Yener KARADENİZ
Döviz kurlarının kasım ayı başından bu yana TL karşısında çok kıymetlenmesi, tüketimde istikrarları yabancı lehine değiştirdi. Kasım ayı indirim devrinin sona ermesi ile bir arada yerli tüketiciler mecburî muhtaçlıkları haricinde harcamalarını durdururken, yabancılar ise tam karşıtı bir eğilim gösterdi ve alışveriş ölçülerini yüzde 20’den çok artırdı. Bilhassa Edirne, Van ve Artvin üzere hudut kentlerinde yabancı ziyaretçi sayısı rekor seviyeye yükseldi. Edirne’ye alışveriş için gelen turist sayısı hafta sonu birinci defa 15 bini aştı. Son günlerde kurun da tesiri ile kimi eserde yüzde 60’ı bulan artırımlar, yerli tüketici tarafında panik alışverişini artırdı. Bölüm temsilcileri, marketlerde başta temel besin hususları olmak üzere stok alışverişinin arttığını belirtti.
Tüketimde en dikkat cazibeli değişim cafe ve restoranlarda yaşandı. Haziran ayı daha sonrası artan talep sebebi eleman zahmeti yaşayan işletmeler, kasım ayı sonunda yerli talebinde besbelli bir düşüşle karşılaştı. Tüm Restoranlar ve Turizmciler Derneği (TÜRES) Lideri Ramazan Bingöl, dalda maliyetlerinin epey yükseldiğini anlattı. Yalnızca süt ve süt mamüllerinde meydana gelen fiyat artışının yüzde 50’yi geçtiğini belirten Bingöl, “Bir kilo peynirin fiyatı 100 TL’yi buldu. Ete daima artırım geliyor. Bu durum bu biçimde devam ederse biroldukca işletme yoluna devam edemeyecek. Artan fiyatları tıpkı oranda menüye yansıtamıyoruz. Kur artışından evvel restoran ve lokantalar tarihte görülmemiş iş yapıyordu. Daima işler ağır fakat eleman bulamıyoruz diyorduk. Lakin kur artışıyla birlikte gelirleri eriyen yerli tüketicilerin talebi son haftalarda yüzde 20’den çok düştü. Turistler olmasa durum tamamıyla felaket” dedi.
Yerli hazır giyside beklemeye aldı
Yerli tarafında sakinliğin yaşandığı bir öteki alan ise hazır giysi perakendesi. Birleşmiş Markalar Derneği Lideri Sinan Öncel, son günlerde yerli tüketicide bekleme odaklı bir eğilimin kelam konusu olduğunu anlattı. Öncel, “Yabancı tarafında ise turist sayısı azalmakla bir arada harcama sayılarında TL bazında yükselme kelam konusu. Bizim de markalar olarak maliyetlerimiz beklenin üzerinde artmaya devam ediyor. Artık TL’nin döviz karşısında durumunu koruyacağı ve döviz artışının da geriye gideceği günleri sabırsızlıkla bekliyoruz” açıklamasında bulundu. Zincir Markalar Derneği Lideri Serhan Tınastepe de sakinlik yaşandığını fakat bunun bir sebebinin de black friday’de öne çekilen alışveriş olduğunu anlattı. Tınastepe, kurdaki hareketin bu sakinliği bir ölçü daha artırdığını belirterek, “Biz her yıl 26 Kasım’dan daha sonraki 1-2 haftayı dingin geçiririz. Gereksinimlerin indirimlerin de tesiri ile öne çekilmesi kelam konusu olur. Şu an ona misal bir sakinlik yaşanıyor. Kurun tesirini önümüzdeki günlerde fazlaca daha net bir biçimde nazaranbiliriz” sözlerini kullandı.
Mağazalar daha tenha
Avrupakent Gayrimenkul Geliştirme Genel Müdürü Muhsin Erkoç, zorunlu muhtaçlık mamüllerinde gereksinimden fazla bir alışveriş yaşandığını belirtti. Bunu kendi bünyelerinde bulunan AVM’lerde de gözlemlediklerini anlatan Erkoç, “İnsanların elindeki parası artmayacak fakat raftaki malın fiyatı artacak korkusu ile alabildiğim kadar alayım hareketi kelam konusu. Bizim kapı girişlerine epey yansımadı ancak hayli da bir kriter değil kapı girişi. İnsanların sosyalleşebileceği bir alan olmadığı için AVM’lere geliyorlar fakat mağaza içlerinde yüksek bir hareketlilik yok. Ay sonunda bize verilen ciro raporlarında da bu düşüşü goreceğimizi varsayım ediyorum” diye konuştu.
