Mehmet KARA
Geçtiğimiz Ağustos’ta ki elektrik kesintileri ile kış aylarında sanayi kuruluşlarına yönelik gaz kısıntısının ardında ülkedeki güç arz kapasitesinin talebi karşılamakta yetersiz kalması yatıyor. Bu durum, Türkiye’nin yenilenebilir kaynakları daha fazla devreye sokmaya çalışırken, yerli kömürü de pas geçmesine mani oluyor. İthal kömür ile tamamına yakını ithal edilen doğalgaz fiyatlarında yaşanan sert fiyat artışlarının yol açtığı problemler da, yerli kömürü bırakın pas geçmeyi, en azından şimdilik, neredeyse daha vazgeçilmez kılıyor.
Kömür tedarikinde düşünce
Fakat kömürü üretip elektriğe çevirmek üzere kurulmuş altyapıda da çeşitli kahırlar mevcut. Türkiye’nin elektrik üretiminde önemli hisseye sahip santrallerden kimileri yakacak kömürü tedarik etmekte önemli sıkıntılar yaşıyor. Biri yerli taş kömürü (Çatalağzı), oburu yerli linyit (Yatağan) ile çalışan iki termik santrali işleten Aydem Kümesi, Türkiye’nin önde gelen güç oyuncularından biri. Aydem Güç İdare Konseyi Lideri Ceyhan Saldanlı, Güç Günlüğü’nün hususa ait sorularını cevapladı.
●Yatağan Santrali’ne kömür tedarikiyle ilgili son durum nedir?
Sorunumuz büyük. Geçenlerde zeytin ağaçlarının taşınmasına dair bir düzenleme çıktı. Aslında gereksinim halinde zeytin ağaçları evvelden beri taşınıyordu. Yani o düzenleme çıkmadan evvel de ağaçlar taşınıyordu. Zeytin ağaçlarına yönelik en küçük bir ziyana müsaade verilmiyor. Vatandaş kâfi bilgi sahibi değil, sonlu sayıda zeytin ağacı taşınacak diye, koca santraller, fabrikalar feda ediliyor.
● Tarihi yapıtlarla ilgili düşünceler aşıldı mı?
Ruhsat alanı ortasında üçüncü dereceden tarihi sit alanları var. Onlarla ilgili maniler var. Attığımız her adımda dava ile karşılaşıyoruz. Davalar uzun sürüyor. Bizim Yatağan’ın alanlarından birinde üretim durdu. Tarihi sit niçiniyle durdu.
●Üçüncü derece tarihi sit üretime yüzde 100 mahzur mi?
Üçüncü derecede olanlarda kontrollü biçimde üretim yapabiliyorsun. Yerleşik, taşınamaz eser çıkmıyor, tarihi kent falan yok. Lakin kesimler çıkabiliyor, onları da alıp müzeye kaldırabiliyorsun. Hem tarihi yapıtları çıkaracaksın, hem kömürü değerlendireceksin. Hem zeytini koruyacaksın, hem üretimi yapabileceksin. Bu problemler sıklıkla bilinmediğinden kaynaklanıyor.
●Buna karşın santral hala tam kapasite çalışabiliyor mu?
Yatağan Termik Santrali şu anda taşıma kömür kullanmaya başladı. Soma bölgesinden kömür taşıyoruz. Altı aydan beri bu biçimde bu. Üretimi ayakta tutmak için gayret sarf ediyoruz.
●Özelleştirme öncesi bu sorunlar yok muydu?
Özelleştirilirken ÇED evrakı var, çalışmasında mahsur yoktur denildi. Lakin ne yazık ki çalışamıyoruz. Yani devletin çalıştığı alanlarda biz çalışamaz hale geldik. Şu anda işin kârını bıraktık, vatandaş elektriksiz kalmasın diye santrali çalıştırabilmek için uzaktan kömür taşıyoruz.
●Bölgede Yeniköy ve Kemerköy santralleri de var, onlar nasıl?
Şu anda o santraller de uzaktan kömür taşımaya başlamadılarsa bile bildiğim kadarıyla birkaç ay zarfında taşıma kömüre muhtaç olacaklar. Üstelik oraya taşınabilecek diğer bölgelerde de kömür yok.
●Bu ne manaya geliyor?
Bu santraller, bölgedeki kömür alanlarını pahalandırmak üzere kurulmuş santraller. halbuki artık kömür çabucak yanı başında duruyor lakin santraller uzaktan kömür taşınarak çalıştırılıyor. Bu da kredilerin ödenmesinde sorun yaratıyor bunlar.
