Orman topraklarında 8 yılda 27 bin 405 tesise müsaade verildi. Bu kapsamda müsaade verilen 255 bin hektarlık orman alanının yarısı madencilik izinlerinden oluşuyor. Yapılan yeni düzenleme ile artık orman topraklarında cezaevi bile inşa edilebilecek…
Türkiye Ormancılar Derneği (TOD), 30 Kasım 2021 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Orman Kanunundaki yeni düzenlemenin bir birinci olmadığına işaret ederek, “Ormanlardaki bu yıkım yeni başlamamıştır. Bu yıkım 1980’lerden beri sürmektedir. Yeni yapılan değişiklikle de Orman Kanunu’nun 17’nci hususu kapsamında azot, argon ve oksijen gazlarının kullanıldığı hava ayrıştırma tesisleri, aile sıhhati merkezi, ‘adli hizmet tesisleri, ceza infaz kurumu tesisleri ve konaklamalı spor tesislerinin ormanlarda inşa edilmesinin önü açılmıştır. Yeni Yönetmelik’te yapılan düzenlemelerle, verilen müsaade bedelleri de düşürülmüştür. Kamu-özel iş birliği modeli çerçevesinde yüklenicilere belirli garantiler verilerek yapılacak tesisler için ormanlarımız adeta arsa ofisi haline getirilmiştir” açıklamasında bulundu.
Orman Kanunu’nun 17. ve 18. Unsurlarındaki uygulamalara ait yapılan yeni düzenleme 20 Kasım 2021 tarihindeki Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Orman topraklarında çeşitli yatırımlar ve yapılar için verilen izinlere ait yapılan yeni düzenlemeyle ilgili kapsamlı bir açıklama yapan Türkiye Ormancılar Derneği (TOD), orman yerlerinin maksat dışı tahsisinin yeni bir uygulama olmadığına işaret ederek, şu görüşleri paylaştı:
2012-2020 ORTASINDA ORMAN TOPRAKLARINDA 27 BİN TESİSE MÜSAADE VERİLDİ
“Sadece 2012-2020 yılları içinde Orman Kanunu’nun 17/3. hususu kapsamında 27 bin 405 adet tesis için 255 bin hektar orman alanı üzerinde müsaade verilmiştir. Tıpkı devirde kamuoyunda reaksiyon çeken madencilik müsaadeleri 127 bin hektar olarak gerçekleşmiştir. Ormanlardaki bu yıkım yeni başlamamıştır. Bu yıkım 1980’lerden beri sürmektedir. Fakat son senelerda sürat kazanmıştır. Sık sık değiştirilen bu kanun ve yönetmeliklerle, ormanlardan ormancılık dışı yararlanmalara yeni boyutlar eklenmekte, ormanlarımız paramparça edilmektedir. Bu cins müsaadelerle, Orman Genel Müdürlüğü bilgilerine bakılırsa; yalnızca 2008 ile 2019 yılları içindeki 11 yıllık müddette ormanlarımızdaki 10 hektardan küçük orman kesimlerinin sayısı rekor bir oranla yüzde 118 artarak 55 bin 484’ten 120 bin 789’a çıkmıştır. Yani bu cins müsaadeler ormanlarımızı süratle paramparça hale getirmekte ve ülkemizdeki ormansızlaşmayı hızlandırmaktadır.”
‘YÖNETMELİKLER HER TÜRLÜ YORUMLAMAYA AÇIK’
Anayasaya göre ormanların kamu faydası haricinde irtifak hakkına bahis edilemeyeceğinin altı çizilen açıklamada, lakin mecburilik olması ve kamu faydası bulunması halinde, ormanlardan ormancılık dışı uygulamalara müsaadelerin verilebildiği kaydedildi. Orman müsaadeleriyle ilgili yönetmeliklerin her türlü yorumlamaya açık düzenlemeler olduğunun altı çizilen açıklamada, görüşlere yer verildi: “Bu yüzden bu kadar kısa müddet ortasında bu yönetmeliklerin ormanlarımızdan ne götürdüğünü ortaya koymak fazlaca zordur. Bu bulgular vakit ortasında ormancılık hukuku uzmanları tarafınca ortaya çıkarılacaktır. Ama bu yeni yönetmeliklerde göze çarpan birtakım noktalara değinmekte yarar vardır. 2014 yılında yayımlanan ve 30 Kasım 2021 tarihinde yürürlükten kaldırılan yönetmelik, günümüze kadar çeşitli değişikliklere uğramıştı. Örneğin daha evvel Orman Kanunu’nun 17’nci maddesince müsaade verilmeyen ‘dini eğitim tesisine bağlı uygulama gayeli ibadethane tesisi’ ile ‘yeraltı depolama tesisleri’, 2017 yılında yapılan yönetmelik değişikliği ile artık ormanlarda kurulabilir hale getirilmişti.