Araç trafiği azaldı, panik alışverişi başladı
Son periyotta artan akaryakıt fiyatları vatandaşların araç kullanım oranlarına da yansıdı. İstanbul’da araç trafiğinin bariz oranda düştüğünü belirten bölüm temsilcileri, akaryakıt alımlarının da azaldığını kaydetti. İhtimam Perakende Küme Lideri Cemal İtina, “Şu anda alışveriş tarafında ufak ufak panik oluşmaya başladı. Alışverişçi artırım öncesi alışveriş yapmak istiyor. Hammaddesi ithal olan eserlerde önemli biçimde fiyat yükselişi var. Süte resmi olarak artırım geldi. Rafa yansımaya başladı ve artışlar devam edecek. Gelişmelerin tesiri ile temel besin ve muhtaçlık hususlarında panik alışverişi oluşmaya başladı” diye konuştu. Tedarik konusunda ise İtina, son devirde şekerde önemli zahmetlerin yaşandığını belirtti ve ekledi: “Şeker tedarik edemiyoruz. Evvelki haftalarda ödemesini kontağını yaptığımız eserleri bile alamıyoruz. Bir tahlil bulunmazsa önümüzdeki hafta rafl arda ıstırap yaşanabilir, kaotik bir durum ortaya çıkabilir. Öbür eserlerde kaotik durum yok.”
İpekyol’un Edirne mağazaları rekor kırıyor
Gelişmeler, Edirne’de mağazası bulunan hazır giysi markalarına da yansıyor. Üretim tesisinin yanı sıra bölgede 3 adet de mağazası bulunan Ayaydın-Miroglio Kümesi, bölgede değerli bir satış sayılarına ulaştı. Şirketin Genel Müdürü Uğur Ayaydın, “Kurda yaşanan hareket yerli tüketicide bir tedirginlik yarattı. Son periyotta bir frene basma kelam konusu. Yabancı tarafında ise satış oranımız yüzde 24’lere gelmişti, bu sene ise yüzde 30’ları yakaladık. Edirne’de bulunan mağazalarımızda ise satışlar, Bulgaristan tarafınca alışveriş için gelen turistlerin tesiri ile inanılmaz arttı. Satışların 3-4 katına çıktığı bir günler yaşıyoruz. Orada bulunan mağazalarımız sıralamada en önlere yanlışsız geldi” dedi.
Edirne’den Van’a turist akını
Gürcistan para ünitesi olan Lari’nin kasım ayından bu yana 3,20 düzeylerinden 4,5 düzeyine yükselmesi, Artvin’de de hareketliliği birlikteinde getirdi. Lari’nin kıymet kazanmasını fırsat bilen Gürcistan halkı, temel gereksinimlerini bile Türkiye’den gidermek için hudut kapısında uzun kuyruklar oluşturdu. Tıpkı biçimde Van’a da İran’dan günde bini aşkın kişinin alışveriş için geldiği ve bölge ticaretinde büyük bir hareketliliğe yol açtığı belirtiliyor.
