Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), yapılan revizyonlar daha sonrası mayıs sonu prestijiyle kısa vadeli dış borcun 25,7 milyar dolar, net memleketler arası yatırım durumu açığının 33,6 milyar dolar ve firmaların net döviz durumu açığının ise 37 milyar dolar azaldığını bildirdi.
TCMB’nin “Kısa Vadeli Dış Borç”, “Uluslararası Yatırım Pozisyonu”, “Finansal Kesim haricindeki Firmaların Döviz Varlık ve Yükümlülükleri” ile “Haftalık Menkul Değer İstatistikleri”nde yapılan revizyonlara ait hazırladığı bilgi notu yayımlandı.
Bilgi notunda, revizyonlarla ticari krediler bilgilerinde tespit edilen yanlılıkların data kalitesinin artırılması yoluyla düzeltildiği, menkul değer istatistiklerinde milletlerarası standartlara ahengin artırıldığı ve yurt dışı yerleşiklerin mevduatlarında kısa ve uzun vade ayrımının istatistiklere yansıtıldığı açıklandı.
Dış borç istatistiklerini etkileyen esas revizyonun, ticari kredilerin firmalardan direkt raporlama yoluyla derlenmesi olduğu aktarılan notta, “Firmaların dış ticaretten kaynaklı ihracat alacakları ve ithalat borçları daha evvel gümrük beyannameleri temel alınarak makul var iseyımlar altında borç istatistiklerine yansıtılmaktaydı. Fakat Türkiye’nin ithalatı ve vadeli ithalatında yapısal bir değişiklik olmamasına karşın son senelerda ithalat borçlarında dikkat alımlı bir artış gözlenmiştir. Firmaların gümrük beyannamelerinde ödeme formunu tam yansıtamamaları ve bankacılık sistemi aracılığıyla yaptıkları ithalatta kredi geri ödeme ayrıntılarını bankalara vakitli raporlamamalarının bu artışın kaynağı olduğu kıymetlendirilmektedir.” sözleri kullanıldı.
Ticari krediler istatistiklerindeki yanlılıklar düzeltildi
Bilgi notunda, TCMB’nin 15 milyon dolar üzeri yabancı para kredi riski bulunan firmalardan döviz risklerinin takibi emeliyle 2018’den itibaren yabancı para borç ve alacaklarına ait aldığı raporlamalarda da yurt dışı ticari borçların var iseyımların çok altında kaldığının görüldüğüne işaret edildi.
İthalat borçlarının ithalata oranının ortalama ve medyan kıymetlerinin gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelere kıyasla Türkiye’de bakılırsace yüksek olduğu vurgulanan notta, “Gelişmekte olan ülkelerin 2020 ortalaması yüzde 13 ve medyan pahaları yüzde 9 seviyesinde iken, gelişmiş ülkelerin birebir oranları sırasıyla yüzde 10 ve yüzde 8 seviyesindedir. Türkiye’nin bu vakitteki ithalat borçlarının ithalata oranı ise yüzde 26 seviyesindedir.” denildi.
Notta, ticari krediler istatistiklerindeki kelam konusu yanlılıkların düzeltilmesi hedefiyle geçen yıl TCMB ile Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) iş birliğinde birfazlaca ülkede yaygın olarak kullanılan direkt raporlama tekniği ile firma düzeyinde bilgi derlenmesine yönelik bir çalışma başlatıldığı anımsatılarak, şunlar kaydedildi:
“Çalışma ile çeyreklik periyotlar prestijiyle toplam vadeli ithalatın ve ihracatın en az yüzde 80’ini temsil eden firmalardan ticari alacak ve borçlarını yurt içi ve yurt dışı ayrımında, yabancı para kompozisyonlarını da içerecek biçimde raporlamaları talep edilmiştir. Direkt raporlama usulüyle elde edilen ticari kredi borç ve alacak bilgileri evvela tam kapsayıcılık sağlayacak biçimde tümevarım yoluyla genişletilmiş, çabucak sonrasında da girdi oluşturdukları istatistiklere geriye dönük olarak yansıtılabilmeleri için geçmiş vakit serileri üretilmiştir. Buna bakılırsa; mayıs ayı prestijiyle ihracat alacakları 13,1 milyar dolar artarak 24,5 milyar dolardan 37,6 milyar dolara çıkmış, ithalat borçları ise 25,1 milyar dolar azalarak 56,5 milyar dolardan 31,4 milyar dolara gerilemiştir.”
