Merve YİĞİTCAN
Salgın daha sonrası devirde değişen tedarik zincirlerinin tesiriyle dışarıda ihracatıyla göz dolduran Türkiye iktisadı; içeride faiz-kur-enfl asyon girdabına kapıldı. Piyasanın öngörülebilir olmamasından dolayı hareket kabiliyeti kısıtlanan iş dünyası, hemen finansal istikrar adımlarının atılmasını istiyor. Bilhassa Merkez Bankası’nın geçen hafta siyaset faizini 200 paz puan indirmesi ve akabinde kurda yaşanan süratli yükseliş daha sonrası iş dünyasının önde gelen temsilcileri yansılarını daha yüksek sesle lisana getirmeye başladı.
Birinci ses TOBB ve İSO’dan…
TOBB Lideri Rifat Hisarcıklıoğlu, Twitter’dan yaptığı açıklamada “Merkez Bankası’nın faiz indirimi sonucu daha sonrası hem uzun vadeli faizlerin tıpkı vakitte döviz kurlarının artması gerçek kesimimizi huzursuz etmektedir. Temennimiz piyasadaki faizlerin ve enfl asyonun düşeceği, finansal istikrarın tesis edileceği ortama en kısa müddette kavuşmaktır” derken, İstanbul Sanayi Odası (İSO) Lideri Erdal Bahçıvan da, “Merkez Bankası, bugünkü sonucuyla enflasyonu önemsemediğini ve dikkate almadığını ortaya koydu” değerlendirmesini yapmıştı. Bu çerçevede DÜNYA’ya konuşan iş dünyası temsilcileri öngörülebilirlik, istikrarlı kur ve finansal istikrar daveti yaptı.
Sürdürülebilir büyüme gerek
Türkiye Makine Federasyonu (MAKFED) Lideri Adnan Dalgakıran, Türkiye iktisadının büyüdüğünü, lakin bunun sürdürülebilir bir büyüme olmadığını söylerken, “Kamu harcamaları, inşaat ve tüketime dayalı bir büyüme formumuz var. Bu sürdürülebilir bir büyüme değil. Sağlıklı büyüme üreterek, hatta katma kıymet üreterek ve ülkeye direkt yatırımları çekerek olur. Bu alanda zayıfız” dedi. Sürdürülebilir bir büyüme modeli oluşturulamadığı için önemli bir döviz açığı verildiğini belirten Dalgakıran, “Üstüne politik risklerin de eklenmesiyle dışarıdan, bırakın direkt yatırımı sıcak para bile bulamıyoruz. Bunun için önemli maliyet ödüyoruz. İş adamı kredi aldığında en düşük faizli krediyi ister. Artık faizler düştü lakin biliyorum ki bunun farklı sonuçları olacak. Türkiye’de döviz yükselirse güçte dışa bağımlı olan, orta malda dışa bağımlı olan ülkemiz bunun maliyetlerini enfl asyon ve hayat pahalılığı olarak ödeyecek. Ben bir iş adamı olarak düşük faiz isterim. Yatırım yapabilmek için uzun mühlet önümü nazaranbilmek isterim. Kurda oynaklığı ise hiç istemem” diye konuştu.
İhracat düşerse ne yapacağız?
Mevcut durumu dünya ekonomisindeki hareketliliğe bağlı olarak ihracatla kompanse edebildiklerine dikkat çeken Dalgakıran, lakin ihracat düşerse bu biçimde ne yapacaklarını bilemediklerini kaydetti. Önümüzdeki yılın bütçesini yapmaya çalıştıklarını lakin dolara bakılırsa birkaç farklı senaryo hazırlamak zorunda kaldıklarını tabir eden Dalgakıran, “senelerdır birebir şeyi konuşuyoruz, lakin bir türlü buna tahlil üretemiyoruz. Esaslı ve yanlışsız olan şeyleri bildiğimiz biçimde yapmıyoruz ya da yapamıyoruz. Gelir dağılımındaki uçurumun büyümesi beni üzüyor. her insanın çıkarları doğrultusunda sürdürülebilir bir büyüme sağlamamız lazım. Ben bundan kaygı ediyorum” tabirlerini kullandı.