CEZAEVLERİ VE KONAKLAMALI SPOR TESİSLERİ YAPILABİLECEK
Yeni yapılan değişiklikle de Orman Kanunu’nun 17’nci unsuru kapsamında ‘azot, argon ve oksijen gazlarının kullanıldığı hava ayrıştırma tesisleri’, ‘aile sıhhati merkezi’, ‘adli hizmet tesisleri’, ‘ceza infaz kurumu tesisleri’ ve ‘konaklamalı spor tesislerinin’ ormanlarda inşa edilmesinin önü açılmıştır. Aslında daha evvelki yönetmelikte ‘sağlık ocağı’ olarak yer alan ‘aile sıhhati merkezinin’ yönetmeliğe yeni eklendiği söylenemez, ama hava ayrıştırma tesisleri, adalet sarayları ve cezaevlerinin de ormanlarda inşa edilmesinin önü açıldığı söylenebilir. Yeni Yönetmelik’te yapılan düzenlemelerle, verilen müsaade bedelleri de düşürülmüştür. Kamu özel iş birliği modeli çerçevesinde yüklenicilere muhakkak teminatlar verilerek yapılacak tesisler için ormanlarımız adeta arsa ofisi haline getirilmiştir.”
ORMAN İÇİNDE ODUN KÖMÜRÜ TESİSLERİ YAPILABİLECEK
Orman Kanunu’nun 18’inci unsuruyla ilgili çıkarılan yeni uygulama yönetmeliğinin 4’üncü hususunda, daha evvel verilen izinlere ek olarak; tarihi yapıtların onarımı ve korunması için gerekli tesislere ve giriş-çıkış denetim noktası, tanıtım ofisi ve ziyaretçilerin mecburî muhtaçlıklarının sağlanması için gerekli süreksiz tesislere müsaade verilebileceği belirtilen açıklamada, “Ayrıyeten daha evvelki yönetmelikte lakin devlet ormanlarına 4 km ilerisinde kurulmasına müsaade verilen odun kömürü tesislerine artık devlet ormanlarında müsaade verilebilecek. Bununla kalmayıp; ‘terebentin, katran, sakız üzere işletilmesinde ağaç kullanılan ocakların açılmasına’, yeraltında depolama alanı kurulmasına, bozuk orman alanlarında orman bitkisi fidanlıkları kurulmasına, mantar ve tıbbi aromatik bitki yetiştiriciliğine ve bunlarla ilgili zarurî alt yapı tesislerinin orman ekosistemleri ortasında kurulmasına Orman Genel Müdürlüğünce müsaade verilebilecektir” denildi.
ON YILDA 11 DEĞİŞİKLİK YAPILDI, 12’NCİSİ MECLİS GÜNDEMİNDE
Yalnızca 2010-2020 yılları içinde Orman Kanunu’ndaki ormanlarda yapılmasına müsaade verilen iş ve süreçlerle ilgili unsurlarda 11 defa değişiklik yapıldığının da altı çizilen Türkiye Ormancılar Derneği’nin açıklamasında, “12’inci değişiklik teklifi de 16 Kasım 2021 tarihinde TBMM Başkanlığına sunulmuştur. Bu değişiklik kabul edilirse; orman alanlarında orman içi su kaynakları kullanılarak balıkçılık tesisleri kurmak da mümkün olacak, ayrıyeten balıkçılıkla bir arada midye ve istiridye yetiştiriciliği de bu kapsama alınacaktır. bu biçimdece çabucak hemen yayımlanan 18’inci husus ile ilgili yönetmeliğin kısa mühlet ortasında bir daha değiştirilmesi gereği ortaya çıkacaktır.”