Menkul değerlerde yasal sahiplikten ekonomik sahiplik aslına geçildi
Bilgi notunda, menkul değer istatistiklerinde yapılan revizyona da değinilerek, menkul değerlerin sahiplik tarifinde yasal sahiplikten ekonomik sahiplik temeline geçildiği bildirildi.
Eski uygulamada, bir bankanın sahipliğindeki menkul değerin yurt dışı yerleşik ile repo yahut ödünç verme süreci kararı el değiştirdiğinde, DİBS’ler için yasal sahipliğin, eurobondlar için ise ekonomik sahipliğin temel alındığı aktarılan notta, “Yeni uygulamada DİBS’ler için de ekonomik sahiplik temel alınmaya başlanmıştır.” bilgisi verildi.
Notta, bir menkul değerin ekonomik sahibinin tüm risk ve faydaları taşıyan taraf olarak tanımlandığı aktarılarak, şu tabirlere yer verildi:
“Bu yeni tarif ve uygulama gereği, repo yoluyla sağlanan yurt dışı kaynaklar ve fonlar, banka için kredi yükümlülüğü olarak kaydedilmektedir. Repo konusu menkul değerler ise bankanın ekonomik sahipliğinde kalmaya devam etmektedir. Repo yoluyla sağlanan yurt dışı kaynakların kredi kullanması olarak kıymetlendirilmesi dış borç stokunu üst istikametli etkilemiştir.
Öteki bir güzelleştirme ise, yurt dışı yerleşiklerin Türkiye’deki mevduatlarının kısa ve uzun vade ayrımının yapılması olmuştur. Eski uygulamada yurt haricinde yerleşik gerçek ve hukuksal bireylerin yurt ortasında yerleşik bankalardaki döviz ve TL mevduatlarının tamamının kısa vadeli olduğu var iseyılmaktaydı fakat kelam konusu mevduat yükümlülükleri için banka mizan bilgilerinde 1 yıla kadar ve 1 yılın üstünde olmak üzere vadeye nazaran ayrım olduğu bilinmektedir. Bu çerçevede, mevcut tablodaki mevduat kalemlerinin kısa ve uzun vadeli olarak ayrıştırılması Bankalar Tek Tertip Hesap Planı çerçevesinde yapılmıştır. Çalışma kararı, uzun vadeli mevduat fiyatları kısa vadeli dış borç tablosundan çıkarılmıştır.”
REVİZYONLAR daha sonraSI MAYIS AYI TABLOSU
Kısa vadeli dış borç 119,2 milyar dolara indi
Bilgi notuna bakılırsa, üç başlık altında gerçekleştirilen revizyonlar daha sonrası Mayıs 2021 prestijiyle kısa vadeli dış borç 25,7 milyar dolar azalarak 144,9 milyar dolardan 119,2 milyar dolara geriledi.
Net UYP’de açık 294,2 milyar dolara geriledi
Net milletlerarası yatırım konumu açığı 33,6 milyar dolar azalarak 327,8 milyar dolardan 294,2 milyar dolara gerildi.
Gerçek bölümde açık 131,6 milyar dolar
Finans dışı firmaların net döviz konumu açığı ise 37 milyar dolar gerileyerek 168,6 milyar dolardan 131,6 milyar dolara indi.
HAZİRAN AYI TABLOSU
Kısa vadeli dış borç 121,7 milyar dolar
Revizyonlar kararında, kısa vadeli dış borç stoku haziranda 2020 yıl sonuna nazaran yüzde 6,5 artarak 121,7 milyar dolar oldu. bu vakitte, bankalar kaynaklı kısa vadeli dış borç stoku yüzde 1,3 artarak 58,1 milyar dolara, başka kesimlerin kısa vadeli dış borç stoku yüzde 2,8 yükselerek 36,5 milyar dolara çıktı.
