Şebnem TURHAN
Yüksek seyreden kredi faizlerine ve kredi taksitlerine getirilen sınırlamaya karşın ferdî kredilerde süratli artış sürüyor. Türkiye Bankalar Birliği (TBB) bilgilerine göre mayıs itibariyle toplam krediler geçen yılın tıpkı periyoduna kıyasla yüzde 22,3 artarak 4 trilyon 50 milyar liraya ulaştı. Ferdî krediler ise yüzde 33 artışla 906 milyar liraya yükseldi. Kişisel kredilerde en büyük hacmin, en yüksek faiz oranıyla kullandırılan gereksinim kredilerinden oluşması dikkat çekiyor. Takipteki krediler hariç, son bir yılda ferdi kredi kullanan sayısı 1,7 milyon kişi artarak 34,5 milyona çıktı. Ortalama kredi bakiyesi ise 26,2 bin liraya yükseldi.
Geçen yıl pandemi devrinde mali genişleme adımları kapsamında düşük kredi faizleri ile kişisel kredilerde de süratli bir artış yaşandığına şahit olduk. Normalleşmeyle başlayan nakdî sıkılaştırma adımları ile yükselen kredi faizleri ferdi kredi talebinde artışı durdurmaya yetmedi. Türkiye Bankalar Birliği (TBB) datalarına nazaran mayıs itibariyle toplam kredi geçen yılın birebir ayına nazaran yüzde 22,3 artışla 4 trilyon 50 milyar liraya ulaştı. Ferdi kredilerde ise artış yüzde 33 ile toplam kredi artış suratının üzerinde gerçekleşirken 906 milyar lirayla rekor kırdı. Son bir yılda takipteki krediler hariç ferdî kredi kullanan kişi sayısı 1.7 milyon kişi artarak 34.5 milyon şahsa çıktı. Ortalama kredi bakiyesi ise 26.2 bin liraya yükseldi.
Muhtaçlık kredi faizinin yüzde 23,66’ya, taşıt kredi faizinin yüzde 22,39’a, konut kredisi faizinin yüzde 17,84’e çıktığı mayıs ayında ferdi krediye talebin süratli artışının sürmesi Merkez Bankası’nın da gündemine geldi. Temmuz başında ise talebi yavaşlatabilmek için Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) makroihtiyati tedbirleri hayata geçirdi. Fakat tedbirler öncesinde TBB bilgilerine bakılırsa bankalardan kullanılan ferdi kredi ölçüsü 869 milyar liraya, finansman şirketlerinden kullanılan kredi ölçüsü ise 36.8 milyar liraya yükseldi. bu biçimdece toplam ferdî kredi 906 milyar lira oldu. Banka ve finansman şirketlerinden ferdî kredi kullanan kişi sayısı da geçen yılın mayıs ayına göre yüzde 5,25 artarak 34 milyon 536 bin adete çıktı. Bankalardan kişisel kredi kullananların sayısı da 34 milyon 165 bin adet ile tepe yaptı.
Geçen yıl mayısa bakılırsa konut kredisinde artış yüzde 30 olurken kullanılan kredi ölçüsü 284.4 milyar liraya çıktı. Nisan ayına göre ise kullandırılan konut kredisi ölçüsü geriledi. Bu yıl aslında takip eden aylarda fazlaca süratli bir artış yaşanmıyor. Son aylarda yükselen faizler konut kredisi talebini sınırladı kullanan kişi sayısı 2 milyon 522 bin kişi oldu. Bu geçen yıl mayıstaki 2 milyon 475 bin kişinin akabinde son 1 yıldaki en düşük kullanan kişi sayısına işaret ediyor. Konut kredisinde talep geçen yıl haziran ve temmuzda yüzde 9 ile tek haneye düşen kredi faizi daha sonrası tepe yapmıştı. Haziranda konut kredisi faizi yüzde 9,30, temmuzda ise yüzde 9,11 düzeyindeydi. Yıllık konut kredisi faizindeki bu tek hane olağanüstü bir talebi de birlikteinde getirmişti. Fakat bir daha sıkılaştırma adımları daha sonrasında konut kredisi faizleri mayıs itibariyle yüzde 17,84 düzeyinde. Haziranda yüzde 17,90’a, temmuzda ise yüzde 17,97’ye çıktı. Bu yüksek oranlar talebi biraz sınırladı. Temmuz ayı ile birlikte konut kredisinde geçen yıla nazaran de düşüş gözlenmesi beklenen.