Günlük ziyaret sayısı rekor kırdı
TL’nin yabancı para üniteleri karşısında bedel kaybetmesi, yabancı ziyaretçi sayılarına ve kişi başı harcamalara da yansıyor. Türkiye’de turizm gelirleri, bu yılın 10 ayında yüzde 88 artışla 21 milyar 55 milyon dolara ulaşırken, kişi başı ortalama turist harcanması da bu yılın üçüncü çeyreğinde birinci kere salgın öncesi seviyeyi aştı ve 835 dolara yükseldi. Turistin kişi başı ortalama harcanması 2020 yılının tamamında 762 dolar, 2019’ta 666 dolar, 2018’de 647 dolar, 2017’de 681 dolar, 2016’da 705 dolar, 2015’de 756, 2014 yılında 828 dolar olmuştu. Harcama ve ziyaret hudut bölgelerinde epey daha yüksek oranlarda gerçekleşiyor. Son aylarda özelikle Edirne’ye adeta turist akını yaşanıyor. Edirne Ticaret ve Sanayi Odası Lideri Recep Zıpkınkurt, kente gelen yabancı turist sayısının birinci sefer 15 bini aştığını söylemiş oldu. Zıpkınkurt, “Geçen haftalarda 12 bini görmüştük. Bugün prestiji ile 15 bin kişi var. Çarşıda iğne atsan yere düşmez. Bulgaristan, Romanya ve Yunanistan’dan geliyorlar ve daha evvelki senelera kıyasla epeyce daha fazla çeşit eser alıyorlar. Tüm muhtaçlıklarını Edirne’den almaya başladılar. Beyaz eşyadan mobilyaya, hazır giysiden market alışverişlerine kadar buradan alıyorlar. Kişi başı harcama 400-500 euroyu aşıyor” tabirlerini kullandı. Kelam konusu eğilim Edirne’den Türkiye’ye giriş yapan araç sayısında da kendini gösteriyor. Turizm Bakanlığı datalarına nazaran bu yılın Ocakekim devrinde karayolu ile Türkiye’ye giriş yapan toplam araç sayısı 3 milyon 208 bin olarak gerçekleşirken, bunun 2 milyon 43 bini yani yüzde 63’ü Edirne üzerinden gerçekleşti. Oransal olarak bakıldığında son 3 yılda Edirne’den Türkiye’ye giriş yapan araçların toplama oranı 2019’da yüzde 47 iken bu sayı 2020’de yüzde 60 olarak gerçekleşmişti. Son çeyrekte yaşanan kur hareketi ile kelam konusu oranın fazlaca daha yüksek düzeye yükselmesi bekleniyor.
Bavul ticareti 9 ayda 2020’yi geçti
Kelam konusu gelişme bavul ticaretinde de kendini gösteriyor. Merkez bankası datalarına göre bu yılın ocak-eylül devrinde gerçekleşen bavul ticareti, geçen yılın birebir periyoduna göre yüzde 50 artarak 1 milyar 590 milyon dolardan 2 milyar 383 milyon dolara yükselerek 2020 yılının tamamını geride bıraktı. Kelam konusu artışın son çeyrekte devam etmesi bekleniyor. Bavul ticareti 2019’da ise 4 milyar 985 milyon dolar olarak gerçekleşmişti.
Okumaya devam et...
Döviz kurlarının kasım ayı başından bu yana TL karşısında çok kıymetlenmesi, tüketimde istikrarları yabancı lehine değiştirdi. Kasım ayı indirim devrinin sona ermesi ile bir arada yerli tüketiciler mecburî muhtaçlıkları haricinde harcamalarını durdururken, yabancılar ise tam karşıtı bir eğilim gösterdi ve alışveriş ölçülerini yüzde 20’den çok artırdı. Bilhassa Edirne, Van ve Artvin üzere hudut kentlerinde yabancı ziyaretçi sayısı rekor seviyeye yükseldi. Edirne’ye alışveriş için gelen turist sayısı hafta sonu birinci defa 15 bini aştı. Son günlerde kurun da tesiri ile kimi eserde yüzde 60’ı bulan artırımlar, yerli tüketici tarafında panik alışverişini artırdı. Bölüm temsilcileri, marketlerde başta temel besin hususları olmak üzere stok alışverişinin arttığını belirtti.
Tüketimde en dikkat cazibeli değişim cafe ve restoranlarda yaşandı. Haziran ayı daha sonrası artan talep sebebi eleman zahmeti yaşayan işletmeler, kasım ayı sonunda yerli talebinde besbelli bir düşüşle karşılaştı. Tüm Restoranlar ve Turizmciler Derneği (TÜRES) Lideri Ramazan Bingöl, dalda maliyetlerinin epey yükseldiğini anlattı. Yalnızca süt ve süt mamüllerinde meydana gelen fiyat artışının yüzde 50’yi geçtiğini belirten Bingöl, “Bir kilo peynirin fiyatı 100 TL’yi buldu. Ete daima artırım geliyor. Bu durum bu biçimde devam ederse biroldukca işletme yoluna devam edemeyecek. Artan fiyatları tıpkı oranda menüye yansıtamıyoruz. Kur artışından evvel restoran ve lokantalar tarihte görülmemiş iş yapıyordu. Daima işler ağır fakat eleman bulamıyoruz diyorduk. Lakin kur artışıyla birlikte gelirleri eriyen yerli tüketicilerin talebi son haftalarda yüzde 20’den çok düştü. Turistler olmasa durum tamamıyla felaket” dedi.