Sermaye kahrı arttı
İstanbul Kimyevi Hususlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İKMİB) İdare Konseyi Lideri Adil Pelister, dövizin çok oynak hale gelmesinin ihracatçılar için dert yaratan bir durum olduğuna dikkat çekti. Emtia fiyat artışlarından dolayı dövizin yükselmesi ile birlikte sanayicilerin ve işletmelerin sermaye ezasını daha fazla hissettiklerini vurgulayan Pelister, “O yüzden finansmana kolay ulaşabilmek, düşük faizli krediler kullanabilmek bu vakitte epeyce değerli. Geçen yılki üzere KGF kredilerinden bekliyoruz. KOBİ’lerimizin buna şu an fazlaca muhtaçlığı var. Bizlerin beklentisi öngörülebilirlik, istikrarlı kur ve finansal istikrar. Bir ülkenin iktisadının gelişmesi ve dış yatırımların bilhassa de direkt yatırımların gelebilmesi için ülkede inanç ve istikrarın olması kıymetli. Biz iş dünyası olarak buna ehemmiyet veriyoruz” biçiminde konuştu.
Kar marjları süratle eriyor
Plastik Sanayicileri Federasyonu (PLASFED) Lideri Ömer Karadeniz, kurlarda yaşanan hareketliliğin tesirlerinin bilhassa plastik dalı üzere yurtarasından kâfi hammadde tedarikini sağlayamayan sanayilerde daha derinden hissedildiğinin altını çizdi. ÜFE ile TÜFE içindeki farkın süratle açıldığını söyleyen Karadeniz, “Yani üreticinin yaşadığı maliyet artışını tüketiciye yansıtamadığı ve bu sebeple kar marjının süratle eridiği bir periyottan geçiyoruz. 2022 yılında sanayicilerimizin kazandığı pazar hissesini muhafazayı ve hatta arttırmayı hedefliyorsak, mutlak suretle kur hareketliliği denetim altına alınmalı” dedi.
Maliyet hesabı yapamıyoruz
TÜGİAD İdare Heyeti Lideri Nilüfer Çevikel de döviz kurlarındaki yükselişin kaygı yarattığını söylemiş oldu. Çevikel “Enerji başta olmak üzere üretici üstündeki maliyetler daima artıyor. Döviz kurlarında istikrar olmadığı sürece maliyet hesabı yapamıyoruz. Ani iniş ve çıkışlar siparişlerimizi olumsuz etkiliyor. Piyasaları rahatlatacak, yatırıma ve üretime teşvik edecek ataklar yapılmalı” dedi. Çevikel, Uzak Doğu siparişlerinin devamı için döviz kurlarında istikrar olması gerektiğini kelamlarına ekledi.
OTOMOTİV, DOKUMACILIK VE MOBİLYA KESİMİ TEMSİLCİLERİ NE DİYOR?
● OTOMOTİV DİSTRİBÜTÖRLERİ DERNEĞİ (ODD) GENEL KOORDİNATÖRÜ HAYRİ ERCE, yalnızca otomotiv bölümünde değil, biroldukça dalın beklentisinin iktisatta öngörülebilirliğin sağlanması olduğunu söylemiş oldu. Erce “Bunu sağlayamadığınızda her şey oynak oluyor. İktisat, öncelikli gündem unsuru olması lazım. Lakin bu hususta da dertlerimiz var. Artık bir seçim patikasına giriliyor. Seçim patikasına girildiği vakit iktisat öncelikli gündem unsuru olmaktan çıkıyor. Tekraren yaşadık bunu. Umarız bu defa iktisat öncelikli bir gündem kalır ve gerekli tedbirler alınır ve ekonomik öngörülebilirlik artar.”
