semaver
Active member
İYEV Lideri Müslim Sarı: Türkiye, uzlaşmazsa savrulur niye Müslim Sarı? Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Memleketler arası Alakalar Bölümü’nü bitirdi. Tıpkı üniversitenin Kamu İdaresi ve Siyaset Bilimi kısmında yüksek lisans eğitimi aldı. 1999 yılında TC Merkez Bankası’nda uzman olarak bakılırsav yaptı. Eski CHP Genel Lideri Deniz Baykal ve Genel Lider Kemal Kılıçdaroğlu ile partinin ekonomik siyasetleri üzerine çalıştı. 2011’de İstanbul milletvekili seçildi… TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda bakılırsav aldı. 2017’de İş Bankası İdare Konseyi üyeliği yaptı, lakin 2019’da CHP Parti Meclisi’ne girince bankadaki nazaranvinden istifa etti. Hala PM üyesi olan Sarı, Türkiye’nin ikinci yüzyılına odaklanacak ve ortalarında Ahmet Türk’ten Uluç Gürkan’a, ilahiyatçılardan büyükelçilere geniş bir müşavere şurasına sahip yeni bir vakfın lideri olunca, bize de Türkiye siyaseti için nasıl bir yol haritası belirlediklerini sormak kaldı.
İkinci yüzyıl bir üst kavram. Biz dünyadaki bu büyük değişimlerin tam da cumhuriyetin yüzüncü yılına denk düştüğü noktada yüzüncü yıl kavramını rakamsal bir sıkıntı olmaktan çıkararak cumhuriyetin ikinci yüzyılına yeni bir bakış açısı getirmek ve bir yol haritası sunma teziyle oluşmuş bir vakıfız. Dünyada birkaç paradigma değişikliği var. Bunlardan biri Covid daha sonrası dünyanın bir daha kuruluşu. Dünya birkaç evreden geçecek. Sıhhat problemlerinin akabinde ekonomik meseleler devam edecek. Bunun yarattığı yaygın yoksulluk ve işsizlik büyük toplumsal sıkıntılara niye olacak. Peşinden de siyasal sıkıntılar gelecek. Beşerler müsebbip arayacaklar. Önümüzdeki devir dünyada yeni bir iktidar arayışı güçlenecek. İkincisi, o denli teknolojik gelişmeler olacak ki dünyayı tanıyamayacağız. Birebir Sanayi ihtilali üzere. Üçüncüsü, dünya epey kutuplu bir dünyaya yanlışsız gidiyor. Türkiye üzere Asya ile Avrupa’nın birbirine en yaklaştığı yerde duran bir ülke için kıymetli bir dış jeopolitik alan açılıyor. Dördüncüsü, Türkiye’nin özgürlük arayışı ortasında olan yeni jenerasyonları… Bu kesitin istekleri ve talepleri hem önümüzdeki periyot Türkiye siyasetini şekillendirecek tıpkı vakitte bu yeni dünyaya Türkiye’nin adapte olabilmesini kolaylaştıracak. Ve bunların çabucak hepsinin aslında kapanmakta olan bir periyoda ve cumhuriyetin yeni yüzyılına denk düşüyor olması da son derece değerli. Bu noktada kapanan parantezin yerine hangi parantezi açacağımız değer kazanıyor.
Hangi parantezi açacaksınız?
Birebir ruhla tekrar cumhuriyet parantezi.
İkinci Yüzyıl Enstitüsü Vakfı, CHP’nin niyet kuruluşu mu?
Hayır, CHP ile bir organik bağı yok, burası partiler üstü bir niyet kuruluşu, zira cumhuriyet kavramı bir partiyi aşkın bir kavram.
Murat Karayalçın, Hikmet Çetin üzere CHP’nin ağabeyleri kelam konusu olunca bu biçimde düşündüm.
İstişare konseyimiz bu ayın sonunda katılaşacak. Fakat burada yalnızca CHP’liler değil, HDP’de siyaset yapanlar, merkez sağ, liberal, muhafazakârlar da var, siyasetin ortasında olmayıp saygınlığı olan şahıslar de…
İsimleri de birazdan soracağım. “CHP’nin fikir kuruluşu mu” derken aklımda AKP’ye yakınlığıyla bilinen ve bünyesinden Fahrettin Altun, İbrahim Kalın üzere bürokratları çıkaran SETA geçiyordu… Bu oluşumun bugünün iktidarına kıymetli ölçüde insan kaynağı sağladığını düşünerek “Acaba İYEV’in gelecek devirdeki amacı birebir mı” diye sormak isterim…
Olağan şartlarda niyet kuruluşları daha homojen bir fikrin etrafında kurulur. Avrupa’ya gittiğinizde her partinin, hatta birtakım ülkelerde kanatlarının bile niyet kuruluşları var. Bu çok olağan. ötürüsıyla bunun bu biçimde olması beklenebilir, lakin İYEV biraz heterojen. Türkiye’nin geçiş devrini, yol haritasını her insanın oturup konuşması gerekiyor. Biz bunun için bir yer inşa etme tezindeyiz. Yeni bir toplum kontratı oluşturma savında, cumhuriyetin ikinci yüzyılı için fikri olan herkese kapılarını açan partiler üstü bir kuruluş.