Bankadan muhtaçlık kredisinde 1.1 milyon kişilik artış
Kişisel kredilerde en büyük hacim gereksinim kredilerinde oluyor. TBB bilgilerine bakılırsa gereksinim kredileri toplam kişisel kredilerin yüzde 46’sını oluşturuyor. Geri kalan yüzde 31’ini konut, yüzde 17’sini kredi kartları ve yüzde 5’i taşıt kredileri olarak sıralanıyor. Muhtaçlık kredi faizi de mayısta yüzde 23,66 düzeyinde. Tüm ferdi krediler içinde gereksinim kredi faizi en yüksek oran olarak da öne çıkıyor. Faiz yavaşça de olsa haziranda yüzde 23,37’ye, temmuzda yüzde 23,31’e geriledi. Fakat geçen yıl mayısta muhtaçlık kredi faizi yıllık yüzde 10,61 ile gördüğü en düşük düzeylerinden birindeydi. Bu düşük faiz oranı muhtaçlık kredisi kullanmasını hayli süratli artırmıştı. Gereksinim kredilerinde geçen yılın tıpkı ayına nazaran artış yüzde 26,6 ve kullandırılan kredi 418 milyar lira. Muhtaçlık kredisi kullanan kişi sayısı da 28 milyon 257 bin adet olarak belirlendi. Bu 963 bin ile neredeyse geçen yıla bakılırsa 1 milyon kişilik artışa işaret ediyor. Bankalardan daha yüklü kullanılan gereksinim kredisinde geçen yıl mayısa göre kullanan kişi sayısı artışı ise 1.1 milyon kişi ve 27 milyon 757 bin adete ulaştı.
Makroihtiyati önlemler talebi bir ölçü yavaşlatabilir
Tera Yatırım Baş Ekonomisti Enver Erkan, ferdi kredilerin büyüme suratının, ticari kredilerin önünde seyrettiğini belirterek şu biçimde konuştu: “Pandemi devrindeki kapanmaların akabinde, açılmalar ile bir arada özel tüketim tartısı arttı. Buna bağlı olarak beyaz eşya, mobilya üzere alışverişler artmakta. Özel bankalar tarafında da açılma artı olarak Kurban Bayramı ile birlikte oluşan nakit muhtaçlığına mütevellit tüketici kredisi kampanyaları yapıldı. Faiz oranı bankadan bankaya değişebiliyor, vadeler ise 36 aya kadar, ayrıyeten belirli bir ödemesiz periyot de sunabiliyorlar. Görünen o ki, ferdi talep hala belirli düzeylerde. Son devirde, ferdi kredilerdeki artış suratını yavaşlatmak gayeli olarak taksit sayısının düşürülmesi üzere makroihtiyati önlemler açıklanmıştı. Ferdi kredi artışı, cari istikrar açısından da yardımcı olmaz. Bilhassa elektrik, elektronik, taşıt üzere özel ve ithal tüketim kapsamına giren kalemler açısından… İç talepte uygulanan sıkı para siyaseti ve makro ihtiyati önlemler bir ölçü yavaşlamayı birlikteinde getirebilir.”
Taşıt kredisi talebi doruktan düşmüyor
Taşıt kredisine de talep artışı devam ediyor. TBB datalarına bakılırsa geçen yıl mayısa bakılırsa kullandırılan kredi ölçüsü yüzde 93,5 artışla 48.2 milyar liraya çıktı. Bu tarihi en yüksek düzey. Geçen yıl mayısta yüzde 13,12 düzeyinde olan taşıt kredi faizi bu yıl mayısta yüzde 22,39. Lakin bankalar haricinde finansman şirketlerinden taşıt kredisi kullanması hayli daha yüksek. TBB bilgilerine bakılırsa bankalardan kullanılan taşıt kredisi ölçüsü 14.4 milyar lira, finansman şirketlerinden kullanılan ise 33.8 milyar lira düzeyinde. Kullanan kişi sayısında da paralellik var. 212 bin kişi bankadan kullanırken 267 bin kişi finansman şirketlerinden taşıt kredisi temin etti. Toplamda ise 473 bin kişilik kullanım yaşandı.