● TAŞIT ARAÇLARI TEDARİK SANAYİCİLERİ DERNEĞİ (TAYSAD) LİDERİ ALBERT SAYDAM, “Bütün ülke olarak beklentimiz istikrarlı bir kur olması. Şu anda hiç birimiz bir plan yapamıyoruz. Bugün mü ödememizi yapalım, yarın mı yapalım? Bugün ve yarın içinde kurda ne fark olacak? Çipten başlayarak alüminyum, çelik, plastik, kauçuk ve birfazlaca orta mamulde hammaddede dışa bağımlıyız. Yalnızca satış fiyatımızda TL bazında bir artış olmuyor, hammadde giderlerimizde de birebir oranda artışlar oluyor. Az evvel söylemiş olduğim üzere istikrarlı olması hepimizin beklentisi” sözlerini kullandı.
● İSTANBUL HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON İHRACATÇILARI BİRLİĞİ (İHKİB) LİDERİ MUSTAFA GÜLTEPE, kurun rekabetçi olmasının avantaj olduğunu, fakat ani iniş çıkışların sürdürülebilir olmadığını kaydetti. Kesimin girdilerinin yüzde 70’e yakınının döviz üzerinden olduğuna değinen Gültepe, “bu biçimdesine inişli çıkışlı kurun olduğu periyotta hesaplama yapmakta zorlanıyoruz. Hem hammadde tedariki birebir vakitte yabancı alıcıların baskısı sebebi ile güç durumda kalıyoruz. Bizim için yüksek değil stabil kur kıymetli. Biz öngörülebilir, emniyetli biçimde ilerlemek istiyoruz” dedi.
● İSTANBUL DOKUMA VE HAMMADDELERİ İHRACATÇILARI BİRLİĞİ (İTHİB) LİDERİ AHMET ÖKSÜZ ihracatçılar için en kıymetli konuların başında döviz kurlarındaki istikrarın geldiğini belirterek, “Burada kıymetli olan nokta; kurlardaki ani yükseliş ve düşüşlerin engellenmesi. Öngörülebilir kur oluşması bizler için büyük kıymet taşıyor” dedi.
● İSTANBUL DERİ VE DERİ MAMULLERİ İHRACATÇILARI (İDMİB) BİRLİĞİ LİDERİ MUSTAFA ŞENOCAK ise iktisadın gerçeklerine ve münasebetlerine uygun olarak faizin şekillenmesinin her insanın menfaatine olacağını kaydetti. Şenocak, “Faizlerin yüksek olduğu bir ülkede üreticinin memnun olması hayli zordur. İhracatçılar için kurların öngörülebilir olması, kestirim edilenin bilakis yüksek olmasından epeyce daha büyük ehemmiyet arz ediyor” dedi.
● TOBB MOBİLYA DALI MECLİS LİDERİ ERCAN CET, tüm dünyada enfl asyonist risklerin arttığını söylerken, Türkiye’de de değerli sıkıntıların başında enfl asyonun geldiğini kaydetti. Gerçek dal açısından uzun devirli faizlerin düşmediğini hatta arttığını belirten Cet, kısa vadeli düşüşlerin ise dolarizasyonu tetiklediğini aktardı. Bu durumun uzun vadeli kredi sağlamak isteyenlerde ve ithalata dayalı birtakım üretim kesimlerinde tedirginlik yarattığını belirten Cet, “Yıl sonuna kadar faizlerin radikal olarak düşürülmeyeceği iletisi verilirse, en kısa vakitte finansal istikrara yönelik somut gelişmeler yaşanır” dedi.
● MOBİLYA DERNEKLERİ FEDERASYONU (MOSFED) LİDERİ AHMET GÜLEÇ, mobilya bölümünün şu an 10 milyar dolar olan üretim kapasitesini 25 milyar dolara çıkarmayı hedefl ediğini hatırlatarak, “Bu sürecin sağlıklı gitmesini istiyoruz, ötürüsıyla istikrarlı bir kur taraftarıyız. Söylenenin tersine kur arttıkça bizim ihracatımız artmıyor. Kıymetinde bir kur bizi tatmin ediyor” tabirlerini kullandı.