Yerli hazır giyside beklemeye aldı
Yerli tarafında sakinliğin yaşandığı bir öteki alan ise hazır giysi perakendesi. Birleşmiş Markalar Derneği Lideri Sinan Öncel, son günlerde yerli tüketicide bekleme odaklı bir eğilimin kelam konusu olduğunu anlattı. Öncel, “Yabancı tarafında ise turist sayısı azalmakla bir arada harcama sayılarında TL bazında yükselme kelam konusu. Bizim de markalar olarak maliyetlerimiz beklenin üzerinde artmaya devam ediyor. Artık TL’nin döviz karşısında durumunu koruyacağı ve döviz artışının da geriye gideceği günleri sabırsızlıkla bekliyoruz” açıklamasında bulundu. Zincir Markalar Derneği Lideri Serhan Tınastepe de sakinlik yaşandığını fakat bunun bir sebebinin de black friday’de öne çekilen alışveriş olduğunu anlattı. Tınastepe, kurdaki hareketin bu sakinliği bir ölçü daha artırdığını belirterek, “Biz her yıl 26 Kasım’dan daha sonraki 1-2 haftayı dingin geçiririz. Gereksinimlerin indirimlerin de tesiri ile öne çekilmesi kelam konusu olur. Şu an ona misal bir sakinlik yaşanıyor. Kurun tesirini önümüzdeki günlerde fazlaca daha net bir biçimde nazaranbiliriz” sözlerini kullandı.
Mağazalar daha tenha
Avrupakent Gayrimenkul Geliştirme Genel Müdürü Muhsin Erkoç, zorunlu muhtaçlık mamüllerinde gereksinimden fazla bir alışveriş yaşandığını belirtti. Bunu kendi bünyelerinde bulunan AVM’lerde de gözlemlediklerini anlatan Erkoç, “İnsanların elindeki parası artmayacak fakat raftaki malın fiyatı artacak korkusu ile alabildiğim kadar alayım hareketi kelam konusu. Bizim kapı girişlerine epey yansımadı ancak hayli da bir kriter değil kapı girişi. İnsanların sosyalleşebileceği bir alan olmadığı için AVM’lere geliyorlar fakat mağaza içlerinde yüksek bir hareketlilik yok. Ay sonunda bize verilen ciro raporlarında da bu düşüşü goreceğimizi varsayım ediyorum” diye konuştu.
Araç trafiği azaldı, panik alışverişi başladı
Son periyotta artan akaryakıt fiyatları vatandaşların araç kullanım oranlarına da yansıdı. İstanbul’da araç trafiğinin bariz oranda düştüğünü belirten bölüm temsilcileri, akaryakıt alımlarının da azaldığını kaydetti. İhtimam Perakende Küme Lideri Cemal İtina, “Şu anda alışveriş tarafında ufak ufak panik oluşmaya başladı. Alışverişçi artırım öncesi alışveriş yapmak istiyor. Hammaddesi ithal olan eserlerde önemli biçimde fiyat yükselişi var. Süte resmi olarak artırım geldi. Rafa yansımaya başladı ve artışlar devam edecek. Gelişmelerin tesiri ile temel besin ve muhtaçlık hususlarında panik alışverişi oluşmaya başladı” diye konuştu. Tedarik konusunda ise İtina, son devirde şekerde önemli zahmetlerin yaşandığını belirtti ve ekledi: “Şeker tedarik edemiyoruz. Evvelki haftalarda ödemesini kontağını yaptığımız eserleri bile alamıyoruz. Bir tahlil bulunmazsa önümüzdeki hafta rafl arda ıstırap yaşanabilir, kaotik bir durum ortaya çıkabilir. Öbür eserlerde kaotik durum yok.”
İpekyol’un Edirne mağazaları rekor kırıyor
Gelişmeler, Edirne’de mağazası bulunan hazır giysi markalarına da yansıyor. Üretim tesisinin yanı sıra bölgede 3 adet de mağazası bulunan Ayaydın-Miroglio Kümesi, bölgede değerli bir satış sayılarına ulaştı. Şirketin Genel Müdürü Uğur Ayaydın, “Kurda yaşanan hareket yerli tüketicide bir tedirginlik yarattı. Son periyotta bir frene basma kelam konusu. Yabancı tarafında ise satış oranımız yüzde 24’lere gelmişti, bu sene ise yüzde 30’ları yakaladık. Edirne’de bulunan mağazalarımızda ise satışlar, Bulgaristan tarafınca alışveriş için gelen turistlerin tesiri ile inanılmaz arttı. Satışların 3-4 katına çıktığı bir günler yaşıyoruz. Orada bulunan mağazalarımız sıralamada en önlere yanlışsız geldi” dedi.