Birinci sefer kullananlarda KMH ve kart öne çıkıyor
TBB bilgilerine nazaran mayıs ayında 83 bin kişi birinci sefer kredi kartı, 63 bin kişi muhtaçlık kredisi kullanırken, konut kredisi kullanan kişi sayısı 9 bin oldu. 63 bin kişi ise birinci kez kredili mevduat hesabı kullandı. Bu yılki seyre bakıldığında birinci defa kredili mevduat hesabı kullananların sayısı ocakta 381 bin kişi olurken şubatta 85 bin, martta 104 bin, nisanda 79 bin olarak belirlendi. Kredi kartına birinci kere başvuranlarda ise bir daha ocakta 354 bin kişilik süratli artış yaşanırken daha sonrasında şubatta 157 bin, martta 154 bin, nisanda 103 bin kişi olarak gerçekleşti. Faizlerin yükseldiği periyotta küçük harcamaları için kredi çekmektense vatandaşın KMH ve kredi kartıyla bu muhtaçlığını karşıladığı yorumları yapılıyor.
Şirketler de ferdi krediye yönelmiş olabilir
Piri Reis Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Erhan Aslanoğlu, açıklaması kolay olmayan gelişmeler yaşandığını belirterek bunun üç sebebi olabileceğine dikkat çekti. Aslanoğlu bu üç sebebi şöyleki sıraladı:
1) Kredi faizinin az bile olsa üzerinde mevduat getirisi sağlayanların bunu değerlendirdiğini fazlaca duydum.
2) Enflasyonun açıklanandan çok yüksek olduğunu düşünen tüketici hem negatif gerçek kredi faizi beklentisi birebir vakitte meblağların daha da artacağı beklentisiyle bu talebi oluşturuyor.
3) O devirde bilhassa hizmet dallarının zorda olması sabit maliyetleri ferdî kredilerle karşılama muhtaçlığını arttırmış olabilir.
Okumaya devam et...
Yüksek seyreden kredi faizlerine ve kredi taksitlerine getirilen sınırlamaya karşın ferdî kredilerde süratli artış sürüyor. Türkiye Bankalar Birliği (TBB) bilgilerine göre mayıs itibariyle toplam krediler geçen yılın tıpkı periyoduna kıyasla yüzde 22,3 artarak 4 trilyon 50 milyar liraya ulaştı. Ferdî krediler ise yüzde 33 artışla 906 milyar liraya yükseldi. Kişisel kredilerde en büyük hacmin, en yüksek faiz oranıyla kullandırılan gereksinim kredilerinden oluşması dikkat çekiyor. Takipteki krediler hariç, son bir yılda ferdi kredi kullanan sayısı 1,7 milyon kişi artarak 34,5 milyona çıktı. Ortalama kredi bakiyesi ise 26,2 bin liraya yükseldi.
Geçen yıl pandemi devrinde mali genişleme adımları kapsamında düşük kredi faizleri ile kişisel kredilerde de süratli bir artış yaşandığına şahit olduk. Normalleşmeyle başlayan nakdî sıkılaştırma adımları ile yükselen kredi faizleri ferdi kredi talebinde artışı durdurmaya yetmedi. Türkiye Bankalar Birliği (TBB) datalarına nazaran mayıs itibariyle toplam kredi geçen yılın birebir ayına nazaran yüzde 22,3 artışla 4 trilyon 50 milyar liraya ulaştı. Ferdi kredilerde ise artış yüzde 33 ile toplam kredi artış suratının üzerinde gerçekleşirken 906 milyar lirayla rekor kırdı. Son bir yılda takipteki krediler hariç ferdî kredi kullanan kişi sayısı 1.7 milyon kişi artarak 34.5 milyon şahsa çıktı. Ortalama kredi bakiyesi ise 26.2 bin liraya yükseldi.
