“Kulüp” isimli dizi Netflix’de yayınlanmaya başladığı günden beri gündemden hiç düşmedi desek yeridir. Dizide sergilenen oyunculuklar, dizinin konusu, o günlerin Türkiye’si ve İstanbul’u ve dizideki müzikler, diziyi seyredenler tarafınca hala konuşulmaya devam ediyor. Sacit Aslan bir süre evvel “Kulüp” dizisiyle ilgili Odatv’nin Youtube kanalına bir röportaj verdi. O röportajı seyretmenizi öneririm. Diziyle ilgili biroldukça detaya kelam konusu görüntüden sahip olabilirsiniz.
CALYPSO VE METİN ERSOY
Temelinde ben “Kulüp” dizisi hakkında hayli fazla bir şey yazmak istemiyorum. aslına bakarsan dizi hakkında ziyadesiyle yazıldı ve çizildi. Yalnızca dizinin kimi müzikleri konusunda seçimlerin yanlış yapıldığını söyleyebilirim. Salih Bademci’nin canlandırdığı Selim Songür karakterinin yani Kulüp’ün star müzikçisinin söylemiş olduği “Masal” isimli müzik aktüel bir pop sound’una sahip. O günlerin müziğini yansıtan bir müzik olmaktan çok uzak. Masal müziğinin ritmi “Calypso”. bir daha birebir karakterin dizide vakit zaman mırıldandığı “Matilda” isimli müziğin da ritmi “Calypso”. “Calypso müziği”, “Trinidad&Tobago” adasının müziği olarak da bilinir. Bu müziği merak edenler bu türlü araştırabilirler. Calypso müziğinin tüm Dünyada tanınmasını sağlayan müzikçi Harry Belafonte’dir. Türkiye’de tanınmasını sağlayan kişi ise merhum Metin Ersoy’dur. Nam-ı öteki “Kalipso Kralı”. Metin Ersoy, yaptığı sahne show’ları ile isminden çoğunlukla kelam ettirmiş bir isimdi. “Vakit Yok Gemi Kalkıyor Artık” ve daha birfazlaca müziği ile 1960’lı senelerdan itibaren bir çok ün yapmış bir müzikçiydi. Metin Ersoy da Kulüp dizisinde yer alan “Matilda” müziğini çoğunlukla söylerdi. Hatta Matilda’nın yer aldığı albümü de hala piyasada bulunabiliyor. Ne yazık ki Metin Ersoy’u 2017 yılında kaybettik. Dizide yer alan müziklerdeki “Calypso” müzikleri niçiniyle Selim Songür karakteri yaratılırken Metin Ersoy’dan esinlenildiğini düşünüyorum. “Kulüp” dizisi ziyadesiyle konuşuluyor dedik. Pekala, bu dizideki üzere kulüpler yalnızca İstanbul’da mı vardı? elbette hayır.
NUMUNE VE SANTANA PAVYON
İzmir’in 1950’li senelerdan başlayan renkli ve değişik bir gece hayatı varmış. O devri yaşayanlar, bilhassa eski jenerasyon müzisyenler bunu bilirler. Tam da bu noktada sembol olmuş iki pavyondan kelam etmek istiyorum. Numune Pavyonu(tam ismi ile Turistik Numune Gazinosu) ve Santana Pavyon. Numune Pavyon’un sahibi Mehmet Ali Alpman, Santana Pavyon’un sahibi ise Halit Alpman’mış. İki kardeşin işveren olduğu iki pavyon… Bu pavyonlara müşteriler smokin ya da en azından ekip elbise ve kravat ile girilebilirmiş. Bayanlar ise şık gece kıyafetleri ile… Bugün olduğu üzere kot ve t-shirt ile değil… İsmine o senelerda “pavyon” denilen aslında birer “night club” olan kulüplerden kelam ediyorum. Pavyon sözcüğünün kökenine inersek bu sözcüğün Fransızca’dan geldiğini görürüz. Fransızca “pavillon”, çadır, bilhassa büyük şov çadırı, bu Fransızca sözcük Latince “papilio” hem kelebek tıpkı vakitte bir çeşit çadır sözcüğünden alıntıdır. Sizlere İzmir örneği üzerinden pavyonları biraz olsun anlatmak istiyorum. 1950’li ve 1960’lı senelerda pavyonlardaki müzik programları fazlaca enteresandır. Pavyonları anlamak için evvela pavyonda çalınan müzikleri bilmek ve anlamak gerekiyor. Ayrıyeten ağır ve büyük bir programın olduğu pavyonlarda müzikle ilgili katı kuralların da var olduğunu bilmek gerekiyor.