●Bunların eksiği öteki yollarda kapatılamaz mı?
Saydığınız elektrik üretim tesisleri, Güney Batı Anadolu’nun en büyük üç baz yük santrali. Bunlar devre dışı kaldığında büyük problemler yaşanır. Elektrik kesintilerine gitmek zorunda kalırız. Bölgesel bazda kesintiler olur. Hatta o bölgede esasen tesirli olur da, İzmir dahil, Türkiye çapında da tesirleri görülür. Zira ülkemizin batı bölgelerinde önemli elektrik tüketimi var.
KİLOVATSAAT BAŞINA 2.5 CENT EK MALİYET
Ceyhan Saldanlı, Yatağan Santrali’ne Soma’dan kömür taşımanın maliyetleri nasıl etkilediği sorusuna “Yükseltiyor alışılmış. O santrali özelleştirme ihalesinden almak için hesapladığımız maliyetler değişmiş oldu. Uzaktan kömür taşımak, santraldeki elektrik üretim maliyetlerimizi kilovatsaat başına 2.5 sent (dolar) arttırıyor” karşılığını verdi.
ÇATALAĞZI SANTRALİ DE KÂFİ KÖMÜR BULAMIYOR
Ceyhan Saldanlı, Zonguldak’taki Çatalağzı Termik Santrali’nde de yakıt ezası yaşandığını söylemiş oldu. Saldanlı “Çatalağzı’nda yakıt olarak taş kömürü kullanılıyor. Lakin kâfi kömür tedarik edilemediği için orada da meşakkatler çıkıyor. Santralin yakacağı kömür Türkiye Taşkömürü Kurumu’ndan (TTK) geliyor ancak gereğince gelmiyor. Bu yüzden için vakit zaman santralde durmalar oluyor” dedi. Saldanlı, “Devlet size satarken kömür tedarikini taahhüt etmemiş miydi” sorusunu “Özel dal daha yeterli çalışır, kömürünü bulur diye düşünülüyor fakat özel bölümün dinamizmini ortaya koyabileceği bir ortam yok. Vatandaş yansısı niçiniyle çeşitli problemler çıkıyor” formunda cevapladı.
Okumaya devam et...
Geçtiğimiz Ağustos’ta ki elektrik kesintileri ile kış aylarında sanayi kuruluşlarına yönelik gaz kısıntısının ardında ülkedeki güç arz kapasitesinin talebi karşılamakta yetersiz kalması yatıyor. Bu durum, Türkiye’nin yenilenebilir kaynakları daha fazla devreye sokmaya çalışırken, yerli kömürü de pas geçmesine mani oluyor. İthal kömür ile tamamına yakını ithal edilen doğalgaz fiyatlarında yaşanan sert fiyat artışlarının yol açtığı problemler da, yerli kömürü bırakın pas geçmeyi, en azından şimdilik, neredeyse daha vazgeçilmez kılıyor.
Kömür tedarikinde düşünce
Fakat kömürü üretip elektriğe çevirmek üzere kurulmuş altyapıda da çeşitli kahırlar mevcut. Türkiye’nin elektrik üretiminde önemli hisseye sahip santrallerden kimileri yakacak kömürü tedarik etmekte önemli sıkıntılar yaşıyor. Biri yerli taş kömürü (Çatalağzı), oburu yerli linyit (Yatağan) ile çalışan iki termik santrali işleten Aydem Kümesi, Türkiye’nin önde gelen güç oyuncularından biri. Aydem Güç İdare Konseyi Lideri Ceyhan Saldanlı, Güç Günlüğü’nün hususa ait sorularını cevapladı.
●Yatağan Santrali’ne kömür tedarikiyle ilgili son durum nedir?
Sorunumuz büyük. Geçenlerde zeytin ağaçlarının taşınmasına dair bir düzenleme çıktı. Aslında gereksinim halinde zeytin ağaçları evvelden beri taşınıyordu. Yani o düzenleme çıkmadan evvel de ağaçlar taşınıyordu. Zeytin ağaçlarına yönelik en küçük bir ziyana müsaade verilmiyor. Vatandaş kâfi bilgi sahibi değil, sonlu sayıda zeytin ağacı taşınacak diye, koca santraller, fabrikalar feda ediliyor.
● Tarihi yapıtlarla ilgili düşünceler aşıldı mı?