DEĞİŞİKLİKLER ANAYASAYA TERS
Orman Kanunu ve ilgili yönetmeliklerde yapılan bu çeşit değişikliklerin Anayasa’nın 169. Hususuna ters olduğunun altı çizilen açıklamada, “Anayasa’nın, Devlet ormanlarında, gerçek ve hukuksal şahıslara irtifak hakkı tesis edilebilmesi için öngördüğü kamu faydası; yerine getirilmek istenen kamu hizmetinin üstün bir kamu faydasına dayanmasını ve bunun yerine getirilebilmesi için de Devlet ormanlarına ilişkin alanların kullanılmasının mecburî bulunmasını gerekli kılmaktadır. Fakat, bu durumunda kamu faydasının varlığından kelam edilerek Devlet ormanlarında irtifak hakkı tesis edilebilecektir. bu biçimdece, her kamu faydası üstün bir kamu faydası olarak kabul edilemeyecek ve üstün kamu faydası taşıdığı kabul edilen hizmetin, orman ekosistemi haricinde gerçekleştirilmesinin imkânsız olması da mutlak surette aranması gerekmektedir. Özetle, kelam konusu yönetmelikler ormancılık açısından yeni sayılmamakla birlikte, ülke ormanlarına en epey ziyan veren etkenlerden birinin kapsamını bir daha gözler önüne sermek açısından manalı olmuştur. Derneğimiz geçmişten beri, ormanların tabiat muhafaza önceliği ile halkın ortak ve üstün faydası yerine sadece makul kesitlerin ekonomik çıkarlarına hizmet edecek biçimde yönetilmesine ve ormanları yok edecek biçimde daima mevzuat değişikliği yapılmasına karşıdır” sözlerine yer verildi.
2030’A KADAR ORMANSIZLAŞMANIN DURMASI TAAHHÜDÜ İMZALANDI
Öte yandan Türkiye’nin de onayladığı Paris Anlaşması’nın global ortalama yüzey sıcaklığındaki artışı 2 derece ile sonlandırmayı, mümkünse 1,5 derecenin altında tutmayı hedeflediğine de işaret edilen açıklamada, ayrıyeten şu görüşlere yer verildi: “Birleşmiş Milletler (BM) İklim Değişikliği Çerçeve Mukavelesi 26. Taraflar Konferansı’nda (COP26), 100’den çok ülke ve dünya ormanlarının yüzde 85’inden çoksını temsil eden başkanlar, 2030 yılına kadar ormansızlaşma ve arazi bozulmasını durdurmayı ve aksine çevirmeyi taahhüt eden Global Orman Finansmanı Taahhüdü ’nü imzalamıştır. Bu tarihi taahhüt, ormansızlaşmanın yıkıcı tesirlerinin sona ermesine yardımcı olacak ve dünya ormanlarının birçoklarının koruyucusu olan gelişmekte olan ülkeleri ve yerli toplulukları destekleyecektir.
BUGÜNE KADAR 748 BİN HEKTAR ORMAN ALANI TAHSİS EDİLDİ
Yapılan bu düzenlemelerin ülkemizin de taraf olduğu bu taahhüde açıkça karşıt olduğu görülmektedir. Bugüne kadar ormanlarımızdan 748 bin hektar orman alanı bu çeşit kullanımlara tahsis edilmiştir. Kâğıt üzerinde orman olarak görünen bu alanlar fiilen orman niteliğini yitirdiği üzere ekosistem parçalanması yoluyla, civarlarındaki orman alanlarının bütünlüğünü ve ekolojik sürdürülebilirliğini de tehlikeye atmaktadır. Tüm bu niçinlerle orman alanları, ‘ormanın orman olarak korunmasından daha üstün kamu faydası üreten iş ve süreçlere, lakin mutlak mecburilik bulunması, yani o iş ya da sürecin öbür bir yerde yapılmasının mümkün olmadığı koşullarda’ ormancılık dışı uygulamalara tahsis edilebilmeli, bunu sağlamak için de Anayasa’nın 169’uncu hususundan başlamak üzere 6831 sayılı Orman Kanunu ve ilgili yönetmeliklerde değişiklikler yapılmalıdır.”