* Numune Pavyon Sözleşme kuralları Türkçe-Fransızca
* Sözleşmenin Fransızca kısmı
* Numune Pavyon Sözleşmesi Türkçe kısmı
PAVYONLARDA ÇALINAN MÜZİKLER
Pavyonda program başlamadan evvel bir daha Fransızca bir tabirle dömi klasik(demi-classique) ve “yarı klasik”ler çalınırmış. Yarı klasiklerden daha sonra ise alttan üste program başlarmış. Bossa nova’lar ve caz standartları, oryantal, revü, solist altı ve assolist. Bu sıralama vakit zaman kimi küçük değişikliklere de uğrayabiliyormuş. şüphesiz konsomatrisler de bu pavyonlarda çalışıyormuş. Öncelikli kurallardan birisi Türkçe müziğin katiyen yasak olması… Ayrıyeten tüm repertuvar notaları ile olmak zorunda, 5-6 kişilik orkestralar sahnede tüm programı çalıyorlar. Haftada 4-5 kez prova yapan bir orkestra düşünün. Bu kadar sık prova yapmak bugünün müzik ortamına pek fazlaca uzak bir kavram… Günümüzde ayda 4-5 prova bile yapan müzisyen arasanız bile bulamayabilirsiniz. Birkaç istisna dışında… 1970’li ve 1980’li senelerda yurtharicinden pavyonlarda çalışmaya gelen “artist”ler ve revüler de notaları ile bu pavyonlara gelirlermiş. “Honey Ferrary & Manila Holiday”, “The Sensation Show”, “Veronique Show” üzere revüler. Şayet pavyondaki müzisyenler o partisyonları okuyup çalamaz iseler işten atılırlarmış. aslına bakarsanız nota okuyamayan müzisyenlerin pavyonda çalışması da o senelerda mümkün değilmiş. Yani pavyonda çalışan tüm müzisyenler güzel bir nota bilgisine sahip olmak zorundaymış. Programlar ise 21:45-04:45 saatleri içinde oluyormuş. Provalar elbette bu mühletin haricinde… çok yorucu bir tempo… Sahnede kalış mühletini düşününce pek yorucu bir iş olduğu ortada… Assolistin programı bittikten daha sonra orkestra, 45 dakika civarında caz çalarmış ve buna o senelerda “müşteri kaçırma müziği” denirmiş. Gece bu biçimdelikle son bulurmuş.
ERGUN AYDIN
Pavyon orkestralarında ekseriyetle erkek müzikçiler varmış. İzmir’de, Santana Pavyon’da en uzun soluklu çalışan müzikçi bugün İzmir’deki müzik etrafı haricinde ismini pek de kimsenin duymadığı Ergun Aydın’dır. Ergun Aydın’ın o senelerdaki repertuvarı; Frank Sinatra(My Way, Misty, Fly Me To The Moon), Antonio Carlos Jobim(Once I Loved, Girl From Ipanema, Triste), Stevie Wonder(Sir Duke, I Wish, Pastime Paradise), George Benson(On Broadway, Give Me The Night, Nature Boy) ve gibisi müziklerden oluşuyormuş. bu biçimdesine bir repertuvarı Türkiye’de bugün rastgele bir yerde dinlemeniz imkansız. Ergun Aydın hayli değerli bir müzikçi olarak İzmir’de bir çok ün yapar. 8-10 lisanda müzik söyleyebilen bir müzikçi. Hakikat kelamlar ve söylemlerle. Bir vakit içinder Almanya’da dans şampiyonu olan bir müzikçi. 37 yıl boyunca çeşitli niçinlerden dolayı birebir pavyonda, yılda 364 gün çalışmış birisi. Ne yazık ki artık hayatta değil. O senelerda pavyon orkestraları adeta birer okul üzereymiş. Her orkestranın başında yaşı büyük bir şef bulunur. Striptizden oryantale kadar tüm programı götürmek zorunda olan ve o kabiliyette olan orkestralar. Türkçe müzik çalmanın pavyonların işverenleri tarafınca yasak olması niçiniyle bugünkü üzere niteliksiz müziklerin olmadığı yıllar. Üstteki satırlarda yazmış olduğum repertuvarı günümüz müzisyenlerinin büyük bir kısmının bilmediğine de eminim.