Muhtaçlık kredi faizinin yüzde 23,66’ya, taşıt kredi faizinin yüzde 22,39’a, konut kredisi faizinin yüzde 17,84’e çıktığı mayıs ayında ferdi krediye talebin süratli artışının sürmesi Merkez Bankası’nın da gündemine geldi. Temmuz başında ise talebi yavaşlatabilmek için Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) makroihtiyati tedbirleri hayata geçirdi. Fakat tedbirler öncesinde TBB bilgilerine bakılırsa bankalardan kullanılan ferdi kredi ölçüsü 869 milyar liraya, finansman şirketlerinden kullanılan kredi ölçüsü ise 36.8 milyar liraya yükseldi. bu biçimdece toplam ferdî kredi 906 milyar lira oldu. Banka ve finansman şirketlerinden ferdî kredi kullanan kişi sayısı da geçen yılın mayıs ayına göre yüzde 5,25 artarak 34 milyon 536 bin adete çıktı. Bankalardan kişisel kredi kullananların sayısı da 34 milyon 165 bin adet ile tepe yaptı.
Geçen yıl mayısa bakılırsa konut kredisinde artış yüzde 30 olurken kullanılan kredi ölçüsü 284.4 milyar liraya çıktı. Nisan ayına göre ise kullandırılan konut kredisi ölçüsü geriledi. Bu yıl aslında takip eden aylarda fazlaca süratli bir artış yaşanmıyor. Son aylarda yükselen faizler konut kredisi talebini sınırladı kullanan kişi sayısı 2 milyon 522 bin kişi oldu. Bu geçen yıl mayıstaki 2 milyon 475 bin kişinin akabinde son 1 yıldaki en düşük kullanan kişi sayısına işaret ediyor. Konut kredisinde talep geçen yıl haziran ve temmuzda yüzde 9 ile tek haneye düşen kredi faizi daha sonrası tepe yapmıştı. Haziranda konut kredisi faizi yüzde 9,30, temmuzda ise yüzde 9,11 düzeyindeydi. Yıllık konut kredisi faizindeki bu tek hane olağanüstü bir talebi de birlikteinde getirmişti. Fakat bir daha sıkılaştırma adımları daha sonrasında konut kredisi faizleri mayıs itibariyle yüzde 17,84 düzeyinde. Haziranda yüzde 17,90’a, temmuzda ise yüzde 17,97’ye çıktı. Bu yüksek oranlar talebi biraz sınırladı. Temmuz ayı ile birlikte konut kredisinde geçen yıla nazaran de düşüş gözlenmesi beklenen.
Bankadan muhtaçlık kredisinde 1.1 milyon kişilik artış
Kişisel kredilerde en büyük hacim gereksinim kredilerinde oluyor. TBB bilgilerine bakılırsa gereksinim kredileri toplam kişisel kredilerin yüzde 46’sını oluşturuyor. Geri kalan yüzde 31’ini konut, yüzde 17’sini kredi kartları ve yüzde 5’i taşıt kredileri olarak sıralanıyor. Muhtaçlık kredi faizi de mayısta yüzde 23,66 düzeyinde. Tüm ferdi krediler içinde gereksinim kredi faizi en yüksek oran olarak da öne çıkıyor. Faiz yavaşça de olsa haziranda yüzde 23,37’ye, temmuzda yüzde 23,31’e geriledi. Fakat geçen yıl mayısta muhtaçlık kredi faizi yıllık yüzde 10,61 ile gördüğü en düşük düzeylerinden birindeydi. Bu düşük faiz oranı muhtaçlık kredisi kullanmasını hayli süratli artırmıştı. Gereksinim kredilerinde geçen yılın tıpkı ayına nazaran artış yüzde 26,6 ve kullandırılan kredi 418 milyar lira. Muhtaçlık kredisi kullanan kişi sayısı da 28 milyon 257 bin adet olarak belirlendi. Bu 963 bin ile neredeyse geçen yıla bakılırsa 1 milyon kişilik artışa işaret ediyor. Bankalardan daha yüklü kullanılan gereksinim kredisinde geçen yıl mayısa göre kullanan kişi sayısı artışı ise 1.1 milyon kişi ve 27 milyon 757 bin adete ulaştı.