Yusuf Yavuz
Odatv.com
Türkiye Ormancılar Derneği (TOD), 30 Kasım 2021 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Orman Kanunundaki yeni düzenlemenin bir birinci olmadığına işaret ederek, “Ormanlardaki bu yıkım yeni başlamamıştır. Bu yıkım 1980’lerden beri sürmektedir. Yeni yapılan değişiklikle de Orman Kanunu’nun 17’nci hususu kapsamında azot, argon ve oksijen gazlarının kullanıldığı hava ayrıştırma tesisleri, aile sıhhati merkezi, ‘adli hizmet tesisleri, ceza infaz kurumu tesisleri ve konaklamalı spor tesislerinin ormanlarda inşa edilmesinin önü açılmıştır. Yeni Yönetmelik’te yapılan düzenlemelerle, verilen müsaade bedelleri de düşürülmüştür. Kamu-özel iş birliği modeli çerçevesinde yüklenicilere belirli garantiler verilerek yapılacak tesisler için ormanlarımız adeta arsa ofisi haline getirilmiştir” açıklamasında bulundu.
Orman Kanunu’nun 17. ve 18. Unsurlarındaki uygulamalara ait yapılan yeni düzenleme 20 Kasım 2021 tarihindeki Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Orman topraklarında çeşitli yatırımlar ve yapılar için verilen izinlere ait yapılan yeni düzenlemeyle ilgili kapsamlı bir açıklama yapan Türkiye Ormancılar Derneği (TOD), orman yerlerinin maksat dışı tahsisinin yeni bir uygulama olmadığına işaret ederek, şu görüşleri paylaştı:
2012-2020 ORTASINDA ORMAN TOPRAKLARINDA 27 BİN TESİSE MÜSAADE VERİLDİ
“Sadece 2012-2020 yılları içinde Orman Kanunu’nun 17/3. hususu kapsamında 27 bin 405 adet tesis için 255 bin hektar orman alanı üzerinde müsaade verilmiştir. Tıpkı devirde kamuoyunda reaksiyon çeken madencilik müsaadeleri 127 bin hektar olarak gerçekleşmiştir. Ormanlardaki bu yıkım yeni başlamamıştır. Bu yıkım 1980’lerden beri sürmektedir. Fakat son senelerda sürat kazanmıştır. Sık sık değiştirilen bu kanun ve yönetmeliklerle, ormanlardan ormancılık dışı yararlanmalara yeni boyutlar eklenmekte, ormanlarımız paramparça edilmektedir. Bu cins müsaadelerle, Orman Genel Müdürlüğü bilgilerine bakılırsa; yalnızca 2008 ile 2019 yılları içindeki 11 yıllık müddette ormanlarımızdaki 10 hektardan küçük orman kesimlerinin sayısı rekor bir oranla yüzde 118 artarak 55 bin 484’ten 120 bin 789’a çıkmıştır. Yani bu cins müsaadeler ormanlarımızı süratle paramparça hale getirmekte ve ülkemizdeki ormansızlaşmayı hızlandırmaktadır.”
‘YÖNETMELİKLER HER TÜRLÜ YORUMLAMAYA AÇIK’
Anayasaya göre ormanların kamu faydası haricinde irtifak hakkına bahis edilemeyeceğinin altı çizilen açıklamada, lakin mecburilik olması ve kamu faydası bulunması halinde, ormanlardan ormancılık dışı uygulamalara müsaadelerin verilebildiği kaydedildi. Orman müsaadeleriyle ilgili yönetmeliklerin her türlü yorumlamaya açık düzenlemeler olduğunun altı çizilen açıklamada, görüşlere yer verildi: “Bu yüzden bu kadar kısa müddet ortasında bu yönetmeliklerin ormanlarımızdan ne götürdüğünü ortaya koymak fazlaca zordur. Bu bulgular vakit ortasında ormancılık hukuku uzmanları tarafınca ortaya çıkarılacaktır. Ama bu yeni yönetmeliklerde göze çarpan birtakım noktalara değinmekte yarar vardır. 2014 yılında yayımlanan ve 30 Kasım 2021 tarihinde yürürlükten kaldırılan yönetmelik, günümüze kadar çeşitli değişikliklere uğramıştı. Örneğin daha evvel Orman Kanunu’nun 17’nci maddesince müsaade verilmeyen ‘dini eğitim tesisine bağlı uygulama gayeli ibadethane tesisi’ ile ‘yeraltı depolama tesisleri’, 2017 yılında yapılan yönetmelik değişikliği ile artık ormanlarda kurulabilir hale getirilmişti.