AHMET TÜRK DE BURADA ULUÇ GÜRKAN DA BÜYÜKELÇİLER VE İLAHİYATÇILAR DA
Müracaat Kurulu’nda Ahmet Türk’ten Ayhan Bilgen’e, Uluç Gürkan’dan Ayfer Yılmaz’a, Bekir Ağırdır’a bir hayli isim var…
Yalnızca CHP, HDP, YETERLİ Parti üzere partilerde siyaset yapmış Hikmet Çetin, Murat Karayalçın, Ayhan Bilgen, Ahmet Türk, Ayfer Yılmaz, Uluç Gürkan üzere isimler değil, Abdülbaki Erdoğmuş, Hayri Kırbaşoğlu, İlhami Güler üzere ilahiyatçılar, AKP’de kurucu üyelik ve genel lider yardımcılığı yapmış şahıslar, İstanbul Kontratı Uzman Kümesi Lideri Feride Acar, Sencer Ayata, İstek Türmen, Bekir Ağırdır üzere bir hayli saygın isim de yer alıyor.
“O var ise ben yokum” diyen oldu mu?
Hayır, olmadı; herkesi birbirinden haberdar ettik. Dünya değişiyor, yeni paradigmalar var ve yeni bir siyaset çizgisi inşa etmek gerekiyor. Cumhuriyete yeni bir yol sunmak lazım. Bu niyetle bir müddetç başladı. CHP kurultayında Kemal Bey’in “Cumhuriyetin İkinci Yüzyılı” başlığını kullanımı bize ilham verdi. Bir yıl boyunca dünyanın bütün fikir kuruluşlarıyla konuştuk, hakikat modelin peşinden koştuk. Siyaset polemiklere odaklandı İpek Hanım, derinliğini kaybetti. İşadamları “Biz önümüzü nazaranmiyoruz, Türkiye öyküsünü kaybetti” derken, yabancı niyet kuruluşları şu fikri ortaya koydu: “Dünya bir daha kuruluyor, Türkiye’de referans verebileceğimiz, progresif bir niyet kuruluşu yok.” Türkiye’de niyet ikliminin hayli iğdiş olduğunu lisana getirenler oldu. Yeni bir vizyon, yeni bir solukla, ayrıyeten yeni kuşağa ulaşmaya çalışan bir referans noktası inşa etmek gerektiğini anladık.
Kamu Kaynağı Da Yok, Global Kaynak Da Büsbütün Yerli Ve Milliyiz
Vakıf ekonomik kaynağını nereden sağlıyor?
Vakıfta kamu kaynağı da yok, global kaynak da… Tabiri yerindeyse büsbütün yerli ve ulusal. Global kaynaklara, global işbirliklerine kapalı olduğumuz için değil. İmece yolu ile cumhuriyetin yeni yüzyılı konusundaki çalışmaya katkı vereceğine inanan ve işerkeklerindan oluşan bir donör havuzumuz var.
Faaliyet alanlarınızı konuşalım: “Yeni bir hukuk sistemi tasarımı oluşturmak vakfımızın temel çalışma alanlarından biri” diyorsunuz. Yeni bir hukuk tertibi tasarımı nasıl oluşturulur, lütfen açar mısınız?
Bunu birinci dediğiniz vakit akla yeni bir anayasa geliyor. Türkiye’nin yeni bir anayasaya gereksinimi olduğu hayli açık. Bunu iktidar da söylüyor, muhalefet de söylüyor. Herkes kendi hazırlıklarını yapıyor. 2022 yılı anayasa tartışmaları yılı olacak. Muhalefet partileri güçlendirilmiş parlamenter sistem üzerinden, iktidar partisi de kendi sistemini realize etmek üzerinden bir çalışma yürütecek. Biz Türkiye’nin hakikaten gereksinimi olan anayasa sisteminin ne olduğuna ait çalışmalar yapmak istiyoruz. Şu anda Türkiye’de işlemeyen bir hukuk sistemi olduğuna inanıyorum. Türkiye’nin muhtaçlık duyduğu hukuk dizaynını bilimsel olarak tartışmak ve hem siyasetin hem toplumun önüne bir yol haritası sunmak istiyoruz.