BOZULMA NE VAKİT BAŞLADI
Pekala İzmir’deki pavyonlarda “bozulma” ne vakit başlamış? 1984-1985 senelerında… Sacit Aslan’ın da kitabında anlattığı üzere pavyona gelen müşteri profili İzmir’de de vakit içinde değişmeye başlar. Makûs para, düzgün parayı kovar. bir daha o senelerda Türkçe müziğin yasak olması kuralı esnetilir ve Sezen Aksu, Selami Şahin müzikleri da pavyonlara girer. bir süre daha sonra konsomatrislerden assolistler yaratılmaya başlanır. Arabesk müzik de elbet bu bozulmada pek tesirli olur. meğer bu bozulma olmadan evvel Santana Pavyon’un sahibi olan Halit Alpman, orkestra provalarını Milano’daki kulüplerin işverenlerine telefonda dinletirmiş. Blutv’deki Pavyon belgeselinde anlatılan pavyonlarla üstteki satırlarda anlattığım pavyonları asla karıştırmayın. Yalnızca isim benzerliği. Pavyonlardaki bozulmayı en uygun Blutv’deki Pavyon belgeselini seyrederek anlamanız mümkün. George Benson’dan, Stevie Wonder’dan, Antonio Carlos Jobim’den nerelere gelmişiz, bu durumu görmek ve anlamak gerekiyor.
Sevgiyle kalın.
Kaan Çağlayangöl
*Bu yazının hazırlanması sürecinde verdiği hayli değerli ve pahalı bilgiler için Ömür Gidel’e teşekkür ederim.
CALYPSO VE METİN ERSOY
Temelinde ben “Kulüp” dizisi hakkında hayli fazla bir şey yazmak istemiyorum. aslına bakarsan dizi hakkında ziyadesiyle yazıldı ve çizildi. Yalnızca dizinin kimi müzikleri konusunda seçimlerin yanlış yapıldığını söyleyebilirim. Salih Bademci’nin canlandırdığı Selim Songür karakterinin yani Kulüp’ün star müzikçisinin söylemiş olduği “Masal” isimli müzik aktüel bir pop sound’una sahip. O günlerin müziğini yansıtan bir müzik olmaktan çok uzak. Masal müziğinin ritmi “Calypso”. bir daha birebir karakterin dizide vakit zaman mırıldandığı “Matilda” isimli müziğin da ritmi “Calypso”. “Calypso müziği”, “Trinidad&Tobago” adasının müziği olarak da bilinir. Bu müziği merak edenler bu türlü araştırabilirler. Calypso müziğinin tüm Dünyada tanınmasını sağlayan müzikçi Harry Belafonte’dir. Türkiye’de tanınmasını sağlayan kişi ise merhum Metin Ersoy’dur. Nam-ı öteki “Kalipso Kralı”. Metin Ersoy, yaptığı sahne show’ları ile isminden çoğunlukla kelam ettirmiş bir isimdi. “Vakit Yok Gemi Kalkıyor Artık” ve daha birfazlaca müziği ile 1960’lı senelerdan itibaren bir çok ün yapmış bir müzikçiydi. Metin Ersoy da Kulüp dizisinde yer alan “Matilda” müziğini çoğunlukla söylerdi. Hatta Matilda’nın yer aldığı albümü de hala piyasada bulunabiliyor. Ne yazık ki Metin Ersoy’u 2017 yılında kaybettik. Dizide yer alan müziklerdeki “Calypso” müzikleri niçiniyle Selim Songür karakteri yaratılırken Metin Ersoy’dan esinlenildiğini düşünüyorum. “Kulüp” dizisi ziyadesiyle konuşuluyor dedik. Pekala, bu dizideki üzere kulüpler yalnızca İstanbul’da mı vardı? elbette hayır.