Okumaya devam et...
Salgın daha sonrası devirde değişen tedarik zincirlerinin tesiriyle dışarıda ihracatıyla göz dolduran Türkiye iktisadı; içeride faiz-kur-enfl asyon girdabına kapıldı. Piyasanın öngörülebilir olmamasından dolayı hareket kabiliyeti kısıtlanan iş dünyası, hemen finansal istikrar adımlarının atılmasını istiyor. Bilhassa Merkez Bankası’nın geçen hafta siyaset faizini 200 paz puan indirmesi ve akabinde kurda yaşanan süratli yükseliş daha sonrası iş dünyasının önde gelen temsilcileri yansılarını daha yüksek sesle lisana getirmeye başladı.
Birinci ses TOBB ve İSO’dan…
TOBB Lideri Rifat Hisarcıklıoğlu, Twitter’dan yaptığı açıklamada “Merkez Bankası’nın faiz indirimi sonucu daha sonrası hem uzun vadeli faizlerin tıpkı vakitte döviz kurlarının artması gerçek kesimimizi huzursuz etmektedir. Temennimiz piyasadaki faizlerin ve enfl asyonun düşeceği, finansal istikrarın tesis edileceği ortama en kısa müddette kavuşmaktır” derken, İstanbul Sanayi Odası (İSO) Lideri Erdal Bahçıvan da, “Merkez Bankası, bugünkü sonucuyla enflasyonu önemsemediğini ve dikkate almadığını ortaya koydu” değerlendirmesini yapmıştı. Bu çerçevede DÜNYA’ya konuşan iş dünyası temsilcileri öngörülebilirlik, istikrarlı kur ve finansal istikrar daveti yaptı.
Sürdürülebilir büyüme gerek
Türkiye Makine Federasyonu (MAKFED) Lideri Adnan Dalgakıran, Türkiye iktisadının büyüdüğünü, lakin bunun sürdürülebilir bir büyüme olmadığını söylerken, “Kamu harcamaları, inşaat ve tüketime dayalı bir büyüme formumuz var. Bu sürdürülebilir bir büyüme değil. Sağlıklı büyüme üreterek, hatta katma kıymet üreterek ve ülkeye direkt yatırımları çekerek olur. Bu alanda zayıfız” dedi. Sürdürülebilir bir büyüme modeli oluşturulamadığı için önemli bir döviz açığı verildiğini belirten Dalgakıran, “Üstüne politik risklerin de eklenmesiyle dışarıdan, bırakın direkt yatırımı sıcak para bile bulamıyoruz. Bunun için önemli maliyet ödüyoruz. İş adamı kredi aldığında en düşük faizli krediyi ister. Artık faizler düştü lakin biliyorum ki bunun farklı sonuçları olacak. Türkiye’de döviz yükselirse güçte dışa bağımlı olan, orta malda dışa bağımlı olan ülkemiz bunun maliyetlerini enfl asyon ve hayat pahalılığı olarak ödeyecek. Ben bir iş adamı olarak düşük faiz isterim. Yatırım yapabilmek için uzun mühlet önümü nazaranbilmek isterim. Kurda oynaklığı ise hiç istemem” diye konuştu.
İhracat düşerse ne yapacağız?
Mevcut durumu dünya ekonomisindeki hareketliliğe bağlı olarak ihracatla kompanse edebildiklerine dikkat çeken Dalgakıran, lakin ihracat düşerse bu biçimde ne yapacaklarını bilemediklerini kaydetti. Önümüzdeki yılın bütçesini yapmaya çalıştıklarını lakin dolara bakılırsa birkaç farklı senaryo hazırlamak zorunda kaldıklarını tabir eden Dalgakıran, “senelerdır birebir şeyi konuşuyoruz, lakin bir türlü buna tahlil üretemiyoruz. Esaslı ve yanlışsız olan şeyleri bildiğimiz biçimde yapmıyoruz ya da yapamıyoruz. Gelir dağılımındaki uçurumun büyümesi beni üzüyor. her insanın çıkarları doğrultusunda sürdürülebilir bir büyüme sağlamamız lazım. Ben bundan kaygı ediyorum” tabirlerini kullandı.