TÜRKİYE’NİN ŞU ANDA EN KIYMETLİ SORUNU KURUMSAL KAPASİTE SIKINTISIDIR
Demokratikleşme ve toplumsal barışa nasıl öncü olacaksınız? 20 yılda Türkiye demokratikleşme ve barış manasında hangi noktaya geldi?
Türkiye’nin en büyük sorunu kutuplaşma. Ve bu kutuplaşma ortamında meselelerimizi rasyonel bir biçimde tartışamıyoruz. Beşerler daima bir kutbun tarafı olarak problemlere bakıyor. Biz ise bilimsel noktadan bakmak ve tartışmak istiyoruz. Kâfi ki konuşabilelim. Tek bir partinin, tek bir siyasal niyetin yaklaşımı yerine, her insanın farklı farklı yaklaşımlarla bir ortaya gelebildiği bir masa kuralım. Çalışmalarımıza iktidarı da davet edeceğiz. Ürettiğimiz raporları, yol haritalarını iktidara da ulaştıracağız. Son kertede siyasete bir vizyon ve derinlik kazandırmak niyetindeyiz. İktidar partisinin üretilen, sunulan şeyin Türkiye’nin yararına mı diye bakmasını, kendi siyasetlerini revize etmesini isteriz.
Muhalefet nasıl bakmalı?
Burada sahiden sağlam, rasyonel bir yol haritası oluşturulmuş. İktidara geldiğimizde oturalım, bu yol haritasının ne kadarını kendi siyasetimizle içselleştireceğiz, bunları konuşalım demesini isteriz.
Yurttaşın toplumsal barışın bir daha sağlanması yolunda kuvvetli bir talebi var mı?
Katiyen var. Bugün yaşadığımız ekonomik sıkıntıların tamamı ekonomik mi? Değil. Aslında bir modelin sorunu. Hukuk sistemi, ötekileştirmenin yarattığı sorun, dünyadan kopmanın sorunu. Bunları yurttaşlar, hayat pahalılığı, ekonomik sorun, adaletsizlik olarak yaşıyor lakin hepsinin temelinde barış ortasında yaşayan bir toplum oluşturamamak yatıyor. Açık ya da örtülü bir formda aslında her insanın toplumsal barışa gereksinim duyduğuna ve talep ettiğine inanıyorum. Türkiye bir yol ayrımına hakikat gidiyor. Mevcut yapının, Türkiye’nin problemlerini, potansiyelini görmeyen, anlamayan, dünyadan kopuk bu anlayışın, Türkiye’yi aslında bir yere götüremediğine ait bir konsensüs, bir mutabakat yavaş yavaş oluşmaya başlıyor. Bu nasıl bir mutabakat olacak, cumhuriyetin yeni yüzyılı nasıl olmalı; işte biz bu noktada tekliflerle geleceğiz.
Kürt sorunu da başat çalışma alanlarından biri olacak mı?
Başat çalışma alanı değil, toplumsal barış kapsamında kıymetlendiriyoruz. Sonuçta toplumsal barışı etkileyen tek sorun Kürt problemi değil. Alevilik ve azınlıklar da var. Hepsini bir bütün olarak kıymetlendiriyoruz.
İktidarın 20 yılda oluşturduğu bir kitle var ve diplomaside, bürokraside kadrolaşması kelam konusu. Kendini artık iktidarın yanında görmeyen seçmenin muhalefet safına geçmesi kolay mı, “Kendime yer bulabilir miyim” korkusu nasıl aşılır?
Mutabakatla aşılır. Yapmak istediğimiz tam da bu. Bakın, 20 yıldır devam eden bir iktidar var, bugün bu 20 yıllık iktidarın yarattığı tahribatlar var. Türkiye’de şu an en kıymetli sorunlardan biri kurumsal kapasite sorunu. Ben Merkez Bankası’nda çalıştım ve 2001 ve 2008 krizini yönettik fakat bu biçimde bu krizleri yönetecek kurumsal kapasite vardı. İktisat bürokrasisi açısından bakalım örneğin, BDDK kuruldu, Hazine vardı, Sermaye Piyasası Şurası vardı, Devlet Planlama Teşkilatı; yani bir kurumsal kapasite vardı Türkiye’de. Artık gelmiş olduğumuz noktada bu biçimde bir kapasite yok. Bizim vakıf olarak gayemiz, yalnızca tahribatları gidermek değil. Onun da ötesine geçmek istiyoruz. Yani Türkiye’de bir periyot kapanırken, bir parantez kapanırken, yalnızca bu parantezin yarattığı tahribatları gidermeye kendini sıkıştırmadan, cumhuriyetin yeni yüzyılı parantezini açarak, yeni konsensüsle bu büyük değişimlere bakarak bir yol haritası yaratmak. Yalnızca güçlendirmek değil, bir daha yapılandırmak aslında.