Net UYP açığı 280,6 milyar dolar
Milletlerarası yatırım konumu bilgilerine bakıldığında, haziran sonunda geçen yıl sonuna kıyasla Türkiye’nin yurt dışı varlıkları yüzde 7,4 artarak 274,4 milyar dolara yükselirken, yükümlülükleri yüzde 12,4 azalarak 555 milyar dolara geriledi. bu biçimdece 2020 sonunda 378,3 milyar dolar olan net memleketler arası yatırım durumu açığı, haziranda 280,6 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti.
Gerçek dalın döviz açığı 127,9 milyar dolar
Finansal kesim haricindeki firmaların döviz varlık ve yükümlülükleri bilgilerine göre, haziranda varlıklar bundan evvelki aya bakılırsa 420 milyon dolar artarken yükümlülükler 3 milyar 243 milyon dolar azaldı. Bu firmaların net döviz durumu açığı ise bundan evvelki aya nazaran 3,6 milyar dolar azalarak 127,9 milyar dolar olarak gerçekleşti. Haziran ayında kısa vadeli varlıklar 126,5 milyar dolar olurken kısa vadeli yükümlülükler 68,1 milyar dolar oldu. Kısa vadeli yükümlülüklerin toplam yükümlülükler ortasındaki hissesi ise yüzde 25 seviyesinde gerçekleşti.
Yabancı 78 milyon dolarlık pay aldı, 45 milyon dolarlık tahvil sattı
Öte yandan yurt haricinde yerleşik şahıslar, geçen hafta net 77,9 milyon dolarlık pay senedi, 1,5 milyon dolarlık Şirket Borçlanma Senetleri aldı. bu vakitte 45,2 milyon dolarlık Devlet İç Borçlanma Senedi (DİBS) kesin satışı gerçekleştiren yurt dışı yerleşikler, aykırı repo yoluyla ise 40,6 milyon dolarlık DİBS aldı.
Okumaya devam et...
TCMB’nin “Kısa Vadeli Dış Borç”, “Uluslararası Yatırım Pozisyonu”, “Finansal Kesim haricindeki Firmaların Döviz Varlık ve Yükümlülükleri” ile “Haftalık Menkul Değer İstatistikleri”nde yapılan revizyonlara ait hazırladığı bilgi notu yayımlandı.
Bilgi notunda, revizyonlarla ticari krediler bilgilerinde tespit edilen yanlılıkların data kalitesinin artırılması yoluyla düzeltildiği, menkul değer istatistiklerinde milletlerarası standartlara ahengin artırıldığı ve yurt dışı yerleşiklerin mevduatlarında kısa ve uzun vade ayrımının istatistiklere yansıtıldığı açıklandı.
Dış borç istatistiklerini etkileyen esas revizyonun, ticari kredilerin firmalardan direkt raporlama yoluyla derlenmesi olduğu aktarılan notta, “Firmaların dış ticaretten kaynaklı ihracat alacakları ve ithalat borçları daha evvel gümrük beyannameleri temel alınarak makul var iseyımlar altında borç istatistiklerine yansıtılmaktaydı. Fakat Türkiye’nin ithalatı ve vadeli ithalatında yapısal bir değişiklik olmamasına karşın son senelerda ithalat borçlarında dikkat alımlı bir artış gözlenmiştir. Firmaların gümrük beyannamelerinde ödeme formunu tam yansıtamamaları ve bankacılık sistemi aracılığıyla yaptıkları ithalatta kredi geri ödeme ayrıntılarını bankalara vakitli raporlamamalarının bu artışın kaynağı olduğu kıymetlendirilmektedir.” sözleri kullanıldı.