CEZAEVLERİ VE KONAKLAMALI SPOR TESİSLERİ YAPILABİLECEK
Yeni yapılan değişiklikle de Orman Kanunu’nun 17’nci unsuru kapsamında ‘azot, argon ve oksijen gazlarının kullanıldığı hava ayrıştırma tesisleri’, ‘aile sıhhati merkezi’, ‘adli hizmet tesisleri’, ‘ceza infaz kurumu tesisleri’ ve ‘konaklamalı spor tesislerinin’ ormanlarda inşa edilmesinin önü açılmıştır. Aslında daha evvelki yönetmelikte ‘sağlık ocağı’ olarak yer alan ‘aile sıhhati merkezinin’ yönetmeliğe yeni eklendiği söylenemez, ama hava ayrıştırma tesisleri, adalet sarayları ve cezaevlerinin de ormanlarda inşa edilmesinin önü açıldığı söylenebilir. Yeni Yönetmelik’te yapılan düzenlemelerle, verilen müsaade bedelleri de düşürülmüştür. Kamu özel iş birliği modeli çerçevesinde yüklenicilere muhakkak teminatlar verilerek yapılacak tesisler için ormanlarımız adeta arsa ofisi haline getirilmiştir.”
ORMAN İÇİNDE ODUN KÖMÜRÜ TESİSLERİ YAPILABİLECEK
Orman Kanunu’nun 18’inci unsuruyla ilgili çıkarılan yeni uygulama yönetmeliğinin 4’üncü hususunda, daha evvel verilen izinlere ek olarak; tarihi yapıtların onarımı ve korunması için gerekli tesislere ve giriş-çıkış denetim noktası, tanıtım ofisi ve ziyaretçilerin mecburî muhtaçlıklarının sağlanması için gerekli süreksiz tesislere müsaade verilebileceği belirtilen açıklamada, “Ayrıyeten daha evvelki yönetmelikte lakin devlet ormanlarına 4 km ilerisinde kurulmasına müsaade verilen odun kömürü tesislerine artık devlet ormanlarında müsaade verilebilecek. Bununla kalmayıp; ‘terebentin, katran, sakız üzere işletilmesinde ağaç kullanılan ocakların açılmasına’, yeraltında depolama alanı kurulmasına, bozuk orman alanlarında orman bitkisi fidanlıkları kurulmasına, mantar ve tıbbi aromatik bitki yetiştiriciliğine ve bunlarla ilgili zarurî alt yapı tesislerinin orman ekosistemleri ortasında kurulmasına Orman Genel Müdürlüğünce müsaade verilebilecektir” denildi.
ON YILDA 11 DEĞİŞİKLİK YAPILDI, 12’NCİSİ MECLİS GÜNDEMİNDE
Yalnızca 2010-2020 yılları içinde Orman Kanunu’ndaki ormanlarda yapılmasına müsaade verilen iş ve süreçlerle ilgili unsurlarda 11 defa değişiklik yapıldığının da altı çizilen Türkiye Ormancılar Derneği’nin açıklamasında, “12’inci değişiklik teklifi de 16 Kasım 2021 tarihinde TBMM Başkanlığına sunulmuştur. Bu değişiklik kabul edilirse; orman alanlarında orman içi su kaynakları kullanılarak balıkçılık tesisleri kurmak da mümkün olacak, ayrıyeten balıkçılıkla bir arada midye ve istiridye yetiştiriciliği de bu kapsama alınacaktır. bu biçimdece çabucak hemen yayımlanan 18’inci husus ile ilgili yönetmeliğin kısa mühlet ortasında bir daha değiştirilmesi gereği ortaya çıkacaktır.”