NUMUNE VE SANTANA PAVYON
İzmir’in 1950’li senelerdan başlayan renkli ve değişik bir gece hayatı varmış. O devri yaşayanlar, bilhassa eski jenerasyon müzisyenler bunu bilirler. Tam da bu noktada sembol olmuş iki pavyondan kelam etmek istiyorum. Numune Pavyonu(tam ismi ile Turistik Numune Gazinosu) ve Santana Pavyon. Numune Pavyon’un sahibi Mehmet Ali Alpman, Santana Pavyon’un sahibi ise Halit Alpman’mış. İki kardeşin işveren olduğu iki pavyon… Bu pavyonlara müşteriler smokin ya da en azından ekip elbise ve kravat ile girilebilirmiş. Bayanlar ise şık gece kıyafetleri ile… Bugün olduğu üzere kot ve t-shirt ile değil… İsmine o senelerda “pavyon” denilen aslında birer “night club” olan kulüplerden kelam ediyorum. Pavyon sözcüğünün kökenine inersek bu sözcüğün Fransızca’dan geldiğini görürüz. Fransızca “pavillon”, çadır, bilhassa büyük şov çadırı, bu Fransızca sözcük Latince “papilio” hem kelebek tıpkı vakitte bir çeşit çadır sözcüğünden alıntıdır. Sizlere İzmir örneği üzerinden pavyonları biraz olsun anlatmak istiyorum. 1950’li ve 1960’lı senelerda pavyonlardaki müzik programları fazlaca enteresandır. Pavyonları anlamak için evvela pavyonda çalınan müzikleri bilmek ve anlamak gerekiyor. Ayrıyeten ağır ve büyük bir programın olduğu pavyonlarda müzikle ilgili katı kuralların da var olduğunu bilmek gerekiyor.
* Numune Pavyon Sözleşme kuralları Türkçe-Fransızca
* Sözleşmenin Fransızca kısmı
* Numune Pavyon Sözleşmesi Türkçe kısmı
PAVYONLARDA ÇALINAN MÜZİKLER
Pavyonda program başlamadan evvel bir daha Fransızca bir tabirle dömi klasik(demi-classique) ve “yarı klasik”ler çalınırmış. Yarı klasiklerden daha sonra ise alttan üste program başlarmış. Bossa nova’lar ve caz standartları, oryantal, revü, solist altı ve assolist. Bu sıralama vakit zaman kimi küçük değişikliklere de uğrayabiliyormuş. şüphesiz konsomatrisler de bu pavyonlarda çalışıyormuş. Öncelikli kurallardan birisi Türkçe müziğin katiyen yasak olması… Ayrıyeten tüm repertuvar notaları ile olmak zorunda, 5-6 kişilik orkestralar sahnede tüm programı çalıyorlar. Haftada 4-5 kez prova yapan bir orkestra düşünün. Bu kadar sık prova yapmak bugünün müzik ortamına pek fazlaca uzak bir kavram… Günümüzde ayda 4-5 prova bile yapan müzisyen arasanız bile bulamayabilirsiniz. Birkaç istisna dışında… 1970’li ve 1980’li senelerda yurtharicinden pavyonlarda çalışmaya gelen “artist”ler ve revüler de notaları ile bu pavyonlara gelirlermiş. “Honey Ferrary & Manila Holiday”, “The Sensation Show”, “Veronique Show” üzere revüler. Şayet pavyondaki müzisyenler o partisyonları okuyup çalamaz iseler işten atılırlarmış. aslına bakarsanız nota okuyamayan müzisyenlerin pavyonda çalışması da o senelerda mümkün değilmiş. Yani pavyonda çalışan tüm müzisyenler güzel bir nota bilgisine sahip olmak zorundaymış. Programlar ise 21:45-04:45 saatleri içinde oluyormuş. Provalar elbette bu mühletin haricinde… çok yorucu bir tempo… Sahnede kalış mühletini düşününce pek yorucu bir iş olduğu ortada… Assolistin programı bittikten daha sonra orkestra, 45 dakika civarında caz çalarmış ve buna o senelerda “müşteri kaçırma müziği” denirmiş. Gece bu biçimdelikle son bulurmuş.