İDEOLOJİK ANGANJMANLARA SIKIŞMAYACAK, ORTAK AKILLA HAREKET EDECEĞİZ
bir daha yapılandırma teklifinde kıstasınız ne olur?
örneğin Merkez Bankası’nı ele alalım: Merkez Bankası bu takımlarla kalsın, siyasetinin sağını solunu değiştirelim, faizi indirmeyelim, artıralım. Bitiyor mu iş? Hayır. Dünyanın genel eğilimleri ortasında, para siyaseti ile ilgili temel yaklaşımla banka işini bir daha ele almak gerekiyor. Önümüzdeki periyot Türkiye, bir daha yapılandırma periyodu yaşamalı. Bunun rehberi bilim, dünyadaki genel eğilimler olacak. İdeolojik anganjmanlara sıkışmadan ortak akılla bakacağız, herkesi konuşturacağız, herkesi bir ortaya getireceğiz, bir mutabakat oluşturacağız.
Vakıf lideri olarak söyler misiniz, Türkiye uzlaşmazsa ne olur?
Türkiye uzlaşmazsa savrulur. Bir uzlaşma gerçekleştiremezsek, bu geçişi yönetemezsek savruluruz. Sanayi ihtilalini ıskalamak kadar değerli bu. Gündelik tartışmaların içine gömülüp ufku bir sefer daha mı kaçıralım? Bu, hepimizin sorunu, AKP’lisinin de CHP’lisinin de. Türkiye’nin önünde potansiyel bir bölgesel güç olma ihtimali var, bu biçimde düşünün. O denli bir ülke ki Müslüman fakat laik, Ortadoğu’da lakin Batı ittifakının ortasında. etrafındaki ülkelerle karşılaştırsanız, iktidarlar hâlâ demokrasi ile değişiyor. Yaş ortalaması 32.7. Demografik fırsat penceresi 2030 ortalarına kadar açık. Makûs yönetimsel faktörlere karşın, dirhem yeraltı zenginliği kullanmadan 800 milyar dolar ulusal gelir yöneten bir müteşebbis var. İnanılmaz bir tarihi birikim kelam konusu. Türkiye bölgesel güç olabilir. Potansiyelini kinetiğe çevirmek lazım. Bunun için bir yol haritasına gereksinim var.
GENÇLERİN TALEBİ ÖZGÜRLÜK
Yeni jenerasyona ulaşmayı hedeflediğinizi söylemiş olduniz, istişare kurulunuzdaki isimlerin çabucak hepsi epeyce değerli, işinin ehli şahıslar, fakat pek genç isim goremedim. niye?
Müracaat heyetimiz bir çeşit akil adamlar. Deneyimli, cumhuriyetin birikimlerini yansıtan, siyasetin, akademinin, diplomasinin her kademesinde yer almış bireyler. Onların deneyimlerinden yararlanacağız, lakin bir de bilim heyetimiz, onun da altı çalışma alanı var. Ekonomik ve Toplumsal Siyasetler, Dış Siyaset ve Güvenlik, Yeni Hukuk Nizamı, Demokratikleşme ve Toplumsal Barış, Eğitim ve Bilim-Teknoloji Siyasetleri, Global Isınma, Kuraklık ve Bağlı Sorunlar… Bu alanları koordine edecek ve bilimsel çalışmaları yürütecek olan bilim konseyimiz, altında da çalışma kümeleri yer alıyor ve orada genç akademisyenler var. Üniversite öğrencilerine de araştırma bursları sağlayacağız ve çalışmalarımızın içine katacağız.
Gençlerle görüşüyorsunuz, onların talepleri ve tercihlerini nasıl okuyorsunuz?
Bence en kıymetli talepleri özgürlük. Dünyaya eklemli olmak, bir dünya vatandaşı olmak. değişen teknolojinin verdiği imkanları mümkün olduğu kadar kullanabiliyor olmak. Daha seküler ve daha hoşgörülü bir hayat biçimi. Daha dünya vatandaşı olmaya dönük bir algıları var. İYEV Lideri Müslim Sarı – İpek Özbey
- Siyaset polemiklere odaklandı, derinliğini kaybetti. İşadamları “Önümüzü goremiyoruz, Türkiye kıssasını kaybetti” derken, niyet ikliminin epey iğdiş olduğunu lisana getirenler oldu. Yeni bir vizyonla, bir referans noktası inşa etmek gerektiğini anladık. İkinci Yüzyıl Enstitüsü Vakfı’nı kurduk. Burada yalnızca CHP, HDP, YETERLİ Parti üzere partilerde siyaset yapmış Hikmet Çetin, Murat Karayalçın, Ayhan Bilgen, Ahmet Türk, Ayfer Yılmaz, Uluç Gürkan üzere isimler değil, Abdülbaki Erdoğmuş, Hayri Kırbaşoğlu, İlhami Güler üzere ilahiyatçılar, AKP’de genel lider yardımcılığı yapmış bireyler, Feride Acar, Sencer Ayata, İstek Türmen üzere bir epey entelektüel, dış siyaset uzmanı da yer alıyor.
