylül daha sonrası, ANAP’ın iktidar olduğu ve gitgide güçlendiği bir periyot. Turgut Özal periyodunun başbakanlık müşaviri ve özel kalem müdürü Tevfik Ertürk’le Sacit Aslan’ın yaşadığı münakaşa, Hasan gösterişli’nin olaylı Maksim geceleri, Süleyman Demirel’in yeğeni Yahya Demirel’i vurması, Sadettin Tantan’ın dürüstlüğü ve cüreti de kitapta tüm detaylarıyla yer alıyor. Dündar Kılıç, öbür kabadayılar, medya işverenleri ile olan bağlar, İlhan Selçuk-Dündar Kılıç dostluğu, 1987 yılında Mehmet Eymür imzasıyla başbakan Turgut Özal’a sunulan raporun içeriği ve detayları, bu raporda yer alan Necdet Üruğ ile ilgili satırlar, yıllar daha sonra Mehmet Eymür’ün bu rapor ile ilgili edindiği yanlış istihbaratı itiraf ederek özür dilemesi… Sacit Aslan’ın anlatımıyla; “MİT’in kıymetli isimlerinden birisi, senelerca teşkilatta yöneticilik yapmış, “hataydı, özür diliyoruz” diyor. Pekala, yaptığı başka işlere nasıl güvenilecek? Onlarda kusur yapmadığının garantisi var mı?
Sacit Aslan’ın kitabının en kıymetli kısmı bana nazaran kitabın 149. ve 150. sayfasında yer alan “Sonunu Kendileri Hazırladılar” isimli kısımda anlatılanlar. Kitaptan bir alıntıyla devam edelim; “Erol Simavi medyada başarılı olamayacağını anladığı an, bütün gücünü medyayı batırmak için kullanırdı. Keza Fahrettin Aslan da varını ağırı cümbüş dünyasını yok etmek için harcardı. İki hırslı ismin gençliklerinden itibaren büyük hırsları, kompleksleri vardı. hiç bir biçimde mütevazılığın yakınından bile geçmezlerdi. Bütün bunları düşünüp yaşananları gözümün önüne getirdiğimde Maksim’in sonunu kendileri hazırladıklarını planlarını buna nazaran yaptıklarına ikna oluyorum. Gelecek günleri sezip, “benden daha sonrası tufan” diyerek adım attılar. Bu yaptıklarının ziyanı yalnızca onlara ve yakınlarına dokunmadı, bütün bir ülke etkilendi.”
SON KELAM
Benim de epey kıymet verdiğim bir Zeki Müren röportajı vardır. Zeki Müren BBC’ye birisi 1976 yılında başkası ise 1983 yılında olmak üzere iki röportaj vermiştir. 1983 tarihindeki Zeki Müren röportajının bir kısmında şu tabirler yer alır; “arabesk bir modadır, geçecektir. Türk Sanat Müziği’ni hiç bir tesir yozlaştıramaz. Arabesk sezonluktur.” Sacit Aslan bu röportajın bir kısmıyla giriş yaptığı kitabın 13. kısmında bu hususa uzun uzun değinmiş. Hoş bir tahlil yapmış ve bu bahisle ilgili o devir tüm olan biteni anlatmış.
Ne yazık ki olaylar Zeki Müren’in arzuladığı üzere olmadı. Aslına bakacak olursak olması da mümkün değildi. İşin müzik kısmını bu işten para kazanan plakçılar açısından değerlendirirsek o devir yapılan arabesk plaklar ve kasetler vasıtası ile tuttuğunu nazarann Unkapanı işverenleri bu üslup müziklere yatırım yaptılar ve ortaya yeni yeni isimlerin çıkmasına niye oldular. Her yıl onlarca albüm plakçıların raflarında yerlerini aldı. Bir müziğin tutması ve toplumda yaygınlaşması için iki kıymetli öge vardır. Bunlardan birisi plak, kaset, cd üzere müzik dinleme mecralarıdır. İkinci olarak ise sahneler yani gazino ve müzikholler bir müziğin tutması ve yayılması için şayet olmazsa olmazlardandır. Arabesk için her iki öge da muvaffakiyetle yerine getirilmişti.
olağan olarak arabeski yalnızca müzik olayı olarak algılamak yanlış olur. Arabesk giysisiyle, kuşamıyla, ömür üslubuyla, dünyaya bakış açısıyla, hali ve hali ile bir kültür haline gelmiştir. 2. Dünya Savaşı’ndan daha sonra tüm dünyada nasıl rock’n roll, müziğiyle ve genel manada kültürü ile ortaya çıktıysa Türkiye’de de 12 Eylül’dilk evvel başlamakla bir arada 12 Eylül’den daha sonra uygunca alevlenmiş bir biçimde arabesk bir kültür ortaya çıktı. Arabesk müziğin ortaya çıkmasının en büyük sosyolojik sebebi şüphesiz köylerden ya da küçük kentlerden büyük kentlere göçün başlamasıdır. Sacit Aslan kitabının 13. kısmında bu hususları detayları ile epeyce net bir biçimde ve açıkça anlatmış.
Sacit Aslan kitabında da belirttiği üzere Maksim’le bir arada Türkiye’nin yakın devir tarihini anlatmaya çalışmış. Zira Maksim bir simge olarak hem ekonomik birebir vakitte kültürel çöküşün anlatabileceği en hoş örnek. Türkiye’nin son 70 yılında değişen kültür-sanat ömrünü bilhassa gençlere anlatmış. Bu kitap bana nazaran bir kaynak kitap niteliğinde. Bu kitaptan yapılacak onlarca alıntı ve çıkartılacak onlarca ders var. Bu tıp içten, samimi, dobra, mert ve hakikat kitapların daha fazla yazılması dileğiyle.
Sevgiyle kalın.
Küçük Bir Not: 2015 yılında yazdığım yazıları sakıncalı buldukları için yayınlamak istemeyen ana akım medyaya karşın Sacit Aslan, kendi web sitesinde çalıntı müziklerle ilgili yazdığım “İntihal Nağmeler” isimli yazıma büyük bir içtenlik ve yürekle yermişti. Kendisine bir sefer daha bu satırlar aracılığı ile teşekkür ediyorum.
SACİT ASLAN: 11 Mart 1953 yılından İstanbul’da doğdu. 1970 yılında Tarhan Koleji’nden mezun oldu ve 1971 yılında lisan eğitimi için Londra’ya gitti. Akabinde Türkiye’ye gelerek 1973 yılında yirmi aylık vatani nazaranvini yapmak için askere gitti. Askerlikten daha sonra babası Fahrettin Aslan ile bir arada çalışmaya başladı. hayatının 35 yılı Maksim gazinolarında geçti. Burada çekirdekten yetişerek 1984’de Maksim gazinolarının işvereni oldu ve gazinolarının kapandığı 2002 yılına kadar bu işletmeleri yönetti.
Kaan Çağlayangöl