ERGUN AYDIN
Pavyon orkestralarında ekseriyetle erkek müzikçiler varmış. İzmir’de, Santana Pavyon’da en uzun soluklu çalışan müzikçi bugün İzmir’deki müzik etrafı haricinde ismini pek de kimsenin duymadığı Ergun Aydın’dır. Ergun Aydın’ın o senelerdaki repertuvarı; Frank Sinatra(My Way, Misty, Fly Me To The Moon), Antonio Carlos Jobim(Once I Loved, Girl From Ipanema, Triste), Stevie Wonder(Sir Duke, I Wish, Pastime Paradise), George Benson(On Broadway, Give Me The Night, Nature Boy) ve gibisi müziklerden oluşuyormuş. bu biçimdesine bir repertuvarı Türkiye’de bugün rastgele bir yerde dinlemeniz imkansız. Ergun Aydın hayli değerli bir müzikçi olarak İzmir’de bir çok ün yapar. 8-10 lisanda müzik söyleyebilen bir müzikçi. Hakikat kelamlar ve söylemlerle. Bir vakit içinder Almanya’da dans şampiyonu olan bir müzikçi. 37 yıl boyunca çeşitli niçinlerden dolayı birebir pavyonda, yılda 364 gün çalışmış birisi. Ne yazık ki artık hayatta değil. O senelerda pavyon orkestraları adeta birer okul üzereymiş. Her orkestranın başında yaşı büyük bir şef bulunur. Striptizden oryantale kadar tüm programı götürmek zorunda olan ve o kabiliyette olan orkestralar. Türkçe müzik çalmanın pavyonların işverenleri tarafınca yasak olması niçiniyle bugünkü üzere niteliksiz müziklerin olmadığı yıllar. Üstteki satırlarda yazmış olduğum repertuvarı günümüz müzisyenlerinin büyük bir kısmının bilmediğine de eminim.
BOZULMA NE VAKİT BAŞLADI
Pekala İzmir’deki pavyonlarda “bozulma” ne vakit başlamış? 1984-1985 senelerında… Sacit Aslan’ın da kitabında anlattığı üzere pavyona gelen müşteri profili İzmir’de de vakit içinde değişmeye başlar. Makûs para, düzgün parayı kovar. bir daha o senelerda Türkçe müziğin yasak olması kuralı esnetilir ve Sezen Aksu, Selami Şahin müzikleri da pavyonlara girer. bir süre daha sonra konsomatrislerden assolistler yaratılmaya başlanır. Arabesk müzik de elbet bu bozulmada pek tesirli olur. meğer bu bozulma olmadan evvel Santana Pavyon’un sahibi olan Halit Alpman, orkestra provalarını Milano’daki kulüplerin işverenlerine telefonda dinletirmiş. Blutv’deki Pavyon belgeselinde anlatılan pavyonlarla üstteki satırlarda anlattığım pavyonları asla karıştırmayın. Yalnızca isim benzerliği. Pavyonlardaki bozulmayı en uygun Blutv’deki Pavyon belgeselini seyrederek anlamanız mümkün. George Benson’dan, Stevie Wonder’dan, Antonio Carlos Jobim’den nerelere gelmişiz, bu durumu görmek ve anlamak gerekiyor.
Sevgiyle kalın.
Kaan Çağlayangöl
*Bu yazının hazırlanması sürecinde verdiği hayli değerli ve pahalı bilgiler için Ömür Gidel’e teşekkür ederim.