- Türkiye’nin en büyük sorunu kutuplaşma. Ve bu kutuplaşma ortamı ortasında problemlerimizi rasyonel bir biçimde tartışamıyoruz. Beşerler daima bir kutbun tarafı olarak sorunlara bakıyor. Kürt probleminden Alevilikle ilgili mevzulara kadar… Biz problemlere kutuplaşmadan uzak, bilimsel bir noktadan bakmak ve tartışmak istiyoruz. Kâfi ki konuşabilelim. Türkiye uzlaşmazsa savrulur. Sanayi ihtilalini ıskalamak kadar değerli bu. Gündelik tartışmaların içine gömülüp ufku bir defa daha mı kaçıralım? Bu, hepimizin sorunu, AKP’lisinin de CHP’lisinin de. Türkiye bölgesel güç olabilir. Potansiyelini kinetiğe çevirmek lazım. Bunun için bir yol haritasına gereksinim var.
İkinci yüzyıl bir üst kavram. Biz dünyadaki bu büyük değişimlerin tam da cumhuriyetin yüzüncü yılına denk düştüğü noktada yüzüncü yıl kavramını rakamsal bir sıkıntı olmaktan çıkararak cumhuriyetin ikinci yüzyılına yeni bir bakış açısı getirmek ve bir yol haritası sunma teziyle oluşmuş bir vakıfız. Dünyada birkaç paradigma değişikliği var. Bunlardan biri Covid daha sonrası dünyanın bir daha kuruluşu. Dünya birkaç evreden geçecek. Sıhhat problemlerinin akabinde ekonomik meseleler devam edecek. Bunun yarattığı yaygın yoksulluk ve işsizlik büyük toplumsal sıkıntılara niye olacak. Peşinden de siyasal sıkıntılar gelecek. Beşerler müsebbip arayacaklar. Önümüzdeki devir dünyada yeni bir iktidar arayışı güçlenecek. İkincisi, o denli teknolojik gelişmeler olacak ki dünyayı tanıyamayacağız. Birebir Sanayi ihtilali üzere. Üçüncüsü, dünya epey kutuplu bir dünyaya yanlışsız gidiyor. Türkiye üzere Asya ile Avrupa’nın birbirine en yaklaştığı yerde duran bir ülke için kıymetli bir dış jeopolitik alan açılıyor. Dördüncüsü, Türkiye’nin özgürlük arayışı ortasında olan yeni jenerasyonları… Bu kesitin istekleri ve talepleri hem önümüzdeki periyot Türkiye siyasetini şekillendirecek tıpkı vakitte bu yeni dünyaya Türkiye’nin adapte olabilmesini kolaylaştıracak. Ve bunların çabucak hepsinin aslında kapanmakta olan bir periyoda ve cumhuriyetin yeni yüzyılına denk düşüyor olması da son derece değerli. Bu noktada kapanan parantezin yerine hangi parantezi açacağımız değer kazanıyor.
Hangi parantezi açacaksınız?
Birebir ruhla tekrar cumhuriyet parantezi.
İkinci Yüzyıl Enstitüsü Vakfı, CHP’nin niyet kuruluşu mu?
Hayır, CHP ile bir organik bağı yok, burası partiler üstü bir niyet kuruluşu, zira cumhuriyet kavramı bir partiyi aşkın bir kavram.
Murat Karayalçın, Hikmet Çetin üzere CHP’nin ağabeyleri kelam konusu olunca bu biçimde düşündüm.