Ticari krediler istatistiklerindeki yanlılıklar düzeltildi
Bilgi notunda, TCMB’nin 15 milyon dolar üzeri yabancı para kredi riski bulunan firmalardan döviz risklerinin takibi emeliyle 2018’den itibaren yabancı para borç ve alacaklarına ait aldığı raporlamalarda da yurt dışı ticari borçların var iseyımların çok altında kaldığının görüldüğüne işaret edildi.
İthalat borçlarının ithalata oranının ortalama ve medyan kıymetlerinin gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelere kıyasla Türkiye’de bakılırsace yüksek olduğu vurgulanan notta, “Gelişmekte olan ülkelerin 2020 ortalaması yüzde 13 ve medyan pahaları yüzde 9 seviyesinde iken, gelişmiş ülkelerin birebir oranları sırasıyla yüzde 10 ve yüzde 8 seviyesindedir. Türkiye’nin bu vakitteki ithalat borçlarının ithalata oranı ise yüzde 26 seviyesindedir.” denildi.
Notta, ticari krediler istatistiklerindeki kelam konusu yanlılıkların düzeltilmesi hedefiyle geçen yıl TCMB ile Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) iş birliğinde birfazlaca ülkede yaygın olarak kullanılan direkt raporlama tekniği ile firma düzeyinde bilgi derlenmesine yönelik bir çalışma başlatıldığı anımsatılarak, şunlar kaydedildi:
“Çalışma ile çeyreklik periyotlar prestijiyle toplam vadeli ithalatın ve ihracatın en az yüzde 80’ini temsil eden firmalardan ticari alacak ve borçlarını yurt içi ve yurt dışı ayrımında, yabancı para kompozisyonlarını da içerecek biçimde raporlamaları talep edilmiştir. Direkt raporlama usulüyle elde edilen ticari kredi borç ve alacak bilgileri evvela tam kapsayıcılık sağlayacak biçimde tümevarım yoluyla genişletilmiş, çabucak sonrasında da girdi oluşturdukları istatistiklere geriye dönük olarak yansıtılabilmeleri için geçmiş vakit serileri üretilmiştir. Buna bakılırsa; mayıs ayı prestijiyle ihracat alacakları 13,1 milyar dolar artarak 24,5 milyar dolardan 37,6 milyar dolara çıkmış, ithalat borçları ise 25,1 milyar dolar azalarak 56,5 milyar dolardan 31,4 milyar dolara gerilemiştir.”
Menkul değerlerde yasal sahiplikten ekonomik sahiplik aslına geçildi
Bilgi notunda, menkul değer istatistiklerinde yapılan revizyona da değinilerek, menkul değerlerin sahiplik tarifinde yasal sahiplikten ekonomik sahiplik temeline geçildiği bildirildi.
Eski uygulamada, bir bankanın sahipliğindeki menkul değerin yurt dışı yerleşik ile repo yahut ödünç verme süreci kararı el değiştirdiğinde, DİBS’ler için yasal sahipliğin, eurobondlar için ise ekonomik sahipliğin temel alındığı aktarılan notta, “Yeni uygulamada DİBS’ler için de ekonomik sahiplik temel alınmaya başlanmıştır.” bilgisi verildi.
Notta, bir menkul değerin ekonomik sahibinin tüm risk ve faydaları taşıyan taraf olarak tanımlandığı aktarılarak, şu tabirlere yer verildi:
“Bu yeni tarif ve uygulama gereği, repo yoluyla sağlanan yurt dışı kaynaklar ve fonlar, banka için kredi yükümlülüğü olarak kaydedilmektedir. Repo konusu menkul değerler ise bankanın ekonomik sahipliğinde kalmaya devam etmektedir. Repo yoluyla sağlanan yurt dışı kaynakların kredi kullanması olarak kıymetlendirilmesi dış borç stokunu üst istikametli etkilemiştir.