Sermaye kahrı arttı
İstanbul Kimyevi Hususlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İKMİB) İdare Konseyi Lideri Adil Pelister, dövizin çok oynak hale gelmesinin ihracatçılar için dert yaratan bir durum olduğuna dikkat çekti. Emtia fiyat artışlarından dolayı dövizin yükselmesi ile birlikte sanayicilerin ve işletmelerin sermaye ezasını daha fazla hissettiklerini vurgulayan Pelister, “O yüzden finansmana kolay ulaşabilmek, düşük faizli krediler kullanabilmek bu vakitte epeyce değerli. Geçen yılki üzere KGF kredilerinden bekliyoruz. KOBİ’lerimizin buna şu an fazlaca muhtaçlığı var. Bizlerin beklentisi öngörülebilirlik, istikrarlı kur ve finansal istikrar. Bir ülkenin iktisadının gelişmesi ve dış yatırımların bilhassa de direkt yatırımların gelebilmesi için ülkede inanç ve istikrarın olması kıymetli. Biz iş dünyası olarak buna ehemmiyet veriyoruz” biçiminde konuştu.
Kar marjları süratle eriyor
Plastik Sanayicileri Federasyonu (PLASFED) Lideri Ömer Karadeniz, kurlarda yaşanan hareketliliğin tesirlerinin bilhassa plastik dalı üzere yurtarasından kâfi hammadde tedarikini sağlayamayan sanayilerde daha derinden hissedildiğinin altını çizdi. ÜFE ile TÜFE içindeki farkın süratle açıldığını söyleyen Karadeniz, “Yani üreticinin yaşadığı maliyet artışını tüketiciye yansıtamadığı ve bu sebeple kar marjının süratle eridiği bir periyottan geçiyoruz. 2022 yılında sanayicilerimizin kazandığı pazar hissesini muhafazayı ve hatta arttırmayı hedefliyorsak, mutlak suretle kur hareketliliği denetim altına alınmalı” dedi.
Maliyet hesabı yapamıyoruz
TÜGİAD İdare Heyeti Lideri Nilüfer Çevikel de döviz kurlarındaki yükselişin kaygı yarattığını söylemiş oldu. Çevikel “Enerji başta olmak üzere üretici üstündeki maliyetler daima artıyor. Döviz kurlarında istikrar olmadığı sürece maliyet hesabı yapamıyoruz. Ani iniş ve çıkışlar siparişlerimizi olumsuz etkiliyor. Piyasaları rahatlatacak, yatırıma ve üretime teşvik edecek ataklar yapılmalı” dedi. Çevikel, Uzak Doğu siparişlerinin devamı için döviz kurlarında istikrar olması gerektiğini kelamlarına ekledi.
OTOMOTİV, DOKUMACILIK VE MOBİLYA KESİMİ TEMSİLCİLERİ NE DİYOR?
● OTOMOTİV DİSTRİBÜTÖRLERİ DERNEĞİ (ODD) GENEL KOORDİNATÖRÜ HAYRİ ERCE, yalnızca otomotiv bölümünde değil, biroldukça dalın beklentisinin iktisatta öngörülebilirliğin sağlanması olduğunu söylemiş oldu. Erce “Bunu sağlayamadığınızda her şey oynak oluyor. İktisat, öncelikli gündem unsuru olması lazım. Lakin bu hususta da dertlerimiz var. Artık bir seçim patikasına giriliyor. Seçim patikasına girildiği vakit iktisat öncelikli gündem unsuru olmaktan çıkıyor. Tekraren yaşadık bunu. Umarız bu defa iktisat öncelikli bir gündem kalır ve gerekli tedbirler alınır ve ekonomik öngörülebilirlik artar.”