İstişare konseyimiz bu ayın sonunda katılaşacak. Fakat burada yalnızca CHP’liler değil, HDP’de siyaset yapanlar, merkez sağ, liberal, muhafazakârlar da var, siyasetin ortasında olmayıp saygınlığı olan şahıslar de…
İsimleri de birazdan soracağım. “CHP’nin fikir kuruluşu mu” derken aklımda AKP’ye yakınlığıyla bilinen ve bünyesinden Fahrettin Altun, İbrahim Kalın üzere bürokratları çıkaran SETA geçiyordu… Bu oluşumun bugünün iktidarına kıymetli ölçüde insan kaynağı sağladığını düşünerek “Acaba İYEV’in gelecek devirdeki amacı birebir mı” diye sormak isterim…
Olağan şartlarda niyet kuruluşları daha homojen bir fikrin etrafında kurulur. Avrupa’ya gittiğinizde her partinin, hatta birtakım ülkelerde kanatlarının bile niyet kuruluşları var. Bu çok olağan. ötürüsıyla bunun bu biçimde olması beklenebilir, lakin İYEV biraz heterojen. Türkiye’nin geçiş devrini, yol haritasını her insanın oturup konuşması gerekiyor. Biz bunun için bir yer inşa etme tezindeyiz. Yeni bir toplum kontratı oluşturma savında, cumhuriyetin ikinci yüzyılı için fikri olan herkese kapılarını açan partiler üstü bir kuruluş.
AHMET TÜRK DE BURADA ULUÇ GÜRKAN DA BÜYÜKELÇİLER VE İLAHİYATÇILAR DA
Müracaat Kurulu’nda Ahmet Türk’ten Ayhan Bilgen’e, Uluç Gürkan’dan Ayfer Yılmaz’a, Bekir Ağırdır’a bir hayli isim var…
Yalnızca CHP, HDP, YETERLİ Parti üzere partilerde siyaset yapmış Hikmet Çetin, Murat Karayalçın, Ayhan Bilgen, Ahmet Türk, Ayfer Yılmaz, Uluç Gürkan üzere isimler değil, Abdülbaki Erdoğmuş, Hayri Kırbaşoğlu, İlhami Güler üzere ilahiyatçılar, AKP’de kurucu üyelik ve genel lider yardımcılığı yapmış şahıslar, İstanbul Kontratı Uzman Kümesi Lideri Feride Acar, Sencer Ayata, İstek Türmen, Bekir Ağırdır üzere bir hayli saygın isim de yer alıyor.
“O var ise ben yokum” diyen oldu mu?
Hayır, olmadı; herkesi birbirinden haberdar ettik. Dünya değişiyor, yeni paradigmalar var ve yeni bir siyaset çizgisi inşa etmek gerekiyor. Cumhuriyete yeni bir yol sunmak lazım. Bu niyetle bir müddetç başladı. CHP kurultayında Kemal Bey’in “Cumhuriyetin İkinci Yüzyılı” başlığını kullanımı bize ilham verdi. Bir yıl boyunca dünyanın bütün fikir kuruluşlarıyla konuştuk, hakikat modelin peşinden koştuk. Siyaset polemiklere odaklandı İpek Hanım, derinliğini kaybetti. İşadamları “Biz önümüzü nazaranmiyoruz, Türkiye öyküsünü kaybetti” derken, yabancı niyet kuruluşları şu fikri ortaya koydu: “Dünya bir daha kuruluyor, Türkiye’de referans verebileceğimiz, progresif bir niyet kuruluşu yok.” Türkiye’de niyet ikliminin hayli iğdiş olduğunu lisana getirenler oldu. Yeni bir vizyon, yeni bir solukla, ayrıyeten yeni kuşağa ulaşmaya çalışan bir referans noktası inşa etmek gerektiğini anladık.
Kamu Kaynağı Da Yok, Global Kaynak Da Büsbütün Yerli Ve Milliyiz
Vakıf ekonomik kaynağını nereden sağlıyor?
Vakıfta kamu kaynağı da yok, global kaynak da… Tabiri yerindeyse büsbütün yerli ve ulusal. Global kaynaklara, global işbirliklerine kapalı olduğumuz için değil. İmece yolu ile cumhuriyetin yeni yüzyılı konusundaki çalışmaya katkı vereceğine inanan ve işerkeklerindan oluşan bir donör havuzumuz var.
Faaliyet alanlarınızı konuşalım: “Yeni bir hukuk sistemi tasarımı oluşturmak vakfımızın temel çalışma alanlarından biri” diyorsunuz. Yeni bir hukuk tertibi tasarımı nasıl oluşturulur, lütfen açar mısınız?
Bunu birinci dediğiniz vakit akla yeni bir anayasa geliyor. Türkiye’nin yeni bir anayasaya gereksinimi olduğu hayli açık. Bunu iktidar da söylüyor, muhalefet de söylüyor. Herkes kendi hazırlıklarını yapıyor. 2022 yılı anayasa tartışmaları yılı olacak. Muhalefet partileri güçlendirilmiş parlamenter sistem üzerinden, iktidar partisi de kendi sistemini realize etmek üzerinden bir çalışma yürütecek. Biz Türkiye’nin hakikaten gereksinimi olan anayasa sisteminin ne olduğuna ait çalışmalar yapmak istiyoruz. Şu anda Türkiye’de işlemeyen bir hukuk sistemi olduğuna inanıyorum. Türkiye’nin muhtaçlık duyduğu hukuk dizaynını bilimsel olarak tartışmak ve hem siyasetin hem toplumun önüne bir yol haritası sunmak istiyoruz.