Öteki bir güzelleştirme ise, yurt dışı yerleşiklerin Türkiye’deki mevduatlarının kısa ve uzun vade ayrımının yapılması olmuştur. Eski uygulamada yurt haricinde yerleşik gerçek ve hukuksal bireylerin yurt ortasında yerleşik bankalardaki döviz ve TL mevduatlarının tamamının kısa vadeli olduğu var iseyılmaktaydı fakat kelam konusu mevduat yükümlülükleri için banka mizan bilgilerinde 1 yıla kadar ve 1 yılın üstünde olmak üzere vadeye nazaran ayrım olduğu bilinmektedir. Bu çerçevede, mevcut tablodaki mevduat kalemlerinin kısa ve uzun vadeli olarak ayrıştırılması Bankalar Tek Tertip Hesap Planı çerçevesinde yapılmıştır. Çalışma kararı, uzun vadeli mevduat fiyatları kısa vadeli dış borç tablosundan çıkarılmıştır.”
REVİZYONLAR daha sonraSI MAYIS AYI TABLOSU
Kısa vadeli dış borç 119,2 milyar dolara indi
Bilgi notuna bakılırsa, üç başlık altında gerçekleştirilen revizyonlar daha sonrası Mayıs 2021 prestijiyle kısa vadeli dış borç 25,7 milyar dolar azalarak 144,9 milyar dolardan 119,2 milyar dolara geriledi.
Net UYP’de açık 294,2 milyar dolara geriledi
Net milletlerarası yatırım konumu açığı 33,6 milyar dolar azalarak 327,8 milyar dolardan 294,2 milyar dolara gerildi.
Gerçek bölümde açık 131,6 milyar dolar
Finans dışı firmaların net döviz konumu açığı ise 37 milyar dolar gerileyerek 168,6 milyar dolardan 131,6 milyar dolara indi.
HAZİRAN AYI TABLOSU
Kısa vadeli dış borç 121,7 milyar dolar
Revizyonlar kararında, kısa vadeli dış borç stoku haziranda 2020 yıl sonuna nazaran yüzde 6,5 artarak 121,7 milyar dolar oldu. bu vakitte, bankalar kaynaklı kısa vadeli dış borç stoku yüzde 1,3 artarak 58,1 milyar dolara, başka kesimlerin kısa vadeli dış borç stoku yüzde 2,8 yükselerek 36,5 milyar dolara çıktı.
Net UYP açığı 280,6 milyar dolar
Milletlerarası yatırım konumu bilgilerine bakıldığında, haziran sonunda geçen yıl sonuna kıyasla Türkiye’nin yurt dışı varlıkları yüzde 7,4 artarak 274,4 milyar dolara yükselirken, yükümlülükleri yüzde 12,4 azalarak 555 milyar dolara geriledi. bu biçimdece 2020 sonunda 378,3 milyar dolar olan net memleketler arası yatırım durumu açığı, haziranda 280,6 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti.
Gerçek dalın döviz açığı 127,9 milyar dolar
Finansal kesim haricindeki firmaların döviz varlık ve yükümlülükleri bilgilerine göre, haziranda varlıklar bundan evvelki aya bakılırsa 420 milyon dolar artarken yükümlülükler 3 milyar 243 milyon dolar azaldı. Bu firmaların net döviz durumu açığı ise bundan evvelki aya nazaran 3,6 milyar dolar azalarak 127,9 milyar dolar olarak gerçekleşti. Haziran ayında kısa vadeli varlıklar 126,5 milyar dolar olurken kısa vadeli yükümlülükler 68,1 milyar dolar oldu. Kısa vadeli yükümlülüklerin toplam yükümlülükler ortasındaki hissesi ise yüzde 25 seviyesinde gerçekleşti.
Yabancı 78 milyon dolarlık pay aldı, 45 milyon dolarlık tahvil sattı
Öte yandan yurt haricinde yerleşik şahıslar, geçen hafta net 77,9 milyon dolarlık pay senedi, 1,5 milyon dolarlık Şirket Borçlanma Senetleri aldı. bu vakitte 45,2 milyon dolarlık Devlet İç Borçlanma Senedi (DİBS) kesin satışı gerçekleştiren yurt dışı yerleşikler, aykırı repo yoluyla ise 40,6 milyon dolarlık DİBS aldı.
Okumaya devam et...