● TAŞIT ARAÇLARI TEDARİK SANAYİCİLERİ DERNEĞİ (TAYSAD) LİDERİ ALBERT SAYDAM, “Bütün ülke olarak beklentimiz istikrarlı bir kur olması. Şu anda hiç birimiz bir plan yapamıyoruz. Bugün mü ödememizi yapalım, yarın mı yapalım? Bugün ve yarın içinde kurda ne fark olacak? Çipten başlayarak alüminyum, çelik, plastik, kauçuk ve birfazlaca orta mamulde hammaddede dışa bağımlıyız. Yalnızca satış fiyatımızda TL bazında bir artış olmuyor, hammadde giderlerimizde de birebir oranda artışlar oluyor. Az evvel söylemiş olduğim üzere istikrarlı olması hepimizin beklentisi” sözlerini kullandı.
● İSTANBUL HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON İHRACATÇILARI BİRLİĞİ (İHKİB) LİDERİ MUSTAFA GÜLTEPE, kurun rekabetçi olmasının avantaj olduğunu, fakat ani iniş çıkışların sürdürülebilir olmadığını kaydetti. Kesimin girdilerinin yüzde 70’e yakınının döviz üzerinden olduğuna değinen Gültepe, “bu biçimdesine inişli çıkışlı kurun olduğu periyotta hesaplama yapmakta zorlanıyoruz. Hem hammadde tedariki birebir vakitte yabancı alıcıların baskısı sebebi ile güç durumda kalıyoruz. Bizim için yüksek değil stabil kur kıymetli. Biz öngörülebilir, emniyetli biçimde ilerlemek istiyoruz” dedi.
● İSTANBUL DOKUMA VE HAMMADDELERİ İHRACATÇILARI BİRLİĞİ (İTHİB) LİDERİ AHMET ÖKSÜZ ihracatçılar için en kıymetli konuların başında döviz kurlarındaki istikrarın geldiğini belirterek, “Burada kıymetli olan nokta; kurlardaki ani yükseliş ve düşüşlerin engellenmesi. Öngörülebilir kur oluşması bizler için büyük kıymet taşıyor” dedi.
● İSTANBUL DERİ VE DERİ MAMULLERİ İHRACATÇILARI (İDMİB) BİRLİĞİ LİDERİ MUSTAFA ŞENOCAK ise iktisadın gerçeklerine ve münasebetlerine uygun olarak faizin şekillenmesinin her insanın menfaatine olacağını kaydetti. Şenocak, “Faizlerin yüksek olduğu bir ülkede üreticinin memnun olması hayli zordur. İhracatçılar için kurların öngörülebilir olması, kestirim edilenin bilakis yüksek olmasından epeyce daha büyük ehemmiyet arz ediyor” dedi.
● TOBB MOBİLYA DALI MECLİS LİDERİ ERCAN CET, tüm dünyada enfl asyonist risklerin arttığını söylerken, Türkiye’de de değerli sıkıntıların başında enfl asyonun geldiğini kaydetti. Gerçek dal açısından uzun devirli faizlerin düşmediğini hatta arttığını belirten Cet, kısa vadeli düşüşlerin ise dolarizasyonu tetiklediğini aktardı. Bu durumun uzun vadeli kredi sağlamak isteyenlerde ve ithalata dayalı birtakım üretim kesimlerinde tedirginlik yarattığını belirten Cet, “Yıl sonuna kadar faizlerin radikal olarak düşürülmeyeceği iletisi verilirse, en kısa vakitte finansal istikrara yönelik somut gelişmeler yaşanır” dedi.
● MOBİLYA DERNEKLERİ FEDERASYONU (MOSFED) LİDERİ AHMET GÜLEÇ, mobilya bölümünün şu an 10 milyar dolar olan üretim kapasitesini 25 milyar dolara çıkarmayı hedefl ediğini hatırlatarak, “Bu sürecin sağlıklı gitmesini istiyoruz, ötürüsıyla istikrarlı bir kur taraftarıyız. Söylenenin tersine kur arttıkça bizim ihracatımız artmıyor. Kıymetinde bir kur bizi tatmin ediyor” tabirlerini kullandı.
Okumaya devam et...