TÜRKİYE’NİN ŞU ANDA EN KIYMETLİ SORUNU KURUMSAL KAPASİTE SIKINTISIDIR
Demokratikleşme ve toplumsal barışa nasıl öncü olacaksınız? 20 yılda Türkiye demokratikleşme ve barış manasında hangi noktaya geldi?
Türkiye’nin en büyük sorunu kutuplaşma. Ve bu kutuplaşma ortamında meselelerimizi rasyonel bir biçimde tartışamıyoruz. Beşerler daima bir kutbun tarafı olarak problemlere bakıyor. Biz ise bilimsel noktadan bakmak ve tartışmak istiyoruz. Kâfi ki konuşabilelim. Tek bir partinin, tek bir siyasal niyetin yaklaşımı yerine, her insanın farklı farklı yaklaşımlarla bir ortaya gelebildiği bir masa kuralım. Çalışmalarımıza iktidarı da davet edeceğiz. Ürettiğimiz raporları, yol haritalarını iktidara da ulaştıracağız. Son kertede siyasete bir vizyon ve derinlik kazandırmak niyetindeyiz. İktidar partisinin üretilen, sunulan şeyin Türkiye’nin yararına mı diye bakmasını, kendi siyasetlerini revize etmesini isteriz.
Muhalefet nasıl bakmalı?
Burada sahiden sağlam, rasyonel bir yol haritası oluşturulmuş. İktidara geldiğimizde oturalım, bu yol haritasının ne kadarını kendi siyasetimizle içselleştireceğiz, bunları konuşalım demesini isteriz.
Yurttaşın toplumsal barışın bir daha sağlanması yolunda kuvvetli bir talebi var mı?
Katiyen var. Bugün yaşadığımız ekonomik sıkıntıların tamamı ekonomik mi? Değil. Aslında bir modelin sorunu. Hukuk sistemi, ötekileştirmenin yarattığı sorun, dünyadan kopmanın sorunu. Bunları yurttaşlar, hayat pahalılığı, ekonomik sorun, adaletsizlik olarak yaşıyor lakin hepsinin temelinde barış ortasında yaşayan bir toplum oluşturamamak yatıyor. Açık ya da örtülü bir formda aslında her insanın toplumsal barışa gereksinim duyduğuna ve talep ettiğine inanıyorum. Türkiye bir yol ayrımına hakikat gidiyor. Mevcut yapının, Türkiye’nin problemlerini, potansiyelini görmeyen, anlamayan, dünyadan kopuk bu anlayışın, Türkiye’yi aslında bir yere götüremediğine ait bir konsensüs, bir mutabakat yavaş yavaş oluşmaya başlıyor. Bu nasıl bir mutabakat olacak, cumhuriyetin yeni yüzyılı nasıl olmalı; işte biz bu noktada tekliflerle geleceğiz.
Kürt sorunu da başat çalışma alanlarından biri olacak mı?
Başat çalışma alanı değil, toplumsal barış kapsamında kıymetlendiriyoruz. Sonuçta toplumsal barışı etkileyen tek sorun Kürt problemi değil. Alevilik ve azınlıklar da var. Hepsini bir bütün olarak kıymetlendiriyoruz.
İktidarın 20 yılda oluşturduğu bir kitle var ve diplomaside, bürokraside kadrolaşması kelam konusu. Kendini artık iktidarın yanında görmeyen seçmenin muhalefet safına geçmesi kolay mı, “Kendime yer bulabilir miyim” korkusu nasıl aşılır?
Mutabakatla aşılır. Yapmak istediğimiz tam da bu. Bakın, 20 yıldır devam eden bir iktidar var, bugün bu 20 yıllık iktidarın yarattığı tahribatlar var. Türkiye’de şu an en kıymetli sorunlardan biri kurumsal kapasite sorunu. Ben Merkez Bankası’nda çalıştım ve 2001 ve 2008 krizini yönettik fakat bu biçimde bu krizleri yönetecek kurumsal kapasite vardı. İktisat bürokrasisi açısından bakalım örneğin, BDDK kuruldu, Hazine vardı, Sermaye Piyasası Şurası vardı, Devlet Planlama Teşkilatı; yani bir kurumsal kapasite vardı Türkiye’de. Artık gelmiş olduğumuz noktada bu biçimde bir kapasite yok. Bizim vakıf olarak gayemiz, yalnızca tahribatları gidermek değil. Onun da ötesine geçmek istiyoruz. Yani Türkiye’de bir periyot kapanırken, bir parantez kapanırken, yalnızca bu parantezin yarattığı tahribatları gidermeye kendini sıkıştırmadan, cumhuriyetin yeni yüzyılı parantezini açarak, yeni konsensüsle bu büyük değişimlere bakarak bir yol haritası yaratmak. Yalnızca güçlendirmek değil, bir daha yapılandırmak aslında.