Makroihtiyati önlemler talebi bir ölçü yavaşlatabilir
Tera Yatırım Baş Ekonomisti Enver Erkan, ferdi kredilerin büyüme suratının, ticari kredilerin önünde seyrettiğini belirterek şu biçimde konuştu: “Pandemi devrindeki kapanmaların akabinde, açılmalar ile bir arada özel tüketim tartısı arttı. Buna bağlı olarak beyaz eşya, mobilya üzere alışverişler artmakta. Özel bankalar tarafında da açılma artı olarak Kurban Bayramı ile birlikte oluşan nakit muhtaçlığına mütevellit tüketici kredisi kampanyaları yapıldı. Faiz oranı bankadan bankaya değişebiliyor, vadeler ise 36 aya kadar, ayrıyeten belirli bir ödemesiz periyot de sunabiliyorlar. Görünen o ki, ferdi talep hala belirli düzeylerde. Son devirde, ferdi kredilerdeki artış suratını yavaşlatmak gayeli olarak taksit sayısının düşürülmesi üzere makroihtiyati önlemler açıklanmıştı. Ferdi kredi artışı, cari istikrar açısından da yardımcı olmaz. Bilhassa elektrik, elektronik, taşıt üzere özel ve ithal tüketim kapsamına giren kalemler açısından… İç talepte uygulanan sıkı para siyaseti ve makro ihtiyati önlemler bir ölçü yavaşlamayı birlikteinde getirebilir.”
Taşıt kredisi talebi doruktan düşmüyor
Taşıt kredisine de talep artışı devam ediyor. TBB datalarına bakılırsa geçen yıl mayısa bakılırsa kullandırılan kredi ölçüsü yüzde 93,5 artışla 48.2 milyar liraya çıktı. Bu tarihi en yüksek düzey. Geçen yıl mayısta yüzde 13,12 düzeyinde olan taşıt kredi faizi bu yıl mayısta yüzde 22,39. Lakin bankalar haricinde finansman şirketlerinden taşıt kredisi kullanması hayli daha yüksek. TBB bilgilerine bakılırsa bankalardan kullanılan taşıt kredisi ölçüsü 14.4 milyar lira, finansman şirketlerinden kullanılan ise 33.8 milyar lira düzeyinde. Kullanan kişi sayısında da paralellik var. 212 bin kişi bankadan kullanırken 267 bin kişi finansman şirketlerinden taşıt kredisi temin etti. Toplamda ise 473 bin kişilik kullanım yaşandı.
Birinci sefer kullananlarda KMH ve kart öne çıkıyor
TBB bilgilerine nazaran mayıs ayında 83 bin kişi birinci sefer kredi kartı, 63 bin kişi muhtaçlık kredisi kullanırken, konut kredisi kullanan kişi sayısı 9 bin oldu. 63 bin kişi ise birinci kez kredili mevduat hesabı kullandı. Bu yılki seyre bakıldığında birinci defa kredili mevduat hesabı kullananların sayısı ocakta 381 bin kişi olurken şubatta 85 bin, martta 104 bin, nisanda 79 bin olarak belirlendi. Kredi kartına birinci kere başvuranlarda ise bir daha ocakta 354 bin kişilik süratli artış yaşanırken daha sonrasında şubatta 157 bin, martta 154 bin, nisanda 103 bin kişi olarak gerçekleşti. Faizlerin yükseldiği periyotta küçük harcamaları için kredi çekmektense vatandaşın KMH ve kredi kartıyla bu muhtaçlığını karşıladığı yorumları yapılıyor.
Şirketler de ferdi krediye yönelmiş olabilir
Piri Reis Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Erhan Aslanoğlu, açıklaması kolay olmayan gelişmeler yaşandığını belirterek bunun üç sebebi olabileceğine dikkat çekti. Aslanoğlu bu üç sebebi şöyleki sıraladı:
1) Kredi faizinin az bile olsa üzerinde mevduat getirisi sağlayanların bunu değerlendirdiğini fazlaca duydum.
2) Enflasyonun açıklanandan çok yüksek olduğunu düşünen tüketici hem negatif gerçek kredi faizi beklentisi birebir vakitte meblağların daha da artacağı beklentisiyle bu talebi oluşturuyor.
3) O devirde bilhassa hizmet dallarının zorda olması sabit maliyetleri ferdî kredilerle karşılama muhtaçlığını arttırmış olabilir.
Okumaya devam et...