Elif KARACA
ABD Merkez Bankası (Fed) Guvernörler Şurası Finansal İstikrar Kısmı Ekonomisti Levent Altınoğlu TL’de son senelerda görülen kıymet kaybının başta yüksek enflasyon ortamından ve bunun yol açtığı ekonomik çalkantılardan kaynaklandığını, bu ortamda gevşek para siyaseti sürdürüldüğü sürece, TL’yi desteklemek için tasarlanmış klâsik olmayan tedbirlerin kura fakat süreksiz bir dayanak sağlayabileceğini söylemiş oldu. DÜNYA’nın sorularını yanıtlayan Altınoğlu, orta vadede bu üzere uygulamaların enflasyonu körükleyerek zıt tesir yapabileceğini; kurun daha da yükselmesine niye olabileceğini belirtti. Gelişmiş ekonomilerdeki faiz oranları yükselen enflasyon niçiniyle önümüzdeki aylarda artacağı için, Türkiye’deki gerçek faiz oranları ile gelişmiş iktisatların gerçek faiz oranların içindeki farkın daha da büyüyeceğine dikkat çeken Altınoğlu, bu farkın da kura orta vadede yansıyacağını söz etti. Altınoğlu dış yatırım ve ihracat vasıtasıyla ülkeye giren döviz ölçüsünün yetersiz kalması halinde, merkez bankasının bu ödünç alınan dövizleri kısmen ödemekte zorlanabileceğini, bunun bankalara ziyan vereceğini; TL cinsinden ödemeye gidilirse de bunun enflasyonu daha da körükleyebileceğini belirtti.
Kur muhafazalı mevduat uygulaması ve kısa mühlet evvel açıklanan TCMB’nin 150 milyar liralık düşük faizli kredi imkanı üzere alışılmışın haricindeki uygulamaları giderek daha fazla görmekteyiz. Bunların TL’ye olan inancı artıracağını ve finansal istikrarı destekleyeceğini düşünüyor musunuz?
TL’de son senelerda görülen paha kaybı, başta yüksek enflasyon ortamından ve bunun yol açtığı ekonomik çalkantılardan kaynaklanmaktadır. Enflasyonun yüzde 50’nin üzerinde ve kısa vadeli faiz oranının yüzde 14 olduğu için, gerçek faiz oranları yüzde eksi 40 civarında. Buna rağmen, gelişmiş ekonomilerdeki gerçek faiz oranları kabaca yüzde eksi 5 ila 10 civarında. Bu fark, TL cinsinden sabit oranlı varlıklara olan talebi düşürdüğü için, doğal olarak kura da yansıyor. Gelişmiş ekonomilerdeki faiz oranlarının, yükselen enflasyon niçiniyle önümüzdeki aylarda muhtemelen artacağı için, Türkiye’deki gerçek faiz oranları ile gelişmiş iktisatların gerçek faiz oranların içindeki fark daha da büyüyecektir. Bu fark da kura orta vadede yansıyabilir.
Bu ortamda, gevşek para siyaseti sürdürüldüğü sürece, TL’yi desteklemek için tasarlanmış klâsik olmayan tedbirler kura fakat süreksiz bir dayanak sağlayabilir. birebir vakitte, orta vadede bu üzere uygulamalar enflasyonu körükleyerek aykırı tesir yapabilir. Örneğin kur muhafazalı mevduat (KKM) uygulaması, mahallî mudileri kur riskinden korumak için tasarlanmış. Kurda bir yükseliş gerçekleşirse, KKM sahipleri TL cinsinden telafi edilecek. ötürüsıyla kur yükseldikçe TL cinsinden para arzındaki artış hızlanacak. Bu enflasyonu körükleyerek kurun daha da yükselmesine niye olabilir.
Enflasyon tüm dünyanın en büyük problemlerinden biri haline geldi ve bu uzun bir süre daha devam edecek üzere görünüyor. Ukrayna’daki savaşın tesirleri ve Rusya’ya uygulanan yaptırımlar göz önüne alındığında global enflasyon görünümü hakkında neler söylersiniz?