Ruhsat alanı ortasında üçüncü dereceden tarihi sit alanları var. Onlarla ilgili maniler var. Attığımız her adımda dava ile karşılaşıyoruz. Davalar uzun sürüyor. Bizim Yatağan’ın alanlarından birinde üretim durdu. Tarihi sit niçiniyle durdu.
●Üçüncü derece tarihi sit üretime yüzde 100 mahzur mi?
Üçüncü derecede olanlarda kontrollü biçimde üretim yapabiliyorsun. Yerleşik, taşınamaz eser çıkmıyor, tarihi kent falan yok. Lakin kesimler çıkabiliyor, onları da alıp müzeye kaldırabiliyorsun. Hem tarihi yapıtları çıkaracaksın, hem kömürü değerlendireceksin. Hem zeytini koruyacaksın, hem üretimi yapabileceksin. Bu problemler sıklıkla bilinmediğinden kaynaklanıyor.
●Buna karşın santral hala tam kapasite çalışabiliyor mu?
Yatağan Termik Santrali şu anda taşıma kömür kullanmaya başladı. Soma bölgesinden kömür taşıyoruz. Altı aydan beri bu biçimde bu. Üretimi ayakta tutmak için gayret sarf ediyoruz.
●Özelleştirme öncesi bu sorunlar yok muydu?
Özelleştirilirken ÇED evrakı var, çalışmasında mahsur yoktur denildi. Lakin ne yazık ki çalışamıyoruz. Yani devletin çalıştığı alanlarda biz çalışamaz hale geldik. Şu anda işin kârını bıraktık, vatandaş elektriksiz kalmasın diye santrali çalıştırabilmek için uzaktan kömür taşıyoruz.
●Bölgede Yeniköy ve Kemerköy santralleri de var, onlar nasıl?
Şu anda o santraller de uzaktan kömür taşımaya başlamadılarsa bile bildiğim kadarıyla birkaç ay zarfında taşıma kömüre muhtaç olacaklar. Üstelik oraya taşınabilecek diğer bölgelerde de kömür yok.
●Bu ne manaya geliyor?
Bu santraller, bölgedeki kömür alanlarını pahalandırmak üzere kurulmuş santraller. halbuki artık kömür çabucak yanı başında duruyor lakin santraller uzaktan kömür taşınarak çalıştırılıyor. Bu da kredilerin ödenmesinde sorun yaratıyor bunlar.
●Bunların eksiği öteki yollarda kapatılamaz mı?
Saydığınız elektrik üretim tesisleri, Güney Batı Anadolu’nun en büyük üç baz yük santrali. Bunlar devre dışı kaldığında büyük problemler yaşanır. Elektrik kesintilerine gitmek zorunda kalırız. Bölgesel bazda kesintiler olur. Hatta o bölgede esasen tesirli olur da, İzmir dahil, Türkiye çapında da tesirleri görülür. Zira ülkemizin batı bölgelerinde önemli elektrik tüketimi var.
KİLOVATSAAT BAŞINA 2.5 CENT EK MALİYET
Ceyhan Saldanlı, Yatağan Santrali’ne Soma’dan kömür taşımanın maliyetleri nasıl etkilediği sorusuna “Yükseltiyor alışılmış. O santrali özelleştirme ihalesinden almak için hesapladığımız maliyetler değişmiş oldu. Uzaktan kömür taşımak, santraldeki elektrik üretim maliyetlerimizi kilovatsaat başına 2.5 sent (dolar) arttırıyor” karşılığını verdi.
ÇATALAĞZI SANTRALİ DE KÂFİ KÖMÜR BULAMIYOR
Ceyhan Saldanlı, Zonguldak’taki Çatalağzı Termik Santrali’nde de yakıt ezası yaşandığını söylemiş oldu. Saldanlı “Çatalağzı’nda yakıt olarak taş kömürü kullanılıyor. Lakin kâfi kömür tedarik edilemediği için orada da meşakkatler çıkıyor. Santralin yakacağı kömür Türkiye Taşkömürü Kurumu’ndan (TTK) geliyor ancak gereğince gelmiyor. Bu yüzden için vakit zaman santralde durmalar oluyor” dedi. Saldanlı, “Devlet size satarken kömür tedarikini taahhüt etmemiş miydi” sorusunu “Özel dal daha yeterli çalışır, kömürünü bulur diye düşünülüyor fakat özel bölümün dinamizmini ortaya koyabileceği bir ortam yok. Vatandaş yansısı niçiniyle çeşitli problemler çıkıyor” formunda cevapladı.
Okumaya devam et...