İDEOLOJİK ANGANJMANLARA SIKIŞMAYACAK, ORTAK AKILLA HAREKET EDECEĞİZ
bir daha yapılandırma teklifinde kıstasınız ne olur?
örneğin Merkez Bankası’nı ele alalım: Merkez Bankası bu takımlarla kalsın, siyasetinin sağını solunu değiştirelim, faizi indirmeyelim, artıralım. Bitiyor mu iş? Hayır. Dünyanın genel eğilimleri ortasında, para siyaseti ile ilgili temel yaklaşımla banka işini bir daha ele almak gerekiyor. Önümüzdeki periyot Türkiye, bir daha yapılandırma periyodu yaşamalı. Bunun rehberi bilim, dünyadaki genel eğilimler olacak. İdeolojik anganjmanlara sıkışmadan ortak akılla bakacağız, herkesi konuşturacağız, herkesi bir ortaya getireceğiz, bir mutabakat oluşturacağız.
Vakıf lideri olarak söyler misiniz, Türkiye uzlaşmazsa ne olur?
Türkiye uzlaşmazsa savrulur. Bir uzlaşma gerçekleştiremezsek, bu geçişi yönetemezsek savruluruz. Sanayi ihtilalini ıskalamak kadar değerli bu. Gündelik tartışmaların içine gömülüp ufku bir sefer daha mı kaçıralım? Bu, hepimizin sorunu, AKP’lisinin de CHP’lisinin de. Türkiye’nin önünde potansiyel bir bölgesel güç olma ihtimali var, bu biçimde düşünün. O denli bir ülke ki Müslüman fakat laik, Ortadoğu’da lakin Batı ittifakının ortasında. etrafındaki ülkelerle karşılaştırsanız, iktidarlar hâlâ demokrasi ile değişiyor. Yaş ortalaması 32.7. Demografik fırsat penceresi 2030 ortalarına kadar açık. Makûs yönetimsel faktörlere karşın, dirhem yeraltı zenginliği kullanmadan 800 milyar dolar ulusal gelir yöneten bir müteşebbis var. İnanılmaz bir tarihi birikim kelam konusu. Türkiye bölgesel güç olabilir. Potansiyelini kinetiğe çevirmek lazım. Bunun için bir yol haritasına gereksinim var.
GENÇLERİN TALEBİ ÖZGÜRLÜK
Yeni jenerasyona ulaşmayı hedeflediğinizi söylemiş olduniz, istişare kurulunuzdaki isimlerin çabucak hepsi epeyce değerli, işinin ehli şahıslar, fakat pek genç isim goremedim. niye?
Müracaat heyetimiz bir çeşit akil adamlar. Deneyimli, cumhuriyetin birikimlerini yansıtan, siyasetin, akademinin, diplomasinin her kademesinde yer almış bireyler. Onların deneyimlerinden yararlanacağız, lakin bir de bilim heyetimiz, onun da altı çalışma alanı var. Ekonomik ve Toplumsal Siyasetler, Dış Siyaset ve Güvenlik, Yeni Hukuk Nizamı, Demokratikleşme ve Toplumsal Barış, Eğitim ve Bilim-Teknoloji Siyasetleri, Global Isınma, Kuraklık ve Bağlı Sorunlar… Bu alanları koordine edecek ve bilimsel çalışmaları yürütecek olan bilim konseyimiz, altında da çalışma kümeleri yer alıyor ve orada genç akademisyenler var. Üniversite öğrencilerine de araştırma bursları sağlayacağız ve çalışmalarımızın içine katacağız.
Gençlerle görüşüyorsunuz, onların talepleri ve tercihlerini nasıl okuyorsunuz?
Bence en kıymetli talepleri özgürlük. Dünyaya eklemli olmak, bir dünya vatandaşı olmak. değişen teknolojinin verdiği imkanları mümkün olduğu kadar kullanabiliyor olmak. Daha seküler ve daha hoşgörülü bir hayat biçimi. Daha dünya vatandaşı olmaya dönük bir algıları var. İYEV Lideri Müslim Sarı – İpek Özbey