DEĞİŞİKLİKLER ANAYASAYA TERS
Orman Kanunu ve ilgili yönetmeliklerde yapılan bu çeşit değişikliklerin Anayasa’nın 169. Hususuna ters olduğunun altı çizilen açıklamada, “Anayasa’nın, Devlet ormanlarında, gerçek ve hukuksal şahıslara irtifak hakkı tesis edilebilmesi için öngördüğü kamu faydası; yerine getirilmek istenen kamu hizmetinin üstün bir kamu faydasına dayanmasını ve bunun yerine getirilebilmesi için de Devlet ormanlarına ilişkin alanların kullanılmasının mecburî bulunmasını gerekli kılmaktadır. Fakat, bu durumunda kamu faydasının varlığından kelam edilerek Devlet ormanlarında irtifak hakkı tesis edilebilecektir. bu biçimdece, her kamu faydası üstün bir kamu faydası olarak kabul edilemeyecek ve üstün kamu faydası taşıdığı kabul edilen hizmetin, orman ekosistemi haricinde gerçekleştirilmesinin imkânsız olması da mutlak surette aranması gerekmektedir. Özetle, kelam konusu yönetmelikler ormancılık açısından yeni sayılmamakla birlikte, ülke ormanlarına en epey ziyan veren etkenlerden birinin kapsamını bir daha gözler önüne sermek açısından manalı olmuştur. Derneğimiz geçmişten beri, ormanların tabiat muhafaza önceliği ile halkın ortak ve üstün faydası yerine sadece makul kesitlerin ekonomik çıkarlarına hizmet edecek biçimde yönetilmesine ve ormanları yok edecek biçimde daima mevzuat değişikliği yapılmasına karşıdır” sözlerine yer verildi.
2030’A KADAR ORMANSIZLAŞMANIN DURMASI TAAHHÜDÜ İMZALANDI
Öte yandan Türkiye’nin de onayladığı Paris Anlaşması’nın global ortalama yüzey sıcaklığındaki artışı 2 derece ile sonlandırmayı, mümkünse 1,5 derecenin altında tutmayı hedeflediğine de işaret edilen açıklamada, ayrıyeten şu görüşlere yer verildi: “Birleşmiş Milletler (BM) İklim Değişikliği Çerçeve Mukavelesi 26. Taraflar Konferansı’nda (COP26), 100’den çok ülke ve dünya ormanlarının yüzde 85’inden çoksını temsil eden başkanlar, 2030 yılına kadar ormansızlaşma ve arazi bozulmasını durdurmayı ve aksine çevirmeyi taahhüt eden Global Orman Finansmanı Taahhüdü ’nü imzalamıştır. Bu tarihi taahhüt, ormansızlaşmanın yıkıcı tesirlerinin sona ermesine yardımcı olacak ve dünya ormanlarının birçoklarının koruyucusu olan gelişmekte olan ülkeleri ve yerli toplulukları destekleyecektir.
BUGÜNE KADAR 748 BİN HEKTAR ORMAN ALANI TAHSİS EDİLDİ
Yapılan bu düzenlemelerin ülkemizin de taraf olduğu bu taahhüde açıkça karşıt olduğu görülmektedir. Bugüne kadar ormanlarımızdan 748 bin hektar orman alanı bu çeşit kullanımlara tahsis edilmiştir. Kâğıt üzerinde orman olarak görünen bu alanlar fiilen orman niteliğini yitirdiği üzere ekosistem parçalanması yoluyla, civarlarındaki orman alanlarının bütünlüğünü ve ekolojik sürdürülebilirliğini de tehlikeye atmaktadır. Tüm bu niçinlerle orman alanları, ‘ormanın orman olarak korunmasından daha üstün kamu faydası üreten iş ve süreçlere, lakin mutlak mecburilik bulunması, yani o iş ya da sürecin öbür bir yerde yapılmasının mümkün olmadığı koşullarda’ ormancılık dışı uygulamalara tahsis edilebilmeli, bunu sağlamak için de Anayasa’nın 169’uncu hususundan başlamak üzere 6831 sayılı Orman Kanunu ve ilgili yönetmeliklerde değişiklikler yapılmalıdır.”
Yusuf Yavuz
Odatv.com