Türkiye’ye bakılırsa hayli daha düşük olsa da, biroldukca gelişmiş iktisatta enflasyon düzeyleri yükselmeye başladı. Enflasyondaki artışların ne ölçüde arz yahut talep faktörleri tarafınca kaynaklandığı konusunda tartışmalar sürüyor. Lakin biroldukca akademik çalışma, arzdaki kesintilerin enflasyona değerli ölçüde katkıda bulunduğunu gösteriyor. Bu niçinle, jeopolitik ihtilaflar niçiniyle ortaya çıkan emtia fiyatlarındaki yükseliş devam ederse, bu ülkelerdeki fiyat artışlarının devam ettiğini bakılırsabiliriz. Bu gelişmeler devam ederse, enflasyondaki yükselişin yanı sıra, bu ekonomilerde büyüme gerileyebilir.
ABD ve AB, resesyona niye olmadan enflasyonu denetim edebilecek mi? Gelişmiş ekonomiler resesyona girerse, bu durum Türkiye’yi ve gelişmekte olan ülkeleri nasıl tesirler?
Euro bölgesinde faizler yükselir ve bir sakinliğe sebep olursa, Türkiye iktisadının karşılaştığı riskler artar. Avrupa Merkez Bankası’nın (ECB) bir faiz artırımına gitmesi, euro bölgesi ile Türkiye içindeki faiz oranı farkının daha da açılmasına sebep olabilir. ötürüsıyla TL’nin bedel kaybetmesine ve enflasyonun artmasına niye olabilir. bununla birlikte, Türkiye’nin kıymetli bir ticaret ortağı olan Avrupa Birliği’nde muhtemel bir sakinlik, Türk ithalatına talebi azaltır. Her iki tesir de Türkiye ekonomisindeki külfetleri artırabilir.
Son devirde Lübnan ve Sri Lanka temerrüde düştü. Misal biçimde bir iflas dalgasının artmasını bekliyor musunuz?
Birfazlaca ülkede faizler uzun müddettir düşük düzeylerde. Önümüzdeki senelerda faizler yükselirse, düşük faizle çok borçlanmıs olan firmalar borçlarını devretmekte eza yaşayabilir. Bu badirelerin ne ölçüde yaygın olacağı, faizlerin ne süratle artacağına bağlı.
Faiz artırımına gitmeden TL’yi desteklemek sıkıntı
Türkiye’de enflasyon yüzde 60’ı aştı. Enflasyonun toplum üstündeki fakirleştirici tesiri durdurulamazsa ne üzere tesirler görülebilir? Sizce Türkiye enflasyonla gayretinde nasıl bir strateji izlemeli?
Türkiye’nin yüksek enflasyon probleminin temel sebebi gevşek para siyasetidir. Ekonomistler bu mevzuda genel olarak hemfikir. Merkez bankasının net döviz rezervleri düşük olduğundan, yüksek enflasyon karşısında faiz artırımına gitmeden TL’nin pahasını desteklemek zorlaştı. Son senelerda azalan döviz rezervlerini artırmak için merkez bankası bankalardan döviz ödünç aldı. Ancak dış yatırım ve ihracat vasıtasıyla ülkeye giren döviz ölçüsü yetersiz kalırsa, merkez bankası bu ödünç alınan dövizleri kısmen ödemekte zorlanabilir – ki bu bankalara ziyan verir – ya da TL cinsinden ödemeye gidebilir – ki bu enflasyonu daha da körükleyebilir.
Levent Altınoğlu kimdir?
ABD Merkez Bankası (Fed) Guvernörler Şurası Finansal İstikrar Kısmı Ekonomisti olan Altınoğlu’nun finansal piyasalar, makroekonomi ve nakdî iktisat alanındaki çalışmaları bulunuyor. Eğitimini Carnegie Mellon ve Boston üniversitelerinde tamamlayan Altınoğlu, son olarak Nobel İktisat Mükafatı sahibi ekonomist Joseph Stiglitz ile birlikte gerçekleştirdiği, finansal sistem ve interbank piyasasındaki riskleri mevzu alan çalışmasıyla öne çıktı.
*Söyleşideki tabirler Levent Altınoğlu’nun bağlı bulunduğu kurumun değil, kendi şahsi görüşlerini yansıtmaktadır.
Okumaya devam et...