Edirne’den Van’a turist akını
Gürcistan para ünitesi olan Lari’nin kasım ayından bu yana 3,20 düzeylerinden 4,5 düzeyine yükselmesi, Artvin’de de hareketliliği birlikteinde getirdi. Lari’nin kıymet kazanmasını fırsat bilen Gürcistan halkı, temel gereksinimlerini bile Türkiye’den gidermek için hudut kapısında uzun kuyruklar oluşturdu. Tıpkı biçimde Van’a da İran’dan günde bini aşkın kişinin alışveriş için geldiği ve bölge ticaretinde büyük bir hareketliliğe yol açtığı belirtiliyor.
Günlük ziyaret sayısı rekor kırdı
TL’nin yabancı para üniteleri karşısında bedel kaybetmesi, yabancı ziyaretçi sayılarına ve kişi başı harcamalara da yansıyor. Türkiye’de turizm gelirleri, bu yılın 10 ayında yüzde 88 artışla 21 milyar 55 milyon dolara ulaşırken, kişi başı ortalama turist harcanması da bu yılın üçüncü çeyreğinde birinci kere salgın öncesi seviyeyi aştı ve 835 dolara yükseldi. Turistin kişi başı ortalama harcanması 2020 yılının tamamında 762 dolar, 2019’ta 666 dolar, 2018’de 647 dolar, 2017’de 681 dolar, 2016’da 705 dolar, 2015’de 756, 2014 yılında 828 dolar olmuştu. Harcama ve ziyaret hudut bölgelerinde epey daha yüksek oranlarda gerçekleşiyor. Son aylarda özelikle Edirne’ye adeta turist akını yaşanıyor. Edirne Ticaret ve Sanayi Odası Lideri Recep Zıpkınkurt, kente gelen yabancı turist sayısının birinci sefer 15 bini aştığını söylemiş oldu. Zıpkınkurt, “Geçen haftalarda 12 bini görmüştük. Bugün prestiji ile 15 bin kişi var. Çarşıda iğne atsan yere düşmez. Bulgaristan, Romanya ve Yunanistan’dan geliyorlar ve daha evvelki senelera kıyasla epeyce daha fazla çeşit eser alıyorlar. Tüm muhtaçlıklarını Edirne’den almaya başladılar. Beyaz eşyadan mobilyaya, hazır giysiden market alışverişlerine kadar buradan alıyorlar. Kişi başı harcama 400-500 euroyu aşıyor” tabirlerini kullandı. Kelam konusu eğilim Edirne’den Türkiye’ye giriş yapan araç sayısında da kendini gösteriyor. Turizm Bakanlığı datalarına nazaran bu yılın Ocakekim devrinde karayolu ile Türkiye’ye giriş yapan toplam araç sayısı 3 milyon 208 bin olarak gerçekleşirken, bunun 2 milyon 43 bini yani yüzde 63’ü Edirne üzerinden gerçekleşti. Oransal olarak bakıldığında son 3 yılda Edirne’den Türkiye’ye giriş yapan araçların toplama oranı 2019’da yüzde 47 iken bu sayı 2020’de yüzde 60 olarak gerçekleşmişti. Son çeyrekte yaşanan kur hareketi ile kelam konusu oranın fazlaca daha yüksek düzeye yükselmesi bekleniyor.
Bavul ticareti 9 ayda 2020’yi geçti
Kelam konusu gelişme bavul ticaretinde de kendini gösteriyor. Merkez bankası datalarına göre bu yılın ocak-eylül devrinde gerçekleşen bavul ticareti, geçen yılın birebir periyoduna göre yüzde 50 artarak 1 milyar 590 milyon dolardan 2 milyar 383 milyon dolara yükselerek 2020 yılının tamamını geride bıraktı. Kelam konusu artışın son çeyrekte devam etmesi bekleniyor. Bavul ticareti 2019’da ise 4 milyar 985 milyon dolar olarak gerçekleşmişti.
Okumaya devam et...