ABD Merkez Bankası (Fed) Guvernörler Şurası Finansal İstikrar Kısmı Ekonomisti Levent Altınoğlu TL’de son senelerda görülen kıymet kaybının başta yüksek enflasyon ortamından ve bunun yol açtığı ekonomik çalkantılardan kaynaklandığını, bu ortamda gevşek para siyaseti sürdürüldüğü sürece, TL’yi desteklemek için tasarlanmış klâsik olmayan tedbirlerin kura fakat süreksiz bir dayanak sağlayabileceğini söylemiş oldu. DÜNYA’nın sorularını yanıtlayan Altınoğlu, orta vadede bu üzere uygulamaların enflasyonu körükleyerek zıt tesir yapabileceğini; kurun daha da yükselmesine niye olabileceğini belirtti. Gelişmiş ekonomilerdeki faiz oranları yükselen enflasyon niçiniyle önümüzdeki aylarda artacağı için, Türkiye’deki gerçek faiz oranları ile gelişmiş iktisatların gerçek faiz oranların içindeki farkın daha da büyüyeceğine dikkat çeken Altınoğlu, bu farkın da kura orta vadede yansıyacağını söz etti. Altınoğlu dış yatırım ve ihracat vasıtasıyla ülkeye giren döviz ölçüsünün yetersiz kalması halinde, merkez bankasının bu ödünç alınan dövizleri kısmen ödemekte zorlanabileceğini, bunun bankalara ziyan vereceğini; TL cinsinden ödemeye gidilirse de bunun enflasyonu daha da körükleyebileceğini belirtti.
Kur muhafazalı mevduat uygulaması ve kısa mühlet evvel açıklanan TCMB’nin 150 milyar liralık düşük faizli kredi imkanı üzere alışılmışın haricindeki uygulamaları giderek daha fazla görmekteyiz. Bunların TL’ye olan inancı artıracağını ve finansal istikrarı destekleyeceğini düşünüyor musunuz?
TL’de son senelerda görülen paha kaybı, başta yüksek enflasyon ortamından ve bunun yol açtığı ekonomik çalkantılardan kaynaklanmaktadır. Enflasyonun yüzde 50’nin üzerinde ve kısa vadeli faiz oranının yüzde 14 olduğu için, gerçek faiz oranları yüzde eksi 40 civarında. Buna rağmen, gelişmiş ekonomilerdeki gerçek faiz oranları kabaca yüzde eksi 5 ila 10 civarında. Bu fark, TL cinsinden sabit oranlı varlıklara olan talebi düşürdüğü için, doğal olarak kura da yansıyor. Gelişmiş ekonomilerdeki faiz oranlarının, yükselen enflasyon niçiniyle önümüzdeki aylarda muhtemelen artacağı için, Türkiye’deki gerçek faiz oranları ile gelişmiş iktisatların gerçek faiz oranların içindeki fark daha da büyüyecektir. Bu fark da kura orta vadede yansıyabilir.
Bu ortamda, gevşek para siyaseti sürdürüldüğü sürece, TL’yi desteklemek için tasarlanmış klâsik olmayan tedbirler kura fakat süreksiz bir dayanak sağlayabilir. birebir vakitte, orta vadede bu üzere uygulamalar enflasyonu körükleyerek aykırı tesir yapabilir. Örneğin kur muhafazalı mevduat (KKM) uygulaması, mahallî mudileri kur riskinden korumak için tasarlanmış. Kurda bir yükseliş gerçekleşirse, KKM sahipleri TL cinsinden telafi edilecek. ötürüsıyla kur yükseldikçe TL cinsinden para arzındaki artış hızlanacak. Bu enflasyonu körükleyerek kurun daha da yükselmesine niye olabilir.
Enflasyon tüm dünyanın en büyük problemlerinden biri haline geldi ve bu uzun bir süre daha devam edecek üzere görünüyor. Ukrayna’daki savaşın tesirleri ve Rusya’ya uygulanan yaptırımlar göz önüne alındığında global enflasyon görünümü hakkında neler söylersiniz?
Türkiye’ye bakılırsa hayli daha düşük olsa da, biroldukca gelişmiş iktisatta enflasyon düzeyleri yükselmeye başladı. Enflasyondaki artışların ne ölçüde arz yahut talep faktörleri tarafınca kaynaklandığı konusunda tartışmalar sürüyor. Lakin biroldukca akademik çalışma, arzdaki kesintilerin enflasyona değerli ölçüde katkıda bulunduğunu gösteriyor. Bu niçinle, jeopolitik ihtilaflar niçiniyle ortaya çıkan emtia fiyatlarındaki yükseliş devam ederse, bu ülkelerdeki fiyat artışlarının devam ettiğini bakılırsabiliriz. Bu gelişmeler devam ederse, enflasyondaki yükselişin yanı sıra, bu ekonomilerde büyüme gerileyebilir.
ABD ve AB, resesyona niye olmadan enflasyonu denetim edebilecek mi? Gelişmiş ekonomiler resesyona girerse, bu durum Türkiye’yi ve gelişmekte olan ülkeleri nasıl tesirler?
Euro bölgesinde faizler yükselir ve bir sakinliğe sebep olursa, Türkiye iktisadının karşılaştığı riskler artar. Avrupa Merkez Bankası’nın (ECB) bir faiz artırımına gitmesi, euro bölgesi ile Türkiye içindeki faiz oranı farkının daha da açılmasına sebep olabilir. ötürüsıyla TL’nin bedel kaybetmesine ve enflasyonun artmasına niye olabilir. bununla birlikte, Türkiye’nin kıymetli bir ticaret ortağı olan Avrupa Birliği’nde muhtemel bir sakinlik, Türk ithalatına talebi azaltır. Her iki tesir de Türkiye ekonomisindeki külfetleri artırabilir.
Son devirde Lübnan ve Sri Lanka temerrüde düştü. Misal biçimde bir iflas dalgasının artmasını bekliyor musunuz?
Birfazlaca ülkede faizler uzun müddettir düşük düzeylerde. Önümüzdeki senelerda faizler yükselirse, düşük faizle çok borçlanmıs olan firmalar borçlarını devretmekte eza yaşayabilir. Bu badirelerin ne ölçüde yaygın olacağı, faizlerin ne süratle artacağına bağlı.
Faiz artırımına gitmeden TL’yi desteklemek sıkıntı
Türkiye’de enflasyon yüzde 60’ı aştı. Enflasyonun toplum üstündeki fakirleştirici tesiri durdurulamazsa ne üzere tesirler görülebilir? Sizce Türkiye enflasyonla gayretinde nasıl bir strateji izlemeli?
Türkiye’nin yüksek enflasyon probleminin temel sebebi gevşek para siyasetidir. Ekonomistler bu mevzuda genel olarak hemfikir. Merkez bankasının net döviz rezervleri düşük olduğundan, yüksek enflasyon karşısında faiz artırımına gitmeden TL’nin pahasını desteklemek zorlaştı. Son senelerda azalan döviz rezervlerini artırmak için merkez bankası bankalardan döviz ödünç aldı. Ancak dış yatırım ve ihracat vasıtasıyla ülkeye giren döviz ölçüsü yetersiz kalırsa, merkez bankası bu ödünç alınan dövizleri kısmen ödemekte zorlanabilir – ki bu bankalara ziyan verir – ya da TL cinsinden ödemeye gidebilir – ki bu enflasyonu daha da körükleyebilir.
Levent Altınoğlu kimdir?
ABD Merkez Bankası (Fed) Guvernörler Şurası Finansal İstikrar Kısmı Ekonomisti olan Altınoğlu’nun finansal piyasalar, makroekonomi ve nakdî iktisat alanındaki çalışmaları bulunuyor. Eğitimini Carnegie Mellon ve Boston üniversitelerinde tamamlayan Altınoğlu, son olarak Nobel İktisat Mükafatı sahibi ekonomist Joseph Stiglitz ile birlikte gerçekleştirdiği, finansal sistem ve interbank piyasasındaki riskleri mevzu alan çalışmasıyla öne çıktı.
*Söyleşideki tabirler Levent Altınoğlu’nun bağlı bulunduğu kurumun değil, kendi şahsi görüşlerini yansıtmaktadır.
Okumaya devam et...